01.05.2013 Views

Bordin e Yano - Instituto Anchietano de Pesquisas

Bordin e Yano - Instituto Anchietano de Pesquisas

Bordin e Yano - Instituto Anchietano de Pesquisas

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

LISTA DAS BRIÓFITAS (ANTHOCEROTOPHYTA,<br />

BRYOPHYTA, MARCHANTIOPHYTA) DO RIO GRANDE DO<br />

SUL, BRASIL<br />

Msc. Juçara <strong>Bordin</strong>1, 2<br />

Dra. Olga <strong>Yano</strong><br />

Abstract<br />

Checklist of Bryophytes (Anthocerotophyta, Bryophyta, Marchantiophyta) of Rio<br />

Gran<strong>de</strong> do Sul, Brazil. A checklist of the bryophytes from the State of Rio<br />

Gran<strong>de</strong> do Sul, Brazil, based on literature records, is presented. For each<br />

record the geographic distribution in Brazil and in the cities and localities in Rio<br />

Gran<strong>de</strong> do Sul State were ad<strong>de</strong>d. Currently are recor<strong>de</strong>d 760 taxa in 93 families<br />

and 250 genera have been refered for this State. Anthocerotophyta is<br />

represented by four taxa, belonging to two families and three genera;<br />

Marchantiophyta presents 220 taxa in 29 families and 69 genera and Bryophyta<br />

is represented by 536 taxa, distributed in 62 families and 178 genera.<br />

Key words: bryophytes, geographic distribution, Rio Gran<strong>de</strong> do Sul<br />

Resumo<br />

Foram compilados os dados disponíveis em literatura das briófitas do Estado<br />

do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul e elaborada uma lista com 760 táxons, em 93 famílias e<br />

250 gêneros. Para cada táxon é apresentada a distribuição geográfica<br />

brasileira e, para o estado do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, estão indicados os municípios<br />

e localida<strong>de</strong>s on<strong>de</strong> os táxons ocorrem. Anthocerotophyta está representada por<br />

quatro táxons, distribuídos em duas famílias e três gêneros; Marchantiophyta<br />

apresenta 220 táxons, em 29 famílias e 69 gêneros e Bryophyta está<br />

representada por 536 táxons, em 62 famílias e 178 gêneros.<br />

Palavras-chave: briófitas, distribuição geográfica, Rio Gran<strong>de</strong> do Sul<br />

Introdução<br />

O Rio Gran<strong>de</strong> do Sul possui uma das floras briológicas mais ricas e<br />

diversas <strong>de</strong>vido à varieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> condições ecológicas e à posição geográfica<br />

que o Estado ocupa (Sehnem 1953).<br />

Conforme o breve histórico da Briologia Riogran<strong>de</strong>nse, feito por<br />

Sehnem (1953), as primeiras coletas <strong>de</strong> briófitas foram realizadas por Sellow,<br />

que chegou ao Estado em 1823 e teve suas amostras tratadas por Hornschuch<br />

no primeiro volume da Flora Brasiliensis <strong>de</strong> Martius, publicado em 1840. Outros<br />

botânicos como Lindman, Tweedie e Malme passaram pelo Estado com o<br />

intuito <strong>de</strong> coletar fanerógamas e acabaram por coletar também alguns musgos<br />

que lhes chamaram especial atenção.<br />

As primeiras listas <strong>de</strong> briófitas para o Rio Gran<strong>de</strong> do Sul foram<br />

publicadas por Brotherus (1900) e Lindman (1906) que citaram 98 e 81 táxons,<br />

1 Programa <strong>de</strong> Pós-Graduação em Biodiversida<strong>de</strong> Vegetal e Meio Ambiente. <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica,<br />

Caixa Postal 3005, 01061-970 São Paulo, SP, Brasil.<br />

2 Autor para correspondência: jucarabordin@gmail.com<br />

PESQUISAS, BOTÂNICA Nº 61:39-170 São Leopoldo: <strong>Instituto</strong> <strong>Anchietano</strong> <strong>de</strong> <strong>Pesquisas</strong>, 2010.


40 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

respectivamente, a maioria hoje sinonimizados, indicando apenas sua<br />

ocorrência no Estado.<br />

Em 1938 iniciaram-se as coletas e os estudos <strong>de</strong> Aloysio Sehnem, que<br />

enviou parte <strong>de</strong> seu material para Luisier (1941) e parte para Bartram (1952) o<br />

qual publicou 17 espécies novas para a ciência, todas coletadas por Sehnem.<br />

Sehnem (1953) publicou seu primeiro trabalho: “Elementos austral-antárticos<br />

na flora briológica do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul” e a partir <strong>de</strong> então seguiram-se várias<br />

publicações: Sehnem (1955, 1969, 1970, 1972, 1976, 1978, 1979, 1980), todas<br />

tratando apenas <strong>de</strong> musgos.<br />

Posteriormente os <strong>de</strong>mais trabalhos <strong>de</strong>senvolvidos no Estado foram <strong>de</strong><br />

Lorscheitter (1973) que iniciou os estudos das hepáticas folhosas; Bueno<br />

(1984, 1986) publicou trabalhos referentes a gêneros <strong>de</strong> Jungermanniales,<br />

exceto Lejeuneaceae e ao gênero Balantiopsis; Lemos-Michel (1980, 1983,<br />

1999, 2001) trabalhou com hepáticas folhosas e alguns musgos; Lemos-Michel<br />

& <strong>Yano</strong> (1998) estudaram o gênero Bryopteris; Lemos-Michel & Bueno (1992)<br />

publicaram sobre o gênero Bazzania; Lorscheitter-Baptista (1977) publicou um<br />

guia para os gêneros <strong>de</strong> Lejeuneaceae na Flora Ilustrada do Rio Gran<strong>de</strong> do<br />

Sul; Oliveira (1973) estudou as espécies <strong>de</strong> Radula; Vianna (1970, 1971, 1976,<br />

1981a, 1981b, 1981c, 1985, 1988, 1990), estudou as hepáticas talosas; Farias<br />

(1982, 1984, 1987) <strong>de</strong>senvolveu estudos com Polytrichaceae; <strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />

(2006) citaram novas ocorrências para o Estado; Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho<br />

(2008) estudaram as briófitas corticícolas <strong>de</strong> mata ciliar ao longo do Rio<br />

Uruguai; <strong>Yano</strong> & Peralta (2008a) ilustraram 47 tipos nomenclaturais <strong>de</strong> briófitas<br />

do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul <strong>de</strong>positados no Herbarium Anchieta (PACA) e<br />

recentemente, <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> (2009a, b, c) estudaram as briófitas da área<br />

urbana do município <strong>de</strong> Caxias do Sul, publicando também novas ocorrências<br />

para o Estado. Recentes teses e floras neotropicais também estão disponíveis,<br />

porém as mesmas englobam áreas amplas e apenas citam espécies para o Rio<br />

Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />

Comparado com outros estados brasileiros, o Rio Gran<strong>de</strong> do Sul possui<br />

um bom número <strong>de</strong> estudos, no entanto, os trabalhos contemplam apenas uma<br />

pequena parte do Estado, sendo fundamentais estudos em outras áreas. Além<br />

disso, existem muitos dados esparsos ou publicados apenas em teses ou<br />

dissertações, o que dificulta o acesso. Há apenas uma lista <strong>de</strong> briófitas para o<br />

Estado, organizada por Putzke, disponível em meio eletrônico<br />

(http://br.geocities.com/jrputzkebr/briofita.html, acesso em 07.08.2009) <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

2004 (comunicação pessoal), na qual são citados 657 táxons. Esta é uma<br />

importante contribuição para o conhecimento das briófitas do Estado, porém<br />

esta lista não apresenta referências bibliográficas para nenhum táxon <strong>de</strong><br />

musgo citado, o que impossibilita a localização das informações sobre a<br />

distribuição geográfica <strong>de</strong>stes táxons no Estado.<br />

Assim, os objetivos <strong>de</strong>ste trabalho são atualizar a lista existente e<br />

compilar os dados citados em diversos trabalhos em uma lista única, a qual<br />

informará o número <strong>de</strong> táxons ocorrentes no Estado, bem como sua<br />

distribuição geográfica no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul e no Brasil.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 41<br />

É importante salientar que esta é uma lista baseada em dados <strong>de</strong><br />

literatura e que futuros estudos taxonômicos <strong>de</strong>stas espécies, bem como<br />

intensas coletas no Estado, <strong>de</strong>verão ser realizados visando conhecer a real<br />

diversida<strong>de</strong> <strong>de</strong> briófitas existente no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />

Material e Métodos<br />

Para a elaboração da lista partiu-se inicialmente dos catálogos <strong>de</strong> <strong>Yano</strong><br />

(1981a, 1984a, 1989, 1995, 2006 e 2008), que se referem às espécies<br />

ocorrentes no Brasil, citados em literatura. Destas listas foram extraídos todos<br />

os táxons ocorrentes no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. Muitos táxons foram<br />

sinonimizados, por isso todos os nomes foram conferidos e atualizados e os<br />

sinônimos foram listados a parte (tabela 1). Optou-se por listar todos os nomes<br />

dos táxons já citados em literatura. Foram incluídos os táxons conhecidos<br />

apenas para a localida<strong>de</strong>-tipo e também nomes citados em literatura antiga, os<br />

quais não passaram por nenhuma revisão taxonômica, portanto po<strong>de</strong>m ser<br />

sinonimizados futuramente, o que diminuirá o número <strong>de</strong> táxons citados para o<br />

Estado.<br />

O sistema <strong>de</strong> classificação utilizado foi <strong>de</strong> Stotler & Crandall-Stotler<br />

(2005) para Anthocerotophyta, Crandall-Stotler & Stotler (2000) para<br />

Marchantiophyta e Buck & Goffinet (2000) para Bryophyta. As abreviações dos<br />

autores dos epítetos específicos foram baseadas em Brummitt & Powell (1992)<br />

e os periódicos dos cabeçalhos taxonômicos em Bridson & Smith (1991).<br />

Para a distribuição geográfica dos táxons no Brasil foram consultados<br />

os catálogos <strong>de</strong> <strong>Yano</strong> (1981a, 1984a, 1989, 1995, 2006 e 2008) e os trabalhos<br />

mais recentes <strong>de</strong> <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> (2009b, c), Ireland & Buck (2009), Peralta<br />

(2009), Valente et al. (2009), Bastos & Villas Bôas-Bastos (2008a, b), Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong>-Filho (2008), <strong>Yano</strong> & Peralta (2008b). A distribuição geográfica no Rio<br />

Gran<strong>de</strong> do Sul foi baseada nos trabalhos on<strong>de</strong> as espécies foram citadas<br />

originalmente e nos trabalhos <strong>de</strong> Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho (2008) e <strong>Bordin</strong> &<br />

<strong>Yano</strong> (2009a, b, c).<br />

Foram citados os nomes dos municípios separados por ponto-e-vírgula<br />

(;), sempre que possível os nomes dos distritos, regiões administrativas e<br />

localida<strong>de</strong>s, separadas por vírgula (,) e, quando encontrados, nomes <strong>de</strong> vilas<br />

ou localida<strong>de</strong>s menores separados por hífen (-). Diversos distritos, bairros ou<br />

localida<strong>de</strong>s citadas na literatura antiga foram emancipadas e alguns municípios<br />

tiverem seus nomes mudados. Desta maneira, estes nomes estão sendo<br />

citados conforme mencionado na literatura original, e entre parênteses o nome<br />

atualmente utilizado (tabela 2).<br />

Resultados<br />

São listados 760 táxons para o Estado do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, em 93<br />

famílias e 250 gêneros. Anthocerotophyta está representada por quatro táxons,<br />

distribuídos em duas famílias e três gêneros; Marchantiophyta apresenta 220<br />

táxons, em 29 famílias e 69 gêneros e Bryophyta está representada por 536<br />

táxons, distribuídos em 62 famílias e 178 gêneros.


42 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

O número <strong>de</strong> táxons <strong>de</strong> Bryophyta é consi<strong>de</strong>ravelmente maior do que o<br />

número <strong>de</strong> táxons <strong>de</strong> Marchantiophyta e isto se <strong>de</strong>ve, principalmente, ao<br />

gran<strong>de</strong> número <strong>de</strong> coletas <strong>de</strong> Sehnem, que trabalhou apenas com musgos.<br />

As áreas do Estado abrangidas com coletas estão restritas às regiões<br />

da Encosta Superior e Inferior do Nor<strong>de</strong>ste, algumas coletas na região dos<br />

Campos <strong>de</strong> Cima da Serra e coletas isoladas nas <strong>de</strong>mais regiões. As regiões<br />

do Litoral, Campanha, Missões, Alto Uruguai e Planalto Médio praticamente<br />

não possuem coletas.<br />

ANTHOCEROTOPHYTA<br />

Anthocerotaceae<br />

Anthoceros punctatus L., Sp. Pl. 2: 1139. 1753.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Stephani 1916, como<br />

Anthoceros fissifrons; Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z 1990, como Aspiromitus hispidus);<br />

Dois Irmãos, Cascata São Miguel (Ivoti); Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1916, como<br />

Aspiromitus fissifrons); Viamão, Parque Saint Hilaire, Floricultura Schoenwald<br />

(Vianna 1970); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Notothyladaceae<br />

Phymatoceros bulbiculosus (Brotero) Stotler, Doyle & Crand.-Stotler,<br />

Phytologia 87(2): 115. 2005.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b, como<br />

Phaeoceros bulbiculosus).<br />

Phaeoceros carolinianus (Michx.) Prosk., Bull. Torrey Bot. Club 78(4): 347.<br />

1951.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo; Quinta perto <strong>de</strong> Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1897,<br />

como Anthoceros planus); Porto Alegre (Bauer 1905a, b; 1929, como<br />

Anthoceros planus).<br />

Phaeoceros laevis (L.) Prosk., Bull. Torrey Bot. Club 78(4): 346. 1951.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MG, MS, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Taquari; Águas Claras (Proskauer 1957); Dois Irmãos,<br />

Cascata São Miguel (Ivoti); Novo Hamburgo, Sanga Funda; Viamão, Parque<br />

Saint Hilaire (Vianna 1970); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />

2009a).<br />

MARCHANTIOPHYTA<br />

Aneuraceae<br />

Riccardia amazonica (Spruce) Schiffn. ex Gradst. & Hekking, J. Hattori Bot.<br />

Lab. 45: 129. 1979.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, DF, ES, PA, PE, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1899, como Aneura amazonica).<br />

Riccardia cataractarum (Spruce) K.G. Hell, Bolm. Univ. São Paulo 335, Bot.<br />

25: 97. 1969.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 43<br />

Distribuição no Brasil: CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Riccardia chamedryfolia (With.) Grolle, Trans. Brit. Bryol. Soc. 5: 772. 1969.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, DF, ES, GO, MG, MT, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Riccardia glaziovii (Spruce) Meenks, J. Hattori Bot. Lab. 63: 173. 1897.<br />

Distribuição no Brasil: AP, BA, ES, PA, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Spruce 1889; Stephani 1899).<br />

Riccardia multifida (L.) S.F. Gray, Nat. Arrang. Brit. Pl. 1: 684. 1821.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Silveira Martins in Val Veneta (Silveira Martins)<br />

(Stephani 1897, como Anthoceros multifidus); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906,<br />

como Anthoceros multifidus).<br />

Riccardia regnellii (Ångstr.) K.G. Hell, Bolm. Univ. São Paulo; 335, Bot. 25:<br />

110. 1969.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, MT, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Stephani 1899, como Aneura regnellii; Hell 1969).<br />

Riccardia schwaneckei (Steph.) Pagán, Bryologist 42(1): 7. 1939.<br />

Distribuição no Brasil: MT, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Quinta perto <strong>de</strong> Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1897,<br />

como Aneura schwaneckei); Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1899, como Aneura<br />

sckwaneckei); São Leopoldo (Schiffner & Arnell 1964).<br />

Aytoniaceae<br />

Asterella venosa (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) A. Evans, Contr. U. S. Nat. Herb. 20:<br />

286. 1920.<br />

Distribuição no Brasil: GO, MG, MT, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1899, como Fimbriaria lindmanii);<br />

Porto Alegre, Ilha dos Banhos in Guaíba (Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z 1962; Grolle<br />

1989); Panambi; Porto Alegre; São Leopoldo; Tenente Portela; Vacaria, Rio<br />

Ibitiriá (Vianna 1976, 1985); Bagé; Bom Jesus; São Sepé; Vacaria (<strong>Yano</strong><br />

1981b); Canela (Gradstein & Costa 2003); Bom Jesus, Rio das Antas; Porto<br />

Alegre, Ilha dos Banhos (Grolle 1989; Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Plagiochasma rupestre (J.R. Forst. & G. Forst.) Steph., Bull. Herb. Boissier 6:<br />

783. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: BA, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado; Porto Alegre; Viamão, Parque Saint Hilaire<br />

(Vianna 1970); Nova Wurttenberg, Elsenau perto <strong>de</strong> Cruz Alta (Panambi)<br />

(Bischler 1979); Bom Jesus; Caxias do Sul; São Sepé; Vacaria (<strong>Yano</strong> 1981b);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Reboulia hemisphaerica (L.) Raddi, Opusc. Sci. Bologna 2(6): 357. 1818.<br />

Distribuição no Brasil: RS.


44 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: Canoas; São Leopoldo (Stephani 1897); Dois Irmãos,<br />

Morro Reuter (Morro Reuter); Porto Alegre, Ponta Grossa, Escola <strong>de</strong><br />

Agronomia; Torres, Colônia São Pedro; Viamão, Parque Saint Hilaire (Vianna<br />

1970); Bento Gonçalves; Bom Jesus; Dois Irmãos; Gramado; Gravataí; Ivoti;<br />

Jaguari; Montenegro; Mostardas; Nova Petrópolis; Porto Alegre; Rolante;<br />

Rosário; Santa Maria; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; Santa Cruz;<br />

Tenente Portela; Torres; Vacaria; Viamão (Vianna 1976, 1985, 1986); São<br />

Leopoldo (Bischler-Causse et al. 2005); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> &<br />

<strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Balantiopsidaceae<br />

Balantiopsis brasiliensis Steph., Sp. Hepat. 4: 104. 1910.<br />

Distribuição no Brasil: ES, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus (Bueno 1986).<br />

Balantiopsis crocea Herzog, Beih. Bot. Centralbl. 60(B): 12. 1939.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus (Bueno 1986).<br />

Isotachis aubertii (Schwägr.) Mitt., Proc. Linn. Soc. London 2: 322. 1887.<br />

Distribuição no Brasil: AM, ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1963).<br />

Isotachis multiceps (Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche) Gottsche, Mexik. Leverm.: 105.<br />

1863.<br />

Distribuição no Brasil: ES, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Canela (Gradstein & Costa 2003).<br />

Neesioscyphus argillaceus (Nees) Grolle, Österr. Bot. Zeitschr. 811: 24.<br />

1964.<br />

Distribuição no Brasil: DF, ES, GO, MG, MT, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a),<br />

Travessão Gablontz (Peralta et al. 2008).<br />

Bryopteridaceae<br />

Bryopteris diffusa (Sw.) Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 286. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, ES, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RS,<br />

SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Stephani 1897,<br />

como Bryolejeunea diffusa); Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo); Nova<br />

Wurttenberg (Panambi); São Leopoldo (Stotler & Crandall-Stotler 1974); Bento<br />

Gonçalves; Dois Irmãos; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda Engler; São<br />

Leopoldo; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas); Viamão,<br />

Parque Saint-Hilaire (Lemos-Michel & <strong>Yano</strong> 1998); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong><br />

Filho 2008).<br />

Bryopteris filicina (Sw.) Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 284. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, DF, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR, RJ,<br />

RR, RS, SC, SP.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 45<br />

Distribuição no RS: Cachoeira do Sul; Capão Seco (Pelotas); Montenegro;<br />

Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; Vacaria (Stotler &<br />

Crandall-Stotler 1974); Cambará do Sul; Nova Prata (Gradstein 1994);<br />

Cachoeira do Sul; Arroio dos Ratos; Bento Gonçalves; Bom Jesus, Serra da<br />

Rocinha; Cambará do Sul, Forteleza dos Aparados; Dois Irmãos; Esmeralda,<br />

Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracari; Gramado; Guaíba; Mariana Pimentel; Morrinhos<br />

do Sul; Porto Alegre, Morro São Pedro; Salvador do Sul; Santa Maria; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas);<br />

Torres, Morro Azul; Viamão; São Borja; São Leopoldo; Portão (Lemos-Michel &<br />

<strong>Yano</strong> 1998).<br />

Bryopteris flaccida Lin<strong>de</strong>nb. & Hampe, Linnaea 24: 640. 1851.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PE, PR, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Montenegro; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo<br />

(Derrubadas); Torres, São Pedro (Lemos-Michel & <strong>Yano</strong> 1998).<br />

Bryopteris fruticulosa Taylor ssp. fruticulosa, London J. Bot. 5: 382. 1846.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PE, PR, RJ, RR,<br />

RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Capão Seco (Pelotas) (Stotler & Crandall-Stotler 1974);<br />

Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Caçapava do Sul; Montenegro,<br />

Arroio do Porto; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas);<br />

Torres, Colônia São Pedro (Lemos-Michel & <strong>Yano</strong> 1998).<br />

Bryopteris liebmanniana Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.:<br />

738. 1847.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho; Torres, São Pedro; Tenente<br />

Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas) (Lemos-Michel & <strong>Yano</strong> 1998).<br />

Bryopteris trinitensis (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb. in Gottsche et al.,<br />

Syn. Hepat.: 285. 1846.<br />

Distribuição no Brasil: AM, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cachoeira do Sul (Stephani 1897, como Bryolejeunea<br />

tenuicaulis); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Stotler & Crandall-Stotler 1974); Cambará<br />

do Sul, Itaimbezinho; Montenegro, São Pedro; Rio Pardo; Tenente Portela,<br />

Parque Estadual do Turvo (Derrubadas); Torres, São Pedro; Viamão, Parque<br />

Saint Hilaire (Lemos-Michel & <strong>Yano</strong> 1998).<br />

Calypogeiaceae<br />

Calypogeia lechleri (Steph.) Steph., Sp. Hepat. 3: 412. 1908.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado (Ångstroem 1876; Vianna 1971).<br />

Chonecoleaceae<br />

Chonecolea doellingeri (Nees) Grolle, Revue Bryol. Lichénol. 25: 295. 1956.<br />

Distribuição no Brasil: DF, ES, MG, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro (Grolle 1956); Caxias do Sul; Esmeralda,<br />

Estação Ecológica do Aracuri; Farroupilha, Praça da Biblioteca Municipal;


46 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Getúlio Vargas; Jiruá; Júlio <strong>de</strong> Castilhos, Praça João Alvarenga; Passo Fundo;<br />

Porto Alegre, Parque da Re<strong>de</strong>nção; Rosário do Sul, Praça Dr. Júlio Bozzano;<br />

Santo Ângelo; São Francisco <strong>de</strong> Paula; Sapucaia do Sul (<strong>Yano</strong> & Luizi-Ponzo<br />

2006); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Corsiniaceae<br />

Corsinia coriandrina (Spreng.) Lindb., Hepat. Utveckl. Helsingfors: 30. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: CE, PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre; Torres; Viamão, Parque Saint Hilaire (Vianna<br />

1970, 1976, 1985).<br />

Fossombroniaceae<br />

Fossombronia porphyrorhiza (Nees) Prosk., Bryologist 58(3): 197. 1955.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PE, RJ, RS, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Geocalycaceae<br />

Clasmatocolea vermicularis (Lehm.) Grolle, Revue Bryol. Lichénol. 29: 78.<br />

1960.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, MS, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Schiffner 1912, como Notoscyphus lindmanii;<br />

Engel 1978, 1980); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Lophocolea bi<strong>de</strong>ntata (L.) Dumort., Recueil d’ Observ. Jungerm.: 17. 1835.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PE, PR, RJ,<br />

RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Stephani 1897,<br />

como Lophocolea coadunata); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929); Rio<br />

Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906, como Lophocolea coadunata); Aratiba (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Lophocolea glazioui Steph., Bull. Herb. Boissier. ser. 2, 6: 961. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong>; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1976).<br />

Lophocolea leptantha (Hook. f. & Taylor) Taylor in Gottsche et al., Syn.<br />

Hepat.: 694. 1847.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PA, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1976).<br />

Lophocolea martiana Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 152. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PR, RJ,<br />

RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1897); Gramado, Laranjeiras; Porto<br />

Alegre, Sanga Funda; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1976); Cambará do Sul,<br />

Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das Sequóias, Parque do Caracol; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 2001).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 47<br />

Lophocolea martiana Nees subsp. bi<strong>de</strong>ntula (Nees) Gradst. in Gradstein &<br />

Costa, Mem. New York Bot. Gard. 87: 73. 2003.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, GO, MG, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado (Stephani 1909, como Chiloscyphus martianus).<br />

Lophocolea muricata (Lehm.) Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 169. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />

dos Aparados da Serra; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Floresta Nacional <strong>de</strong> São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong><br />

& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Lophocolea platensis C. Massal., Atti Acad. Sci. Med. Nat. Ferrara 80(3-4):<br />

12. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MT, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Lophocolea semiteres (Lehm.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 16: 188. 1878.<br />

Distribuição no Brasil: GO, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro; São Leopoldo (Fulford 1976).<br />

Herbertaceae<br />

Herbertus angustivittatus (Steph.) Fulford, Mem. New York Bot. Gard. 11(1):<br />

102. 1963.<br />

Distribuição no Brasil: AM, ES, MG, PR, RJ, RR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Aparados da Serra, Serra da Rocinha<br />

(Lorscheitter 1973); Cambará do Sul, Aparados da Serra (Gradstein & Costa<br />

2003).<br />

Herbertus divergens (Steph.) Herzog, Hedwigia 74: 94. 1934.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Aparados da Serra (Gradstein & Costa<br />

2003); São José dos Ausentes, Monte Negro (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Herbertus serratus Spruce, Mem. Torrey Bot. Club 1: 128. 1890.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Aparados da Serra (Lorscheitter 1973).<br />

Jubulaceae<br />

Frullania arecae (Spreng.) Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc. Edinburgh 15: 20.<br />

1884(1885).<br />

Distribuição no Brasil: AC, BA, DF, ES, GO, MG, MT, PR, RJ, RR, RS, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul; Canela; Gramado;<br />

Montenegro; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1980, 2001); Aratiba;<br />

Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Frullania atrata (Sw.) Dumort., Recueil d’ Observ. Jungerm. Tournay: 13.<br />

1835.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, MG, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.


48 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: São José dos Ausentes, Monte Negro (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />

2006).<br />

Frullania beyrichiana (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb. in Gottsche et al.,<br />

Syn. Hepat.: 460. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AC, BA, ES, GO, MG, MT, PA, PE, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados,<br />

Itaimbezinho; Canela, Parque das Sequóias, Parque do Caracol; Gramado;<br />

Nova Petrópolis; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes (Lemos-<br />

Michel 1980, 2001).<br />

Frullania brasiliensis Raddi, Soc. Ital. Atti. Sci. Mod. 19: 36. 1822.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, DF, ES, GO, MG, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: perto <strong>de</strong> São Leopoldo (Stephani 1899, como Frullania<br />

divergens); Canoas, Belém Velho; Porto Alegre (Bauer 1905a,b, 1929); Rio<br />

Gran<strong>de</strong> (Stephani 1911, como Frullania subcylindrica; Stotler 1969); Barracão,<br />

Parque Estadual do Espigão Alto; Bento Gonçalves; Bom Jesus; Cambará do<br />

Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das Sequóias, Parque do Caracol;<br />

Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Dois Irmãos; Esmeralda; Gramado;<br />

Ivoti; Lavras do Sul; Montenegro; Muitos Capões; Nonoai; Nova Petrópolis;<br />

Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Nonoai; Santo Ângelo; Novo Hamburgo; Osório; Santa Cruz do Sul; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Aratinga, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Floresta Nacional <strong>de</strong><br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes; São Leopoldo; Soleda<strong>de</strong>;<br />

Tenente Portela; Torres; Vacaria; Viamão, Parque Saint Hilaire (Lemos-Michel<br />

1980, 2001); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> &<br />

<strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Frullania breuteliana Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 448. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AL, PE, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul; Torres (Lemos-Michel 1980).<br />

Frullania caulisequa (Nees) Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 448. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PE, RJ, RR,<br />

RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados,<br />

Itaimbezinho, Parque Nacional da Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela;<br />

Gramado; Pelotas; Porto Alegre; Rio Gran<strong>de</strong>, Taim; São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />

Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Taimbé; São José dos Ausentes; Torres; Viamão, Vianópolis (Lemos-Michel<br />

1980, 1983, 2001, todos como Frullania caroliniana); Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Frullania cyparioi<strong>de</strong>s (Schwägr.) Schwägr. in Gottsche et al., Syn. Hepat.:<br />

419. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1897).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 49<br />

Frullania dusenii Steph., Archos. Mus. Nat. Rio <strong>de</strong> Janeiro 13: 115. 1903.<br />

Distribuição no Brasil: AL, ES, GO, MG, PE, RJ, RR, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho (Lemos-Michel 1980).<br />

Frullania ericoi<strong>de</strong>s (Nees) Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 12: 51. 1839.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MG, MS, MT, PB,<br />

PE, PR, RJ, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Canoas, perto <strong>de</strong> Porto Alegre, Pedras Brancas (Stephani<br />

1897, como Frullania squarrosa); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929, como<br />

Frullania squarrosa; 1905b, 1929, como Frullania squarrosa var. ericoi<strong>de</strong>s); São<br />

João (Bauer 1905a, como Frullania squarrosa var. ericoi<strong>de</strong>s); São Leopoldo<br />

(Herzog 1937, como Frullania sehnemii); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Espigão Alto; Bom Jesus; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel<br />

2001); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Frullania glomerata (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 9:<br />

46. 1838.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Torres, Praia da Cal (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Frullania griffithsiana Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 466. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus;<br />

Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da<br />

Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Gramado; Esmeralda;<br />

Montenegro; Muitos Capões; Nova Petrópolis; Passo Fundo, Floresta Nacional<br />

<strong>de</strong> Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula, Taimbé; São José dos Ausentes; Vacaria (Lemos-Michel 1980,<br />

2001).<br />

Frullania guadalupensis Gottsche ex Steph., Sp. Hepat. 4: 496. 1911.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />

(Lemos-Michel 1980).<br />

Frullania gymnotis Nees & Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 19: 257. 1843.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, ES, GO, PA, PE, RJ, RR, RS, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> Canela; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco,<br />

Veraneio Hampel; Torres; Viamão (Lemos-Michel 1980, 1983, 2001).<br />

Frullania lin<strong>de</strong>nbergii Lehm., Nov. Stirp. Pugillus 8: 19. 1844.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />

Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1980,<br />

1983).


50 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Frullania lindmanii Steph., Bih. Svenska VenenskAkad. Handl. 23, ser. 3, 2:<br />

19. 1897.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre; Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1897, 1911).<br />

Frullania montagnei Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 456. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, MG, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Montenegro (Stotler 1970; Lemos-Michel 1980); Caxias do<br />

Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Frullania neesii Lin<strong>de</strong>nb. in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 450. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PB, PE, PR, RJ,<br />

RR, RS, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Espumoso; Rio Gran<strong>de</strong>; Pelotas; São Gabriel; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula; Serra do Herval; Torres, Itapeva; Viamão, Parque Saint<br />

Hilaire (Lemos-Michel 1980, 2001).<br />

Frullania neurota T. Taylor, London J. Bot. 5: 400. 1846.<br />

Distribuição no Brasil: CE, ES, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Canela (Lemos-Michel 1980).<br />

Frullania platycalyx Herzog, Fed<strong>de</strong>s Repert. 55: 10. 1952.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Chuí; São Miguel das Missões (Schäfer-Verwimp 1996).<br />

Frullania riojaneirensis (Raddi) Ångstr., Öfvers K. VetenskAkad. Förh. 33(7):<br />

88. 1876.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PB, PE, PR,<br />

RJ, RS, SE, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, 1929); Ivoti; Lavras do Sul;<br />

Mostardas; São Leopoldo; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo<br />

(Derrubadas); Viamão (Lemos-Michel 1980); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Frullania serrata Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 453. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AL, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Ivoti, Cascata São Miguel (Lemos-Michel 1980).<br />

Frullania setigera Steph., Hedwigia 33: 159. 1894.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro (Stotler 1970); Bento Gonçalves; Bom Jesus;<br />

Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da<br />

Serra; Canela, Morro Pelado; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos<br />

Ausentes (Lemos-Michel 1980, 2001).<br />

Frullania supra<strong>de</strong>composita (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb. in<br />

Gottsche et al., Syn. Hepat.: 431. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, MS, MT, PB, RJ, RS, SP.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 51<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul; São José dos Ausentes; São<br />

Leopoldo; Torres (Lemos-Michel 1980).<br />

Jungermanniaceae<br />

Anastrophyllum tubulosum (Nees) Grolle, J. Hattori Bot. Lab. 28: 101. 1965.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PA, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São José dos Ausentes, Monte Negro (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />

2006).<br />

Jungermannia angulosa Dicks., Fasc. Pl. Cryptog. Brit., I: 7. 1785.<br />

Fossombronia angulosa (Jac Dicks.) Raddi, Jungerm. Etrusca: 29. 1818.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: perto <strong>de</strong> São Leopoldo (Stephani 1897, como<br />

Fossombronia angulosa).<br />

Lejeuneaceae<br />

Acanthocoleus aberrans (Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche) Kruijt var. laevis Gradst., Fl.<br />

Neotrop. Monogr. 62: 193. 1994.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bagé (Gradstein 1994); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Acanthocoleus trigonus (Nees & Mont.) Gradst., Contr. Bot. Univ. Michigan<br />

Herb. 18: 101. 1992.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Acrolejeunea torulosa (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Schiffn. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. ed. 1, 3(1): 128. 1893.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, ES, GO, MA, MG, MS, MT, PA, PR,<br />

RJ, RO, RR, RS, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Anoplolejeunea conferta (C.F.W. Meissn. ex Spreng.) A. Evans, Bull. Torrey<br />

Bot. Club 35: 175-176. 1908.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> Canela; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Aratinga, Colinas <strong>de</strong><br />

São Francisco, Veraneio Hampel (Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong><br />

& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Aphanolejeunea kunertiana Steph., Sp. Hepat. 5: 860. 1916.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong>, Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Stephani 1916).<br />

Aphanolejeunea truncatifolia Horik., J. Sci. Hiroshima Univ. ser. 3. Div. 2, 2:<br />

284. 1934.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, RJ, RS,<br />

SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Serra Gaúcha (Gradstein & Costa 2003).


52 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Archilejeunea auberiana (Mont.) A. Evans, Bull. Torrey Bot. Club 35: 168.<br />

1908.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, AP, BA, ES, MS, MT, PA, PE, PR, RJ, RO, RR,<br />

RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Tenente Portela (Gradstein & Buskes 1985, como<br />

Archilejeunea parviflora var. florentissima); Tenente Portela, Parque Estadual<br />

do Turvo (Derrubadas) (Gradstein 1994).<br />

Archilejeunea parviflora (Nees) Schiffn., Sp. Hepat. 4: 716. 1911.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, ES, MS, MT, PA, PE, RJ, RO, RR,<br />

RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Brachiolejeunea laxifolia (Taylor) Schiffn., Syn. Hepat. 5: 120. 1912.<br />

Distribuição no Brasil: MG, MS, PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Van Slageren & Gradstein<br />

1981; Gradstein 1994).<br />

Brachiolejeunea phyllorhiza (Nees) Kruijt & Gradst., Nova Hedwigia 43(3-4):<br />

299. 1986.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, São Salvador (Kruijt & Gradstein 1986).<br />

Caudalejeunea lehmanniana (Gottsche) A. Evans, Bull. Torrey Bot. Club 34:<br />

544. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MT, PA, PE, PR, RJ, RO,<br />

RR, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas)<br />

(Gradstein 1994).<br />

Ceratolejeunea cornuta (Lin<strong>de</strong>nb.) Steph. in Engler, Pflanzenwelt Ost’Afrikas<br />

C: 65. 1895.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, MG, PA, PE, PR, RJ, RO, RR,<br />

RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Cheilolejeunea clausa (Nees & Mont.) R.M. Schust., Hepat. Anthoc. N. Amer.<br />

4: 863. 1980.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE,<br />

PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Cheilolejeunea discoi<strong>de</strong>a (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Kachr. & R.M. Schust., J. Linn.<br />

Soc. London Bot. 56 (368): 509. 1961.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, RJ, RS, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Cheilolejeunea rigidula (Mont.) R.M. Schust., Castanea 36: 102. 1971.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 53<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA,<br />

PB, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Cololejeunea verwimpii P. Tixier, Cryptogamie, Bryol. Lichénol. 16(3): 230.<br />

1995.<br />

Distribuição no Brasil: AM, ES, GO, MG, MS, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado (Tixier 1991).<br />

Colura tenuicornis (A. Evans) Steph., Sp. Hepat. 5: 942. 1916.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Serra Gaúcha (Bischler 1967; Gradstein & Costa 2003).<br />

Drepanolejeunea anoplantha (Spruce) Steph., Sp. Hepat. 5: 325. 1913.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Drepanolejeunea araucariae Steph., Hedwigia 35: 80. 1896.<br />

Distribuição no Brasil: AP, BA, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Serra Gaúcha (Gradstein & Costa 2003); Caxias do Sul<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Drepanolejeunea mosenii (Steph.) Bischler, Revue Bryol. Lichénol. 35(1-4):<br />

118. 1967.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Bischler 1967).<br />

Frullanoi<strong>de</strong>s <strong>de</strong>nsifolia Raddi ssp. <strong>de</strong>nsifolia, Critt. Bras.: 14. 1822.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, GO, MG, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Carazinho; Sarandi; Santa Cruz (Van Slageren 1985);<br />

Sarandi (Gradstein 1994); Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel<br />

2001); Tapera, Carazinho (Bastos & <strong>Yano</strong> 2006a); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> &<br />

<strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Lejeunea cancellata Nees & Mont. in Ramón <strong>de</strong> la Sagra, Hist. Phys. Cuba,<br />

Bot., Pl. Cell. Cuba 9: 472. 1842.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, ES, GO, MS, MT, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b),<br />

Travessão Gablontz (Peralta et al. 2008).<br />

Lejeunea capensis Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 506. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: CE, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Sarandi (Giancotti & Vital 1989); Gramado (Reiner-<br />

Drehwald & Schäfer-Verwimp 2008).<br />

Lejeunea cardotii Steph., Bot. Gaz., Crawfordswille 7: 356. 1882.<br />

Distribuição no Brasil: MS, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Lejeunea cristulata (Steph.) E. Reiner & Goda, J. Hattori Bot. Lab. 89: 19.<br />

2000.


54 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PE, RJ, SC, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Lejeunea flava (Sw.) Nees, Naturgesch. Eur. Leberm. 3: 277. 1838.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PB,<br />

PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SE, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados;<br />

Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das Sequóias; Esmeralda,<br />

Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong><br />

Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel; São José dos Ausentes<br />

(Lemos-Michel 2001); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Lejeunea glaucescens Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 378. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, CE, DF, ES, MS, MT, PE, PR, RJ, RR, RS,<br />

SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Lejeunea laetevirens Nees & Mont. in Ramón <strong>de</strong> la Sagra, Hist. Phys. Cuba,<br />

Bot., Pl. Cell. Cuba 9: 469. 1842.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MG, MS, MT,<br />

PA, PB, PE, RJ, RR, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Aratiba; Marcelino Ramos; Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Lejeunea maxonii (A. Evans) X.-L. He, Ann. Bot. Fennici 34: 71. 1997.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, MS, MT, PB, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Lejeunea phyllobola Nees & Mont. in Ramón <strong>de</strong> la Sagra, Hist. Phys. Cuba.<br />

Bot., Pl. Cell. Cuba 9: 471. 1842.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MS, MT, PA, RJ, RS,<br />

SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Aratiba; Marcelino Ramos; Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Lejeunea raddiana Lin<strong>de</strong>nb. in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 342. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PA, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Reiner-Drehwald & Goda 2000).<br />

Lejeunea resupinata (Steph.) Steph., Sp. Hepat. 5: 757. 1915.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1897, 1915).<br />

Lejeunea setiloba Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc. Edinburgh 15: 281. 1884.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, MS, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Leptolejeunea brasiliensis Bischler, Nova Hedwigia 27: 301. 1969<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 55<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Bischler 1969).<br />

Leptolejeunea diversilobulata Bischler, Nova Hedwigia 27: 313. 1969.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: perto <strong>de</strong> São Leopoldo (Bischler 1969).<br />

Leucolejeunea unciloba (Lin<strong>de</strong>nb.) A. Evans, Torreya 7: 229. 1907.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, ES, MG, PA, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Serra Gaúcha (Gradstein & Costa 2003); Aratiba; Marcelino<br />

Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong><br />

& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Leucolejeunea xanthocarpa (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) A. Evans, Torreya 7: 229.<br />

1907.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, ES, GO, MG, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque<br />

do Caracol; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Nova Petrópolis; Passo<br />

Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes (Lemos-Michel<br />

2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Lopholejeunea nigricans (Lin<strong>de</strong>nb.) Schiffn., Consp. Hepat. Archip. Ind.: 293.<br />

1898.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR,<br />

RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Mastigolejeunea auriculata (Wilson & Hook.) Schiffn. in Engler & Prantl,<br />

Natürl. Pflanzenfam. 1(3): 129. 1893.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PR,<br />

RJ, RO, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Microlejeunea bullata (Taylor) Steph., Hedwigia 29: 90. 1890.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR,<br />

RJ, RR, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Microlejeunea epiphylla Bischler in Bischler et al., Nova Hedwigia 5(1-2): 378.<br />

1963.<br />

Distribuição no Brasil: AP, BA, CE, ES, GO, MG, MS, PA, PB, PE, RS, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Microlejeunea globosa (Spruce) Steph., Sp. Hepat. 5: 821. 1915.<br />

Distribuição no Brasil: ES, PA, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Myriocoleopsis fluviatilis (Steph.) E. Reiner & Gradst., J. Bryol. 19: 639.<br />

1997.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.


56 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: Vacaria (Schäfer-Verwimp & Vital 1989, como<br />

Myriocoleopsis puiggari Schiffn.).<br />

Neurolejeunea breutelii (Gottsche) A. Evans, Bull. Torrey Bot. Club 34: 13.<br />

1907.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho (Gradstein 1994).<br />

Odontolejeunea lunulata (F. Web.) Schiffn. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 128. 1893.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, ES, MG, MT, PA, PE, PR, RJ,<br />

RR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Santo Ângelo (Stephani 1897, como Odontolejeunea<br />

sieberiana); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906, como Odontolejeunea sieberiana);<br />

Santo Ângelo (Teeuwen 1989; Gradstein 1994).<br />

Omphalanthus filiformis (Sw.) Nees var. filiformis in Gottsche et al., Syn.<br />

Hepat.: 304. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, MG, PA, PE, RJ, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do<br />

Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das Sequóias; Gramado; Nova Petrópolis;<br />

Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Floresta Nacional<br />

<strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-Michel 2001).<br />

Pycnolejeunea contigua (Nees) Grolle, J. Hattori Bot. Lab. 45: 179. 1979.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, ES, MG, PA, PE, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Serra Gaúcha (Gradstein & Costa 2003).<br />

Rectolejeunea bornmülleri Steph., Sp. Hepat. 5: 682. 1914.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Stephani 1914).<br />

Schiffneriolejeunea polycarpa (Nees) Gradst., J. Hattori Bot. Lab. 38: 355.<br />

1974.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PB,<br />

PE, RJ, RR, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Canoas perto <strong>de</strong> Porto Alegre (Stephani 1897, como<br />

Acrolejeunea polycarpa; Gradstein 1994).<br />

Stictolejeunea squamata (H.B. Willd. ex F. Web.) Schiffn. var. squamata in<br />

Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam. 1(3): 131. 1893.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, ES, MG, PA, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Torres (Gradstein 1994).<br />

Strepsilejeunea hieronymii (Spruce) Steph., Sp. Hepat. 5: 281. 1913.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1913).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 57<br />

Taxilejeunea convexa (Steph.) Steph., Sp. Hepat. 5: 509. 1914.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Fortaleza dos Aparados,<br />

Parque Nacional dos Aparados da Serra (Lemos-Michel 2001).<br />

Taxilejeunea laxa (Nees) Steph., Kongl. Svenska Vetenskapsakad. Handl.<br />

23(III, 2): 24. 1897.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MS, RS.<br />

Distribuição no RS: Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo); Rio Gran<strong>de</strong><br />

(Stephani 1897; Lindman 1906).<br />

Taxilejeunea obtusangula (Spruce) A. Evans, Bull. Torrey Bot. Club 38: 215.<br />

1911.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, GO, PA, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1896, 1914, como Taxilejeunea<br />

iheringii); Aratiba; Marcelino Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho<br />

2008).<br />

Taxilejeunea pterigonia (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Schiffn. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 125. 1893.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, GO, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Conceição; Bom Jesus, Fazenda do Cilho<br />

(<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Lepicoleaceae<br />

Lepicolea ochroleuca (Spreng.) Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc. Edinburgh<br />

15: 345. 1885.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Aparados da Serra, Serra da Rocinha<br />

(Lorscheitter 1973).<br />

Lepidoziaceae<br />

Bazzania heterostipa (Steph.) Fulford, Bull. Torrey Bot. Club 86: 410. 1959.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />

(Lemos-Michel & Bueno 1992).<br />

Bazzania hookeri (Lin<strong>de</strong>nb.) Trevis., Mem. R. Ist. Lombardo Cl. Sci. ser. 3, 13:<br />

414. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados,<br />

Itaimbezinho; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes, Serra da<br />

Rocinha (Lemos-Michel & Bueno 1992, como Bazzania chimborazensis;<br />

Lemos-Michel 2001).<br />

Kurzia brasiliensis (Steph.) Grolle, Revue Bryol. Lichénol. 32: 175. 1963.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, RJ, RR, RS, SC, SP.


58 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra da Rocinha, Aparados da<br />

Serra, Rio dos Touros, Santa Teresa (Fulford 1966, como Lepidozia<br />

brasiliensis).<br />

Kurzia capillaris (Sw.) Grolle var. verrucosa (Steph.) Pócs, Proc. Third.<br />

Meeting Bryologists from Central and East Europae, Praha, Edit. Jiri Váña: 111.<br />

1984.<br />

Distribuição no Brasil: AM, CE, ES, GO, MG, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Grolle 1963, como Kurzia verrucosa).<br />

Lepidozia pseudocupressina Schiffn., Krit. Bemerk. Eur. Lebermoose 14: 9.<br />

1919.<br />

Distribuição no Brasil: ES, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1966).<br />

Telaranea nemato<strong>de</strong>s (Gottsche ex Austin) M. Howe, Bull. Torrey Bot. Club<br />

29: 284. 1902.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, RJ, RR, RS,<br />

SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1966, como Telaranea<br />

apiahyna); Gramado; Guaíba (Vianna 1974, como Telaranea sejuncta var.<br />

breviseta); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Lunulariaceae<br />

Lunularia cruciata (L.) Dumort. ex Lin<strong>de</strong>nb. f. cruciata, Nat. Sällsk. Fauna Fl.<br />

Fenn. Förh. 9: 298. 1868.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caçapava; Dois Irmãos; Porto Alegre; Rosário; Viamão<br />

(Vianna 1985); Bagé; Dois Irmãos (Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Lunularia cruciata (L.) Dumort. ex Lin<strong>de</strong>nb. f. thaxteri (A. Evans & Herzog)<br />

Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z, Opera Lilloana 7: 129. 1962.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Caçapava; Dois Irmãos; Porto Alegre; Rosário; Viamão<br />

(Vianna 1976).<br />

Marchantiaceae<br />

Dumortiera hirsuta (Sw.) Nees var. hirsuta in Martius, Fl. Bras. enum. pl. 1(1):<br />

307. 1833.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, DF, ES, MG, MS, MT, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gravataí, Itacolomí; Gramado; Novo Hamburgo; Ivoti,<br />

Cascata São Miguel; Viamão, Parque Saint Hilaire (Vianna 1970); Cambará do<br />

Sul; Caxias do Sul; Gramado, Cascata dos Narcisos; Gravataí; Ivoti; Jaguari;<br />

Montenegro; Tenente Portela; Santa Maria; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa<br />

Tereza; Vacaria; Viamão (Vianna 1985); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Marchantia berteroana Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb., Nov. Stirp. Pugillus 6: 21. 1834.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 59<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Morro da Polícia (Vianna 1970); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Vianna 1985).<br />

Marchantia chenopoda L., Sp. Pl. ed. 1, 2: 1137. 1753.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, DF, ES, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Novo Hamburgo, Sanga Funda (Vianna 1970); Tenente<br />

Portela (Vianna 1981b); Bom Jesus; Novo Hamburgo; Panambi; São Leopoldo<br />

(Vianna 1985).<br />

Marchantia papillata Raddi, Critt. Bras.: 20. 1822.<br />

Distribuição no Brasil: AM, GO, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cerro Largo; Lavras do Sul; Novo Hamburgo; Santa Cruz<br />

do Sul; Viamão (Vianna 1985); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Marchantia polymorpha L., Sp. Pl. ed. 1, 2: 1137. 1753.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Gramado; Porto Alegre, Faculda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Direito; Gramado<br />

(Vianna 1970, 1985).<br />

Metzgeriaceae<br />

Metzgeria acuminata Steph., Sp. Hepat. 1: 282. 1899.<br />

Distribuição no Brasil: CE, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1899).<br />

Metzgeria adscen<strong>de</strong>ns Steph., Sp. Hepat. in Bull. Herb. Boissier 7: 950-951.<br />

1899.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Ivoti, Cascata São Miguel (Costa 1999, 2008).<br />

Metzgeria albinea Spruce var. albinea, Bull. Soc. Bot. France 36(suppl.): 201.<br />

1890.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, CE, DF, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Parque Nacional dos<br />

Aparados da Serra; Esmeralda, Estação Aracuri; Gramado; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula; São Leopoldo, Fazenda São Borja; Viamão, Parque Saint-Hilaire (Costa<br />

1999, 2008); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do<br />

Sul, Vila Oliva (Costa 2008), Centro (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Metzgeria albinea Spruce var. angusta (Steph.) D.P. Costa & Gradst.,<br />

Bryologist 103(4): 757. 2000.<br />

Distribuição no Brasil: CE, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Costa & Gradstein 2000); Porto Alegre (Stephani 1897;<br />

Hell 1969, ambos como Metzgeria angusta); Cambará do Sul, Fortaleza dos<br />

Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Colinas <strong>de</strong> São Francisco (Lemos-Michel 2001).<br />

Metzgeria aurantiaca Steph., Sp. Hepat. 1: 286. 1899.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, MG, PB, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Tainhas, Parque Nacional dos Aparados<br />

da Serra; Torres, Colônia São Pedro; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo,


60 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Fazenda São Borja; Viamão, Parque Saint-Hilaire (Costa 1999, 2008); Caxias<br />

do Sul, Faxinal (Costa 2008).<br />

Metzgeria bahiensis Schiffn., Österr. Bot. Zeitsch. 61: 262. 1911.<br />

Distribuição no Brasil: BA, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cachoeira (Cachoeira do Sul); Esmeralda, Estação<br />

Ecológica <strong>de</strong> Aracuri (Costa 1999, 2008).<br />

Metzgeria brasiliensis Schiffn. in Schiffner & S. Arnell, Österr. Akad. Wiss.<br />

Math.-Naturwiss. Kl., Denkschr. 111: 22. 1964.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Torres, Parque Turístico, Vila São João, Três Cachoeiras;<br />

Viamão, Parque Saint Hilaire (Costa 1999, 2008).<br />

Metzgeria ciliata Raddi, Critt. Brasil.: 17. 1822.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PB, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Esmeralda, Estação Ecológica Aracuri; Pelotas, Corrientes,<br />

Horto Florestal Irmão Teodoro Luiz; Salvador do Sul; Santa Cruz do Sul,<br />

Parque da Gruta; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Reserva do IBDF; São Lourenço;<br />

Viamão, Parque Saint Hilaire; Itapoã, Praia <strong>de</strong> Fora (Costa 1999, como M.<br />

<strong>de</strong>cipiens); Porto Alegre, Morro Santana (Costa 2008).<br />

Metzgeria conjugata H. Lindb., Acta Soc. Sci. Fenn. 10: 495. 1875.<br />

Distribuição no Brasil: AL, CE, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal; Santa Cruz do Sul, Parque da Gruta; Taquari,<br />

Morro da Toca Ventosa; Tenente Portela, Parque Florestal Estadual do Turvo;<br />

Viamão, Parque Saint Hilaire (Costa 1999, 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> &<br />

<strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Metzgeria convoluta Steph., Sp. Hepat. 1: 288. 1899.<br />

Distribuição no Brasil: BA, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Navegantes (Bauer 1905a, como Metzgeria jackii); Porto<br />

Alegre (Bauer 1905b; 1929, ambos como M. jackii); Torres; Porto Alegre, Morro<br />

Santana; Viamão, Parque Saint Hilaire (Costa 1999, 2008); Aratiba; Mariano<br />

Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Metzgeria cratoneura Schiffn. in Schiffner & S. Arnell, Österr. Akad. Wiss.<br />

Math.-Naturwiss. Kl., Denkschr. 111: 24. 1964.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bento Gonçalves; São Francisco <strong>de</strong> Paula; Torres, Vila São<br />

João; Três Cachoeiras (Costa 1999, 2008).<br />

Metzgeria dichotoma (Sw.) Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 504. 1844.<br />

Distribuição no Brasil: AL, DF, GO, MG, PB, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Bom Jesus, Serra da Rocinha;<br />

Rolante, Colônia Dom João Becker; Santo Ângelo; São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />

São José dos Ausentes, Rio das Antas (Costa 1999, 2008); Bom Jesus;


LISTA DAS BRIÓFITAS... 61<br />

Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Metzgeria fruticola Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc. Edinburgh 15: 544. 1885.<br />

Distribuição no Brasil: AL, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Canela; Montenegro; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Costa 1999,<br />

2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Metzgeria furcata (L.) Dumort., Recueil d’Observ. Jungerm.: 26. 1835.<br />

Distribuição no Brasil: AC, BA, CE, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Pelotas; Porto Alegre (Hell 1969); Itapoã, Praia do Tigre;<br />

Serra do Herval; Porto Alegre, Morro da Polícia; Santo Ângelo; Torres; Viamão,<br />

Parque Saint Hilaire, Vianópolis (Costa 1999, 2008); Nonoai, Parque Estadual<br />

<strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo (Lemos-Michel<br />

2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Metzgeria hegewaldii Kuwah., Nova Hedwigia 34: 784. 1981.<br />

Distribuição no Brasil: RS<br />

Distribuição no RS: Caçapava do Sul (Costa 1999, 2008); Aratiba; Marcelino<br />

Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Metzgeria herminieri Schiffn., Österr. Bot. Zeitschr. 61: 261. 1911.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Santa Cruz do<br />

Sul, Parque da Gruta; Santa Maria, Rio Santa Maria; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Reserva do IBDF (Costa 1999, 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Metzgeria lechleri Steph., Sp. Hepat. 1: 290. 1899.<br />

Distribuição no Brasil: CE, DF, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Canela, Sítio Kurtz Mentz; Esmeralda, Estação Ecológica<br />

<strong>de</strong> Aracuri; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Hotel Hampel (Costa 1999, 2008).<br />

Metzgeria leptoneura Spruce var. leptoneura, Trans. & Proc. Bot. Soc.<br />

Edinburgh 15: 555. 1885.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bento Gonçalves; Bom Jesus; Cambará do Sul,<br />

Itaimbezinho; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Reserva do IBDF;<br />

São Leopoldo, Morro das Pedras (Costa 1999, 2008).<br />

Metzgeria liebmanniana Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.:<br />

505. 1846.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha, Residência Dutra, Fazenda<br />

Capão (Costa 1999, 2008).<br />

Metzgeria myriopoda Lindb., Acta Bot. Soc. Fauna Flora Fenn. 1(2): 9. 22.<br />

1878.<br />

Distribuição no Brasil: AL, DF, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Kuwahara 1986); Cambará do Sul,<br />

Itaimbezinho; Canela, Caracol; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri;


62 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Farroupilha, São José; Gramado; Itapoã, Praia <strong>de</strong> Fora; Mariana Pimentel,<br />

Reserva <strong>de</strong> Aspran; Montenegro, Linha Campestre, São Salvador (Salvador do<br />

Sul); Mostardas, Fazenda Vista Alegre; Nova Prata, Distrito <strong>de</strong> Rio Branco;<br />

Novo Hamburgo; Pedro Osório; Pinhal; Pinto Ban<strong>de</strong>ira; Porto Alegre; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Reserva do IBDF; São Leopoldo, Fazenda São Borja;<br />

Vacaria; Viamão, Parque Saint Hilaire (Costa 1999); São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Veraneio Hampel (Lemos-Michel 2001); Cruz Alta; Santo Ângelo; São Luiz<br />

Gonzaga, Rio Piratinins; Torres (Costa 2008).<br />

Metzgeria psilocraspeda Schiffn. in Schiffner & S. Arnell, Österr. Akad. Wiss.<br />

Math.–Naturwiss. Kl. Denkschr. 111: 25. 1964.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Derrubadas, Parque Florestal Estadual do Turvo; Serra da<br />

Rocinha; Santo Ângelo; São José dos Ausentes; São Leopoldo (Costa 2008);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Metzgeria scyphigera A. Evans, Trans. Connecticut Acad. Arts 18: 299. 1914.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Parque Nacional <strong>de</strong> Aparados da Serra<br />

(<strong>Yano</strong> 2006b).<br />

Metzgeria subaneura Schiffn. in Schiffner & S. Arnell, Österr. Akad. Wiss.<br />

Math.-Naturwiss. Kl., Denkschr. 111: 22. 1964.<br />

Distribuição no Brasil: AC, ES, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Santa Cruz do Sul, Parque da Gruta (Costa 1999, 2008).<br />

Metzgeria uncigera A. Evans, Ann. Bot. 24: 276. 1910.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Monocleaceae<br />

Monoclea gottschei H. Lindb., Revue Bryol. 13: 102. 1886.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, ES, MG, PE, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Guaíba (Vianna 1981c).<br />

Monoclea gottschei H. Lindb. ssp. elongata Gradst. & Mues, Plant. Sept.<br />

Evol. 180: 133-134. 1992.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PE, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Guaíba, Mariana Pimentel (Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Oxymitraceae<br />

Oxymitra incrassata (Brotero) Sergio & Sim-Sim, J. Bryol. 15(4): 659. 1989.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Vila Assunção; São Sepé; Viamão, Porto<br />

Alegre, Ponta Grossa (Vianna 1985).<br />

Pallaviciniaceae<br />

Pallavicinia lyellii (Hook.) S. Gray, Nat. Arr. Brit. Plant. 1: 685. 1821.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, MS, MT, PA, RJ, RS, SC, SP, TO.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 63<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Hell 1969); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong><br />

& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Symphyogyna aspera Steph. in McCormick, Bot. Gaz. 58: 403. 1914.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, RJ, RS,<br />

SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Santo Ângelo (Evans 1925); Porto Alegre (Uribe & Aguire<br />

1995); Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z 1961;<br />

Hell 1967, 1969); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Symphyogyna brasiliensis (Nees) Nees & Mont. var. brasiliensis, Ann. Sci.<br />

Nat., Bot. ser. 2, 5: 67. 1836.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PR, RJ, RO, RR, RS, SC,<br />

SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Cachoeira do Sul; Porto<br />

Alegre; Santo Ângelo; São Leopoldo (Stephani 1897; Hell 1969).<br />

Symphyogyna sinuata (Sw.) Mont. & Nees, D’Orbigny Voy. Amer. Mer. 7: 61.<br />

1839.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1900).<br />

Pelliaceae<br />

Noteroclada confluens (Hook. f. & Taylor) Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc.<br />

Edinburgh 15: 531. 1885, non N. confluens Taylor ex W. J. Hooker & Wilson.<br />

Distribuição no Brasil: DF, ES, GO, MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Noteroclada leucorhiza Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc. Edinburgh 15: 530.<br />

1885.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: perto <strong>de</strong> São Leopoldo (Stephani 1897).<br />

Plagiochilaceae<br />

Plagiochila adiantoi<strong>de</strong>s (Sw.) Lin<strong>de</strong>nb., Spec. Hepat. fasc. 2, 3: 77. 1840.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Plagiochila bifaria (Sw.) Lin<strong>de</strong>nb., Sp. Hepat. Fasc. 5: 127. 1843.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, PA, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />

dos Aparados da Serra; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes (Lemos-Michel 2001, como<br />

Plagiochila compressula).<br />

Plagiochila corrugata (Nees) Nees & Mont. var. corrugata, Ann. Sci. Nat.,<br />

Bot. ser. 2, 5: 52. 1836.<br />

Distribuição no Brasil: AC, BA, CE, DF, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus;<br />

Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da


64 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong><br />

Aracuri; Gramado; Muitos Capões; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Nova<br />

Petrópolis; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-<br />

Michel 2001); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias<br />

do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Plagiochila disticha (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Lin<strong>de</strong>nb., Sp. Hepat. fasc. 4: 108.<br />

1840.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA,<br />

PE, PE, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 2001); Mariano<br />

Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Plagiochila ensiformis Taylor, London J. Bot. 5: 265. 1846.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Navegantes (Bauer 1905b, 1929, ambos<br />

como Plagiochila jamesoni).<br />

Plagiochila flabelliflora Steph., Sp. Hepat. 2: 249. 1902.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Aparados da Serra, Itaimbezinho<br />

(Heinrichs 2002).<br />

Plagiochila fragilis Taylor, London J. Bot. 7: 198. 1848.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />

dos Aparados da Serra (Lemos-Michel 2001).<br />

Plagiochila martiana (Nees) Lin<strong>de</strong>nb. f. martiana, Sp. Hepat. fasc. 1: 12.<br />

1839.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR,<br />

RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha, Parque<br />

Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha (Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> &<br />

<strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Plagiochila micropteryx Gottsche, Ann. Sci. Nat. Bot. ser. 5, 1: 107. 1864.<br />

Distribuição no Brasil: AC, BA, CE, ES, MG, PA, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Canela;<br />

Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai;<br />

Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Rondinha, Parque Florestal<br />

Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco<br />

(Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Plagiochila montagnei Nees in Nees & Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 5:<br />

531. 1836.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, ES, PA, PE, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 65<br />

Plagiochila patentissima Lin<strong>de</strong>nb., Sp. Hepat.: 64. 1840.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Schiffner & Arnell 1964, como<br />

Plagiochila kunertiana var. brevifolia Schiffn.); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Espigão Alto; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Nonoai, Parque<br />

Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo;<br />

Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />

(Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Plagiochila raddiana Lin<strong>de</strong>nb., Sp. Hepat. fasc. 1: 9. 1839.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RS,<br />

SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1897, como Plagiochila confertifolia<br />

Taylor).<br />

Plagiochila rutilans Lin<strong>de</strong>nb. var. rutilans, Sp. Hepat. fasc. 2-4: 47. 1841.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MG, MT, PA, PE, RJ, RR,<br />

RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />

dos Aparados da Serra; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 2001); Aratiba;<br />

Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Plagiochila tenuis Lin<strong>de</strong>nb., Sp. Hepat. fasc. 2-4: 50. 1840.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, MT, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Canela, Parque das Sequóias (Lemos-Michel 2001).<br />

Porellaceae<br />

Porella brasiliensis (Raddi) Schiffn. var. brasiliensis, Nova Acta Acad. Caes.<br />

Leop.-Carol. German. Nat. Cur. 60: 246. 1893.<br />

Distribuição no Brasil: DF, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nonoai,<br />

Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo<br />

(Lemos-Michel 2001); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008);<br />

Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Porella reflexa (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Trevis., Mem. Reale Ist. Lomeb. Cl. Sci.<br />

ser. 3, 4: 408. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: AM, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nonoai,<br />

Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-<br />

Michel 2001); Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino); Garibaldi, Gruta do Araripe; Rio<br />

Gran<strong>de</strong> (So 2005); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Porella swartziana (F. Web.) Trevis., Mem. Reale Ist. Lomeb. Cl. Sci. ser. 3, 4:<br />

407. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, PE, PR, RS, SP.


66 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel 2001);<br />

Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong><br />

& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Radulaceae<br />

Radula javanica Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 257. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, AP, BA, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR, RJ,<br />

RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel 2001,<br />

como Radula macrostachya); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional (<strong>Yano</strong><br />

& <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Radula kegelii Gottsche ex Steph., Hedwigia 23: 152. 1884.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MG, MT, PA, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />

dos Aparados da Serra; Muitos Capões; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos<br />

Ausentes (Lemos-Michel 2001); Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Radula ligula Steph., Sp. Hepat. 4: 228. 1910.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1910; Castle 1962; Yamada 1981;<br />

Reiner-Drehwald 1994); Viamão (Oliveira 1973).<br />

Radula mexicana Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche in Gottsche, Mexik. Leverm: 150. 1863.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, PE, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: perto <strong>de</strong> São Leopoldo (Stephani 1897, 1910, como Radula<br />

cordovana); Viamão (Stephani 1910, como Radula cordovana).<br />

Radula microloba Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 259. 1844.<br />

Distribuição no Brasil: RS<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong>; Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo)<br />

(Stephani 1897; Lindman 1906).<br />

Radula nudicaulis Steph., Sp. Hepat. 4: 174. 1910.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />

Radula quadrata Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 255. 1844.<br />

Distribuição no Brasil: BA, GO, MG, PA, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul; Espumoso; Gramado; Ivoti; Nova<br />

Petrópolis; Novo Hamburgo; Portão; Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />

Tenente Portela; Viamão (Oliveira 1973, como R. mollis); Aratiba; Marcelino<br />

Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Radula recubans Taylor, London J. Bot. 5: 376. 1846.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AC, BA, PA, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado; Viamão (Vianna 1973).<br />

Radula schaefer-verwimpii Yamada, J. Jap. Bot. 65(1): 3. 1990.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SP.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 67<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados;<br />

Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes (Lemos-Michel 2001).<br />

Radula sinuata Gottsche ex Steph., Sp. Hepat. 4: 161. 1910.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905b, 1929, ambos como Radula<br />

montana); Canoas, Navegantes (Bauer 1905a, como Radula montana); Bom<br />

Jesus; Cambará do Sul; Canela; Cruz Alta; Gramado; Nonoai; Porto Alegre;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula; Viamão (Oliveira 1973); Caxias do Sul, Centro urbano<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Radula tectiloba Steph., Hedwigia 27: 298. 1888.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do<br />

Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra;<br />

Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Muitos Capões; Nova Petrópolis;<br />

Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Veraneio Hampel (Lemos-Michel 2001); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Radula voluta Taylor ex Gottsche et al., Syn. Hepat.: 255: 1845.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino); Rio Gran<strong>de</strong> (Castle 1964,<br />

como Radula ramulina); Canela (Oliveira 1973, como Radula ramulina);<br />

Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Passo Fundo, Floresta Nacional<br />

<strong>de</strong> Passo Fundo (Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> &<br />

<strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Ricciaceae<br />

Riccia albopunctata S. Jovet-Ast, Cryptogamie, Bryol. Lichénol. 12(3): 237.<br />

1991.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MS, MT, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Arroio dos Ratos; Ivoti, Cascata <strong>de</strong> São Miguel; Nova Prata,<br />

Rio Branco; Santa Maria, Boca do Monte; Tenente Portela, Parque Estadual do<br />

Turvo (Derrubadas); Vacaria (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Riccia australis Steph., Sp. Hepat. 1: 29. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: PE, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado; Gravataí; Guaíba; Hamburgo Velho (Novo<br />

Hamburgo); Montenegro; Porto Alegre, Belém Novo, Parque Farroupilha,<br />

Tristeza; Santa Cruz do Sul; Taquara; Tenente Portela, Rio Murini; Uruguaiana;<br />

Vacaria (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Riccia brasiliensis Schiffn. in Schiffner & S. Arnell, Österr. Akad. Wiss. Math.-<br />

Naturwiss. Kl. Denkschr. 111: 6. 1964.<br />

Distribuição no Brasil: PE, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Escola <strong>de</strong> Agronomia, Morro Teresópolis<br />

(Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).


68 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Riccia campbelliana M.A. Howe, Mem. Torrey Bot. Club 7: 26. 1899.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Encruzilhada do Sul (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al.<br />

2005).<br />

Riccia cavernosa F. Hoffm., Deutschl. Flora 2: 95. 1795.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Torres, Parque da Guarita (Vianna 1985; Bischler-Causse<br />

et al. 2005).<br />

Riccia crystallina L., Sp. Pl. ed. 1, 2: 1138. 1753.<br />

Distribuição no Brasil: BA, RS.<br />

Distribuição no RS: Torres (Vianna 1976).<br />

Riccia curtisii (James ex Austin) Austin, Bull. Torrey Bot. Club 6: 305. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: ES, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Navegantes, Rua dos Voluntários da Pátria<br />

(Schiffner 1908; Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z 1962); Dois Irmãos, Cascata São Miguel<br />

(Ivoti); Hamburgo Velho (Novo Hamburgo); Viamão, Parque Saint Hilaire<br />

(Vianna 1970); Ivoti; Novo Hamburgo; Porto Alegre, Ponta Grossa, Petrópolis,<br />

Tristeza; São Leopoldo; Viamão (Vianna 1976, 1985); Cachoeira do Sul;<br />

Iguaçu; Porto Alegre, In<strong>de</strong>pendência, Navegantes, Ponta Grossa, Rua dos<br />

Voluntários da Pátria; Viamão, Parque Saint Hilaire (Bischler-Causse et al.<br />

2005).<br />

Riccia enyae S. Jovet-Ast, Cryptogamie, Bryol. Lichénol. 12(3): 230. 1991.<br />

Distribuição no Brasil: PB, RS.<br />

Distribuição no RS: Gravataí, Itacolomi; Porto Alegre, Jardim da Faculda<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

Direito, Jardim Parque Farroupilha; Santa Cruz do Sul, Trombudo (Bairro Vale<br />

do Sol); Tenente Portela, Parque Estadual Florestal do Turvo; Uruguaiana;<br />

Viamão, Parque Saint Hilaire, Jardim Parque Farroupilha (Jovet-Ast 1991;<br />

Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Riccia fluitans L., Sp. Pl. ed. 1, 2: 1139. 1753.<br />

Distribuição no Brasil: GO, MT, PE, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1897; Bauer 1905a, b, 1929).<br />

Riccia fruchartii Steph., Sp. Hepat. 1: 22. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: CE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Dom Pedrito; Gramado; Ivoti; Lavras do Sul; Montenegro;<br />

Osório; Porto Alegre; Rosário do Sul; São Leopoldo; São Sepé; Santa Maria;<br />

Torres; Viamão (Vianna 1970, 1985); Bagé; Cachoeira do Sul; Canela; Chuí;<br />

Nonoai; Osório; Pedro Osório; Porto Alegre; Torres; Rosário do Sul; São<br />

Lourenço (Jovest-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Riccia grandis Nees in Martius, Fl. Bras. enum. Pl. 1(1): 300. 1833.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929, como Riccia<br />

flavispora); Viamão (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 69<br />

Riccia hirta (Austin) Un<strong>de</strong>rw., Bot. Gaz. 19: 274. 1894.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Vianna 1985).<br />

Riccia jovet-astiae E. Vianna, Bolm. Inst. Bioc. Univ. Fed. Rio Gran<strong>de</strong> do Sul<br />

38: 165. 1985.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Canoas; Ivoti, Cascata <strong>de</strong> São Miguel; Porto Alegre, Bairro<br />

Ponta Grossa; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas)<br />

(Vianna 1985; Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Riccia lamellosa Raddi, Opusc. Sci. 2(6): 351. 1818.<br />

Distribuição no Brasil: RR, RS.<br />

Distribuição no RS: Cachoeira do Sul (Stephani 1897, como Riccia<br />

grandisquama); Cachoeira do Sul; Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1898, como Riccia<br />

grandisquama); Gravataí; Guaíba; Ivoti; Lajeado; Porto Alegre, Bairro<br />

Petrópolis; Lavras do Sul; Santa Maria; São Borja; São Francisco <strong>de</strong> Assis; São<br />

Sepé; Viamão (Vianna 1985, como Riccia austinii); Cachoeira do Sul; Cambará<br />

do Sul; Uruguaiana (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Riccia lindmanii Steph., Bih. Kongl. SvenskAkad. Handl. 23(III, 2): 29. 1897.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MS, RS.<br />

Distribuição no RS: Canela; Ivoti; Gramado; Hovo Hamburgo; Porto Alegre;<br />

Santa Maria; São Sepé; Viamão (Vianna 1976); Pedro Osório; Tenente Portela,<br />

Parque Estadual do Turvo (Derrubadas); Caxias do Sul; Ivoti, Cascata São<br />

Miguel (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Riccia membranacea Gottsche & Lin<strong>de</strong>nb. in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 608.<br />

1846.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, ES, MT, PA, PE, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho; São Luiz Gonzaga, Rio<br />

Piratini (Vianna 1985; Bischler-Causse et al. 2005); Porto Alegre, Navegantes<br />

(Bauer 1905a, b, 1929).<br />

Riccia paraguayensis Spruce, Bull. Soc. Bot. France 36: 196. 1890.<br />

Distribuição no Brasil: MS, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Arroio dos Ratos; Ivoti; Montenegro; Porto Alegre,<br />

Faculda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Direito; Viamão (Vianna 1970, 1976, 1985); Cachoeira do Sul;<br />

Guaíba; Porto Alegre (Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Riccia paranaensis Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z, Opera Lilloana 7: 228. 1963.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MT, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Canoas; Ivoti; Porto Alegre; Santa Maria; Tenente Portela;<br />

São Luiz Gonzaga; Torres (Vianna 1985); São Lourenço; Cachoeira do Sul;<br />

Torres, Lagoa Itapeva; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo<br />

(Derrubadas), Rio Uruguai; Ivoti, Cascata São Miguel; Santa Maria, Boca do<br />

Monte (Bischler-Causse et al. 2005).


70 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Riccia plano-biconvexa Steph., Bih. Kongl. SvenskAkad. Handl. 23(III, 2): 29.<br />

1897.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, DF, ES, GO, MT, PE, PR, RJ, RN, RS, SC, TO.<br />

Distribuição no RS: Ivoti; São Grabriel; Porto Alegre; Tenente Portela (Vianna<br />

1985); Cachoeira do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Assis, Picada do Padre; Tenente<br />

Portela; Uruguaiana (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Riccia stenophylla Spruce, Bull. Soc. Bot. France 36(suppl.): 195. 1889.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, ES, GO, MS, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gravataí, Itacolomi; Porto Alegre; Santa Maria; Taquara;<br />

Tenente Portela; Torres (Vianna 1970, 1976); Bom Jesus; Bagé; São Leopoldo;<br />

Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas) (Bischler-Causse et<br />

al. 2005).<br />

Riccia taeniaeformis S. Jovet-Ast, Cryptogamie, Bryol. Lichénol. 12(3): 270.<br />

1991.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Tenente Portela, Parque Florestal Estadual do Turvo<br />

(Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Riccia viannae S. Jovet-Ast, Cryptogamie, Bryol. Lichénol. 12(3): 261. 1991.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Cachoeira do Sul; Porto Alegre, Morro da Polícia,<br />

Petrópolis, Pontra Grossa, Tristeza; Gravataí; Guaíba; Lavras do Sul; Lageado;<br />

Pedro Osório; Ivoti, Cascata São Miguel; Santa Maria; São Sepé; Torres; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Assis, Picada do Padre; Uruguaiana; Viamão, Parque Saint<br />

Hilaire; (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />

Ricciocarpos natans (L.) Corda in Opiz, Beitr. Naturgesch. 12: 651. 1829.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MS, MT, PA, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Quinta perto <strong>de</strong> Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1897; Lindman 1906;<br />

Hell 1969); Porto Alegre (Montagne 1839, como Riccia natans var. brasiliensis);<br />

Torres; Viamão, Itapoã (Vianna 1970, 1976, 1985); Porto Alegre (Bischler-<br />

Causse et al. 2005); São Lourenço, Cristal; Rio Gran<strong>de</strong>; Santa Vitória do<br />

Palmar; Torres; Viamão (Vianna 1985; <strong>Yano</strong> 1981c); Bagé (<strong>Yano</strong> 1981c).<br />

Sphaerocarpaceae<br />

Sphaerocarpos mucilloi E. Vianna, Lindbergia 7: 58. 1981.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Ivoti, Cascata São Miguel; Porto Alegre, Ponta Grossa; São<br />

Leopoldo (Vianna 1981c).<br />

Targoniaceae<br />

Targionia hypophylla L., Sp. Pl. ed. 1, 2: 1136. 1753.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, RS.<br />

Distribuição no RS: Bagé; Pelotas (Vianna 1976, 1985).<br />

Trichocoleaceae<br />

Trichocolea brevifissa Steph., Sp. Hepat. 4: 54. 1909.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 71<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />

dos Aparados da Serra, Itaimbezinho (Lemos-Michel 2001).<br />

Trichocolea tomentosa (Sw.) Gottsche, Mexik. Leverm.: 119. 1863.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />

dos Aparados da Serra, Itaimbezinho; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />

(Lemos-Michel 2001, como Trichocolea uleana).<br />

BRYOPHYTA<br />

A<strong>de</strong>lotheciaceae<br />

A<strong>de</strong>lothecium bogotense (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 391. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Disbribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Serra do Faxinal<br />

(Sehnem 1955, 1979); Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1979); Bom<br />

Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São<br />

Francisco, Veraneio Hampel (Lemos-Michel 1999).<br />

Amblystegiaceae<br />

Amblystegium varium (Hedw.) Lindb., Musci Scand.: 32. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />

Disbribuição no RS: Montenegro, São Salvador (Salvador do Sul) (He<strong>de</strong>näs<br />

2003).<br />

Leptodictyum riparium (Hedw.) Warnst., Krypt. Flora Bran<strong>de</strong>nburg 2: 878.<br />

1906.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />

Disbribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São<br />

Leopoldo (Sehnem 1955, 1969); Montenegro, São Salvador (Salvador do Sul);<br />

São Leopoldo, Rio dos Sinos (He<strong>de</strong>näs 2003).<br />

Vittia pachyloma (Mont.) Ochyra, J. Hattori Bot. Lab. 62: 395. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />

Disbribuição no RS: Bom Jesus (Sehnem 1953, 1969, como Sciaromium<br />

lonchocormum; He<strong>de</strong>näs 2003); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />

Sciaromium lonchocormum).<br />

Anomodontaceae<br />

Haplohymenium triste (Cesati) Kindb., Revue Bryol. 26: 25. 1899.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />

Disbribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Caxias do Sul<br />

(Sehnem 1976).<br />

Archidiaceae<br />

Archidium amplexicaule Müll. Hal., Linnaea 43: 346. 1881.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Chuí; Pedro Osório; Pelotas; Pinheiro Machado; Rio<br />

Gran<strong>de</strong>; Santa Vitória do Palmar; Vacaria (Peralta & Vital 2006).


72 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Archidium clavatum I.G. Stone, Mülleria 2: 199. 1973.<br />

Distribuição no Brasil: BA, PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Pedro Osório; Vacaria (Peralta & Vital 2006).<br />

Archidium donnellii Austin, Bull. Torrey Bot. Club 6: 190. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: BA, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Pedro Osório; Santa Vitória do Palmar (Peralta & Vital<br />

2006).<br />

Archidium hallii Austin, Bull. Torrey Bot. Club 6: 145. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Bagé; Cachoeira do Sul; Pedro Osório; Pinheiro Machado;<br />

Rio Gran<strong>de</strong>; São Francisco <strong>de</strong> Assis; São Sepé (Peralta & Vital 2006).<br />

Archidium ohioense Schimp. ex Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 517. 1851.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, GO, MG, MS, MT, PB, PE, PI, RN, RS, SE.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong>; Santa Vitória do Palmar (Peralta & Vital 2006).<br />

Archidium tenerrimum Mitt., J. Proc. Linn. Soc. 8: 17. 1864.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Pinheiro Machado; São Lourenço do Sul; São Sebastião do<br />

Caí (Peralta & Vital 2006).<br />

Aulacomniaceae<br />

Aulacomnium palustre (Hedw.) Schwägr. var. andinum (Herzog) Wijk &<br />

Margad., Taxon 7: 288. 1958.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros (Sehnem 1969); São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Aulacomnium palustre var. marginatum).<br />

Bartramiaceae<br />

Anacolia laevisphaera (Taylor) Flow. in Grout, Moss Flora N. Amer. 2: 155.<br />

68G. 1935.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, as Anacolia<br />

subsessilis).<br />

Breutelia subdisticha (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1873-74: 94. 1875.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará, Fortaleza<br />

(Sehnem 1976); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Breutelia<br />

rivalis).<br />

Breutelia subtomentosa (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1873-74: 94. 1875.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Taimbé (Sehnem 1976, como Breutelia ulei).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 73<br />

Breutelia tomentosa (Brid.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss.<br />

Ges. 1873-74: 93. 1875.<br />

Distribuição no Brasil: BA, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional<br />

(<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Leiomela capillaris (Hampe) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. ed. 2, 3: 132. 1905.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros (Sehnem 1976).<br />

Leiomela piligera (Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam. 1(3):<br />

635. 1904.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941); Gravataí,<br />

Itacolumi; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas, Taimbé; Montenegro, Linha<br />

São Pedro, Estação São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1976).<br />

Philonotis ampliretis Broth., Bih. K. Svensk. VetenskAkad. 3(7): 27. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); São Francisco <strong>de</strong> Paula; Caxias do Sul,<br />

Vila Oliva (Sehnem 1976).<br />

Philonotis cernua (Wilson) D. Griffin & W.R. Buck, Bryologist 92(3): 376. 1989.<br />

Distribuição no Brasil: CE, DF, ES, GO, MT, RJ, RS, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Fazenda do Cilho (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Philonotis curvata (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss.<br />

Ges. 1873-74: 83. 1875.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter) (Sehnem 1976);<br />

Porto Alegre (Bauer 1929; Brotherus 1924b); São João, Navegantes (Brotherus<br />

1924b); Porto Alegre (Dismier 1884).<br />

Philonotis hastata (Duby) Wijk & Margad., Taxon 8: 74. 1959.<br />

Distribuição no Brasil: AM, CE, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PR, RJ, RO, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Fazenda do Cilho; Caxias do Sul, Ana Rech,<br />

Faxinal (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />

2009a).<br />

Philonotis uncinata (Schwägr.) Brid. var. unicinata, Bryol. Univ. 2: 221. 1827.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PB, PE,<br />

PI, PR, RJ, RO, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Dismier 1884, como Philonotis uncinata var. gardneri);<br />

Silveira Martins (Lindman 1906, como Philonotis gardneri); Canguçu; São<br />

Leopoldo, Morro das Pedras (Sehnem 1976, como Philonotis gardneri, P.<br />

glaucescens, P. riogran<strong>de</strong>nsis); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />

2009a).


74 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Brachytheciaceae<br />

Aerolindigia capillacea (Hornsch.) M. Menzel, Nova Hedwigia 52(3-4): 322.<br />

1991.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado; Montenegro, Linha São Pedro (Sehnem 1980,<br />

como Lindigia capillacea); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />

2009a).<br />

Brachythecium occi<strong>de</strong>ntale (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1876-77: 326. 1878.<br />

Distribuição no Brasil: MS, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Usina da Toca (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />

2006); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Brachythecium plumosum (Hedw.) Schimp. in Bruch et al., Bryol. Eur. 6(52-<br />

54): 8. 1853.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />

Distribuição no RS: Carlos Barbosa, Salto Ventoso (Sehnem 1976, como<br />

Brachythecium asperulum); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />

2009a).<br />

Brachythecium ru<strong>de</strong>rale (Brid.) W.R. Buck, Mem. New York Bot. Gard. 82:<br />

240. 1998.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MS, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1976,<br />

como Brachythecium stereopoma).<br />

Brachythecium sulphureum (Geh. & Hampe) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 146. 1894.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />

1955); Colônia Württenberg (Panambi); Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b); Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado, Montenegro;<br />

Campestre; Santa Cruz do Sul; São Leopoldo, Feitoria; São Luiz das Missões,<br />

Bossoroca, São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1976).<br />

Eurhynchium clinocarpum (Taylor) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 422. 1896.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Farroupilha, Salto Ventoso; Montenegro; Santa Cruz do<br />

Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Luiz das Missões (Sehnem<br />

1976, como Oxyrrhynchium clinocarpum).<br />

Meteoridium remotifolium (Müll. Hal.) Manuel, Lindbergia 4(1-2): 49-51. 1977.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, GO, MG, MT, PE, PB, PR, RJ, RR, RS, SC,<br />

SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, como Papillaria henschenii;<br />

Brotherus 1924b); Sao Borja (Luisier 1941); São Leopoldo; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Can<strong>de</strong>lária; Caxias do<br />

Sul, Vila Oliva; Gramado; São Leopoldo; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem<br />

1980, como Meteoriopsis remotifolia, M. rugulosa); Barracão, Parque Estadual


LISTA DAS BRIÓFITAS... 75<br />

<strong>de</strong> Espigão Alto; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; São<br />

Leopoldo (Lemos-Michel 1999).<br />

Palamocladium leskeoi<strong>de</strong>s (Hook.) E. Britton, Bull. Torrey Bot. Club 40: 673.<br />

1913(1914).<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros, Rio dos Refugiados; Caxias do<br />

Sul, Vila Oliva; Erval Seco; Gramado; Montenegro, Campestre, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda Englert, Rio<br />

Tainhas, Taimbé; São Leopoldo, Quilombo (Sehnem 1976).<br />

Platyhypnidium aquaticum (A. Jaeger) Fleisch., Musci Buitenzong 4: 1537.<br />

1923.<br />

Distribuição no Brasil: AC, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Serra dos Tapes, Cascata (Brotherus 1900, como Hypnum<br />

aquaticum); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Bento Gonçalves, Rio das<br />

Antas (Sehnem 1969).<br />

Puiggariopsis aurifolia (Mitt.) M. Menzel, J. Hattori Bot. Lab. 71: 239. 1992.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1976, como Puiggariella<br />

aurifolia); Bom Jesus (Ireland & Buck 2009).<br />

Rhynchostegium beskeanum (Müll. Hal.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St.<br />

Gallischen Naturwiss. Ges. 1876-77: 373. 1878.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador; São Leopoldo,<br />

Feitoria; Porto Alegre (Sehnem 1976).<br />

Rhynchostegium malmei (Broth.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. ed. 2, 4: 212: 1905.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, 1976); Quinta near Rio<br />

Gran<strong>de</strong> (Brotherus 1900, como Hypnum malmei).<br />

Rhynchostegium microthamnioi<strong>de</strong>s Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6: 124.<br />

1898.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1976).<br />

Rhynchostegium pallidius (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1876-77: 375. 1878.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Canoas, Navegantes; Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929;<br />

Brotherus 1924b).<br />

Rhynchostegium riparioi<strong>de</strong>s (Hedw.) Cardot in Tourr., Bull. Soc. Bot. France<br />

60: 231. 1913.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Sapiranga, Picada Verão (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do<br />

Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).


76 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Rhynchostegium rivale (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1876-77: 376. 1878.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul);<br />

Osório, Lagoa dos Quadros; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo,<br />

Rio dos Sinos (Sehnem 1976).<br />

Rhynchostegium scariosum (Taylor) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1876-77: 374. 1878.<br />

Distribuição no Brasil: GO, MS, MT, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto (Lemos-Michel<br />

1999); Cambará do Sul, Fortaleza; Caxias do Sul, Ana Rech; Garibaldi,<br />

Marcorama (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> &<br />

<strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Rhynchostegium sellowii (Hornsch.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1876-77: 373. 1878.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Canguçu; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo,<br />

Capão da Lagoa, Vila Gonzaga (Sehnem 1976).<br />

Rhynchostegium serrulatum (Hedw.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1876-77: 370. 1878.<br />

Distribuição no Brasil: ES, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech (Hirai et al. 1998); Barracão,<br />

Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional<br />

(<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul,<br />

Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Rhynchostegium sparsirameum (Geh. & Hampe) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 1137.<br />

1898.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos (Sehnem 1976).<br />

Squamidium angustifolium Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 34: 6-7. 1980.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sehnem 1980).<br />

Squamidium brasiliense (Hornsch.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 809. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Feitoria (Luisier 1941); São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula (Sehnem 1955, como Squamidium serricolum); São Leopoldo (Sehnem<br />

1980); Bom Jesus, Serra da Rocinha; Caxias do Sul, Vila Oliva; Ex-Colônia<br />

Santo Ângelo (Santo Ângelo); Feliz, Morro Kohlberg; Gramado; Montenegro,<br />

Estação São Salvador (Salvador do Sul), Pareci Novo (Pareci Novo), Pinhal;<br />

Santa Cruz do Sul, Linha São João; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São<br />

Leopoldo, Feitoria, Arroio Kruse (Sehnem 1980, como Squamidium


LISTA DAS BRIÓFITAS... 77<br />

gracilescens, S. nitidum, S. serricolum); Erechim, Nova Württenberg Elsenau<br />

(Panambi), Porto Alegre (Allen & Crosby 1986).<br />

Squamidium cuspidatum Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>. Bot. 34: 9-10. 1980.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Vacaria, Rio dos Refugiados (Sehnem 1980).<br />

Squamidium diversicoma (Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 809. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Arroio Kruse, Feitoria; Vacaria, Rio dos<br />

Refugiados, Fazenda do Cedro (Sehnem 1980).<br />

Squamidium leucotrichum (Taylor) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 809. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RR, RS,<br />

SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus;<br />

Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da<br />

Serra, Itaimbezinho; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das<br />

Sequóias; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Gramado; Muitos Capões;<br />

Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Nova Petrópolis; Passo Fundo, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha,<br />

Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel; São José dos<br />

Ausentes; Vacaria (Lemos-Michel 1999).<br />

Squamidium macrocarpum (Spruce ex Mitt.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 809. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: ES, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941, como<br />

Squamidium rotundifolium); São Leopoldo (Sehnem 1955, como Squamidium<br />

rotundifolium); Gramado (Sehnem 1980); Caxias do Sul, Ana Rech,<br />

Montenegro (Sehnem 1980, com Squamidium turgidum); Dois Irmãos (Allen &<br />

Crosby 1986);<br />

Squamidium nigricans (Hook.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />

1(3): 808. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AP, CE, ES, GO, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem<br />

1980); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus; Canela,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Gramado; Muitos Capões; Nonoai, Parque<br />

Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-Michel 1999); Aratiba; Mariano<br />

Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Zelometeorium ambiguum (Hornsch. in Mart.) Manuel, J. Hattori Bot. Lab. 43:<br />

113. 1977.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.


78 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Manuel 1977); Porto Alegre (Brotherus 1900, como<br />

Meteorium widgrenianum); Colônia Nova Württenberg near Cruz Alta Elsenau<br />

(Panambi) (Brotherus 1924b, como Meteoriopsis implanata); Pareci Novo<br />

(Luisier 1941, como Meteoriopsis implanata); São Leopoldo, São Salvador, São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Meteoriopsis widgreniana); Gramado;<br />

São Leopoldo, Fazenda São Borja; Montenegro, Campestre; Vacaria; (Sehnem<br />

1980, como Meteoriopsis implanata); Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro,<br />

Estação São Salvador (Salvador do Sul), Campestre; São Leopoldo, Feitoria<br />

(Sehnem 1980, como Meteoriopsis widgreniana).<br />

Zelometeorium patulum (Hedw.) Manuel, J. Hattori Bot. Lab. 43: 118. 1977.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE,<br />

PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, entre Canoas e Navegantes (Bauer 1929;<br />

Brotherus 1924b, como Meteoriopsis patula; Bauer 1905b, como Meteorium<br />

patulum); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do<br />

Sul) (Sehnem 1955, as Meteoriopsis patula, M. recurvifolia); Can<strong>de</strong>lária, Passa<br />

Sete; Caxias do Sul, Vila Oliva; Cerro Largo; Gramado; Montenegro, Linha<br />

Campestre, Linha São Pedro, Pareci Novo (Pareci Novo); Caxias do Sul, Vila<br />

Oliva; Montenegro, Linha Campestre; Santa Cruz do Sul, Linha João Alves;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo, Arroio Kruse, Rio dos Sinos; Vacaria,<br />

Rio dos Refugiados; Tenente Portela, Salto Gran<strong>de</strong> do Rio Uruguai (Sehnem<br />

1980, como Meteoriopsis <strong>de</strong>currens, M. patula, M. perpatula, M. piligera, M.<br />

recurvifolia); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do Sul,<br />

Fortaleza dos Aparados, Itaimbezinho; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong><br />

Aracuri; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Leopoldo, Arroio Kruse<br />

(Lemos-Michel 1999); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008,<br />

como Zelometeorium recurvifolium).<br />

Bruchiaceae<br />

Bruchia aurea Besch., Mem. Soc. Sci. Nat. Cherboug 21: 259. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); Porto Alegre (Bauer 1905a,<br />

b, 1929 todos como Bruchia uleana); São Leopoldo (Luisier 1941, como<br />

Bruchia uleana); Montenegro (Luizi-Ponzo 1995, como Bruchia uleana).<br />

Bruchia uruguensis Müll. Hal., Linnaea 42: 231. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955; Rushing 1986); Porto Alegre<br />

(Bauer 1905a, b, 1929); Porto Alegre, Praça Júlio <strong>de</strong> Castilhos (Roth 1911);<br />

São Leopoldo, Feitoria, Vila Gonzaga (Luizi-Ponzo 1995).<br />

Trematodon longicollis Michx. var. longicollis, Flora Bor. Amer. 2: 289. 1803.<br />

Distribuição no Brasil: AM, DF, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo; Silveira<br />

Martins (Brotherus 1900, como Trematodon reflexus); São Leopoldo (Sehnem<br />

1955); Porto Alegre (Bauer 1905b, 1929); Feitoria; Montenegro, Linha


LISTA DAS BRIÓFITAS... 79<br />

Campestre, Pareci Novo (Pareci Novo) (Luizi-Ponzo 1995); Caxias do Sul,<br />

Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Trematodon longicollis Michx. var. crispatissimus (Brid.) Brid., Bryol. Univ.<br />

1: 389. 1826.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900,<br />

como Trematodon crispatissimus); Porto Alegre (Bauer 1905b, como<br />

Trematodon crispatissimus).<br />

Trematodon longicollis Michx. var. minor Hor., J. Jap. Bot. 16: 167. 1940.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Feitoria (Luisier 1941).<br />

Trematodon mirabilis Broth., Beih. K. SvenskAkad. Handl. 3(7): 8. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo<br />

(Brotherus 1900; Lindman 1906; Roth 1911).<br />

Bryaceae<br />

Brachymenium hornschuchianum Mart., Icon. Pl. Crypt. 36. pl. 20. 1834.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, São Salvador (Salvador do Sul) (Ochi 1980);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Brachymenium radiculosum (Schwägr.) Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l. Naturhist.<br />

For. Kjøbenhavn. ser. 3, 9: 275. 1970.<br />

Distribuição no Brasil: CE, ES, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955).<br />

Brachymenium speciosum (Hook. f. & Wilson) Steere, Bryologist 51(2): 98.<br />

1948.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Bryum argenteum Hedw., Spec. Musc. Frond.: 181. 1801.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PB, PE, PR, RJ,<br />

RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cachoeira do Sul, Campos (Cachoeira do Sul); Caxias do<br />

Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a); Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São<br />

Leopoldo, São Salvador (Salvador do Sul); São Leopoldo, São Salvador<br />

(Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Cachoeira do Sul,<br />

Campos (Lindman 1906, como Bryum corrugatum); Silveira Martins, Porto<br />

Alegre (Brotherus 1900, como Bryum corrugatum); Porto Alegre (Bauer 1929;<br />

Brotherus 1924b); São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941); Caxias do<br />

Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Bryum cellulare Hook. ex Schwägr., Spec. Musc. Frond. Suppl. 3(1): 9. 1827.<br />

Distribuição no Brasil: CE, MG, RS.<br />

Distribuição no RS: Caçapava do Sul, Fazenda da Taleira (<strong>Yano</strong> 2006b).


80 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Bryum chryseum Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 304. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Bryum conoi<strong>de</strong>o-operculatum Warnst., Hedwigia 57: 97-98. 1915.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Warnstorf 1916).<br />

Bryum duplicatum Broth., Beih. K. Svenska VetenskAkad. Handl. 3(7): 29.<br />

1900.<br />

Distribuição no Brasil: MT, PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho (<strong>Yano</strong> 2004).<br />

Bryum illecebraria Müll. Hal., Gen. Musc. Frond.: 215. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />

Bryum limbatum Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 573. 1851.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />

1955; Ochi 1980); Santa Cruz do Sul; Estação São Salvador, Montenegro<br />

(Salvador do Sul) (Bartram 1952); Bom Jesus, Fazenda do Cilho (<strong>Yano</strong> &<br />

<strong>Bordin</strong> 2006); Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro<br />

urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Bryum procerum Schimp. ex Besch. in Bescherelle, Mém. Soc. Sci. Nat.<br />

Cherboug 16: 119. 1872.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, RS, SE.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto (Lemos-Michel<br />

1999; <strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Bryum renauldii Röll ex Renauld & Cardot, Bull. Soc. Roy. Bot. Belgique 38(1):<br />

13. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Fazenda do Cilho (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Bryum riparioi<strong>de</strong>s Bartram, J. Washington Acad. Sci. 42(6): 180. 1952.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sehnem 1955); Caxias do Sul, Vila Oliva; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Bartram<br />

1952).<br />

Gemmabryum acuminatum (Harv.) J.R. Spence & H.P. Ramsay, Phytologia<br />

87(2): 65. 2005.<br />

Distribuição no Brasil: GO, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Gemmabryum apiculatum (Schwägr.) J.R. Spence & H.P. Ramsay,<br />

Phytologia 87(2): 65. 2005.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 81<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MA, MG, PA, PB, RJ,<br />

RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: (Lindman 1906, como Bryum apiculatum); Ex-colônia Santo<br />

Ângelo (Santo Ângelo); Hamburger Berg (Novo Hamburgo); Porto Alegre; São<br />

Leopoldo (Brotherus 1900, como Bryum beyrichianum); Colônia Nova<br />

Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi); Porto Alegre (Brotherus 1924b);<br />

Cachoeira do Sul (Brotherus 1900; Lindman 1906, como Bryum lindmanianum;<br />

Ochi 1974, como Bryum nitens); Porto Alegre; São Leopoldo, Colônia Nova<br />

Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Ochi 1981).<br />

Gemmabryum coronatum (Schwägr.) J.R. Spence & H.P. Ramsay, Phytologia<br />

87(2): 66. 2005.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MA, MG, MT, PA, PB,<br />

PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Ochi 1980); São Leopoldo (Sehnem 1955),<br />

Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1924b); Navegantes (Brotherus<br />

1924b).<br />

Gemmabryum dichotomum (Hedw.) J.R. Spence & H.P. Ramsay, Phytologia<br />

87(2): 66. 2005.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1924b);<br />

Porto Alegre, Praça Julho <strong>de</strong> Castilho (Ochi 1980).<br />

Gemmabryum exile (Dozy & Molk.) J.R. Spence & H.P. Ramsay, Phytologia<br />

87(2): 67. 2005.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MS, PE, RJ, RR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008,<br />

como Brachymenium exile); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />

2009a).<br />

Gemmabryum subapiculatum (Hampe) J.R. Spence & H.P. Ramsay,<br />

Phytologia 87(2): 68. 2005.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, GO, MT, PA, PR, RJ, RR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Ochi 1980, como Bryum subapiculatum).<br />

Ptychostomum capillare (Hedw.) Holyoak & Pe<strong>de</strong>rsen, J. Bryol. 29: 119.<br />

2007.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PI, PR, RJ,<br />

RO, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901a, como Bryum rufo-nitens).<br />

Rhodobryum beyrichianum (Hornsch.) Müll. Hal. in Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l.<br />

Naturhist. For Kjøbenhavn. ser. 3, 3: 51-52. 1872.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, MG, MT, PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Flores da Cunha, Otávio Rocha; São Ve<strong>de</strong>lino (<strong>Yano</strong> &<br />

<strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Rhodobryum roseolum (Müll. Hal.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. 1120. 1898.


82 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Serra <strong>de</strong> Rocinha, Bom Jesus (Bartram 1952, como Bryum<br />

roseolum); Serra da Rocinha (Bom Jesus) (Ochi 1981, como Bryum roseolum).<br />

Rosulabryum <strong>de</strong>nsifolium (Brid.) Ochyra in Ochyra, Zarnowiec & Bednareck-<br />

Ochyra, Biodiv. Poland 3: 162. 2003.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, DF, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo<br />

(Brotherus 1900; Luisier 1941; Sehnem 1955, como Bryum <strong>de</strong>nsifolium); Porto<br />

Alegre, Pedras Brancas (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1900, como Bryum<br />

<strong>de</strong>nsifolium); Cachoeira do Sul (Lindman 1906); Colônia Nova Württenberg<br />

(Panambi); Cruz Alta; Navegantes, Canoas (Canoas) (Brotherus 1924b, como<br />

Bryum <strong>de</strong>nsifolium); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sehnem 1955); Canoas; Porto Alegre (Ochi 1980, como Bryum <strong>de</strong>nsifolium);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Rosulabryum huillense (Welw. & Duby) Ochyra in Ochyra, Zarnowiec &<br />

Bednarek-Ochyra, Biodiv. Poland 3: 162. 2003.<br />

Distribuição no Brasil: BA, GO, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Bryum<br />

huillense).<br />

Calymperaceae<br />

Syrrhopodon gaudichaudii Mont., Ann. Sci. Nat. Bot. ser. 2, 2: 376. 1834.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MA, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RS,<br />

SC, SE, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905b, 1929); Canoas; Porto Alegre,<br />

São João; (Bauer 1905a; Brotherus 1924b); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Excolônia<br />

Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900; Reese 1993); Bom<br />

Jesus, Rio dos Touros, Serra da Rocinha; Caxias do Sul, Vila Oliva; Dois<br />

Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Porto Alegre, Bairro Glória; São<br />

Leopoldo, Quilombo, Capão do Fra<strong>de</strong>; Montenegro, Campestre; São Francisco<br />

<strong>de</strong> Pauta, Serra <strong>de</strong> Faxinal, Taimbé, Santa Teresa; Vacaria, Passo do Socorro<br />

(Sehnem 1972); São Leopoldo, Capão da Lagoa (Sehnem 1972, como<br />

Syrrhopodon spininervis).<br />

Syrrhopodon parasiticus (Sw. ex Brid.) Besch., Ann. Sci. Nat. Bot. ser. 8, 1:<br />

298. 1895.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR,<br />

RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Syrrhopodon prolifer Schwägr. var. prolifer, Spec. Musc. Frond. Suppl. 2(2):<br />

99. 1827.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PI,<br />

PR, RJ, RO, RS, SC, SE, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos (Sehnem 1972).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 83<br />

Syrrhopodon prolifer Schwägr. var. acanthoneuros (Müll. Hal.) Müll. Hal.,<br />

Syn. Musc. Frond. 1: 542. 1849.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PI, PR, RJ, RO, RS,<br />

SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Luisier 1941; Sehnem 1972, ambos como<br />

Syrrhopodon argenteus); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa Teresa; São<br />

Leopoldo, Fazenda São Borja (Sehnem 1972, como Syrrhopodon argenteus);<br />

Morro das Pedras (Reese 1993).<br />

Syrrhopodon prolifer Schwägr. var. tenuifolius (Sull.) Reese, Bryologist<br />

81(2): 199. 1978.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Morro das Pedras (Sehnem 1972, como<br />

Syrrhopodon capillaceus); Cambará do Sul (Reese 1993).<br />

Catagoniaceae<br />

Catagonium emarginatum Lin, J. Hattori Bot. Lab. 55: 299. 1984.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />

Eucatagonium politum).<br />

Cryphaeaceae<br />

Cryphaea brevipila Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 413. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Neu Württenberg (Panambi); São Leopoldo (Rao 2001).<br />

Cryphaea filiformis (Hedw.) Brid., Muscol. Recent. Suppl. 4: 139. 1819.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: New Württenberg (Panambi); Cruz Alta, Três Passos (Rao<br />

2001); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Cryphaea jamesonii Taylor, London J. Bot. 17: 192. 1848.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Gramado; Montenegro, Linha São Pedro; Tupandi (Sehnem<br />

1970, como C. cal<strong>de</strong>nsis).<br />

Cryphaea mittenii A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss. Ges.<br />

1874-75: 180. 1876.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas; Caxias do<br />

Sul, Vila Oliva (Sehnem 1970).<br />

Cryphaea orizabae Schimp. ex Besch., Mém. Soc. Sci. Nat. Cherboug 16: 214.<br />

1872.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Elsenau (Panambi) (Rao 2001).<br />

Cryphaea patens Hornsch. ex Müll. Hal., Linnaea 18: 679. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Rao 2001).


84 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Cryphaea ramosa (Mitt.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 412. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Cima da Serra, Rincão dos Vallos (Cruz Alta) (Brotherus<br />

1900); São Leopoldo (Sehnem 1970).<br />

Cryphaea rhacomitrioi<strong>de</strong>s Müll. Hal., Linnaea 42: 381. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cruz Alta, Elsenau, Colônia Nova Württemberg (Brotherus<br />

1924b, como C. malmei); Erechim; Porto Alegre; São Leopoldo; Gramado; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Erval Seco (Sehnem 1970, como Cryphaea malmei);<br />

Gramado, Parque Knorr (Rao 2001).<br />

Cryphidium leucocoleum (Mitt.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1874-75: 274. 1876.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Cachoeira do Sul, Rio Jacuí (Brotherus 1900, como<br />

Cryphidium orbifolia); São Leopoldo, (Sehnem 1953, 1955, 1970); Vacaria, Rio<br />

dos Touros (Sehnem 1970).<br />

Schoenobryum blumenauianum (Hampe) Manuel, Bryologist 80(3): 523.<br />

1977.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Hampe 1879, as Cryphaea blumenauianum).<br />

Schoenobryum concavifolium (Griff.) Gangulee, Mosses Eastern India Adj.<br />

Reg. 5: 1209. 1976.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PE, PR, RJ,<br />

RO, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />

Acrocryphaea julacea); Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Estação São<br />

Salvacor (Salvador do Sul); São Leopoldo, Arroio Kruse (Sehnem 1970),<br />

Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Leopoldo, Arroio Kruse (Lemos-<br />

Michel 1999); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008)<br />

Schoenobryum kunertii (Müll. Hal.) Manuel, Bryologist 80(3): 523. 1977.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901a, as Cryphaea<br />

kunertii).<br />

Schoenobryum rubricaule (Mitt.) Manuel, Bryologist 80(3): 523. 1977.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado; Montenegro, São Pedro; São Leopoldo, Arroio<br />

Kruse; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Tainhas (Sehnem 1970, como Acrocryphaea<br />

rubricaulis).<br />

Daltoniaceae<br />

Calyptrochaeta setigera (Mitt.) W.R. Buck, Brittonia 39(2): 223. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: AC, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 85<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sehnem 1955, como Eriopus setigerus); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro<br />

Reuter); Gramado; Gravataí, Itacolumi; Montenegro, São Salvador (Salvador do<br />

Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979, como Eriopus setigerus).<br />

Dicranaceae<br />

Campylopus aemulans (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1870-71: 444. 1872.<br />

Distribuição no Brasil: ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Frahm 1991); Vacaria (Frahm<br />

1979, 1991).<br />

Campylopus arctocarpus (Hornsch.) Mitt. var. arctocarpus, J. Linn. Soc. Bot.<br />

12: 87. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Bom Jesus, Serra<br />

da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados (Lemos-Michel 1999;<br />

Luizi-Ponzo 1995).<br />

Campylopus cryptopodioi<strong>de</strong>s Broth., Bih. Kongl. Svenska VetenskAkad.<br />

Handl. 26. 3(7): 9. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: DF, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Morro Itacolumi, Rio dos Sinos (Frahm 1991).<br />

Campylopus dichrostis (Müll. Hal.) Paris in Brotherus, Natürl. Pflanzenfam.<br />

1(3): 333. 1901.<br />

Distribuição no Brasil: BA, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Frahm 1975; Sehnem 1955, ambos como C. cacti).<br />

Campylopus extinctus J.-P. Frahm, Bryologist 99(2): 218. 1996.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Ahmed & Frahm 2002).<br />

Campylopus filifolius (Hornsch.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 76. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, ES, MG, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fortaleza, Serra do<br />

Faxinal (Frahm 1991, como Bryohumbertia filifolia); Cambará do Sul, Fortaleza<br />

dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Portão (Lemos-Michel<br />

1999,como Bryohumbertia filifolia); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> &<br />

<strong>Yano</strong> 2009a, como Bryohumbertia filifolia).<br />

Campylopus flexuosus (Hedw.) Brid., Mant. Musc. 4: 71. 1819.<br />

Distribuição no Brasil: PE, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Campylopus griseus (Hornsch.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1870-71: 443. 1872.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PI, PR, RJ, RS, SC, SP.


86 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: Canela; Caçapava do Sul; Caxias do Sul; Lavras do Sul;<br />

Pedro Osório; Pinheiro Machado; Vacaria; Sepé (São Sepé) (Frahm 1991);<br />

Rincão do Inferno, Lavras do Sul (Frahm 1979).<br />

Campylopus heterostachys (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1870-1871: 421. 1872.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, ES, GO, MG, MT, PI, PR, RJ, RR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Fazenda do Cilho; Caçapava do Sul, Minas <strong>de</strong><br />

Camaquã; Jaquirana; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda Violeta (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />

2006); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Campylopus jamesonii (Hook.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1870-71: 422. 1872.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> Canela; Nova Petrópolis; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Aratinga,<br />

Veraneio Hampel (Lemos-Michel 1999).<br />

Campylopus julaceus A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss. Ges.<br />

1870-71: 384. 1880.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado, Parque Knorr (Lüth & Schäfer-Verwimp 2004).<br />

Campylopus julicaulis Broth., Denkschr. Akad. Wiss. Wien. Math. Nat. Kl. 83:<br />

261. 1926.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Aparados da Serra; Bom Jesus; Nova Petrópolis (Lemos-<br />

Michel 1999).<br />

Campylopus occultus Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 86. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MA, MG, MS, PA, PR, RJ, RR, RS, SC,<br />

SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Pelotas, Campus Universitário <strong>de</strong> Pelotas;<br />

Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; (Frahm 1979); Rio<br />

Gran<strong>de</strong>; Porto Alegre; Pelotas; São Francisco <strong>de</strong> Paula; Canela (Frahm 1991);<br />

Portão; Montenegro (Luizi-Ponzo 1995); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong><br />

& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Campylopus pilifer Brid., Mant. Musc.: 72. 1819.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, DF, ES, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RR, RS,<br />

SP.<br />

Distribuição no RS: Tapes (Gradstein & Sipman 1978); Canela (Frahm 1991);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Campylopus reflexisetus (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 322. 1901.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Planalto; São Francisco <strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> 2009).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 87<br />

Campylopus thwaitesii (Mitt.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1870-71: 419. 1872.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paulo, Taimbé (Luizi-Ponzo 1995, como<br />

Campylopus controversus).<br />

Campylopus trachyblepharon (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 80.<br />

1869.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SE, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1900, como Campylopus<br />

subintroflexus); Porto Alegre (Bauer 1905a; Frahm 1975b, ambos como<br />

Campylopus introflexus); Cachoeira do Sul (Cachoeira do Sul) (Lindman 1906,<br />

como Campylopus introflexus); Porto Alegre (Giacomini 1955, como<br />

Campylopus introflexus var. genuinus); São Leopoldo, São Salvador (Salvador<br />

do Sul) (Luisier 1941; Sehnem 1955, como Campylopus. introflexus).<br />

Dicranella crinalis Geh. & Hampe in Hampe & Geheeb, Flora 64 (22): 339.<br />

1881.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b, como Ångstroemia crinalis).<br />

Dicranella exigua (Schwägr.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 30. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AM, MG, PA, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b); Montenegro; São Leopoldo,<br />

Feitoria (Luizi-Ponzo 1995, como Microdus exiguus).<br />

Dicranella glaziovii (Hampe) Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l. Naturh. For.<br />

Kjøbenhavn. ser. 4,1: 87. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b, como Ångstroemia glaziovii).<br />

Dicranella pabstiana (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 31. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b, como Ångstroemia pabstiana).<br />

Dicranella riogran<strong>de</strong>nse Broth., Bih. Kongl. Svenska VetenskAkad. Handl. 26,<br />

3(7): 7. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Silveira<br />

Martins (Brotherus 1900).<br />

Dicranella strumulosa (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 36. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b, como Ångstroemia strumulosa).<br />

Dicranella subsulcata (Hampe) Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l. Naturh. For.<br />

Kjøbenhavn. ser. 4,1: 86. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Quilombo (Müller 1901b, como Ångstroemia<br />

subsulcata).


88 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Dicranella vaginata (Hook.) Cardot, Wiss. Erb. Schwed. Sük polar-Exp. 1901-<br />

1903, 4(8): 60. 1908.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Quilombo; (Müller 1901b, como Ångstroemia<br />

vaginata).<br />

Dicranoloma billardieri (Brid.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. ed. 2, 3: 24. 1904.<br />

Distribuição no Brasil: ES, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1953, 1955).<br />

Holomitrium antennatum Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 59. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); Gramado; São Leopoldo,<br />

Fazenda São Borja; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda Englert; Taimbé (Luizi-<br />

Ponzo 1995).<br />

Holomitrium arboreum Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 5. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, PA, PE, RJ, RO, RR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual do Espigão Alto; Bom Jesus;<br />

Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Itaimbezinho, Parque Nacional dos<br />

Aparados da Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das<br />

Sequóias; Esmeralda; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Nova Petrópolis;<br />

Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Nonoai; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-<br />

Michel 1999).<br />

Holomitrium crispulum Mart. var. crispulum, Icon. Plant. Cryptog. 35pl. 18.<br />

1828.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Ijuí; Rincão dos Vallos (Cruz Alta); Serra dos Tapes<br />

(Brotherus 1900); Rincão dos Vallos (Cruz Alta) (Luizi-Ponzo 1995).<br />

Holomitrium olfersianum Hornsch. in Martius, Flora Brasil. 1(2): 18. 1840.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1929; Brotherus 1924b); Silveira<br />

Martins (Brotherus 1900); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau<br />

(Brotherus 1924b); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do<br />

Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />

Parque das Sequóias; Colônia Nova Württenberg (Panambi); Gramado;<br />

Nonoai, Parque Estadual Florestal <strong>de</strong> Nonoai; Nova Petrópolis; Passo Fundo,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Porto<br />

Alegre; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel; São<br />

José dos Ausentes; Silveira Martins (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul,<br />

Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Microcampylopus curvisetus (Hampe) Giese & J.-P. Frahm, Lindbergia 11:<br />

116. 1986.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 89<br />

Distribuição no Brasil: AM, MG, MS, RJ, RO, RR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Pilopogon guadaloupensis (Brid.) J.-P. Frahm, Flora Neotropica, monograph<br />

54: 206. 1991.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Farroupilha (Frahm 1991); Bom Jesus, Serra da Rocinha<br />

(Luizi-Ponzo 1995, como Pilopogon gracilis).<br />

Pilopogon laevis (Taylor) Thériot, Revue Bryol. Lichénol. nov. ser., 9(1-2): 12.<br />

1936.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Sclerodontium clavinerve (Müll. Hal.) H.A. Crum, Hikobia 9: 294. 1986.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />

1955); Porto Alegre; Montenegro (Crum 1986); Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino)<br />

(Müller 1897, 1900, como Dicranum clarinerve); Nova Petrópolis (Lemos-Michel<br />

1999).<br />

Ditrichaceae<br />

Ditrichum paulense Geh. in Hampe & Geheeb, Flora 64(22): 340. 1881.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sehnem 1955); Bom Jesus; Montenegro, Linha São Pedro, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1970).<br />

Ditrichum subrufescens Broth., Acta Soc. Sci. Fenn. 19(5): 6. 1891.<br />

Distribuição no Brasil: GO, MG, RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Lajeado Gran<strong>de</strong>; Caxias do Sul,<br />

Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Ditrichum ulei (Müll. Hal.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.: 132. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: ES, PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Quilombo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa<br />

Teresa (Sehnem 1970).<br />

Pleuridium subnervosum (Müll. Hal.) A. Jaeger in Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 973.<br />

1898.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Porto Alegre (Brotherus 1900); Cachoeira do<br />

Sul (Lindman 1906); São Leopoldo (Sehnem 1955).<br />

Rhamphidium ovale Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42(6): 179. 1952.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955);<br />

Montenegro, Linha Campestre (Bartram 1952).<br />

Entodontaceae


90 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Entodon beyrichii (Schwägr.) Müll. Hal., Linnaea 18: 708. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel 1999).<br />

Entodon gracilis (Ångstr.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss.<br />

Ges. 1876-77: 225. 1878.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbezinho (Sehnem 1970).<br />

Entodon lindbergii Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l. Naturhist. For. Kjøbenhavn. ser.<br />

3, 2: 283. 1870.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Vacaria (Sehnem 1970).<br />

Entodon suberythropus Müll. Hal., Linnaea 42: 427-428. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); Santa Cruz do Sul (Sehnem<br />

1970).<br />

Erythrodontium longisetum (Hook.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 436. 1896.<br />

Distribuição no Brasil: ES, GO, MG, MS, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cerro Largo, Rio Encantado; Gramado; Montenegro, Linha<br />

Júlio <strong>de</strong> Castilhos, Estação São Salvador (Salvador do Sul); Santa Cruz do Sul,<br />

Linha João Alves; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbezinho; São Luiz das<br />

Missões, Bossoroca (São Luiz Gonzaga e Bossoroca); Vacaria (Sehnem 1970);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Erythrodontium squarrosum (Hampe) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. ed. 2, 2: 159. 1904.<br />

Distribuição no Brasil: DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cerro Largo; São Leopoldo; São Luiz das Missões<br />

(Sehnem 1970); Arabita; Marcelino Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong><br />

Filho 2008).<br />

Erpodiaceae<br />

Aulacopilum glaucum Wilson, J. Bot. London 7: 90. 1848.<br />

Distribuição no Brasil: MS, PA, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Osório; São Sebastião do Caí (Vital 1980); Caçapava do<br />

Sul; Camargo; Can<strong>de</strong>lária; Canela; Carazinho; Catuípe; Caxias do Sul, Ana<br />

Rech; Cerro Largo; Encantado; Farroupilha; Fre<strong>de</strong>rico Westphalen; Getúlio<br />

Vargas; Guarani das Missões; Ijuí; Marcelino Ramos; Palmeira das Missões;<br />

Panambi; Santa Cruz do Sul; Santa Rosa; São Gabriel; São Luiz Gonzaga; São<br />

Marcos; São Pedro do Sul; Tenente Portela; Três Passos; Venâncio Aires;<br />

Vicente Dutra (<strong>Yano</strong> 1984b); Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do<br />

Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Erpodium beccarii Müll. Hal. ex Vent., Nuov. Giorn. Bot. Ital. 4: 18. 1872.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MS, MG, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Ijuí; Uruguaiana (<strong>Yano</strong> 1992a).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 91<br />

Erpodium biseriatum (Austin) Austin, Bot. Gaz. 2: 142. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: GO, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Erpodium glaziovii Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Meddr. Dansk. Naturh. Foren. ser. 3, 4:<br />

54. 1872.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, GO, MG, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo; Montenegro (Vital 1980).<br />

Eustichiaceae<br />

Eustichia longirostris (Brid.) Brid., Bryol. Univ. 2: 789. 1827.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio Tainhas; Montenegro, Pinhal, Linha São<br />

Pedro; Santa Cruz do Sul, Boa Vista; Vacaria, Rio Tainhas (Sehnem 1969,<br />

como Eustichia ulei); Santa Cruz do Sul (Sehnem 1969, como Eustichia<br />

brotheri).<br />

Fabroniaceae<br />

Dimerodontium balansae Müll. Hal., Mém. Soc. Sci. Nat. Cherbourg 21: 267.<br />

1877.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Vitória do Palmar (Santa Vitória do Palmar); Três Portos<br />

(Câmara & Magill 2009).<br />

Dimerodontium mendozense Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 541. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: PR, MS, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, 1970); Bom Jesus, Arroio<br />

das Capoeiras; Montenegro, Pareci Novo (Pareci Novo); Santa Cruz do Sul;<br />

São Leopoldo, Três Portos, Praça Centenário (Sehnem 1970); Caxias do Sul,<br />

Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a); Bagé; Camaquã; Cruz Alta (Câmara &<br />

Magill 2009).<br />

Dimerodontium pellucidum (Schwägr.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 540. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: ES, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Erechim (Bizot & Piovano 1953).<br />

Fabronia ciliaris (Brid.) Brid. var. ciliaris, Bryol. Univ. 2: 171. 1827.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, GO, MT, PE, RS.<br />

Distribuição no RS: Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Leopoldo, Arroio<br />

Kruse (Lemos-Michel 1999); Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Fabronia ciliaris (Brid.) Brid. var. polycarpa (Hook.) W.R. Buck, Brittonia<br />

35(3): 251. 1983.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PB, PE, PR,<br />

RJ, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900,<br />

como Fabronia polycarpa); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau<br />

(Panambi) (Brotherus 1924b); São Leopoldo, Vila Gonzaga, Arroio Kruse<br />

(Sehnem 1955, 1970, como Fabronia polycarpa); Montenegro, São Pedro;


92 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Portão (Sehnem 1970, como Fabronia polycarpa); Erechim (Bizot & Piovano<br />

1953; Piovano 1958); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ntaceae<br />

Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. acacioi<strong>de</strong>s, J. Bot. (Schrad.) 1: 197. 1803.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />

substissotheca); Bom Jesus, Rio dos Touros; Cerro Largo, Rio Encantado; São<br />

Leopoldo, Rio dos Sinos; São Luis das Missões (São Luiz Gonzaga) (Sehnem<br />

1972, como Fissi<strong>de</strong>ns substissotheca); Cerro Largo; Quarai; Vacaria (Pursell et<br />

al. 1988; Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. brevicostatus (Pursell, Brugg.-Nann. &<br />

B.H. Allen) Pursell, Bryobrothera 5: 175. 1999.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Herval (Pursell et al. 1988; Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. immersus (Mitt.) Pursell, Bryobrothera 5:<br />

175. 1999.<br />

Distribuição no Brasil: GO, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Tenente Portela (Sehnem 1972, como<br />

Fissi<strong>de</strong>ns acutangulus); São Leopoldo, Rio dos Sinos; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Rio Taimbé; Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />

regnellii); São Leopoldo, Rio dos Sinos (Pursell et al. 1988; Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns adiantoi<strong>de</strong>s Hedw., Spec. Musc. Frond.: 157. 1801.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbezinho (Sehnem 1972).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns amoenus Müll. Hal., Bot. Zeitg (Berlin) 5: 38. 1847.<br />

Distribuição no Brasil: AC, BA, MG, MS, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Carazinho (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns anguste-limbatus Mitt. var. anguste-limbatus, J. Linn. Soc., Bot.<br />

12: 601. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, CE, DF, GO, MA, MG, MT, PA, PE, RJ, RO,<br />

RR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cachoeira do Sul; Porto Alegre (Brotherus 1900, como<br />

Fissi<strong>de</strong>ns malmei); São Francisco <strong>de</strong> Paula; Sao Leopoldo, São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Caí, Vale Real (Feliz); Cerro Largo;<br />

Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Leopoldo, Feitoria<br />

(Sehnem 1972); Santana do Livramento (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns angustifolius Sull., Proc. Amer. Acad. Arts 5: 275. 1861.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, GO, PA, RJ, RO, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns asplenioi<strong>de</strong>s Hedw., Spec. Musc. Frond.: 156-157. 1801.<br />

Distribuição no Brasil: AM, CE, GO, MG, MT, PA, PR, RJ, RO, RS, SC, SP.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 93<br />

Distribuição no RS: Silveira Martins (Brotherus 1900, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />

obtusatus; Pursell 2007); São Leopoldo (Luisier 1941; Sehnem 1955, 1972);<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, 1972);<br />

Bom Jesus, Arroio das Capoeiras; Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Linha<br />

São Pedro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Fazenda Englert; Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1972); Caxias do Sul,<br />

Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns berteroi (Mont.) Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 45. 1848.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Cerro Largo; Ijuí; Linha Ipê (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns brevipes Besch., J. Bot. 5: 252. 1891.<br />

Distribuição no Brasil: MG, MS, PR, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Santa Rosa (Pursell & Vital 1986); São Luiz das Missões<br />

(São Luiz Gonzaga) (Sehnem 1972; Pursell 1994); Bossoroca (Pursell 1994);<br />

Montenegro (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns crispus Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 9: 57. 1838.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro (Sehnem 1972); Gramado (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns curvatus Hornsch., Linnaea 15: 148. 1841.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São<br />

Leopoldo (Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns luteo-viridis); Vacaria (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>ndrophilus Brugg.-Nann. & Pursell, Bryologist 93: 335. 1990.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Portão (Bruggeman-Nannenga & Pursell 1990; Bruggeman-<br />

Nannenga et al. 1994; Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns elegans Brid., Muscol. Recent. Suppl. 1: 167. 1806.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, ES, FN, GO, MA, MG, MS, MT, PA, PE, PI, PR,<br />

RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Montenegro (Pursell 2007); Caxias do Sul, Centro urbano<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns flabellatus Hornsch. in C. Mart., Fl. Bras. 1: 91. 1840.<br />

Distribuição no Brasil: ES, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como<br />

Fissi<strong>de</strong>ns longifalcatus); Farroupilha, Salto Ventoso; Montenegro, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul), Linha São Pedro; Nova Petrópolis; São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns longifalcatus; Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns flaccidus Mitt., Trans. Linn. Soc. London 23: 56. 1860.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MG, MS, MT, PA, PB,<br />

PE, PR, RJ, RO, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cerro Largo (Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />

schwakeanus).


94 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Fissi<strong>de</strong>ns fontanus (Bach. Pyl.) Steud., Nomencl. Bot. 2: 166. 1824.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Colônia Ijuí (Ijuí) (Brotherus 1900, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />

brevicaulis); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Senhem 1955, como Fissi<strong>de</strong>ns julianus);<br />

São Salvador (Sehnem 1955, como Fissi<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>bilis, F. julianus); Cerro Largo<br />

(Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>bilis); Bom Jesus; Cruz Alta; São Luiz das<br />

Missões (São Luiz Gonzaga) (Senhem 1972).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns guianensis Mont., Ann. Sci. Nat. Bot. sér. 2, 14: 340. 1840.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, ES, DF, GO, MA, MG, MT, PA,<br />

PE, PI, PR,RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns hornschuchii Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 40: 342. 1840.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MA, MG, MS, MT, PA,<br />

PE, PI, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, 1972); São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Gramado; Montenegro; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula (Sehnem 1972); São Borja (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns inaequalis Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 589. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, PA, PE, RO, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns intromarginatus (Hampe) A. Jaeger, Enum. Fissi<strong>de</strong>nt.: 14. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AC, BA, CE, ES, GO, MG, MT, PA, PR, RJ, RO, RS, SC,<br />

SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns lagenarius Mitt. var. lagenarius, J. Linn. Soc. Bot. 10: 184. 1858.<br />

Distribuição no Brasil: AM, CE, DF, ES, MG, PA, PE, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008, i<strong>de</strong>ntificação<br />

errônea como Fissi<strong>de</strong>ns priono<strong>de</strong>s); São Salvador (Salvador do Sul) (Pursell<br />

2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns lagenarius Mitt. var. muriculatus (Mitt.) Pursell, Bryologist 102(1):<br />

126. 1999.<br />

Distribuição no Brasil: AM, ES, GO, PA, PE, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />

diplodus); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns oediloma Müll. Hal. ex. Broth., Bih. Kongl. Svenska VetenskAkad.<br />

Handl. 21, 3(3): 15. 1895.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Ensenau (Panambi)<br />

(Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns pallidinervis Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 592. 1869.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 95<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, FN, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PI, PR,<br />

RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns pellucidus Hornsch. var. pellucidus, Linnaea 15: 146. 1841.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RO,<br />

RR, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul,<br />

Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns radicans Mont., Ann. Sci. Nat. Bot. ser. 2, 14: 345. 1840.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, ES, MS, PA, PB, PE, PI, PR, RJ, RS, SE,<br />

SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Capão da Lagoa (Sehnem 1955, 1972);<br />

Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> &<br />

<strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns rigidulus Hook. f. & Wilson in Wilson in Hook. f., Flora Nov. Zel. 2:<br />

61. 1854.<br />

Distribuição no Brasil: ES, GO, MG, MT, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns saprophilus Broth., Bih. Kongl. Svenska Vetensk.-Akad. Handl. 24,<br />

Afd.III (7): 12. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: DF, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Ilha dos Banhos (Brotherus 1900; Pursell<br />

2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns scalaris Mitt., J. Linn. Soc., Bot. 12: 596. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Bartram 1952; Sehnem 1955, 1972; Pursell 1994); Montenegro (Sehnem<br />

1972); Venâncio Aires (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns scariosus Mitt., J. Linn. Soc., Bot. 12: 599. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns semicompletus Hedw., Spec. Musc. Frond.: 160. 1801.<br />

Distribuição no Brasil: SC, RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Arroio das Capoeiras; Cambará do Sul,<br />

Estrada para Taimbezinho (Pursell 1987, 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns serratus Müll. Hal.var. serratus, Bot. Zeitg (Berlin) 5: 804. 1847.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, DF, GO, MG, MT, PE, PI, PR, RJ, RS, SC,<br />

SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Bagé (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns submarginatus Bruch in Krauss, Flora 29: 133. 1846.


96 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MA, MG, MT, MS,<br />

PA, PB, PE, PI, RJ, RN, RO, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Lagoa Vermelha (Pursell 2007); Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns subradicans Broth., Hedwigia 34: 121. 1895.<br />

Distribuição no Brasil: AM, GO, MG, PR, RJ, RS SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955);<br />

Montenegro, Linha Bonita, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Luis<br />

das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1972).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns taxifolius Hedw., Spec. Musc. Frond.: 155. 1801.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />

Distribuição no RS: Portão (Pursell 2007); Caxias do Sul, Centro urbano<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns taylorii Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 65. 1848.<br />

Distribuição no Brasil: GO, MG, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Santana do Livramento (Pursell 2007).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns wallisii Müll. Hal., Linnaea 8: 574. 1874.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbe (Sehem 1972, como<br />

Fissi<strong>de</strong>ns faucium).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns weirii Mitt. var. weirii, J. Linn. Soc. Bot. 12: 602. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, MT, PB, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Linha São Pedro, Estação São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns luteo-limbatus).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns zollingeri Mont., Ann. Sci. Nat. Bot., ser. 3, 4: 114. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MA, MG, MS,<br />

MT, RJ, PA, PB, PE, PI, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho (Pursell 2007).<br />

Fontinalaceae<br />

Fontinalis duriaei Schimp., Syn. Musc. Eur.: 555. 1876.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Santa Cruz do Sul (Welch 1960).<br />

Funariaceae<br />

Entosthodon bonplandii (Hook.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 245. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: ES, GO, MG, PI, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1970, como Funaria<br />

riparia).<br />

Funaria capillaris Warnst., Hedwigia 57: 93-94 f. 27 I,k. 1915.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Warnstorf 1916).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 97<br />

Funaria hygrometrica Hedw. var. hygrometrica, Spec. Musc. Frond.: 172.<br />

1801.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, GO, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955).<br />

Funaria hygrometrica Hedw. var. calvescens (Schwägr.) Kindb., Eur. N. Am.<br />

Bryin. 2: 330. 1897.<br />

Distribuição no Brasil: DF, ES, GO, MG, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1900; Sehnem 1955, ambos<br />

como Funaria calvescens); Silveira Martins (Brotherus 1900, como Funaria<br />

calvescens); Santa Cruz do Sul; São Leopoldo, Feitoria (Luisier 1941); Colônia<br />

Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b); São Leopoldo,<br />

Feitoria, Vila Gonzaga; Santa Cruz do Sul; Vacaria, Passo do Socorro, Rio dos<br />

Touros; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Itaimbezinho; Bom Jesus; Dois Irmãos<br />

(Sehnem 1970, como F. calvescens).<br />

Funaria luteo-limbata Broth., Bih. K. Svensk. VetenskAkad. Handl. 26, 3(7):<br />

24-25. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Ex-Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900);<br />

Ex-Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo), São Leopoldo; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula; Montenegro, Linha Campestre (Sehnem 1970).<br />

Funaria puiggarii (Geh. & Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 525. 1903.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa Teresa (Sehnem 1970).<br />

Funaria serricola (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />

1(3): 524. 1903.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1970).<br />

Physcomitrium acutifolium Broth., Bih. K. Svenk. VetenskAkad. Handl. 26, 3<br />

(7): 26. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1900,<br />

1924b; Sehnem 1970); Navegantes (Bauer 1905a; Brotherus 1924b);<br />

Montenegro, Pareci Novo (Pareci Novo) (Sehnem 1970).<br />

Physcomitrium badium Broth., Bih. K. Svenk. VetenskAkad. Handl. 26, 3 (7):<br />

25. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900); São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />

São Leopoldo, São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); São Leopoldo,<br />

Morro das Pedras, Três Portos; Porto Alegre (Sehnem 1970).<br />

Physcomitrium brevirostre Broth., Bih. K. Svenk. VetenskAkad. Handl. 26, 3<br />

(7): 26-27. 1900.


98 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Ilha dos Banhos (Brotherus 1900; Sehnem<br />

1970).<br />

Physcomitrium lindmanii Broth., Bih. K. Svenk. VetenskAkad. Handl. 26, 3<br />

(7): 26. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900); Cachoeira do Sul (Lindman<br />

1906).<br />

Physcomitrium subsphaericum Schimp. ex Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2:<br />

544. 1851.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Physcomitrium sylvestre Müll. Hal., Hedwigia 39: 246. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1970).<br />

Grimmiaceae<br />

Grimmia atrata Miel. ex Hornsch., Flora 2: 85. 1819.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Grimmia laevigata (Brid.) Brid., Bryol. Univ. 1: 83. 1826.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Lavras do Sul, Rio Camaquã (<strong>Yano</strong> 1987; Muñoz 1999);<br />

Cambará do Sul, Aparados da Serra (Lüth & Schäfer-Verwimp 2004).<br />

Hedwigiaceae<br />

Braunia plicata (Mitt.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss. Ges.<br />

1874-75: 171. 1876.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1976); Nova<br />

Petrópolis; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Lemos-Michel 1999).<br />

Braunia subincana Broth., Bih. K. Svenska VetenskAkad. Handl. 26, 3(4): 37.<br />

1900.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Colônia Ijuhi (Ijuí) (Brotherus 1900); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman<br />

1906); Montenegro, Linha Campestre, Estação São Salvador; Pelotas; São<br />

Leopoldo, Vila Gonzaga (Sehnem 1976); Montenegro, Estação São Salvador<br />

(Salvador do Sul); Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Leopoldo (Lemos-<br />

Michel 1999).<br />

Hedwigia ciliata (Hedw.) Ehrh. ex P. Beauv., Prodr.: 15. 1805.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Bom Jesus, Arroio<br />

das Capoeiras (Sehnem 1976).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 99<br />

Hedwigidium glyphocarpum (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1877-78: 508. 1880.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Lavras do Sul, Rincão do Inferno (Sehnem 1976).<br />

Hedwigidium integrifolium (P. Beauv.) Dixon in Jensen, Skand. Bladmossf.:<br />

369. 1939.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PE, PR, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Caxias do Sul, Vila Oliva;<br />

Lavras do Sul, Mina <strong>de</strong> Ouro; Montenegro, Linha Campestre; Sapucaia, Morro<br />

do Sapucaia (Sehnem 1976).<br />

Helicophyllaceae<br />

Helicophyllum torquatum (Hook.) Brid., Bryol. Univ. 2: 771. 1827.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PB, PE,<br />

PI, PR, RJ, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Hookeriaceae<br />

Hookeria acutifolia Hook. & Grev., Edinburgh J. Sci. 2: 225. 1825.<br />

Distribuição no Brasil: CE, ES, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Feitoria (Luisier 1941); Bom Jesus, Serra da<br />

Rocinha; Farroupilha, Salto Ventoso; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa<br />

Teresa; São Leopoldo, Fazenda São Borja, Arroio Kruse (Sehnem 1979).<br />

Hypnaceae<br />

Chryso-hypnum diminutivum (Hampe) W.R. Buck, Brittonia 36: 182. 1984.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AC, AM, AP, BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE,<br />

PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1929; Brotherus 1924b, como<br />

Stereohypnum thelistegum); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau<br />

(Panambi); Canoas, Navegantes (Brotherus 1924b, como S. thelistegum); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como<br />

Microthamnium diminutivum); Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, (Sehnem 1979, como Mittenothamnium diminutivum);<br />

Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong><br />

Canela; Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; Nonoai, Floresta Estadual <strong>de</strong><br />

Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque<br />

Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong><br />

& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Chryso-hypnum elegantulum (Hook.) Hampe, Vi<strong>de</strong>nnsk. Med<strong>de</strong>l. Dansk.<br />

Naturhist. For. Kjøbenhavn. 2: 286. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> Canela; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Foresta Nacional <strong>de</strong><br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1999, como Mittenothamnium


100 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

elegantulum); Flores da Cunha; Nova Prata, Cascata da Usina (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />

2006).<br />

Ctenidium malaco<strong>de</strong>s Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 509. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Hypnum revolutum (Mitt.) Lindb., Öfvers. Förh. Kongl. Svenska VetenskAkad.<br />

23: 542. 1866 (1867).<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco (Lemos-<br />

Michel 1999).<br />

Isopterygium byssobolax (Müll. Hal.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.: 248. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MT, PR, RO, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Cazuza Ferreira; São Leopoldo,<br />

Vila Gonzaga (Ireland & Buck 2009).<br />

Isopterygium brevisetum (Hornsch.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 1801. 1908.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul),<br />

Pareci Novo (Pareci Novo) (Sehnem 1979).<br />

Isopterygium exiguum Kindb., Enum. Bryin. Exot.: 100. 1891.<br />

Distribuição no Brasil: GO, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Novo Hamburgo, São João do Deserto (Sehnem 1979).<br />

Isopterygium tenerifolium Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 499. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PB, PE,<br />

PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900); Bom Jesus, Rio dos Touros;<br />

Cerro Largo; Gravataí, Itacolumi; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador<br />

do Sul); São Leopoldo, Rio dos Sinos, Morro das Cabras (Sehnem 1979, como<br />

Isopterygium meteoriaceum); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979, como Isopterygium longisetum); Arabita,<br />

Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Rio Gran<strong>de</strong> (Ireland & Buck<br />

2009).<br />

Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 499. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA,<br />

PB, PE, PI, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1900, como Microthamnium<br />

angustiretre); Colônia Nova Württenberg (Panambi); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman<br />

1906, como Microthamnium angustiretre); Cruz Alta Elsenau (Panambi),<br />

Navegantes (Brotherus 1924b, como Isopterygium brachyneuron); Porto<br />

Alegre, Canoas (Brotherus 1924b, como Isopterygium gracillimum); Porto<br />

Alegre (Bauer 1929; Brotherus 1924b, como Isopterygium brachyneuron; Bauer<br />

1905a, b, 1929, como Isopterygium curvicolle var. majus); Bom Jesus, Serra da


LISTA DAS BRIÓFITAS... 101<br />

Rocinha; Farroupilha, Salto Ventoso; Lavras do Sul, Rincão do Inferno;<br />

Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

<strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho; São Leopoldo, Arroio Kruse, Feitoria, Hamburger<br />

Berg (Novo Hamburgo); Portão, Vila Gonzaga, Vila Scharlau (São Leopoldo)<br />

(Sehnem 1955, como Isopterygium angustiretre, I. brachyneuroi<strong>de</strong>s, I.<br />

brachyneuron, I. curvicolle, I. flaviuscullum, I. gracillimum, I. laxum, I. micans);<br />

Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da Serra, Itaimbezinho<br />

(Lemos-Michel 1999); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a); São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />

(Ireland & Buck 2009).<br />

Mittenothamnium circinatum (Herzog) Ochyra, Fragm. Florist. Geobot. 44(2):<br />

256. 1999.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, São Salvador (Salvador do Sul) (Herzog<br />

1949, como Hygrohypnum circinatum); São Leopoldo, São Salvador (Ochyra<br />

1999).<br />

Mittenothamnium hylophilum (Müll. Hal.) Cardot, Revue Bryol. 40: 21. 1913.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, São Salvador (Salvador do Sul); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho; São Leopoldo, Fazenda<br />

Pedreira (Sehnem 1979).<br />

Mittenothamnium macrodontium (Hornsch.) Cardot, Revue Bryol. 40: 21.<br />

1913.<br />

Distribuição no Brasil: BA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />

1955, como Microthamnium macrodontium); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São<br />

Leopoldo, Arroio Kruse, Rio dos Sinos; Vacaria, Fazenda do Cedro, Rio dos<br />

Refugiados (Sehnem (1979).<br />

Mittenothamnium reduncum (Schimp. ex Mitt.) Ochyra, Fragm. Florist.<br />

Geobot. 44(2): 256. 1999.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Serra do Faxinal<br />

(Sehnem 1979).<br />

Mittenothamnium reptans (Hedw.) Cardot, Revue Bryol. 40: 21. 1913.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: (Sehnem 1955, como Microthamnium reptans); Bom Jesus,<br />

Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; Montenegro, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre; Santa Cruz do Sul; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Santa Teresa, Taimbé; São<br />

Leopoldo, Feitoria, Morro das Pedras; Vacaria (Sehnem 1979).<br />

Mittenothamnium sellowii (Hornsch.) Cardot, Revue Bryol. 40: 21. 1913.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Morro Sapucaia (Sehnem 1979).


102 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Mittenothamnium subcampaniforme (Geh. & Hampe) Cardot, Revue Bryol.<br />

40: 21. 1913.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Canoas (Brotherus 1900, como<br />

Microthamnium subcampaniforme); Bom Jesus, Rio dos Touros; São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979).<br />

Mittenothamnium subdiminutivum (Geh. & Hampe) Cardot, Revue Bryol. 40:<br />

21. 1913.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Vacaria, Rio dos Touros (Sehnem 1979).<br />

Mittenothamnium submacrodontium (Geh. & Hampe) Cardot, Revue Bryol.<br />

40: 21. 1913.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Arroio do Tigre, Itaúba; Bom Jesus, Rio dos Touros, Serra<br />

da Rocinha; Carazinho, Tapera (Tapera); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São<br />

Leopoldo, Arroio Kruse; Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1979).<br />

Mittenothamnium versipoma (Hampe) Cardot, Revue Bryol. 40: 22. 1913.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: (Sehnem 1955, como Microthamnium versipoma); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo, Fazenda São Borja, Feitoria<br />

(Sehnem 1979).<br />

Platygyriella <strong>de</strong>nsa (Hook.) W.R. Buck, Brittonia 36: 86. 1984.<br />

Distribuição no Brasil: DF, GO, RS.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Taxiphyllum taxirameum (Mitt.) M. Fleisch., Musci Buitenzorg 4: 1435. 1923.<br />

Distribuição no Brasil: BA, GO, MG, MS, MT, RJ, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Vesicularia orbicifolia Müll. Hal., Hedwigia 40: 64. 1901.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cerro Largo; Montenegro, Linha São Pedro; Santa Cruz do<br />

Sul, Pinheiral (Sehnem 1979).<br />

Vesicularia perpinnata (Broth.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />

1(3): 1094. 1908.<br />

Distribuição no Brasil: AM, PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São<br />

Leopoldo, Fazenda São Borja (Sehnem 1979).<br />

Vesicularia vesicularis (Schwägr.) Broth. in Engler & Prantl var. vesicularis,<br />

Näturl. Pflanzenfam. 1(3): 1094. 1908.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PI, RJ,<br />

RO, RR, RS, SC, SP.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 103<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900; como Ectropothecium<br />

rutilans); São Leopoldo (Sehnem 1955): Cerro Largo; Porto Alegre; São<br />

Leopoldo, Fazenda São Borja, Portão (Portão) (Sehnem 1979); Caxias do Sul,<br />

Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Hypopterygiaceae<br />

Hypopterygium tamarisci (Sw.) Brid. ex Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 8.<br />

1850.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1900, como Hypopterygium<br />

monoicum; Sehnem 1955); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Colônia Nova<br />

Württenberg (Panambi), Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b); São<br />

Borja (Luisier 1941, como Hypopterygium monoicum,); São Salvador (Sehnem<br />

1955); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929, como H. incrasssato-limbatum);<br />

Santa Cruz do Sul, Pinheiral; São Leopoldo, Arroio Kruse; Cai, São Ven<strong>de</strong>lino<br />

(São Ven<strong>de</strong>lino); Montenegro, Linha Campestre, Linha São Pedro; Santa Cruz<br />

do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbezinho; Tupandi, (Sehnem 1969, como<br />

Hypopterygium incrassato-limbatum); Canela (Backes 1983); Barracão, Parque<br />

Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha,<br />

Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio<br />

Hampel (Lemos-Michel 1999); Rio Camaquã; Esmeralda; Porto Alegre, Belém<br />

Velho; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Carapina (Kruijer 2002); Caxias do Sul, Centro<br />

urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Lopidium concinnum (Hook.) Wilson in Hooker f., Bot. Antarct. Voy. 2(2): 119.<br />

1854(1855).<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941; Sehnem<br />

1955, como Lopidium plumarium); Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro,<br />

Estação São Salvador (Salvador do Sul), São Pedro, Linha Pinhal, São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Taimbé, Serra do Faxinal,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Sehnen 1953,<br />

1969; Lemos-Michel 1999); São Leopoldo, São Salvador (Matteri 1973).<br />

Lembophyllaceae<br />

Orthostichella auricularis Müll. Hal., Hedwigia 40: 88. 1901.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901a); São Leopoldo<br />

(Luisier 1941; Sehnem 1955, como Pilotrichella auricularis).<br />

Orthostichella pachygastrella (Müll. Hal. ex Ångstr.) B.H. Allen & Magill,<br />

Bryologist 110(1): 16-18. 2007.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Canoas (Brotherus 1900, como Pilotrichella<br />

pachygastrella; Allen & Magill 2007); Porto Alegre (Bauer 1905b, 1929, como<br />

Pilotrichella subpachygastrella); Canoas; Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta<br />

Elaenau (Panambi) (Brotherus 1924b, como P. subpachygastrella); Erechim<br />

(Bizot & Piovano 1953); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador


104 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Pilotrichella pachygastrella); Caxias do<br />

Sul, Vila Oliva; Dois Irmãos; Gramado; Montenegro, Linha Campestre, Linha<br />

São Pedro, Pareci Novo (Pareci Novo), Tupandi (Tupandi); Novo Hamburgo,<br />

Estância Velha (Estância Velha); Panambi; Sant’Ana da Boa Vista, Fazenda<br />

Passo da Chácara; Santa Cruz do Sul, Boa Vista; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Taimbé, Tainhas; São Leopoldo, Arroio Kruse, Morro das Pedras, Vila<br />

Scharlau; São Luís das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1980, como<br />

P. mucronatula, P. pachygastrella, P. subpachygastrella).<br />

Orthostichella pentasticha (Brid.) W.R. Buck, Bryologist 97(4): 435. 1994.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, MG, PE, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900, como Pilotrichella<br />

pentasticha); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Orthostichella rigida (Müll. Hal.) B.H. Allen & Magill, Bryologist 110(1): 25.<br />

2007.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech-Faxinal; Garibaldi, Marcorama,<br />

Vila Santana; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006,<br />

i<strong>de</strong>ntificação errônea como O. pentasticha); Arabita; Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Orthostichella versicolor (Müll. Hal.) B.H. Allen & W.R. Buck, Mem. New York<br />

Bot. Gard. 76(3): 140. 2003.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva (Sehnem 1980, como Pilotrichella<br />

versicolor); Cambará do Sul, Itaimbezinho, Parque Nacional dos Aparados da<br />

Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong><br />

Aracuri; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Nonoai (Lemos-Michel 1999).<br />

Pilotrichella flexilis (Hedw.) Ångstr., Öfvers. K. VetenskAkad. Förh. 33: 34.<br />

1876.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906, como Pilotrichella araucarieti);<br />

São Leopoldo (Brotherus 1900, como Pilotrichella araucarieti); São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom<br />

Jesus, Serra da Rocinha; Gramado; Montenegro, Estação São Salvador<br />

(Salvador do Sul), Linha Campestre; Porto Alegre, Morro da Glória; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Potreiro Novo (Sehnem 1980); Barracão, Parque Estadual<br />

<strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados,<br />

Itaimbezinho, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> Canela; Gramado; Muitos Capões; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, Alpes <strong>de</strong> São Francisco, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Potreiro Novo, Veraneio Hampel; Vacaria (Lemos-Michel 1999); Arabita<br />

(Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 105<br />

Pilotrichella flexilis (Hedw.) Ångstr. f. nudiramulosa (Müll. Hal.) B.H. Allen &<br />

Magill, Acta Acad. Paldagog. Agriensis, Sec. Biol. 24: 58. 2003.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, 1980; Luisier 1941, como<br />

Pilotrichella nudiramulosa).<br />

Pilotrichella squarrulosa Müll. Hal. in Broth., Acta Soc. Sci. Fenn. 19(5): 24.<br />

1891.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; Montenegro, Estação<br />

São Salvador (Salvador do Sul); Panambi (Sehnem 1980, como Pilotrichella<br />

squarrulosa var. crassicaulis).<br />

Leptodontaceae<br />

Forsstroemia coronata (Mont.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 498. 1896.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Canoas (Brotherus 1900); São Leopoldo,<br />

Estância Velha (Sehnem 1955, 1970); Cruz Alta; Nova Württenberg (Panambi);<br />

Pedro Osório (Stark 1987); Bom Jesus; Montenegro, Pareci Novo (Pareci<br />

Novo); São Leopoldo, Estância Velha; São Luiz das Missões, Bossoroca<br />

(Bossoroca) (Lemos-Michel 1999).<br />

Forsstroemia producta (Hornsch.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 498. 1896.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Canoas (Stark 1987); Serra Gaúcha perto <strong>de</strong> Canela<br />

(Schafer-Verwimp & Vital 1989); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong><br />

Filho 2008).<br />

Forsstroemia trichomitria (Hedw.) Lindb., Öfvers k. VentenskAkad. Förh. 19:<br />

605. 1863.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900, como Forsstroemia ulei);<br />

Canoas; Porto Alegre; São Leopoldo, Arroio Kruse, Colônia Württenberg, Cruz<br />

Alta (Stark 1987); São Leopoldo (Sehnem 1955, 1970, ambos como<br />

Forsstroemia ulei); Panambi (Sehnem 1970, como Forsstroemia subcoronata).<br />

Lepyrodontaceae<br />

Lepyrodon tomentosus (Hook.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 421. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal,<br />

Taimbezinho (Sehnem 1953, 1969); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955).<br />

Leskeaceae<br />

Haplocladium microphyllum (Hedw.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 1007. 1907.<br />

Distribuição no Brasil: DF, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: (Lindman 1906, como Thuidium laterculi); Forromeco (São<br />

Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901a, como Haplocladium riogran<strong>de</strong>nse); Ex-colônia Santo<br />

Ângelo (Brotherus 1900, como Thuidium austro-serpens, T. laterculi, T.


106 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

molliculum); São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955,<br />

como Haplocladium austro-serpens, 1976); Montenegro, Linha Campestre,<br />

Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Leopoldo, Feitoria, Vila Gonzaga;<br />

São Luiz das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1976).<br />

Leucobryaceae<br />

Leucobryum albicans (Schwägr.) Lindb., Öfvers. K. VetenkAkad. Förh. 20:<br />

402. 1863.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (<strong>Yano</strong> 1992b).<br />

Leucobryum albidum (Brid. ex P. Beauv.) Lindb., Öfvers. K. VetenkAkad.<br />

Förh. 20: 403. 1863.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MA, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RO, RS,<br />

SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />

1955); São Leopoldo, Rio dos Sinos (<strong>Yano</strong> 1975, 1992b); São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula (<strong>Yano</strong> 1992b).<br />

Leucobryum clavatum Hampe var. clavatum, Vi<strong>de</strong>nsk. Meddr. Dansk.<br />

Naturhist. Foren. ser. 3. 9-10: 252. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: DF, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: (Lindman 1906, como Leucobryum araucarietorum): São<br />

Leopoldo (Brotherus 1900, como Leucobryum araucarietorum); São Leopoldo;<br />

São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Montenegro, Linha<br />

Campestre; São Leopoldo (<strong>Yano</strong> 1975); Aparados da Serra; Cambará do Sul,<br />

Taimbezinho, Parque Nacional dos Aparados da Serra; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />

(<strong>Yano</strong> 1992b); Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Gramado; Rondinha,<br />

Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-<br />

Michel 1999).<br />

Leucobryum clavatum Hampe var. brevifolium Broth., Denkschr. Akad.<br />

Wissenchaf. Wien 83: 277. 1924.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Jaquirana (Jaquirana) (<strong>Yano</strong><br />

1992b).<br />

Leucobryum crispum Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 78. 1848.<br />

Distribuição no Brasil: AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PR, RJ, RO,<br />

RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Morro das Pedras (<strong>Yano</strong> 1975, 1992b); Bom<br />

Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza, Parque Nacional dos Aparados da Serra,<br />

Taimbezinho; Montenegro, São Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, Serra do Faxinal, Taimbé; Vacaria; Viamão, Parque Saint Hilaire (<strong>Yano</strong><br />

1992b); Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Itaimbezinho; São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula, Aratinga, Serra do Pinto, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Veraneio Hampel<br />

(Lemos-Michel 1999).<br />

Leucobryum giganteum Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 79. 1848.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 107<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Torres, Lageadinho (<strong>Yano</strong> 1992b); Caxias do Sul, Criúva;<br />

Torres, Lageadinho (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Leucobryum sordidum Ångstr., Öfvers. K. VetenskAkad. Förh. 33(4): 7. 1876.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, ES, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b); São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941; Sehnem<br />

1955); Montenegro; São Leopoldo (Luisier 1941); Montenegro (<strong>Yano</strong> 1975);<br />

Bom Jesus, Tainhas; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> 1992b).<br />

Leucodontaceae<br />

Leucodon julaceus (Hedw.) Sull., Musci. Allegh.: 87. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: MS, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nova<br />

Petrópolis; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />

(Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Pterogonia<strong>de</strong>lphus assimilis (Müll. Hal.) Ochyra & Ziglstra, Taxon 53(3): 810.<br />

2004.<br />

Distribuição no Brasil: GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo); Silveira Martins;<br />

Rio Gran<strong>de</strong>; Nova Petrópolis; São Leopoldo; Novo Hamburgo; Montenegro;<br />

Santa Cruz do Sul; Bom Jesus; Vacaria; Caxias do Sul (Sehnem 1955; <strong>Yano</strong><br />

1981a, como Felipponea montevi<strong>de</strong>nsis).<br />

Meesiaceae<br />

Leptobryum pyriforme (Hedw.) Wilson, Bryol. Brit.: 219. 1855.<br />

Distribuição no Brasil: DF, PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955).<br />

Meteoriaceae<br />

Cryptopapillaria penicillata (Dozy & Molk.) M. Menzel, Will<strong>de</strong>nowia 22: 182.<br />

1992.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva; Cerro Largo (Sehnem 1980,<br />

como Papillaria squamatula); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto;<br />

Cerro Alto; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1999, como<br />

Papillaria squamatula).<br />

Floribundaria floribunda (Dozy & Molk.) M. Fleisch., Hedwigia 44: 302. 1905.<br />

Distribuição no Brasil: ES, RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbezinho (Sehnem 1980).<br />

Floribundaria flaccida (Mitt.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam<br />

1(3): 822. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.


108 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Luisier 1941; Sehnem 1955, 1980, ambos<br />

como Floribundaria usneoi<strong>de</strong>s); São Leopoldo (Brotherus 1900, como Papillaria<br />

laxifolia); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906, como Floribundaria laxifolia); São<br />

Leopoldo, Rio dos Sinos; Santa Cruz do Sul, Pinheiral (Sehnem 1980, como<br />

Floribundaria laxifolia).<br />

Meteoriopsis aureo-nitens (Hornsch.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(2): 826. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Erechim (Bizot & Piovano 1953); Arroio do Tigre, Itaúba;<br />

Caxias do Sul, Vila Oliva; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1980).<br />

Meteorium araucariophila M. Fleisch., Musci Fl. Buitenzorg 3: 778. 1908.<br />

Distribuição no Brasil: ES, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Linha Francesa;<br />

Santa Cruz do Sul, Linha João Alves; São Leopoldo, Vila Gonzaga (Sehnem<br />

1980).<br />

Meteorium <strong>de</strong>ppei (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 441. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, ES, DF, GO, MG, MS, PE, PR, RJ, RS, SC,<br />

SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nonoai,<br />

Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo<br />

(Lemos-Michel 1999, como Papillaria <strong>de</strong>ppei); Arabita; Mariano Mouro (Peralta<br />

& Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Meteorium gerale (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />

1(3): 818. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1980).<br />

Meteorium latifolium (Lindb.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />

1(3): 318. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Serra do Mar, Marumbi (Brotherus 1924b); Bom Jesus,<br />

Serra da Rocinha (Sehnem 1980).<br />

Meteorium medium (Ångstr.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />

1(3): 818 (610). 1906.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem<br />

1980).<br />

Meteorium nigrescens (Hedw.) Dozy & Molk., Musc. Frond. Ined. Archip. Ind.:<br />

160. 1848.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 109<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, DF, ES, MG, GO, MS, PA, PE, PR, RJ, RS, SC,<br />

SP.<br />

Distribuição no RS: Canoas, Navegantes; Porto Alegre; (Bauer 1905a, b;<br />

Brotherus 1924b); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b, como Papillaria appressa); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São<br />

Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como P.<br />

nigrescens); São Leopoldo (Sehnem 1980, como Papillaria nigrescens);<br />

Esmeralda; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Leopoldo, Quilombo<br />

(Lemos-Michel 1999, como Papillaria nigrescens); Arabita; Marcelino Ramos;<br />

Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Meteorium riogran<strong>de</strong>nse Müll. Hal., Hedwigia 40: 97. 1901.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901a).<br />

Meteorium squamidioi<strong>de</strong>s Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 34: 35. 1980.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1980).<br />

Papillaria capillicuspis Müll. Hal., Hedwigia 40: 96. 1901.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Arroio do Tigre; Bom Jesus, Rio dos Touros; Feliz, Morro<br />

Kolberg; Montenegro; Vacaria, Rio dos Refugiados (Sehnem 1980); Ex-colônia<br />

Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1924b).<br />

Papillaria catharinensis Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. ed. 2, 3: 352. 1905.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Feliz, Morro Kolberg; Santa Cruz do Sul, Boa Vista;<br />

Vacaria, Rio dos Refugiados (Sehnem 1980).<br />

Papillaria flagellifera Müll. Hal., Hedwigia 40: 93. 1901.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Arroio do Tigre; Caxias do Sul, Vila Oliva; São Leopoldo,<br />

Feitoria (Sehnem 1980).<br />

Papillaria hyalinotricha Müll. Hal., Hedwigia 40: 96. 1901.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MS, RS.<br />

Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901a); São Leopoldo<br />

(Luisier 1941); Caxias do Sul, Vila Oliva; Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino);<br />

Gramado; Santa Cruz do Sul, Linha João Alves; São Leopoldo, Arroio Kruse,<br />

Fazenda São Borja, Quilombo (Sehnem 1980).<br />

Papillaria mosenii Broth., Bih. K. Svenska VetenskAkad. Handl. 21, 3(3): 47.<br />

1895.<br />

Distribuição no Brasil: AL, MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b); Navegantes (Brotherus<br />

1924b); Montenegro, Pareci Novo (Pareci Novo); São Leopoldo, Rio dos Sinos<br />

(Sehnem 1980).


110 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Papillaria perauriculata Broth., Bih. K. SvenskAkad. Vet. Ad. Handl. 21 afd.<br />

3(3): 48. 1895.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda do Cedro; Rio dos<br />

Refugiados, Taimbé (Sehnem 1980).<br />

Papillaria pilifolia Müll. Hal., Hedwigia 40: 94. 1901.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />

(Salvador do Sul), (Sehnem 1955); Gramado; Montenegro, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul), Linha Francesa, Linha São Pedro; São Leopoldo,<br />

Capão da Lagoa; Sant’Ana da Boa Vista, Fazenda Passo da Chácara (Sehnem<br />

1980); Bom Jesus; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Santa Cruz do<br />

Sul, Linha João Alves (Lemos-Michel 1999).<br />

Papillaria ptychophylla Ångstr., Öfvers. K. VetenskAkad. Förh. 33(4): 35.<br />

1876.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Arroio do Tigre; Montenegro, Pinhal; São Leopoldo, Vila<br />

Gonzaga (Sehnem 1980).<br />

Papillaria viridata Müll. Hal. ex Broth., Bih. K. Svenska VetenskAkad. Handl.<br />

26, 3(7): 42. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b).<br />

Pseudotrachypus martinicensis (Broth.) W.R. Buck, J. Hattori Bot. Lab. 75:<br />

63. 1994.<br />

Distribuição no Brasil: BA, RS.<br />

Distribuição no RS: Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo (Lemos-Michel 1999, como Aerobryopsis<br />

martinicensis).<br />

Mniaceae<br />

Epipterygium brasiliense Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42 (6): 150. 1952.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); Santa Cruz do Sul, Pinheiral<br />

(Bartram 1952).<br />

Mielichhoferia ulei Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6(2): 28. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo); Hamburger Berg<br />

(Novo Hamburgo); Porto Alegre; São Leopoldo; Silveira Martins (Brotherus<br />

1900, como Mielichhoferia uleana).<br />

Plagiomnium rhynchophorum (Hook.) T.J. Kop., Hikobia 6: 57. 1971(1972).<br />

Distribuição no Brasil: ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b); Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900,


LISTA DAS BRIÓFITAS... 111<br />

como Mnium rostratum); Petrópolis; São Borja (Lusier 1941, como Mnium<br />

rostratum); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do<br />

Sul) (Sehnem 1955, como Mnium rostratum); Bagé; Cambará do Sul;<br />

Caçapava; Carazinho; Montenegro; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; Santo<br />

Ângelo; São Borja; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Luiz das Missões, Bossoroca<br />

(Bossoroca); Tenente Portela; Vacaria; (<strong>Yano</strong> 1990); Montenegro, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul); Santa Cruz do Sul, Pinheiral; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula; São Leopoldo, Fazenda São Borja; São Luiz das Missões, Bossoroca<br />

(Bossoroca); Vacaria, Rio dos Touros (Sehnem 1969, como Mnium rostratum<br />

var. americanum); Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do<br />

Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Pohlia nutans (Hedw.) Lindb., Musci Scand.: 18. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Pohlia papillosa (Müll. Hal. & A. Jaeger) Broth. in Engler & Prantl, Natür.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 552. 1903.<br />

Distribuição no Brasil: BA, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech-Santa Bárbara, Criúva, Ilhéus<br />

(<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Myriniaceae<br />

Helicodontium capillare (Hedw.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1876-77: 225. 1878.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900,<br />

como Helicodontium tenuirostre); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929;<br />

Brotherus 1900, 1924b); Erechim (Bizot & Piovano 1953, como Helicodontium<br />

tenuirostre); São Leopoldo (Sehnem 1955, 1970); São Leopoldo; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Helicodontium tenuirostre);<br />

Montenegro, Estação São Salvador; São Leopoldo, Arroio Kruse, Feitoria, Vila<br />

Gonzaga (Sehnem 1970); Cerro Largo; Montenegro, Linha Campestre, Tupandi<br />

(Tupandi); São Leopoldo, Feitoria, Rio dos Sinos (Sehnem 1970, como<br />

Helicodontium tenuirostre); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho<br />

2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Helicodontium clarazii (Duby) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 555. 1896.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo, Feitoria<br />

(Sehnem 1970).<br />

Helicodontium complanatum Broth., Bih. K. Svenska VetenskAkad. Handl.<br />

21, 3(3): 61. 1895.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900a; Bauer 1905b, 1929;<br />

Sehnem 1970); Rio Guaiba (Bauer 1905a; Brotherus 1924b); São Francisco <strong>de</strong>


112 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Paula (Sehnem 1970); Parque Reserva do Turvo (Sehnem 1976; Zomlefer &<br />

Buck 1990, ambos como Rigodium riparium).<br />

Myrinia brasiliensis (Hampe) Schimp. in A. Jaeger, Ber. Thätigk. St.<br />

Gallischen Naturwiss. Ges. 1876-77: 226. 1878.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Cachoeira do Sul, Quinta near Rio Gran<strong>de</strong> (Brotherus 1900,<br />

como Dimerodontium brasiliensis); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1970).<br />

Neckeraceae<br />

Neckera cal<strong>de</strong>nsis Lindb. ex Ångstr. var. cal<strong>de</strong>nsis, Öfvers. K. VetenskAkad.<br />

Foerh. 33(4): 40. 1876.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Colônia Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Bom Jesus, Serra<br />

da Rocinha; Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

<strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Rio Tainhas; Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem<br />

1980); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus; Canela,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Muitos<br />

Capões; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Veranreio Hampel, Tainhas (Lemos-Michel 1999).<br />

Neckera cal<strong>de</strong>nsis Lindb. ex Ångstr. var. paulensis Geh. & Hampe in Hampe<br />

& Geheeb, Flora 64(24): 380. 1881.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Arroio do Tigre, Itaúba; Gramado; Panambi; Santa Cruz do<br />

Sul, Pinheiral; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Tainhas (Sehnem 1980).<br />

Neckera ehrenbergii Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 51. 1950.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Neckera scabri<strong>de</strong>ns Müll. Hal., Bot. Zeitg 5: 828. 1947.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); São Luiz das Missões,<br />

Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1980, como Neckera missionum); São Luiz<br />

das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sastre-<strong>de</strong>-Jesús 1987); Caxias do Sul,<br />

Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Neckera urnigera Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 57. 1850.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto (Lemos-Michel<br />

1999).<br />

Neckera villae-ricae Besch., Mém. Soc. Nat. Cherboug 21: 264. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, (Brotherus 1900; Bauer 1905a, b, 1929, como<br />

Neckera brevinervis); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />

Neckeropsis serrophila var. chlorina); Colônia Württenberg, Cruz Alta Elsenau


LISTA DAS BRIÓFITAS... 113<br />

(Panambi), Navegantes (Brotherus 1924b); São Leopoldo (Luisier 1941, como<br />

Neckeropsis brevinervis); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Neckeropsis brevinervis); Arroio do<br />

Tigre; Bento Gonçalves, Posto Enológico; Bom Jesus, Serra da Rocinha;<br />

Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Montenegro, Estação São Salvador<br />

(Salvador do Sul), Linha São Pedro, Pareci Novo (Pareci Novo); Nonoai,<br />

Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Novo Hamburgo, Lomba Gran<strong>de</strong>; Panambi;<br />

Planalto; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; Sant’Ana da Boa Vista, Fazenda Passo<br />

da Chácara; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas; São Leopoldo, Arroio Kruse,<br />

Feitoria, Morro Dois Irmãos (Dois Irmãos); Taquara, Pituva (Sehnem 1980;<br />

Lemos-Michel 1999, ambos como Neckeropsis villae-ricae); Caxias do Sul, São<br />

Marinho, Forqueta; Cruz Alta, Colônia Nova; Dois Irmãos; Lagoa Vermelha;<br />

Vacaria (Sastre-<strong>de</strong> Jesus 1987); Caxias do Sul, Forqueta (Hirai et al. 1998);<br />

Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro<br />

urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Neckeropsis disticha (Hedw.) Kindb., Canad. Rec. Sci. 6: 21. 1894.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, AP, BA, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RR,<br />

RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, 1980); Novo Hamburgo,<br />

Lomba Gran<strong>de</strong>; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; São Leopoldo, Santa Tecla;<br />

Tenente Portela, Reserva do Turvo (Sehnem 1980, como Neckeropsis<br />

pabstiana); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Neckeropsis undulata (Hedw.) Reichardt, Reise Öst. Freg. Novara Bot. 1:<br />

181. 1870.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MA, MG, MS, MT,<br />

PA, PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre; Canoas (Brotherus 1900, como Neckera<br />

undulata); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus<br />

1924b); São Leopoldo (Luisier 1941; Sehnem 1955); São Salvador (Sehnem<br />

1955); Arroio do Tigre, Itauba; Dois Irmãos, Morro Dois Irmãos; Can<strong>de</strong>lária,<br />

Passa Sete; Montenegro, Linha São Pedro, Pareci Novo (Pareci Novo),<br />

Tupandi (Tupandi); Panambi; Santa Cruz do Sul; São Leopoldo, Arroio Kruse,<br />

Feitoria; São Luiz das Missões, Bossoroca (Bossoroca); Tenente Portela,<br />

Reserva do Turvo (Sehnem 1980); Montenegro; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Rondinha, Parque<br />

Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; Tupandi (Lemos-Michel 1999); Arabita;<br />

Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Pinnatella caesia (Mitt.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam. 1(3):<br />

857. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Porotrichum<br />

caesium).<br />

Porothamnium leucocaulon (Müll. Hal.) M. Fleisch. in Broth., Natürl.<br />

Pflanzenfam. ed. 2, 11: 220. 1925.


114 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no Brasil: BA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Arroio do Tigre; Caxias do Sul; Montenegro, Campestre;<br />

Pareci Novo; Santa Cruz; São Leopoldo, Rio dos Sinos (Sehnem 1980).<br />

Porotricho<strong>de</strong>ndron flavidulum (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. ed. 2, 11: 206. 1925.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo, São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Porotrichum flavidum).<br />

Porotricho<strong>de</strong>ndron superbum (Taylor) Broth. ex Herzog, Biblioth. Bot. 87:<br />

120. 1916.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />

1955, como Porotrichum angustirameum).<br />

Porotrichum korthalsianum (Dozy & Molk.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 463.<br />

1869.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PE, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1999).<br />

Porotrichum lancifrons (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 462. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Lindmann 1906, como Porotrichum riogran<strong>de</strong>nse);<br />

Silveira Martins (Brotherus 1900, como Porotrichum riogran<strong>de</strong>nse); Forromeco,<br />

Morro do Diabo (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901b; Sastre-<strong>de</strong>-Jesus 1987); Colônia<br />

Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b, como<br />

Porotrichum patulum); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sehnem 1955, como Porotrichum riogran<strong>de</strong>nse); Arroio do Tigre, Itaúba; Bom<br />

Jesus, Rio dos Touros, Serra da Rocinha; Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro<br />

Reuter); Erval Seco; Farroupilha, Salto Ventoso; Montenegro, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul), Linha São Pedro; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1980, como Porothamnium<br />

ramosissimum, Porotrichum riogran<strong>de</strong>nse).<br />

Porotrichum longirostre (Hook.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 461. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, MS, MT, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal; Taimbé (Sehnem 1980); Canela,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri;<br />

Gramado; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha<br />

(Lemos-Michel 1999); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Porotrichum mutabile Hampe, Flora 45: 456. 1862.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Arroio do Tigre, Itaúba; Bom Jesus; Gravataí; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal, Rio Tainhas; São Leopoldo; Vacaria


LISTA DAS BRIÓFITAS... 115<br />

(Sehnem 1980, como Porothamnium flagelliferum; Lemos-Michel 1999, como<br />

Porotrichum insularum).<br />

Porotrichum substriatum (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 463. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, MT, PA, PE, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b, como Porotrichum anastrephidioi<strong>de</strong>s); Montenegro (Sehnem<br />

1980, como Porotrichum plicatulum); Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong><br />

Rodinha; Montenegro, Linha São Pedro (Lemos-Michel 1990); Mariano Mouro<br />

(Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Porotrichum thieleanum (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 465. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Estação São Salvador (Bartram 1952); São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula (Sehnem 1955); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Montenegro;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1980); São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sastre-<strong>de</strong> Jesus 1987).<br />

Thamnobryum fasciculatum (Hedw.) Sastre, Doutoral Thesis, The City<br />

University of New York: 151. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

<strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Taimbé (Sehnem 1980, como Porotrichum<br />

fasciculatum); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Porotrichum<br />

fasciculatum).<br />

Octoblepharaceae<br />

Octoblepharum albidum Hedw.var. albidum, Spec. Musc. Frond.: 50. 1801.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MA, MG, MS,<br />

MT, PA, PB, PE, PI, PR, RJ, RN, RO, RR, RS, SC, SE, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Santa Cruz do Sul, Trombudo (<strong>Yano</strong> 1992b).<br />

Orthodontiaceae<br />

Orthodontium pellucens (Hook.) B.S.G. in Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1:<br />

240. 1849.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PE, PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Caxias do Sul,<br />

Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Orthotrichaceae<br />

Cardotiella quinquefaria (Hornsch.) Vitt, J. Hattori Bot. Lab. 49: 102. 1981.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Porto Alegre; Silveira Martins<br />

(Brotherus 1900, como Macromitrium quinquefarium).<br />

Groutiella apiculata (Hook.) H.A. Crum & Steere, Bryologist 53(2): 146. 1950.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MT, MS, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Groutiella tomentosa (Hornsch.) Wijk & Margad., Taxon 9: 51. 1960.


116 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, MT, PA, PE, RJ, RO, RS, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Jardim Botânico; Gramado, estrada para<br />

Canela (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Groutiella tumidula (Mitt.) Vitt, Bryologist 82(1): 9. 1979.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, CE, ES, MT, PA, RJ, RO, RS, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Macrocoma brasiliensis (Mitt.) Vitt, Bryologist 83(4): 409. 1980.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Erechim (Bizot & Piovano 1953, como Macromitrium<br />

brasiliense).<br />

Macrocoma frigida (Müll. Hal.) Vitt, Revue Bryol. Lichénol. n. ser. 39(2): 209.<br />

1973.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Bairro <strong>de</strong> Lour<strong>de</strong>s, Travessão Gablontz; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Linha Feixe (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul, Centro<br />

urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Macrocoma orthotrichoi<strong>de</strong>s (Raddi) Wijk & Margad., Taxon 11: 221. 1962.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Brotherus 1900, como<br />

Macrocoma filiforme); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Colônia Nova Württenberg,<br />

Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b, como Macrocoma filiforme);<br />

Nova Petrópolis; São Leopoldo entre Santa Cruz do Sul e Soleda<strong>de</strong> (Luisier<br />

1941, como Macrocoma filiforme); São Leopoldo; São Salvador (Salvador do<br />

Sul) (Sehnem 1955, como Macrocoma filiforme); Erechim (Bizot & Piovano<br />

1953; Piovano 1958, como Macromitrium filiforme); Montenegro, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul), Linha São Pedro, Pareci Novo (Pareci Novo); Novo<br />

Hamburgo; Santa Cruz do Sul, Boa Vista; São Leopoldo, Rio dos Sinos; São<br />

Luiz das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1978); Barracão, Parque<br />

Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto;Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda,<br />

Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Nova Petrópolis; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />

Vacaria (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Jardim Botânico; Flores da<br />

Cunha, próximo ao Parque da Vindima (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Arabita; Mariano<br />

Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> &<br />

<strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Macrocoma pycnangium (Müll. Hal.) Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 32: 12. 1978.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros (Sehnem 1978).<br />

Macrocoma tenue (Hook. & Grev.) Vitt, Revue Bryol. Lichénol. 39(2): 217.<br />

1973.<br />

Distribuição no Brasil: PE, RS.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 117<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Lajeado da Margarida (Hirai et al. 1998);<br />

Muitos Capões; São Sepé; Vacaria (Lemos-Michel 1999); São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, Cazuza Ferreira (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Macrocoma tenue (Hook. & Grev.) Vitt subsp. sullivantii (Müll. Hal.) Vitt,<br />

Bryologist 83(4): 413. 1980.<br />

Distribuição no Brasil: DF, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Lajeado da Margarida (Hirai et al. 1998);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Macromitrium argutum Hampe, Linnaea 22: 581. 1849.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, MG, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sehnem 1955, como Macromitrium persserratum); Bom Jesus, Rio dos<br />

Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Linha Campestre; Vacaria,<br />

Passo do Socorro (Sehnem 1978).<br />

Macromitrium catharinense Paris var. catharinense, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.:<br />

237. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal, Taimbé (Sehnem 1978).<br />

Macromitrium cirrosum (Hedw.) Brid., Bryol. Univ. 1: 316. 1826.<br />

Distribuição no Brasil: AP, BA, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Macromitrium guatemaliense Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 644-645. 1851.<br />

Distribuição no Brasil: DF, MG, PA, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Jardim Botânico (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Macromitrium hornschuchii Müll. Hal., Bot. Zeitg 3: 526. 1845.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva;<br />

Torres (Sehnem 1978).<br />

Macromitrium nematosum Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42(6): 181. 1952.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Bartram 1952; Sehnem<br />

1955); Portão; São Leopoldo, Capão da Lagoa (Sehnem 1978).<br />

Macromitrium nitidum Hook. & Wilson, London J. Bot. 3: 156. 1844.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Santa Teresa (Sehnem 1978).<br />

Macromitrium perfragile Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42(6): 181. 1952.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Montenegro; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São<br />

Leopoldo (Bartram 1952); São Francisco <strong>de</strong> Paula, São Leopoldo, São


118 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom Jesus, Serra da Rocinha;<br />

Gramado; Montenegro, Linha Campestre; Nova Petrópolis; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, Taimbé; São Leopoldo, Fazenda São Borja, Rio dos Sinos; Vacaria,<br />

Passo do Socorro (Sehnem 1978).<br />

Macromitrium punctatum (Hook. & Grev.) Brid., Bryol. Univ. 1: 739. 1826.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Canela,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Passo<br />

Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Veraneio Hampel (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong><br />

& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Macromitrium regnellii Hampe in Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 738. 1849.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1978).<br />

Macromitrium richardii Schwägr., Spec. Musc. Frond. Suppl. 2(2): 70. 1826.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1900; Sehnem 1955, como<br />

Macromitrium didymodon); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906, como Macromitrium<br />

didymodon); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Flsenau (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b, como Macromitrium didymodon); Erechim (Bizot & Piovano<br />

1953, como Macromitrium didymodon); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom Jesus, Rio dos Touros, Serra da<br />

Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza; Montenegro, Pinhal; Porto Alegre; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo, Arroio Kruse (Sehnem 1978);<br />

Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela (Lemos-Michel 1999); Arabita; Mariano<br />

Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008)<br />

Macromitrium sharpii H.A. Crum ex Vitt, Bryologist 82(1): 4. 1979.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus;<br />

Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Itaimbezinho, Parque Nacional dos<br />

Aparados da Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, Aratinga, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Serra do Pinto; São José dos<br />

Ausentes (Lemos-Michel 1999).<br />

Macromitrium undatum Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6(2): 97-98. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1978).<br />

Orthotrichum araucarieti Müll. Hal. ex Broth., Denskr. Akad. Wiss. Wien.<br />

Math. Natl. 83: 287. 1924.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Montenegro; São Leopoldo (Lewinsky 1987).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 119<br />

Orthotrichum diaphanum Brid. var. podocarpi (Müll. Hal.) Lewinsky,<br />

Lindbergia 10: 72. 1984.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Bagé (Lewinsky 1984).<br />

Schlotheimia appressifolia Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 221. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Taimbé (Sehnem 1978); Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da<br />

Serra; Caxias do Sul, Vila Oliva (Atwood 2007).<br />

Schlotheimia breviseta Ångstr., Öfvers. K. VetenskAkad. Foerh. 33(4): 14.<br />

1867.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Pareci Novo (Pareci Novo); Nova Petrópolis<br />

(Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia clavata Geh. & Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l. Naturhist. For<br />

Kjøbenhavn. ser. 4, 1: 99-100. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Pareci Novo (Pareci Novo); Vacaria, Passo do<br />

Socorro (Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia cuspidifera Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 222. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Cambará, Fortaleza (Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia dichotoma Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6: 106. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal, Taimbé<br />

(Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia emergens Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 222. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva;<br />

Gramado; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia fuscoviridis Hornsch. in Martius, Flora Brasil. 1(2): 32. 1840.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Colônia Nova Württenberg,<br />

Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b); São Borja (Luisier 1941); São<br />

Leopoldo (Sehnem 1955); Capão da Canoa, Morro Alto; Caxias do Sul, Horto<br />

Municipal; Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Montenegro, Pinhal;<br />

Portão; Osório, Lagoa dos Quadros; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas; São<br />

Leopoldo, Capão da Lagoa, Três Portos; Vacaria, Fazenda do Cedro, Passo do<br />

Socorro (Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia gracilescens Broth., Bih. K. Svensk. VetenskAkad. Handl. 26,<br />

3(7): 23-24. 1900.


120 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo<br />

(Brotherus 1900); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Montenegro, Pareci Novo<br />

(Pareci Novo) (Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia horridula Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6(2): 105-106. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros, Serra da Rocinha (Sehnem<br />

1978).<br />

Schlotheimia jamesonii (Arnott) Brid., Bryol. Univ. 1: 742. 1826.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, GO, MA, MS, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda Englert (Sehnem 1978);<br />

Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das Sequóias; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel, Fazenda Englert<br />

(Lemos-Michel 1999); Esmeralda, Fazenda da Guabiroba; São José dos<br />

Ausentes, Monte Negro (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Schlotheimia linearifolia (Müll. Hal.) Wijk & Margad., Taxon 9: 191. 1960.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia perserrata Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 32: 74-75. 1978.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva;<br />

Gramado; Montenegro, Linha São Pedro; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas,<br />

Taimbé; São Leopoldo, Arroio Kruse (Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia pseudoaffinis Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6(2): 104. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia puiggarii (Duby) Geh. & Hampe in Hampe & Geheeb, Flora 64:<br />

370-371. 1881.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia robusticuspis Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6: 106. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia rugifolia (Hook.) Schwägr., Spec. Musc. Frond. Suppl. 2(1): 150.<br />

1824.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AC, BA, AM, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PR,<br />

RJ, RO, RS, SC, SP, TO.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 121<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros (Sehnem 1978); São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula (Sehnem 1978, como Schlotheimia julacea, S. martiana, S. merkelii);<br />

Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Linha Campestre; Novo Hamburgo, São<br />

João do Deserto (Sehnem 1978, como Schlotheimia julacea); Barracão, Parque<br />

Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos<br />

Aparados; Itaimbezinho, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />

Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Caxias do Sul, Vila Oliva; Esmeralda, Estação<br />

Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Montenegro, Campestre; Muitos Capões; Nonoai, Parque<br />

Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Nova Petrópolis; Novo Hamburgo, São João do Deserto;<br />

Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Rondinha, Parque Florestal<br />

Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Tainhas; Vacaria<br />

(Lemos-Michel 1999); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Schlotheimia serricalyx Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6(2): 107-108. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1978).<br />

Schlotheimia tecta Hook. f. & Wilson, London J. Bot. 3: 157. 1844.<br />

Distribuição no Brasil: CE, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom Jesus, Serra da Rocinha; Gramado;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978); Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong><br />

Canela, Parque das Sequóias; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong><br />

São Francisco, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio<br />

Hampel; São José dos Ausentes (Lemos-Michel 1999); Arabita (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Schlotheimia torquata (Hedw.) Brid., Spec. Musc. Frond. 2: 16. 1812.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, MG, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Schlotheimia<br />

ottonis, S. sprengelii); Bom Jesus, Serra da Rocinha; Gramado; São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978, como Schlotheimia ottonis, S. sprengelli,<br />

1978); Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados<br />

(Lemos-Michel 1999).<br />

Schlotheimia uncialis Geh. & Hampe in Hampe & Geheeb, Flora 64(24):<br />

371-372. 1881.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; Vacaria, Passo do<br />

Socorro (Sehnem 1978).<br />

Zygodon obtusifolius Hook., Musci Exot. 2: 159. 1819.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho, Parque Nacional dos<br />

Aparados da Serra (Lemos-Michel 1999).<br />

Zygodon pygmaeus Müll. Hal., Linnaea 42: 368. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: RS.


122 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; Montenegro, Estação<br />

São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1978).<br />

Zygodon viridissimus (Dicks.) Brid., Bryol. Univ. 1: 592. 1826.<br />

Distribuição no Brasil: ES, RS.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Muitos Capões;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Phyllogoniaceae<br />

Phyllogonium viri<strong>de</strong> Brid., Bryol. Univ. 2: 673. 1827.<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Silveira Martins (Brotherus 1900); São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />

São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Barracão,<br />

Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus, Aparados da Serra, Rio Tainhas,<br />

Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Itaimbezinho,<br />

Parque Nacional dos Aparados da Serra; Campestre; Canela, Floresta<br />

Nacional <strong>de</strong> Caneca, Parque das Sequóias; Caxias do Sul, Vila Oliva;<br />

Gramado; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha<br />

Campestre; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; Santa Cruz do<br />

Sul, Pinheiral; São Leopoldo, Fazenda São Borja, Morro Sapucaia, Vacaria, Rio<br />

dos Touros; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbelinho, Santa Teresa; São José dos<br />

Ausentes (Sehnem 1969; Lemos-Michel 1999); Sapucaia (Luisier 1941);<br />

Silveira Martins (Lin 1983); Aparados da Serra, Serra da Rocinha; Bom Jesus,<br />

Serra da Rocinha, Tainhas; Cambará do Sul, Taimbezinho; Caxias do Sul, Vila<br />

Oliva; Gramado; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha<br />

Campestre; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; Sapucaia; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Serra Faxinal, Taimbé; São Leopoldo, Fazenda São Borja; Vacaria (<strong>Yano</strong> &<br />

Mello 1989).<br />

Pilotrichaceae<br />

Brymela fluminensis (Hampe) W.R. Buck, Brittonia 39: 217. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: ES, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Hookeriopsis<br />

drepanophylla).<br />

Callicostella guatemalensis (Bartr.) Florsch.-<strong>de</strong> Waard, Trop. Bryol. 3: 90.<br />

1990.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-Michel<br />

1999).<br />

Callicostella martiana (Hornsch.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1875-76: 51. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, MT, PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); Montenegro, Linha São<br />

Pedro; São Leopoldo, Fazenda Pedreira, Fazenda São Borja (Sehnem 1979).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 123<br />

Callicostella pallida (Hornsch.) Ångstr., Öfvers. Förh. Kongl. Svenska<br />

VetenskAkad. 33(4): 27. 1876.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA,<br />

PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SE, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Novo Hamburgo, São João do Deserto (Sehnem 1979).<br />

Cyclodictyon albicans (Hedw.) O. Kuntze, Revue Gen. Pl. 2: 835. 1891.<br />

Distribuição no Brasil: CE, GO, MG, MS, MT, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Dois Irmãos, Morro Dois Irmãos; Gramado; Montenegro,<br />

Pareci Novo (Pareci Novo); Santa Cruz do Sul; São Leopoldo, Fazenda<br />

Pedreira; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; (Sehnem 1979; Lemos-Michel<br />

1999); Dois Irmãos, Morro Dois Irmãos; Montenegro, Linha São Pedro (Vaz &<br />

Costa 2006a).<br />

Cyclodictyon glareosum (Broth.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 936. 1907.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Luisier 1941; Sehnem 1955); Dois Irmãos,<br />

Morro Dois Irmãos; Gramado; Gravataí, Itacolumi; Montenegro, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul), Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos; São Leopoldo, Fazenda<br />

Pedreira; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979).<br />

Cyclodictyon leucomitrium (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 936. 1907.<br />

Distribuição no Brasil: AL, PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Forromeco, Rio Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1900,<br />

como Hookeria leucomitria; Dois Irmãos; Montenegro, Estação São Salvador<br />

(Salvador do Sul); Tupandi, São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979);<br />

Cyclodictyon limbatum (Hampe) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835. 1891.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Arroio das Capoeiras; Piratini; São Leopoldo;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979; Vaz & Costa 2006a).<br />

Cyclodictyon marginatum (Hook. & Wilson) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2:<br />

835. 1891.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Caxias do Sul,<br />

Vila Oliva; Gramado (Sehnem 1979).<br />

Cyclodictyon minarum (Ångstr.) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835. 1891.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />

Distribuição no RS: Cerro Largo, Linha Atolosa (Sehnem 1979).<br />

Cyclodictyon minus (Ångstr.) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835. 1891.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Morro das Pedras; Santa Cruz do Sul, Boa<br />

Vista; Novo Hamburgo, São João do Deserto (Sehnem 1979).


124 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Cyclodictyon molliculum (Broth.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 935. 1907.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem<br />

1979).<br />

Cyclodictyon olfersianum (Hornsch.) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835.<br />

1891.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b; Sehnem 1979).<br />

Cyclodictyon regnelli (Ångstr.) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835. 1891.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955).<br />

Cyclodictyon submarginatum (Ångstr.) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835.<br />

1891.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979).<br />

Hemiragis aurea (Brid.) Kindb., Enum. Bryin. Exot.: 16. 1888.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Linha Campestre, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979); Montenegro; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />

(Vital & Visnadi 2000).<br />

Hookeriopsis glaziovii (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1875-76: 360. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado; Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979).<br />

Hypnella pilifera (Hook. & Wilson) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1875-76: 366. 1877.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PB, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sehnem 1955); Bom Jesus; Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter);<br />

Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos; Santa Cruz do Sul, Boa Vista; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal, Taimbé; Vacaria, Passo do Socorro<br />

(Sehnem 1979; Vaz & Costa 2006a); Montenegro (Crosby et al. 1985);<br />

Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos (Vaz & Costa 2006a).<br />

Lepidopilidium brevisetum (Hampe) Broth. in Engler & Prantl var.<br />

brevisetum, Natürl. Pflanzenfam. 1(3): 944. 1907.<br />

Distribuição no Brasil: AL, ES, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Rio dos Sinos (Sehnem 1979).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 125<br />

Lepidopilidium gracilifrons (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 944. 1907.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1925); Montenegro, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre; Santa Cruz do Sul, Pinheiral;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979).<br />

Lepidopilidium laevisetum (Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 944. 1907.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979).<br />

Lepidopilidium plebejum (Müll. Hal.) Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 33: 32. 1979.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul);<br />

Linha São Pedro (Pareci Novo) (Sehnem 1979).<br />

Lepidopilidium regnellii (Ångstr.) W.R. Buck & Ireland, Fl. Neotrop. 50: 19.<br />

1989.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Cruz Alta, Elsenau, Colônia Nova Württenberg (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b, como Lepidopilum regnellii).<br />

Lepidopilum brevipes Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 376. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AM, ES, MG, PR, RO, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Linha Bonita (Sehnem 1979, como<br />

Lepidopilum laxirete).<br />

Lepidopilum muelleri (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 379. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AM, MG, PE, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979, como<br />

Lepidopilum macrophyllum; Churchill 1988); Arabita; Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Lepidopilum ovalifolium (Duby) Broth., Bih. Kongl. Svenska VetenskAkad.<br />

Handl. 8: 34. 1895.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Linha São Pedro;<br />

Santa Cruz do Sul, Pinheiral (Sehnem 1979; Vaz & Costa 2006b).<br />

Lepidopilum scabrisetum (Schwägr.) Steere, Bryologist 51(3): 140. 1948.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RO,<br />

RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Linha Pinhal; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />

(Sehnem 1979); Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela (Lemos-Michel 1999).<br />

Lepidopilum subsubulatum Geh. & Hampe in Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l.<br />

Naturhist. For. Kjøbenhavn. ser. 4, 1: 123. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: AM, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.


126 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal,<br />

Taimbé (Sehnem 1979); Bom Jesus, Serra da Rocinha; Dois Irmãos; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979, como Lepidopilum subaurifolium, L.<br />

pycnodictyon, L. stenodictyum).<br />

Lepidopilum subulatum Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 380. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado (Sehnem 1979).<br />

Thamniopsis incurva (Hornsch.) W.R. Buck, Brittonia 39: 218. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, PA, PB, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Borja (Luisier 1941, como Hookeriopsis incurva); São<br />

Leopoldo (Sehnem 1955, como Hookeriopsis incurva; Vaz & Costa 2006b);<br />

Montenegro (Marinho 1987, como Hookeriopsis incurva); Dois Irmãos, Morro<br />

Reuter (Morro Reuter); Montenegro, Linha São Pedro; São Leopoldo, Fazenda<br />

São Borja; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979, como Hookeriopsis<br />

incurva).<br />

Thamniopsis langsdorffii (Hook.) W.R. Buck, Brittonia 39(2): 218. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: CE, ES, MG, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo<br />

(Brotherus 1900, como Hookeria hornschuchiana); Porto Alegre, Canoas<br />

(Canoas) (Brotherus 1900, como Hookeria rhynchostegioi<strong>de</strong>s); (Lindman 1906,<br />

como Hookeria langsdorffii); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo, São<br />

Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Hookeriopsis langsdorffii);<br />

São Leopoldo (Sehnem 1955, como Hookeriopsis rhynchostegioi<strong>de</strong>s); Dois<br />

Irmãos; Montenegro, Linha São Pedro; Porto Alegre, Morro da Glória; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo, Morro da Capela (Sehnem 1979,<br />

como Hookeriopsis langsdorffii); Novo Hamburgo, São João do Deserto; Santa<br />

Cruz do Sul, Pinheiral (Sehnem 1979, como Hookeriopsis hydrophila);<br />

Gravataí, Itacolumi; Montenegro, Linha São Pedro (Sehnem 1979, como<br />

Hookeriopsis heterophylla); Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do<br />

Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979, como Hookeriopsis minutiretis<br />

(Müll. Hal.) Broth.); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Gravatai,<br />

Itacolumi; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha<br />

Campestre, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos, Linha São Pedro; Santa Cruz do Sul, Boa<br />

Vista; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo, Fazenda São Borja (Sehnem<br />

1979, como Hookeriopsis rhynchostegioi<strong>de</strong>s).<br />

Thamniopsis stenodictyon (Sehnem) Oliveira-e-Silva & O. <strong>Yano</strong>, Bra<strong>de</strong>a 8:<br />

82. 1998.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Bairro da Glória (Sehnem 1979, como<br />

Hookeriopsis stenodictyon; Oliveira-e-Silva & <strong>Yano</strong> 2000; Vaz & Costa 2006b).<br />

Trachyxiphium aduncum (Mitt.) W.R. Buck, Brittonia 39(2): 220. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 127<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Santa Cruz do Sul, Boa<br />

Vista (Sehnem 1979, como Hookeriopsis asprella).<br />

Trachyxiphium guadalupense (Brid.) W.R. Buck, Brittonia 39(2): 220. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: AL, ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />

1955, como Hookeriopsis hypnacea). Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro<br />

Reuter); Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos; São Leopoldo, Fazenda São<br />

Borja (Sehnem 1979, como Hookeriopsis hypnacea; Vaz & Costa 2006a).<br />

Trachyxiphium saxicola (R.S. Williams) Vaz-Imbassahy & Costa, Nova<br />

Hedwigia 88(3-4): 472. 2009.<br />

Distribuição no Brasil: MG, MT, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul (Vaz-Imbassahy & Costa 2009).<br />

Trachyxiphium variabile (Mitt.) W.R. Buck, Brittonia 39(2): 221. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979, como<br />

Hookeriopsis variabilis).<br />

Plagiotheciaceae<br />

Plagiothecium novogranatense (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 520.<br />

1869.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />

Plagiothecium lepidopila<strong>de</strong>lphus); Caxias do Sul, Vila Oliva (Sehnem 1970,<br />

como Plagiothecium lepidopila<strong>de</strong>lphus).<br />

Polytrichaceae<br />

Atrichum androgynum (Müll. Hal.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1873-74: 241. 1875.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Borja; Silveria Martins (Brotherus 1900; Lindman 1906;<br />

Luisier 1941, ambos como Catharinea riogran<strong>de</strong>nsis); São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />

São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como<br />

Catharinea riogran<strong>de</strong>nsis); Bom Jesus; Cambará do Sul; Esmeralda; Canela;<br />

Gramado; Montenegro; Porto Alegre, Parque Saint Hilaire (Viamão); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; Soleda<strong>de</strong>; Vacaria; Viamão (Farias 1982,<br />

1984; Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Criúva-Ilhéus (<strong>Yano</strong> 2004); Antônio<br />

Prado, Fátima; Bom Jesus, Arroio das Capoeiras; Cambará do Sul, Fortaleza<br />

dos Aparados; Canguçu; Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter);<br />

Esmeralda; Flores da Cunha, Otávio Rocha (Otávio Rocha); Jaquirana;<br />

Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos, Linha Campestre, Linha São Pedro;<br />

Nova Roma do Sul, Ponte Velha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Sepé,<br />

Arroio das Ilhas; Silveira Martins; (Peralta 2009); Bom Jesus, Arroio Fundo do<br />

Cilho; Canela; Cambará do Sul; Caxias do Sul, Criúva, Ilhéus; Esmeralda;<br />

Montenegro; Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel; São<br />

Leopoldo; Soleda<strong>de</strong>; Vacaria; Viamão (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006, como Atrichum


128 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

androgynum var. oerstedianum); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />

2009a).<br />

Oligotrichum canaliculatum (J.D. Hook. & Arnott) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12:<br />

606. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Cacequi, Sangão do Macaco Branco; Garibaldi (Peralta &<br />

<strong>Yano</strong> 2009).<br />

Oligotrichum rie<strong>de</strong>lianum (Mont.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 606. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Canela; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal (Farias 1982, 1984; Peralta 2009).<br />

Pogonatum campylocarpum (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc., Bot. 12: 618.<br />

1869.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da Serra;<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula (Peralta 2009).<br />

Pogonatum pensilvanicum (Hedw.) P. Beauv., Mem. Soc. Linn. Paris 1: 461.<br />

1823.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Silveira Martins (Brotherus 1900, como Polytrichum<br />

gardneri); São Leopoldo (Luisier 1941); São Leopoldo; São Salvador (Salvador<br />

do Sul) (Sehnem 1955); Montenegro, São Salvador (Salvador do Sul); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; Silveira Martins (Farias 1982, 1984); Bom<br />

Jesus; Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />

Salto; São Francisco <strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> 2006a); Cambará do Sul; Caxias do Sul;<br />

Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Montenegro, Linha São Pedro;<br />

Salvador do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador;<br />

Sapiranga; Silveira Martins (Peralta 2009); Caxias do Sul, Centro urbano<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Polytricha<strong>de</strong>lphus pseudopolytrichum (Raddi) G.L. Smith, Bryologist 79(4):<br />

521. 1976.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />

Polytricha<strong>de</strong>lphus semiangulatus); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Aparados da Serra<br />

(Sehnem 1953, como Polytricha<strong>de</strong>lphus semiangulatus; Rocha 2006); Bom<br />

Jesus (Smith 1976); Bom Jesus; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Farias 1982, 1984);<br />

Serra da Rocinha, Jaquirana (Farias 1982); Bom Jesus, Serra da Rocinha;<br />

Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Caxias do Sul,<br />

Centro urbano; Jaquirana; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal; Tenente<br />

Portela (Peralta 2009).<br />

Polytrichum angustifolium Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 622. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RJ, RR, RS, SC, SP.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 129<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Parque Nacional <strong>de</strong><br />

Aparados da Serra, Canela, Salto; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Farias 1982, 1984,<br />

ambos como Polytrichum brasiliense); Bom Jesus, Serra do Faxinal, Fortaleza<br />

dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Dois Irmãos, Morro<br />

Reuter (Morro Reuter); Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Potreiro<br />

Velho (Peralta 2009).<br />

Polytrichum commune L. ex Hedw., Spec. Musc. Frond.: 88. 1801.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MG, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, i<strong>de</strong>ntificado<br />

erroneamente como Polytrichastrum formosum); Cambará do Sul, Parque<br />

Nacional dos Aparados da Serra; Canela, Salto; Gramado; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula; Tenente Portela, Parque Florestal do Turvo (Farias 1982, 1984);<br />

Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela, Parque do<br />

Caracol; Caxias do Sul, Criúva; Flores da Cunha; Gramado; Jaquirana;<br />

Salvador do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal, Fazenda Engler,<br />

Taimbé, Veraneio Hampel, Fazenda Violeta; São José dos Ausentes; Tenente<br />

Portela; Vacaria (Peralta 2009).<br />

Polytrichum juniperinum Willd. ex Hedw. var. juniperinum, Spec. Musc.<br />

Frond.: 89. 1801.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, MG, GO, PR, RJ, RR, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo; Silveira<br />

Martins (Brotherus 1900, como Polytrichum aristiflorum); (Lindman 1906, como<br />

Polytrichum aristiflorum); Nova Petrópolis (Luisier 1941, como Polytrichyum<br />

juniperinum var. paulense); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São<br />

Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, Polytrichum aristiflorum, 1955);<br />

Bento Gonçalves, Monte Pasquali; Bom Jesus; Cambará do Sul, Taimbezinho;<br />

Canela, Salto; Casca; Caxias do Sul; Encruzilhada do Sul; Gramado; Gravataí;<br />

Guaíba; Ivoti; Jaquirana; Montenegro; Nova Prata; Porto Alegre; Santa Maria;<br />

São Leopoldo, Morro da Pedreira; São Francisco <strong>de</strong> Paula; Torres; Viamão<br />

(Farias 1982, 1984); Bento Gonçalves; Bom Jesus, Aparados da Serra, Serra<br />

da Rocinha; Caçapava do Sul; Cambará do Sul, Serra da Rocinha, Aparados<br />

da Serra, Fortaleza; Can<strong>de</strong>lária; Canela; Caxias do Sul, Ana Rech-Faxinal;<br />

Encruzilhada; Farroupilha, Nova Milano; Flores da Cunha; Fre<strong>de</strong>rico<br />

Westphalen; Imigrante; Ivoti; Jaguari; Jaquirana; Mariana Pimentel;<br />

Montenegro; Nova Prata; Pinheiro Machado; Porto Alegre; Santa Cruz do Sul,<br />

Parque da Gruta; Santa Maria; Santana do Livramento; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, Carapina; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul); Sapiranga;<br />

Silvaira Martins; Taquara; Torres; Vacaria, Capela da Luz, Fazenda Estrela;<br />

Viamão (Peralta 2009); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Pottiaceae<br />

Acaulon nanum Müll. Hal., Flora 71: 1. 1888.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955).<br />

Acaulon uleanum Müll. Hal., Flora 71: 3. 1888.


130 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905b); Navegantes (Bauer 1905a).<br />

Barbula indica (Hook.) Spreng. ex Steud. var. indica, Nomencl. Bot. 2: 72.<br />

1824.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, DF, ES, GO, MG, PA, MS, MT, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Santana da Boa Vista (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul,<br />

Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Barbula riogran<strong>de</strong>nse Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42 (6): 179. 1952.<br />

Distribuição no Brasil: BA, RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />

1955); Quilombo, Pinheira; Santa Cruz do Sul (Bartram 1952).<br />

Chenia leptophylla (Müll. Hal.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32:<br />

258. 1993.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Chionoloma schimperiana (Paris) M. Menzel, Will<strong>de</strong>nowia 22(1-2): 198. 1992.<br />

Distribuição no Brasil: DF, GO, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxis do Sul, Vila Oliva; Montenegro; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula; São Leopoldo, São Salvador (Zan<strong>de</strong>r 1972); Caxias do Sul, Centro<br />

urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a, como Pseudosymblepharis schimperiana).<br />

Didymodon australasiae (Hook. & Grev.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Phytologia 4(1): 21.<br />

1978.<br />

Distribuição no Brasil: GO, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caçapava do Sul, Ruínas do Forte (Jiménez et al. 2005);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Hyophila involuta (Hook.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss.<br />

Ges. 1871-72: 354. 1873.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, DF, GO, MT, MS, PA, PB, PE, PI, PR,<br />

RJ, RO, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Hyophila<br />

tortula); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Leptodontium araucarieti (Müll. Hal.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.: 224. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941); Montenegro,<br />

Linha Campestre, São Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />

(Zan<strong>de</strong>r 1972).<br />

Leptodontium filicola Herzog, Biblioth. Bot. 87: 34. pl. 9, fig. 2. 1916.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech-Faxinal (<strong>Yano</strong> 2004).<br />

Leptodontium pungens (Mitt.) Kindb., Enum. Bryin. Exot.: 63. 1888.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 131<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus (Zan<strong>de</strong>r 1972).<br />

Leptodontium viticulosoi<strong>de</strong>s (P. Beauv.) Wijk & Margad. var. viticulosoi<strong>de</strong>s,<br />

Taxon 9: 51. 1960.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro; Porto Alegre (Zan<strong>de</strong>r 1972); Barracão, Parque<br />

Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados,<br />

Itaimbezinho, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Nova Petrópolis; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Alpes <strong>de</strong> São Francisco, Taimbé, Veraneio Hampel; São<br />

José dos Ausentes (Lemos-Michel 1999).<br />

Leptodontium viticulosoi<strong>de</strong>s (P. Beauv.) Wijk & Margad. var. sulphureum<br />

(Lor.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bryologist 86(2): 156. 1983.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Faxinal (Zan<strong>de</strong>r 1972,<br />

como Leptodontium viticulosoi<strong>de</strong>s var. panamense).<br />

Mironia stenotheca (Thér.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32: 112.<br />

1993.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Santa Justina (<strong>Yano</strong> 2006b).<br />

Plaubelia sprengelii (Schwägr.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32:<br />

176. 1993.<br />

Distribuição no Brasil: BA, FN, GO, MT, PE, RJ, RR, RS.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Jardim Botânico (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Pleurochaete squarrosa (Brid.) Lindb. var. luteola (Besch.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull.<br />

Buffalo Soc. Nat. Sci. 32: 98. 1993.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Lavras do Sul, Rio Camaquã (Schäfer-Verwimp & Giancotti<br />

1993, como Pleurochaete luteola).<br />

Streptocalypta lorentziana Müll. Hal., Linnaea 42: 354. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Sehnem 1955).<br />

Streptopogon cavifolius Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 180. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Marau (Vital & Visnadi 2000).<br />

Syntrichia fragilis (Taylor) Ochyra, Fragm. Florist. Geobot. 37: 212. 1992.<br />

Distribuição no Brasil: MG, MS, PR, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Garibaldi (Schäfer-Verwimp & Giancotti 1993, como Tortula<br />

fragilis).<br />

Syntrichia pagorum (Mil<strong>de</strong>) J.J. Amann, Flora Mouss. Swisse 2: 117. 1919.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.


132 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: Bento Gonçalves; Ijuí; Marau; Santo Ângelo; Uruguaiana<br />

(Schäfer-Verwimp 1996); Caxias do Sul; Gramado (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Tetrapterum lamprothecium (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. ed. 2, 10: 253. 1924.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955).<br />

Tortella criptocarpa (Broth.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32: 104.<br />

1993.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Cachoeira do Sul; Porto Alegre (Brotherus 1900; Lindman<br />

1906).<br />

Tortella fruchartii (Müll. Hal.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32: 100.<br />

1993.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, como Astomum latifolium).<br />

Tortella humilis (Hedw.) Jennings, Man. Mosses W. Penn.: 96. 1913.<br />

Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; como Tortella<br />

caespitosa); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi); Porto<br />

Alegre, Belém Velho, Navegantes (Brotherus 1924b, como Tortella caespitosa);<br />

Erechim (Bizot & Piovano 1954; Piovano 1958, como Tortella caespitosa); São<br />

Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Tortella<br />

caespitosa); Nova Petrópolis; São Borja (Luisier 1941, como Tortella<br />

caespitosa); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Colônia Nova<br />

Württenberg (Panambi); Erechim; Gramado; Nova Petrópolis; Planalto, Parque<br />

Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano<br />

(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a);<br />

Tortella tortuosa (Hedw.) Limpr., Laubm. Deutschl. 1: 604. 1888.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Tortula muralis Hedw., Spec. Musc. Frond.: 123-124. 1801.<br />

Distribuição no Brasil: PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1900, como<br />

Tortula muricola; Bauer 1929, como Barbula muricola); Cachoeira do Sul<br />

(Lindman 1906); São Leopoldo (Sehnem 1955, como Tortula muricola; Luisier<br />

1941); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sehnem 1955).<br />

Trichostomum tenuirostre (Hook. & Taylor) Lindb., Öfvers K. VetenskAkad.<br />

Förh. 21: 225. 1864.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, GO, MT, PA, RO, RR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caçapava do Sul, Pedra do Segredo (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 133<br />

Weissia breutelii Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 664. 1849.<br />

Distribuição no Brasil: ES, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre; Excolônia Santo Ângelo; Belém Velho; São<br />

João; Navegantes (<strong>Yano</strong> 1981a, como Hymenostomum breutelii).<br />

Weissia controversa Hedw., Spec. Musc. Frond.: 67. 1801.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, TO.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, como Weissia viridula).<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Weissia glaziouii R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32: 184. 1993.<br />

Distribuição no Brasil: BA, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Borja (Luisier 1941, como Hymenostomum striatum).<br />

Weissia riogran<strong>de</strong>nse (Broth.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32:<br />

184. 1993.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Cachoeira do Sul; Porto Alegre; São Leopoldo, São<br />

Salvador (<strong>Yano</strong> 1981a, como Hymenostomum riogran<strong>de</strong>nse).<br />

Prionodontaceae<br />

Prionodon <strong>de</strong>nsus (Hedw.) Müll. Hal., Bot. Zeitg 2: 129. 1844.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo<br />

(Brotherus 1900); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Colônia Nova Württenberg,<br />

Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b); São Borja; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Luisier 1941); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São<br />

Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Griffin<br />

1974; Müller 1901a); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus,<br />

Aparados da Serra, Serra da Rocinha; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela;<br />

Caxias do Sul, Horto Municipal, Vila Oliva; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong><br />

Aracuri; Gramado; Montenegro, Fazenda São Borja, Linha São Pedro; Passo<br />

Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha, Parque Florestal<br />

Estadual <strong>de</strong> Rondinha; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Fazenda Englert, Santa Teresa, Serra do Faxinal, Taimbezinho; Vacaria, Rio<br />

dos Touros , Passo do Socorro (Sehnem 1969, como Prionodon cal<strong>de</strong>nsis, P.<br />

kunertii, P. ulei; Lemos-Michel 1999).<br />

Pterobryaceae<br />

Calyptothecium duplicatum (Schwägr.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 839. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom Jesus, Rio dos Touros; Dois Irmãos;<br />

Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha São Pedro, Pareci<br />

Novo (Pareci Novo); São Leopoldo; Vacaria, Rio dos Refugiados (Sehnem<br />

1980).


134 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Orthostichopsis latifolia Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 29: 45. 1972.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1972).<br />

Orthostichopsis pilotrichelloi<strong>de</strong>s (Sehnem) B.H. Allen & Crosby, J. Hattori<br />

Bot. Lab. 61: 472. 1986.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha, Rio dos Touros; Gramado<br />

(Sehnem 1980, como Squamidium pilotrichelloi<strong>de</strong>s).<br />

Orthostichopsis tenuis (A. Jaeger) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 805. 1906.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Brotherus 1924b); São Leopoldo; São<br />

Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941; Sehnem 1955, 1972); São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula; São Leopoldo (Sehnem 1955); Bom Jesus, Rio dos Touros; Caxias<br />

do Sul, Vila Oliva; Gramado; Montenegro, Linha Campestre, Linha Pinhal,<br />

Pareci Novo (Pareci Novo); São Leopoldo, Fazenda São Borja, Rio dos Sinos;<br />

Pelotas, Horto Botânico; Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1972, como<br />

Orthostichopsis aeruginosa, O. tijucae, O. uleana).<br />

Orthostichopsis tetragona (Hedw.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. 1(3): 805. 1905.<br />

Distribuição no Brasil: AP, BA, CE, MG, PA, PE, RS, SE.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />

2006).<br />

Pterobryon <strong>de</strong>nsum (Schwägr.) Hornsch. in Martius, Flora Brasil. 1(2): 50.<br />

1840.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Silveira Martins (Brotherus 1900); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman<br />

1906); São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941; Sehnem 1955); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo (Sehnem 1955, 1972); Bom Jesus, Rio dos<br />

Touros; Gramado; Montenegro, Linha Campestre; Vacaria, (Sehnem 1972);<br />

Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do Sul, Itaimbezinho,<br />

Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela;<br />

Gramado; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, Veraneio Hampel; São Salvador (Salvador do Sul) (Lemos-Michel 1999).<br />

Renaudia baueri Thériot, Ann. Crypt. Exot. 8: 137. 1935.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Thériot 1935).<br />

Ptychomniaceae<br />

Ptychomnion cygnisetum (Müll. Hal.) Kindb., Enum. Bryin. Exot.: 31. 1888.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Aparados da Serra, Serra da Rocinha (Sehnem 1953); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 135<br />

Ptychomnion fruticetorum Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6: 125. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1953, 1955); Bom Jesus,<br />

Serra da Rocinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Itaimbezinho (Sehnem 1969).<br />

Ptychomitriaceae<br />

Ptychomitrium sellowianum (Müll. Hal.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St.<br />

Gallischen Naturwiss. Ges. 1872-73: 104. 1874.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Serra dos Tapes, Cascata (Brotherus 1900, como<br />

Glyphomitrium sellowianum); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, como<br />

Glyphomitrium sellowianum, 1929; Brotherus 1924b; Cao et al. 2006); Canoas<br />

(Brotherus 1924b); São Salvador (Luisier 1941; Sehnem 1955); São Francisco<br />

<strong>de</strong> Paula; São Leopoldo (Sehnem 1955); Bom Jesus, Rio Tainhas; Montenegro,<br />

Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Leopoldo, Morro da Pedreira;<br />

Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1969); Bom Jesus, Arroio das Capoeiras;<br />

Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Montenegro, Estação São Salvador<br />

(Salvador do Sul); Nova Petrópolis; São José dos Ausentes; São Leopoldo<br />

(Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Ptychomitrium vaginatum Besch., Mem. Soc. Sci. Nat. Cherboug 21: 262.<br />

1877.<br />

Distribuição no Brasil: CE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a; Brotherus 1900, como<br />

Glyphomitrium vaginatum, 1924b); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955);<br />

Bom Jesus, Arroio das Capoeiras; Montenegro, São Salvador (Salvador do<br />

Sul); Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Lourenço do Sul; Vacaria, Rio<br />

dos Touros (Sehnem 1969); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />

2009a).<br />

Racopilaceae<br />

Racopilum tomentosum (Sw. ex Hedw.) Brid., Bryol. Univ. 2: 719. 1827.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE,<br />

PR, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: (Hornschuch 1840; Lindman 1906); Ex-colônia Santo<br />

Ângelo (Santo Ângelo); Silveira Martins; Piratini (Brotherus 1900); Porto Alegre<br />

(Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1924b); São Leopoldo (Luisier 1941); São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />

1955, 1969); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Gravataí, Itacolumi;<br />

Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha São Pedro; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo, Arroio Kruse, Morro da Pedreira,<br />

Vila Gonzaga; Vacaria, Rio dos Touros (Sehnem 1969); Barracão, Parque<br />

Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel<br />

1999); Nova Petrópolis, Tenente Portela (<strong>Yano</strong> 1984b); Arabita (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Rhachitheciaceae


136 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Uleastrum palmicola (Müll. Hal.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32:<br />

277. 1993.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Gramado (Peralta et al. 2008); Caxias do Sul, Centro<br />

urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Rhacocarpaceae<br />

Rhacocarpus purpurascens (Müll. Hal.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.: 292. 1900.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />

Rhacocarpus humboldtii, R. rivularis); Bom Jesus, Aparados da Serra, Rio dos<br />

Touros; Cambará do Sul, Fortaleza (Sehnem 1976, como Rhacocarpus<br />

humboldtii, R. rivularis).<br />

Rhizogoniaceae<br />

Hymenodon aeruginosus (Hook. f. & Wilson) Müll. Hal., Bot. Zeitg 5: 804.<br />

1847.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900);<br />

Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau<br />

(Panambi) (Brotherus 1924b); São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941;<br />

Sehnem 1955); São Leopoldo (Sehnem 1955, 1969); Bom Jesus, Rio Tainhas;<br />

Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do<br />

Sul); Santa Cruz do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra <strong>de</strong> Faxinal,<br />

Taimbezinho; São Leopoldo, Capão do Fra<strong>de</strong>, Fazenda São Borja; Vacaria,<br />

Passo do Socorro (Sehnem 1969); Santa Cruz do Sul (<strong>Yano</strong> 1986).<br />

Pyrrhobryum spiniforme (Hedw.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 174. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, MT, PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Canoas (Canoas) (Brotherus 1900); Colônia<br />

Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b, como<br />

Rhizogonium spiniforme); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São<br />

Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Rhizogonium spiniforme);<br />

São Leopoldo, São Borja (Luisier 1941, como Rhizogonium spiniforme); Canela<br />

(Backes 1983, como Rhizogonium spiniforme); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Espigão Alto; Bom Jesus, Rio Tainhas; Cambará do Sul, Fortaleza dos<br />

Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela, Floresta Nacional<br />

<strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Gramado; Montenegro,<br />

Estação São Salvador (Salvador do Sul); Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong><br />

Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha, Parque<br />

Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal,<br />

Taimbezinho; São Leopoldo, Fazenda São Borja; Vacaria Passo do Socorro,<br />

Rio dos Touros (Sehnem 1969, como Rhizogonium spiniforme; Lemos-Michel<br />

1999); Cambará do Sul; Montenegro; São Francisco <strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> 1986);<br />

Rigodiaceae<br />

Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />

Naturwiss. Ges. 1876-77. 244. 1878.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 137<br />

Distribuição no Brasil: ES, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900,<br />

como Hypnum kunerti); Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino); Santo Ângelo (Müller<br />

1901a, como Rigodium araucarieti var. catenulatum); São Salvador (Salvador<br />

do Sul) (Luisier 1941); São Francisco <strong>de</strong> Paula, São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sehnem 1955, como Rigodium araucarieti); Bom Jesus, Arroio das Capoeiras;<br />

Cambará do Sul, Fortaleza; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo<br />

(Derrubadas); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Forromeco (São<br />

Ven<strong>de</strong>lino); Gramado; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul),<br />

Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos, Linha São Pedro; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; Santo<br />

Ângelo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas, Taimbé; São Leopoldo,<br />

Quilombo; Vacaria, Rio dos Touros (Sehnem 1976, como Rigodium araucarieti,<br />

R. araucarieti var. catenulatum, R. hamirameum, R. pallidum, R. penicilliferum,<br />

R. pertenue; Lemos-Michel 1999); Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo);<br />

Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Zomlefer 1991); Jaquirana, Fazenda Boa Vista<br />

(Zomlefer 1993).<br />

Rutenbergiaceae<br />

Pseudocryphaea domingensis (Spreng.) W.R. Buck, Bryologist 83(4): 455.<br />

1980(1981).<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR, RJ,<br />

RO, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, como Pseudocryphaea<br />

flagellifera); Santo Cristo (Sehnem 1970, como Pseudocryphaea flagellifera).<br />

Sematophyllaceae<br />

Acroporium catharinense Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 32: 148-149. 1978.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; São Leopoldo (Sehnem 1978).<br />

Acroporium estrellae (Müll. Hal.) W.R. Buck & Schäfer-Verw., Bolm. Mus.<br />

Paraense Emílio Goeldi, Bot. 7: 646. 1991(1993).<br />

Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, DF, GO, MG, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Acroporium sehnemii); Montenegro,<br />

Linha Campestre, Feitoria (Bartram 1952 como Acroporium sehnemii); Bom<br />

Jesus, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Serra do Faxinal, Taimbé; São Leopoldo,<br />

Feitoria; Vacaria, Passo do Socorro; (Sehnem 1978 como Acroporium<br />

sehnemii); Montenegro, Linha Campestre; Canela; Parque Nacional <strong>de</strong><br />

Aparados da Serra (Buck & Schäfer-Verwimp 1991).<br />

Acroporium pungens (Hedw.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />

ed. 2, 11: 436. 1925.<br />

Distribuição no Brasil: AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, PA, RO, RJ, RR, PR,<br />

RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Novo Hamburgo, Lomba Gran<strong>de</strong> (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).


138 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Aptychopsis pungifolia (Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. ed. 2, 11: 411. 1925.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; Lavras do Sul, Rincão do<br />

Inferno; Santa Cruz do Sul, Bela Vista; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda<br />

Englert; São Leopoldo, Morro do Chapéu (Sehnem 1978).<br />

Colobodontium vulpinum (Mont.) S.P. Churchill & W.R. Buck in Churchill &<br />

Linares C., Bibliot. Jose Jeronimo Triana 12: 759. 1995.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, PA, RO, RR, RS.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006; <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Donnellia commutata (Müll. Hal.) W.R. Buck, Bryologist 91(2): 134. 1988.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, PA, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Donnellia lagenifera (Mitt.) W.R. Buck, Bryologist 91(2): 134. 1988.<br />

Distribuição no Brasil: DF, MG, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1978, como<br />

Meiothecium lageniferum).<br />

Heterophyllium flexiles (Renauld & Cardot) Thériot & P. Var<strong>de</strong>, Revue Bryol.<br />

n. ser. 3: 10. 1930.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros (Sehnem 1978, como<br />

Acanthocladium breviflagellosum).<br />

Meiothecium boryanum (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 469. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AM, DF, GO, PA, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Pterogonidium pulchellum (Hook.) Müll. Hal. ex Broth. in Engler & Prantl,<br />

Natürl. Pflanzenfam. 1(3): 1100. 1908.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, PA, PE, RJ, RO, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Pterogoniopsis cylindrica Müll. Hal., Linnaea 42: 436-437. 1879.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre, Glória; Santa Cruz do Sul, Boa Vista<br />

(Sehnem 1978; Vital & Visnadi 2000).<br />

Sematophyllum adnatum (Michx.) E. Britton, Bryologist 5(4): 65. 1902.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MT, PA, PE, RJ, RS, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Esmeralda,<br />

Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Gramado; São Sepé (Lemos-Michel 1999);<br />

Arabita; Marcelino Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Sematophyllum beyrichii (Hornsch.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. ed. 2, 11: 432. 1925.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, PR, PE, RJ, RS, SC, SP.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 139<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; Santa Cruz do Sul, Boa<br />

Vista (Sehnem 1978).<br />

Sematophyllum calamicola (Müll. Hal.) O. <strong>Yano</strong>, J. Hattori Bot. Lab. 66: 389.<br />

1989.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Dois Irmãos<br />

(Sehnem 1978, como Rhaphidorrhynchium calamicola).<br />

Sematophyllum campicola (Broth.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. ed. 2, 11: 432. 1925.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Cerro Largo; Novo Hamburgo, São João do Deserto;<br />

Sant’Ana da Boa Vista, Fazenda Passo da Chácara; São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />

São Luiz das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1976).<br />

Sematophyllum cyparissoi<strong>de</strong>s (Hornsch.) R.S. Williams, J. Washington Acad.<br />

Sci. 20: 474. 1930.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />

(Sehnem 1955, como Rhaphidostegium cyparissoi<strong>de</strong>s); Montenegro, Estação<br />

São Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />

Taimbé (Sehnem 1978, como Rhapidostegium cyparissoi<strong>de</strong>s).<br />

Sematophyllum galipense (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 480. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, PE, RJ, SP, PA, RO, RR, MT, GO, MG,<br />

PR, RS, SC, TO.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900, como Rhaphidostegium<br />

galipense); Cachoeira do Sul (Lindman 1906, como Rhaphidostegium<br />

galipense); São Leopoldo (Sehnem 1955); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Espigão Alto; Bom Jesus; Cachoeira do Sul; Cerro Largo; Montenegro, Horto<br />

Florestal, Linha São Pedro (Sehnem 1978); Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong><br />

Nonoai; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, Veraneio Hampel; São Leopoldo (Lemos-Michel 1999); Mariano Mouro<br />

(Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />

2009a);<br />

Sematophyllum leucostomum (Hampe) W.R. Buck, Nova Hedwigia 66(1-2):<br />

242. 1998.<br />

Distribuição no Brasil: RJ, MG, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus; São Francisco <strong>de</strong> Paula; Taquara; Vacaria<br />

(Sehnem 1978, como Sematophyllum robusticaule).<br />

Sematophyllum lithophilum (Hornsch.) Ångstr., Öfvers K. VetenskAkad. Förh.<br />

33(4): 42. 1876.<br />

Distribuição no Brasil: AC, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Luiz das Missões<br />

(São Luiz Gonçaga); Taquara; Vacaria (Sehnem 1978, como Sematophyllum<br />

amnigenum).


140 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Sematophyllum reitzii Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42(6): 182. 1952.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978).<br />

Sematophyllum sub<strong>de</strong>pressum (Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />

Pflanzenfam. ed. 2, 11: 433. 1925.<br />

Distribuição no Brasil: GO, MT, RJ, RS, SC, SP, PR.<br />

Distribuição no RS: Silveira Martins (Brotherus 1900, como Rhaphidostegium<br />

panduraefolium); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Bartram 1952); São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Sematophyllum<br />

panduraefolium); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978); Bom Jesus,<br />

Arroio das Caopeiras, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva; Erval Seco,<br />

Rio Guarita; Lavras do Sul, Rincão do Inferno; Montenegro, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre, Linha São Pedro, Tupandi<br />

(Tupandi); São Francisco <strong>de</strong> Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Taimbé; São<br />

Luiz das Missões, Bossoroca (Bossoroca); Taquara, Pituva; Vacaria, Fazenda<br />

do Cedro, Passo do Socorro; Vera Cruz (Sehnem 1978, como Sematophyllum<br />

panduraefolium, S. riparioi<strong>de</strong>s); Silveira Martins; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Buck<br />

1998).<br />

Sematophyllum subpinnatum (Brid.) E. Britton, Bryologist 21(2): 28. 1918<br />

(1919).<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA,<br />

PB, PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo, Morro da<br />

Pedreira; Taquara, Pituva (Sehnem 1978, como Sematophyllum caespitosum);<br />

Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Parque Nacional dos<br />

Aparados da Serra; Canoas; Colônia Nova Württenberg (atual município <strong>de</strong><br />

Panambi); Dois Irmãos; Erechim; Gravataí; Lavras do Sul; Montenegro;<br />

Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Porto Alegre; Salvador do Sul; Santa<br />

Cruz do Sul; Santo Ângelo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo,<br />

Morro da Pedreira, São Salvador (Salvador do Sul); Taquara (Lemos-Michel<br />

1999, como Sematophyllum casepitosum); Arabita; Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a);<br />

Sematophyllum subsimplex (Hedw.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 494. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MA, MG, MS, MT,<br />

PA, PB, PE, PI, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SE, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1978, como<br />

Rhaphidostegium subsimplex); Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados;<br />

Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong><br />

Aracuri; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula; São Leopoldo (Lemos-Michel 1999); Arabita; Mariano Mouro (Peralta &<br />

Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Sematophyllum succedaneum (Hook. f. & Wilson) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12:<br />

484. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 141<br />

Distribuição no RS: Gramado; Montenegro, Arroio Kruse, Linha Campestre,<br />

Linha São Pedro; Santa Cruz do Sul; São Leopoldo (Sehnem 1978); Caxias do<br />

Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Sematophyllum swartzii (Schwägr.) W.H. Welch & H.A. Crum, Bryologist<br />

62(3): 176. 1959.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual do Espigão Alto; Cambará do<br />

Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados, Itaimbezinho;<br />

Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong><br />

Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-Michel 1999);<br />

Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Wijkia flagellifera (Broth.) H.A. Crum, Bryologist 74(2): 172. 1971.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Acanthocladium flagelliferum);<br />

Gravataí; Vacaria; Gramado; <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Taimbé; Santa Cruz<br />

do Sul; Montenegro, Capão da Lagoa (Sehnem 1978, como Acanthocladium<br />

flagelliferum); Montenegro, Gramado, Dois Irmãos (Sehnem 1978, como<br />

Acanthocladium piliferum); Montenegro; Santa Cruz do Sul; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula (Buck 1986).<br />

Sphagnaceae<br />

Sphagnum capillifolium (Ehrh.) Hedw. var. capillifolium, Fund. Musc. 2: 86.<br />

1782.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São José dos Ausentes (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />

Sphagnum capillifolium (Ehrh.) Hedw. var. tenerum (Sull. & Lesq. ex Sull.)<br />

H.A. Crum, Contr. Univ. Michigan Herb. 11: 90. 1975.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Sphagnum<br />

purpuratum; <strong>Yano</strong> 1981a, como Sphagnum tenerum).<br />

Sphagnum cucullatum Warnst., Bot. Centralbl. 76: 416-417. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: SC, PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo) (Brotherus 1900); São<br />

Leopoldo (Vattimo 1970; Warnstorf 1898, 1911; Lindman 1906); Hamburger<br />

Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo (Luisier 1912).<br />

Sphagnum cuspidatum Ehrh. ex Hoffm. var. cuspidatum, Deutschl. Flora 2:<br />

22. 1796.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> et al. 1985).<br />

Sphagnum erythrocalyx Hampe var. erythrocalyx, Syn. Musc. 1: 92. 1848.<br />

Distribuição no Brasil: AP, BA, GO, MG, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.


142 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, como Sphagnum<br />

macroporum).<br />

Sphagnum gracilescens Hampe ex Müll. Hal. var. gracilescens, Bot. Zeitg<br />

20: 733. 1862.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955).<br />

Sphagnum griseum Warnst., Bot. Centralbl. 76: 390. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />

Distribuição no RS: Cachoeira do Sul (Brotherus 1900; Luisier 1912; Ule 1899;<br />

Vattimo 1968, 1978; Warnstorf 1898, 1911; Lindman 1906); São Leopoldo<br />

(Sehnem 1955; Vattimo 1968).<br />

Sphagnum magellanicum Brid., Musc. Rec. 2(1): 24. 1798.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, MG, MS, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: (Ule 1899, como Sphagnum wed<strong>de</strong>lianum); São Leopoldo<br />

(Sehnem 1955).<br />

Sphagnum microcuspidatum H.A. Crum, J. Hattori Bot. Lab. 63: 78. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Crum 1987).<br />

Sphagnum multiporosum H.A. Crum, J. Hattori Bot. Lab. 63: 78. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Tainhas (Crum 1987).<br />

Sphagnum palustre L., Sp. Plant. ed. 2: 1106. 1753.<br />

Distribuição no Brasil: AP, AM, BA, CE, ES, GO, MG, MS, RR, RO, PA, PB, PE,<br />

PR, RJ, RS, SC, SE, SP.<br />

Distribuição no RS: (Luisier 1912; Vattimo 1968, 1970 ; Warnstorf 1897, todos<br />

como Sphagnum brachybolax ; Warnstorf 1911, como Sphagnum<br />

heterophyllum); Cambará do Sul (<strong>Yano</strong> et al. 1985).<br />

Sphagnum parcoramosum H.A. Crum, J. Hattori Bot. Lab. 63: 87. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza (Crum 1987).<br />

Sphagnum perichaetiale Hampe var. perichaetiale, Linnaea 20: 66. 1847.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MG, MS, PA, RO, RJ, RS, SC, TO.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Itaimbezinho (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />

2006).<br />

Sphagnum recurvum P. Beauv. var. recurvum, Prodr. Acthéogam.: 88. 1805.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: (Lindman 1906); Porto Alegre (Warnstorf 1911, como<br />

Sphagnum pulchricoma; Vattimo 1968); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São<br />

Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Canoas (Vattimo<br />

1968); Cambará do Sul, Itaimbezinho (<strong>Yano</strong> et al. 1985).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 143<br />

Sphagnum recurvum P. Beauv. var. amblyphyllum (Russ.) Warnst., Bot.<br />

Gaz. 15: 219. 1890.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Canoas (Brotherus 1900).<br />

Sphagnum sehnemii H.A. Crum, J. Hattori Bot. Lab. 63: 97. 1987.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Potreiro Novo (Crum 1987).<br />

Sphagnum subsecundum Nees, Deutschl. Flora Cryptog. 2(17): 3. 1819.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, ES, GO, PR, RR, MG, MS, MT, RJ, RS,<br />

SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Cambará do Sul;<br />

Santa Vitória do Palmar; São Lourenço, São Francisco <strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> et al.<br />

1985).<br />

Sphagnum uleanum Müll. Hal., Flora 70: 416. 1887.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Cambará do Sul, Aparados da Serra (Schäfer-Verwimp<br />

1998).<br />

Splachnaceae<br />

Tetraplodon itatiaiae Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6: 25. 1898.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS.<br />

Distribuição no RS: Gramado (Sehnem 1976).<br />

Tetraplodon tomentosus Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 30: 42. 1976.<br />

Distribuição no Brasil: RS.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal (Sehnem 1976).<br />

Stereophyllaceae<br />

Entodontopsis nitens (Mitt.) W.R. Buck & Ireland, Nova Hedwigia 41: 104.<br />

1985.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, 1970,<br />

como Stereophyllum obtusum).<br />

Eulacophyllum cultelliforme (Sull.) W.R. Buck & Ireland, Nova Hedwigia 41:<br />

108. 1985.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, MG, MS, MT, PB, PE, PR, RJ, RS, SE,<br />

SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Pilosium chlorophyllum (Hornsch.) Müll. Hal., Flora 83: 340. 1897.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, FM, MS, MT, PA,<br />

PE, RJ, RO, RR, RS, SP, TO.<br />

Distribuição no RS: Arabiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />

Stereophyllum radiculosum (Hook.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 542. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.


144 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Capão da Lagoa (Sehnem 1970).<br />

Thuidiaceae<br />

Pelekium minutulum (Hedw.) Touw, J. Hattori Bot. Lab. 90: 204. 2001.<br />

Distribuição no Brasil: DF, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />

(Brotherus 1924b, como Thuidium minutulum); Erechim (Bizot & Piovano 1953,<br />

como Thuidium minutulum); São Francisco <strong>de</strong> Paula. Taimbé; São Luiz das<br />

Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1976, como Thuidium minutulum);<br />

Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus; Cambará do Sul,<br />

Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das<br />

Sequóias; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Gramado; Nonoai, Parque<br />

Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Nova Petrópolis; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio<br />

Hampel (Lemos-Michel 1999, como Cyrto-hypnun minutulum).<br />

Thuidiopsis furfurosa (Hook. f. & Wilson) M. Fleisch., Musci Fl. Buitenzorg 4:<br />

1497. 1922 (1923).<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Canoas; São Leopoldo (Brotherus 1900, como Thuidium<br />

filarium); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1900, 1924b, como<br />

Thuidium filarium); São Leopoldo, Fazenda São Borja, Pareci Novo (Pareci<br />

Novo) (Luisier 1941, como Thuidium filarium); Cerro Largo; São Salvador<br />

(Salvador do Sul) (Sehnem 1953, 1955); Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro,<br />

Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre; São Francisco <strong>de</strong><br />

Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho; São Leopoldo, Morro da Pedreira (Sehnem<br />

1976, como Thuidium filarium).<br />

Thuidium brasiliense Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 579. 1869.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza<br />

dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Caxias do Sul, Vila<br />

Oliva; Gramado; Panambi; São Francisco <strong>de</strong> Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho,<br />

Santa Teresa, Taimbé; Vacaria, Passo do Socorro, Rio dos Touros (Sehnem<br />

1976; Lemos-Michel 1999).<br />

Thuidium <strong>de</strong>licatulum (Hedw.) Bruch & Schimp. in Bruch et al., Bryol. Eur.<br />

5(49/51): 164. 1852.<br />

Distribuição no Brasil: AL, AM, GO, MG, MT, PA, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech-Faxinal, Centro (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />

2006; <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Thuidium pinnatulum Lindb. in Ångstr., Öfvers. K. VetenskAkad. Förh. 33(4):<br />

46. 1876.<br />

Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Piratini, Ex-colônia Santo Ângelo (Brotherus 1900);<br />

Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre; São<br />

Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1976).


LISTA DAS BRIÓFITAS... 145<br />

Thuidium pseudoprotensum (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 578.<br />

1869.<br />

Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Thuidium<br />

araucariae); Bom Jesus; Caxias do Sul; Montenegro; Vacaria (Sehnem 1976,<br />

como Thuidium sub<strong>de</strong>licatulum).<br />

Thuidium subgranulatum (Geh. & Hampe) Kindb., Enum. Bryin. Exot.: 104.<br />

1891.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Santa Cruz do Sul, Boa Vista (Sehnem 1976).<br />

Thuidium tamariscinum (Hedw.) Bruch & Schimp. in Bruch et al., Bryol. Eur.<br />

5(49-51): 1563. 1852.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />

Distribuição no RS: Montenegro, Linha São Pedro; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />

(Sehnem 1976).<br />

Thuidium tomentosum Besch., Mém. Soc. Sci. Nat. Cherbourg 16: 237. 1872.<br />

Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MS, MT, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Fazenda do Cilho; Flores da Cunha; Novo<br />

Hamburgo, Lomba Gran<strong>de</strong> (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul, Centro<br />

urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />

Thuidium urceolatum Lorentz, Moosstudien: 167. 1864.<br />

Distribuição no Brasil: AM, BA, MG, PR, RR, RJ, RS, SC, SP.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio Tainhas; Montenegro, Estação São<br />

Salvador (Salvador do Sul); Santa Cruz do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa<br />

Teresa; Tupandi (Sehnem 1976).<br />

Táxons com nome ou distribuição duvidosa no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul<br />

Os táxons listados a seguir em or<strong>de</strong>m alfabética são colocados como<br />

duvidosos, pois foram relatados por <strong>Yano</strong> (1981a, 1989, 1995 e 2006), porém<br />

não foi possível localizar a referência original para que fosse feita a distribuição<br />

geográfica no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />

Fabronia ciliaris var. wrightii (Sull.) W.R. Buck, Brittonia 35(3): 249. 1983.<br />

Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />

Fissi<strong>de</strong>ns vitreo-limbatus Müll. Hal., Hedwigia 36: 86. 1897.<br />

Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929).<br />

Fissi<strong>de</strong>ns widgrenii Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 489. 1896.<br />

Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />

Distribuição no RS: Bom Jesus, Arroio das Capoeiras, Rio dos Touros (Sehnem<br />

1972).<br />

Leucobryum martianum (Hornsch.) Hampe, Linnaea 17: 317. 1843.


146 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, MA, MG, MS, MT, PA,<br />

PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SE, SP, TO.<br />

Rhodobryum aubertii (Schwägr.) Thériot, Recueil Publ. Soc. Havraise Etud.<br />

Div. 89(2): 128. 1922.<br />

Distribuição no Brasil: BA, MG, RJ, RS.<br />

Os táxons listados a seguir foram citados por Bauer (1905a, b, 1929),<br />

Müller (1901b), Luisier (1941) e Warnstorf (1916), como ocorrentes no Rio<br />

Gran<strong>de</strong> do Sul, no entanto estes nomes são duvidosos uma vez que não são<br />

consi<strong>de</strong>rados nomes válidos e também não foram encontrados como sinônimos<br />

<strong>de</strong> outros táxons, além disso, alguns não constam no In<strong>de</strong>x Muscorum.<br />

Ångstroemia beyrichii Hampe (não consta no In<strong>de</strong>x Muscorum).<br />

Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />

Ångstroemia flexibilis Müll. Hal., Gen. Musc. Frond.: 324. 1900. nom. nud.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />

Ångstroemia trematodontopsis Müll. Hal., Gen. Musc. Frond.: 324. 1900.<br />

nom. nud.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />

Bryum brasiliense Hampe var. minus Herzog in Luisier, Broteria Cienc. Nat.<br />

10: 121. 1941. nom. nud.<br />

Distribuição no RS: São Leopoldo, Feitoria (Luisier 1941).<br />

Bryum cespiticio-torquescens Müll. Hal. in Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.1: 58.<br />

1900. nom. nud.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />

Bryum spinosum Warnst., Hedwigia 57: 100. 35. 1915. hom. illeg.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Warnstorf 1916).<br />

Leskea reineckii Broth. in Bauer, Verh. Zool. Bot. Ges. Wien 55: 577. 1905.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, 1929).<br />

Leskea reineckii Broth. var. minus Broth. in Bauer, Verh. Zool. Bot. Ges. Wien<br />

55: 577. 1905. nom. nud.<br />

Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b).<br />

Leucobryum lineafolium Müll. Hal., Gen. Musc. Frond.: 82. 1900. nom. nud.<br />

Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />

Papillaria subpachygastrella Broth. var. minor Broth. (não consta no In<strong>de</strong>x<br />

Muscorum).<br />

Distribuição no RS: Canoas (Bauer 1905a).<br />

Tabela 1: Lista <strong>de</strong> sinônimos citados e respectivos nomes aceitos.<br />

ANTHOCEROTOPHYTA<br />

Anthoceros fissifrons (Steph.) O. <strong>Yano</strong> = Anthoceros punctatus L.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 147<br />

Anthoceros planus Steph. = Phaeoceros carolinianus (Michx.) Prosk.<br />

Aspiromitus fissifrons Steph. = Anthoceros punctatus L.<br />

Aspiromitus hispidus Steph. = Anthoceros punctatus L.<br />

Phaeoceros bulbiculosus (Brotero) Prosk. = Phymatoceros bulbiculosus<br />

(Brotero) Stotler, Doyle & Crand.-Stotler<br />

MARCHANTIOPHYTA<br />

Acrolejeunea polycarpa Spruce ex Steph. = Schiffneriolejeunea polycarpa<br />

(Nees) Gradst.<br />

Aneura amazonica Spruce = Riccardia amazonica (Spruce) Schiffn. ex Gradst.<br />

& Hekking<br />

Aneura regnellii Ångstr. = Riccardia regnellii (Ångstr.) K.G. Hell<br />

Aneura sckwaneckei Steph. = Riccardia schwaneckei (Steph.) Pagán<br />

Anthoceros multifidus L. = Riccardia multifida (L.) S.F. Gray<br />

Archilejeunea parviflora (Nees) Schiffn. var. florentissima (Spruce) Gradst. &<br />

Buskes = Archilejeunea auberiana (Mont.) A. Evans<br />

Bazzania chimborazensis Spruce = Bazzania hookeri (Lin<strong>de</strong>nb.) Trevis.<br />

Bryolejeunea diffusa Sw.= Bryopteris diffusa (Sw.) Nees in Gottsche et al.<br />

Bryolejeunea tenuicaulis Spruce = Bryopteris trinitensis (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.)<br />

Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.<br />

Chiloscyphus martianus (Nees) J. Engel & R.M. Schust.= Lophocolea martiana<br />

Nees subsp. bi<strong>de</strong>ntula (Nees) Gradst. in Gradstein & Costa<br />

Fimbriaria lindmanii Steph.= Asterella venosa (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) A. Evans<br />

Fossombronia angulosa (Jac Dicks.) Raddi, Jungerm. Etrusca: 29. 1818. =<br />

Jungermannia angulosa Dicks., Fasc. Pl. Cryptog. Brit., I: 7. 1785. (a proposta<br />

para conservação do nome Jungermannia angulosa Dicks. foi feita por Stotler<br />

et al. (2005) e o aceite da conservação foi publicado por Klazenga (2008).<br />

Frullania caroliniana Sull. = Frullania caulisequa (Nees) Nees in Gottsche et al.<br />

Frullania divergens Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.= Frullania brasiliensis Raddi<br />

Frullania sehnemii Luisier & Herzog = Frullania ericoi<strong>de</strong>s (Nees) Mont.<br />

Frullania squarrosa Gottsche var. ericoi<strong>de</strong>s (Nees) Schiffn. = Frullania ericoi<strong>de</strong>s<br />

(Nees) Mont.<br />

Frullania squarrosa Gottsche = Frullania ericoi<strong>de</strong>s (Nees) Mont.<br />

Frullania subcylindrica Steph.= Frullania brasiliensis Raddi<br />

Kurzia verrucosa (Steph.) Grolle = Kurzia capillaris (Sw.) Grolle var. verrucosa<br />

(Steph.) Pócs<br />

Lejeunea villaumei (Steph.) Grolle = Lejeunea capensis Gottsche in Gottesche<br />

et al.<br />

Lepidozia brasiliensis Steph. = Kurzia brasiliensis (Steph.) Grolle<br />

Lophocolea coadunata (Sw.) Mont. = Lophocolea bi<strong>de</strong>ntata (L.) Dumort.<br />

Metzgeria angusta Steph. = Metzgeria albinea Spruce var. angusta (Steph.)<br />

D.P. Costa & Gradst.<br />

Metzgeria <strong>de</strong>cipiens (C. Massal.) Schiffn. = Metzgeria ciliata Raddi<br />

Metzgeria jackii Steph. = Metzgeria convoluta Steph.<br />

Myriocoleopsis puiggari Schiffn.= Myriocoleopsis fluviatilis (Steph.) E. Reiner &<br />

Gradst.


148 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Notoscyphus lindmanii (Steph.) Schiffn.= Clasmatocolea vermicularis (Lehm.)<br />

Grolle<br />

Odontolejeunea sieberiana (Gottsche) Schiffn. = Odontolejeunea lunulata (F.<br />

Weber) Schiffn. in Engler & Prantl<br />

Plagiochila compressula Lin<strong>de</strong>nb. = Plagiochila bifaria (Sw.) Lin<strong>de</strong>nb.<br />

Plagiochila jamesoni Taylor = Plagiochila ensiformis Taylor<br />

Plagiochila kunertiana Steph. var. brevifolia Schiffn.= Plagiochila patentissima<br />

Lin<strong>de</strong>nb.<br />

Plagiochila confertifolia J. Taylor = Plagiochila raddiana Lin<strong>de</strong>nb.<br />

Radula cordovana Jack ex Steph. = Radula mexicana Lin<strong>de</strong>nb.<br />

Radula macrostachya Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche = Radula javanica Gottsche<br />

Radula mollis Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche = Radula quadrata Gottsche<br />

Radula montana Steph. = Radula sinuata Gottsche ex Steph.<br />

Radula ramulina Taylor = Radula voluta Taylor ex Gottsche<br />

Riccia austinii Steph. = Riccia lamellosa Raddi<br />

Riccia flavispora Steph. = Riccia grandis Nees<br />

Riccia grandisquama Steph.= Riccia lamellosa Raddi<br />

Riccia natans var. brasiliensis Mont.= Ricciocarpos natans (L.) Corda in Opiz<br />

Taxilejeunea iheringii Steph.= Taxilejeunea obtusangula (Spruce) A. Evans<br />

Telaranea apiahyna (Steph.) Fulford = Telaranea nemato<strong>de</strong>s (Gottsche ex<br />

Austin) M. Howe<br />

Telaranea sejuncta var. breviseta (Herzog) Fulford = Telaranea nemato<strong>de</strong>s<br />

(Gottsche ex Austin) M. Howe<br />

Trichocolea uleana Steph. = Trichocolea tomentosa (Sw.) Gottsche<br />

BRYOPHYTA<br />

Acanthocladium breviflagellosum Broth. = Heterophyllium flexiles (Renauld &<br />

Cardot) Thériot & P. Var<strong>de</strong><br />

Acanthocladium flagelliferum (Broth.) Broth. = Wijkia flagellifera (Broth.) H.A.<br />

Crum<br />

Acanthocladium piliferum Sehnem = Wijkia flagellifera (Broth.) H.A. Crum<br />

Acrocryphaea julacea (Dozy & Molk.) A. Jaeger = Schoenobryum concavifolium<br />

(Griff.) Gangulee<br />

Acrocryphaea rubricaulis (Mitt.) A. Jaeger = Schoenobryum rubricaule (Mitt.)<br />

Manuel<br />

Acroporium sehnemii E.B. Bartram = Acroporium estrellae (Müll. Hal.) W.R.<br />

Buck & Schäfer-Verw.<br />

Aerobryopsis martinicensis (Broth.) Spessard-Schueth = Pseudotrachypus<br />

martinicensis (Broth.) W.R. Buck<br />

Anacolia subsessilis (Taylor) Broth. = Anacolia laevisphaera (Taylor) Flow. in<br />

Grout<br />

Ångstroemia crinalis (Geh. & Hampe) Müll. Hal. = Dicranella crinalis Geh. &<br />

Hampe in Hampe & Geheeb<br />

Ångstroemia glaziovii Hampe = Dicranella glaziovii (Hampe) Hampe<br />

Ångstroemia pabstiana Müll. Hal. = Dicranella pabstiana (Müll. Hal.) Mitt.<br />

Ångstroemia strumulosa Hampe = Dicranella strumulosa (Hampe) Mitt.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 149<br />

Ångstroemia subsulcata Hampe = Dicranella subsulcata (Hampe) Hampe<br />

Ångstroemia vaginata Müll. Hal.= Dicranella vaginata (Hook.) Cardot<br />

Astomum latifolium Broth. = Tortella fruchartii (Müll. Hal.) R.H. Zan<strong>de</strong>r<br />

Atrichum androgynum var. oerstedianum (Müll. Hal.) Nyholm = Atrichum<br />

androgynum (Müll. Hal.) A. Jaeger<br />

Aulacomium palustre var. marginatum (Ångstr.) Herzog = Aulacomnium<br />

palustre (Hedw.) Schwägr. var. andinum (Herzog) Wijk & Margad.<br />

Barbula muricola Müll. Hal. = Tortula muralis Hedw.<br />

Brachymenium exile (Dozy & Molk.) Bosch & Lac. = Gemmabryum exile (Dozy<br />

& Molk.) J.R. Spence & H.P. Ramsay<br />

Brachythecium asperulum (Hampe) A. Jaeger = Brachythecium plumosum<br />

(Hedw.) Schimp. in Bruch et al.<br />

Brachythecium stereopoma (Mitt.) A. Jaeger = Brachythecium ru<strong>de</strong>rale (Brid.)<br />

W.R. Buck<br />

Breutelia rivalis (Müll. Hal.) Paris = Breutelia subdisticha (Hampe) A. Jaeger<br />

Breutelia ulei (Müll. Hal.) Paris = Breutelia subtomentosa (Hampe) A. Jaeger<br />

Bruchia uleana Müll. Hal. ex G. Roth = Bruchia aurea Besch.<br />

Bryohumbertia filifolia (Hornsch.) J.-P. Frahm = Campylopus filifolius (Hornsch.)<br />

Mitt.<br />

Bryum apiculatum Schwägr. = Gemmabryum apiculatum (Schwägr.) J.R.<br />

Spence & H.P. Ramsay<br />

Bryum beyrichianum (Hornsch.) Müll. Hal. = Gemmabryum apiculatum<br />

(Schwägr.) J.R. Spence & H.P. Ramsay<br />

Bryum corrugatum Hampe = Bryum argenteum Hedw.<br />

Bryum <strong>de</strong>nsifolium Brid. = Rosulabryum <strong>de</strong>nsifolium (Brid.) Ochyra in Ochyra<br />

Bryum huillense Welw. & Duby = Rosulabryum huillense (Welw. & Duby)<br />

Ochyra<br />

Bryum nitens Hook. = Gemmabryum apiculatum (Schwägr.) J.R. Spense & H.P.<br />

Ramsay<br />

Bryum lindmanianum Broth. = Gemmabryum apiculatum (Schwägr.) J.R.<br />

Spence & H.P. Ramsay<br />

Bryum roseolum Müll. Hal. = Rhodobryum roseolum (Müll. Hal.) Paris<br />

Bryum rufo-nitens Hampe = Ptychostomum capillare (Hedw.) Holyoak &<br />

Pe<strong>de</strong>rsen<br />

Bryum subapiculatum Hampe = Gemmabryum subapiculatum (Hampe) J.R.<br />

Spence & H.P. Ramsay<br />

Campylopus cacti (Müll. Hal.) Paris = Campylopus dichrostis (Müll. Hal.) Paris<br />

Campylopus controversus (Hampe) A. Jaeger = Campylopus thwaitesii (Mitt.) A.<br />

Jaeger<br />

Campylopus introflexus (Hedw.) Brid. = Campylopus trachyblepharon (Müll.<br />

Hal.) Mitt.<br />

Campylopus introflexus var. genuinus Giac. = Campylopus trachyblepharon<br />

(Müll. Hal.) Mitt.<br />

Campylopus subintroflexus Kindb. = Campylopus trachyblepharon (Müll. Hal.)<br />

Mitt.<br />

Catharinea riogran<strong>de</strong>nsis Broth. = Atrichum androgynum (Müll. Hal.) A. Jaeger


150 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Cryphaea blumenauianum Hampe= Schoenobryum blumenauianum (Hampe)<br />

Manuel<br />

Cryphaea cal<strong>de</strong>nsis Ångstr. = Cryphaea jamesonii Taylor<br />

Cryphaea kunertii Müll. Hal. = Schoenobryum kunertii (Müll. Hal.) Manuel<br />

Cryphaea malmei Broth. = Cryphaea rhacomitrioi<strong>de</strong>s Müll. Hal.<br />

Cryphidium orbifolia Besch. = Cryphidium leucocoleum (Mitt.) A. Jaeger<br />

Cyrto-hypnum minutulum (Hedw.) W.R. Buck & H.A. Crum = Pelekium<br />

minutulum (Hedw.) Touw<br />

Dicranum clarinerve Müll. Hal.= Sclerodontium clarinerve (Müll. Hal.) H.A. Crum<br />

Dimerodontium brasiliensis Müll. Hal. ex Broth. = Myrinia brasiliensis (Hampe)<br />

Schimp.<br />

Ectropothecium rutilans (Brid.) Mitt. = Vesicularia vesicularis (Schwägr.) Broth.<br />

var. vesicularis<br />

Eriopus setigerus Mitt.= Calyptrochaeta setigera (Mitt.) W.R. Buck<br />

Eucatagonium politum Hook. f. & Wilson = Catagonium emarginatum Lin<br />

Eustichia brotheri Besch. ex Broth. = Eustichia longirostris (Brid.) Brid.<br />

Eustichia ulei (Müll. Hal.) Paris = Eustichia longirostris (Brid.) Brid.<br />

Fabronia polycarpa Hook. = Fabronia ciliaris (Brid.) Brid. var. polycarpa (Hook.)<br />

W.R. Buck<br />

Felipponea montevi<strong>de</strong>nsis (Müll. Hal.)Broth. = Pterogonia<strong>de</strong>lphus assimilis<br />

(Müll. Hal.) Ochyra & Ziglstra<br />

Fissi<strong>de</strong>ns acutangulus Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. immersus<br />

(Mitt.) Pursell<br />

Fissi<strong>de</strong>ns brevicaulis Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns fontanus (Bach. Pyl.) Steud.<br />

Fissi<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>bilis Schwägr. = Fissi<strong>de</strong>ns fontanus (Bach. Pyl.) Steud.<br />

Fissi<strong>de</strong>ns diplodus Mitt. = Fissi<strong>de</strong>ns lagenarius var. muriculatus (Mitt.) Pursell<br />

Fissi<strong>de</strong>ns faucium Müll. Hal. = Fissi<strong>de</strong>ns wallisii Müll. Hal.<br />

Fissi<strong>de</strong>ns julianus (Savi ex DC.) Schimp. = Fissi<strong>de</strong>ns fontanus (Bach. Pyl.)<br />

Steud.<br />

Fissi<strong>de</strong>ns longifalcatus Müll. Hal. = Fissi<strong>de</strong>ns flabellatus Hornsch. in C. Mart.<br />

Fissi<strong>de</strong>ns luteo-limbatus Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns weirii Mitt. var. weirii<br />

Fissi<strong>de</strong>ns luteo-viridis Lindb. ex. Ångstr. = Fissi<strong>de</strong>ns curvatus Hornsch.<br />

Fissi<strong>de</strong>ns malmei Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns anguste-limbatus Mitt. var. angustelimbatus<br />

Fissi<strong>de</strong>ns obtusatus Hampe = Fissi<strong>de</strong>ns asplenioi<strong>de</strong>s Hedw.<br />

Fissi<strong>de</strong>ns regnellii Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. immersus (Mitt.)<br />

Pursell<br />

Fissi<strong>de</strong>ns schwakeanus Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns flaccidus Mitt.<br />

Fissi<strong>de</strong>ns substissotheca Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. acacioi<strong>de</strong>s<br />

Floribundaria laxifolia (Müll. Hal.) Broth. = Floribundaria plumaria (Hampe) M.<br />

Fleisch.= Floribundaria flaccida (Mitt.) Broth.<br />

Floribundaria usneoi<strong>de</strong>s (Broth.) Broth. = Floribundaria flaccida (Mitt.) Broth.<br />

Forsstroemia subcoronata (Besch.) Paris = Forsstroemia trichomitria (Hedw.)<br />

Lindb.<br />

Forsstroemia ulei (Müll. Hal.) Broth. = Forsstroemia trichomitria (Hedw.) Lindb.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 151<br />

Funaria calvescens Schwägr. = Funaria hygrometrica Hedw. var. calvescens<br />

(Schwägr.) Kindb.<br />

Funaria riparia Lindb. = Entosthodon bonplandii (Hook.) Mitt.<br />

Glyphomitrium sellowianum (Müll. Hal.) Mitt. = Ptychomitrium sellowianum<br />

(Müll. Hal.) A. Jaeger<br />

Glyphomitrium vaginatum (Besch.) Broth. = Ptychomitrium vaginatum Besch.<br />

Haplocladium riogran<strong>de</strong>nse Müll. Hal. = Haplocladium microphyllum (Hedw.)<br />

Broth. in Engler & Prantl<br />

Helicodontium tenuirostre Schwägr. = Helicodontium capillare (Hedw.) A.<br />

Jaeger<br />

Hookeria hornschuchiana Hampe = Thamniopsis langsdorffii (Hook.) W.R. Buck<br />

Hookeria langsdorffii Hook. = Thamniopsis langsdorffii (Hook.) W.R. Buck<br />

Hookeria leucomitria Müll. Hal. = Cyclodictyon leucomitrium (Müll. Hal.) Broth.<br />

Hookeria rhynchostegioi<strong>de</strong>s Broth. = Hookeriopsis rhynchostegioi<strong>de</strong>s (Broth.)<br />

Broth.<br />

Hookeriopsis asprella (Hampe) Broth. = Trachyxiphium aduncum (Mitt.) W.R.<br />

Buck<br />

Hookeriopsis drepanophylla (Geh & Hampe) Broth. = Brymela fluminensis<br />

(Hampe) W.R. Buck<br />

Hookeriopsis heterophylla Sehnem = Thamniopsis langsdorffii (Hook.) W.R.<br />

Buck<br />

Hookeriopsis hydrophila (Müll. Hal.) Broth. = Thamniopsis langsdorffii (Hook.)<br />

W.R. Buck<br />

Hookeriopsis hypnacea (Müll. Hal.) A. Jaeger = Trachyxiphium guadalupense<br />

(Brid.) W.R. Buck<br />

Hookeriopsis incurva (Hornsch.) Broth. = Thamniopsis incurva (Hornsch.) W.R.<br />

Buck<br />

Hookeriopsis langsdorffii (Hook.) A. Jaeger = Thamniopsis langsdorffii (Hook.)<br />

W.R. Buck<br />

Hookeriopsis minutiretis (Müll. Hal.) Broth. = Thamniopsis langsdorffii (Hook.)<br />

W.R. Buck<br />

Hookeriopsis rhynchostegioi<strong>de</strong>s (Broth.) Broth. = Thamniopsis langsdorffii<br />

(Hook.) W.R. Buck<br />

Hookeriopsis stenodictyon Sehnem = Thamniopsis stenodictyon (Sehnem)<br />

Oliveira-e-Silva & O. <strong>Yano</strong><br />

Hookeriopsis variabilis (Hornsch. ex Mitt.) A. Jaeger = Trachyxiphium variabile<br />

(Mitt.) W.R. Buck<br />

Hygrohypnum circinatum Herzog = Mittenothamnium circinatum (Herzog)<br />

Ochyra<br />

Hymenostomum breutelii (Müll. Hal.) Kindb. = Weissia breutelii Müll. Hal.<br />

Hymenostomum riogran<strong>de</strong>nse Broth. = Weissia riogran<strong>de</strong>nse (Broth.) R.H.<br />

Zan<strong>de</strong>r<br />

Hymenostomum striatum Geh. & Hampe = Weissia glaziouii R.H. Zan<strong>de</strong>r<br />

Hyophila tortula (Schwägr.) Hampe = Hyophila involuta (Hook.) A. Jaeger<br />

Hypnum aquaticum (Hedw.) Jolycl. = Platyhypnidium aquaticum (A. Jaeger) M.<br />

Fleisch.


152 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Hypnum malmei Broth. = Rhynchostegium malmei (Broth.) Paris<br />

Hypnum kunerti Broth. = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />

Hypopterygium incrasssatolimbatum Müll. Hal. = Hypopterygium tamarisci (Sw.)<br />

Brid. ex Müll. Hal.<br />

Hypopterygium monoicum Hampe = Hypopterygium tamarisci (Sw.) Brid. ex<br />

Müll. Hal.<br />

Isopterygium angustirete (Broth.) Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />

Isopterygium brachyneuron (Müll. Hal.) Mitt. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />

Isopterygium brachyneuroi<strong>de</strong>s Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />

Isopterygium curvicolle (Müll. Hal.) Mitt. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />

Isopterygium curvicolle (Müll. Hal.) Mitt. var. majus Broth. = Isopterygium<br />

tenerum (Sw.) Mitt.<br />

Isopterygium flaviuscullum (Müll. Hal.) Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />

Isopterygium gracillimum (Rehmann) Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />

Isopterygium laxum (A. Jaeger) Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />

Isopterygium longisetum Broth. = Isopterygium tenerifolium Mitt.<br />

Isopterygium meteoriaceum (Müll. Hal.) Paris = Isopterygium tenerifolium Mitt.<br />

Isopterygium micans (Sw.) Kindb. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />

Lepidopilum laxirete Müll. Hal. = Lepidopilum brevipes Mitt.<br />

Lepidopilum macrophyllum Sehnem = Lepidopilum muelleri (Hampe) Mitt.<br />

Lepidopilum pycnodictyon Müll. Hal. = Lepidopilum subsubulatum Geh. &<br />

Hampe in Hampe<br />

Lepidopilum stenodictyum Sehnem = Lepidopilum subsubulatum Geh. &<br />

Hampe in Hampe<br />

Lepidopilum subaurifolium Geh. & Hampe = Lepidopilum subsubulatum Geh. &<br />

Hampe in Hampe<br />

Leptodontium viticulosoi<strong>de</strong>s var. panamense (Lorentz) R.H. Zan<strong>de</strong>r =<br />

Leptodontium viticulosoi<strong>de</strong>s (P. Beauv.) Wijk & Margad. var. sulphureum<br />

(Lorentz) R.H. Zan<strong>de</strong>r<br />

Leucobryum araucarietorum Müll. Hal. = Leucobryum clavatum Hampe var.<br />

clavatum<br />

Lindigia capillacea (Hornsch.) Hampe = Aerolindigia capillacea (Hornsch.) M.<br />

Menzel<br />

Macrocoma filiforme (Hook. & Grev.) Grout = Macrocoma orthotrichoi<strong>de</strong>s<br />

(Raddi) Wijk & Margad.<br />

Macromitrium brasiliense Mitt. = Macrocoma brasiliense (Mitt.) Vitt<br />

Macromitrium didymodon Schwägr. = Macromitrium richardii Schwägr.<br />

Macromitrium filiforme (Hook. & Grev.) Schwägr. = Macrocoma orthotrichoi<strong>de</strong>s<br />

(Raddi) Wijk & Margad.<br />

Macromitrium perserratum Bartr. = Macromitrium argutum Hampe<br />

Macromitrium quinquefarium Hornsch. = Cardotiella quinquefaria (Hornsch.) Vitt<br />

Meiothecium lageniferum Mitt. = Donnellia lagenifera (Mitt.) W.R. Buck<br />

Meteoriopsis piligera (Müll. Hal.) Broth. = Zelometeorium patulum (Hedw.)<br />

Manuel<br />

Meteoriopsis <strong>de</strong>currens (Broth.) Broth. = Zelometeorium patulum (Hedw.)<br />

Manuel


LISTA DAS BRIÓFITAS... 153<br />

Meteoriopsis implanata (Mitt.) Broth. = Zelometeorium ambiguum (Hornsch. in<br />

Mart.) Manuel<br />

Meteoriopsis patula (Hedw.) Broth. = Zelometeorium patulum (Hedw.) Manuel<br />

Meteoriopsis perpatula Broth. = Zelometeorium patulum (Hedw.) Manuel<br />

Meteoriopsis recurvifolia (Hornsch.) Broth. = Zelometeorium patulum (Hedw.)<br />

Manuel<br />

Meteoriopsis remotifolia (Müll. Hal.) Broth. = Meteoridium remotifolium (Müll.<br />

Hal.) Manuel<br />

Meteoriopsis rugulosa (Ångstr.) Broth. = Meteoridium remotifolium (Müll. Hal.)<br />

Manuel<br />

Meteoriopsis widgreniana (Ångstr. ex Müll. Hal.) Broth. = Zelometeorium<br />

ambiguum (Hornsch. in Mart.) Manuel<br />

Meteorium patulum Hedw. = Zelometeorium patulum (Hedw.) Manuel<br />

Meteorium widgrenianum (Müll. Hal.) Broth. = Zelometeorium ambiguum<br />

(Hornsch.) Manuel<br />

Microdus exiguus (Schwägr.) Besch. = Dicranella exigua Mitt.<br />

Microthamnium diminutivum (Hampe) A. Jaeger = Chryso-hypnum diminutivum<br />

(Hampe) W.R. Buck<br />

Microthamnium macrodontium (Hornsch.) Mitt. = Mittenothamnium<br />

macrodontium (Hornsch.) Cardot<br />

Microthamnium reptans (Hedw.) Mitt. = Mittenothamnium reptans (Hedw.)<br />

Cardot<br />

Microthamnium subcampaniforme (Geh. & Hampe) Kindb. = Mittenothamnium<br />

subcampaniforme (Geh. & Hampe) Cardot<br />

Microthamnium antustiretre Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />

Microthamnium versipoma A. Jaeger = Mittenothamnium versipoma (Hampe)<br />

Cardot<br />

Mielichhoferia uleana Müll. Hal. = Mielichhoferia ulei Müll. Hal.<br />

Mnium rostratum Schrad. = Plagiomnium rhynchophorum (Hook.) T.J. Kop.<br />

Mnium rostratum var. americanum Hampe = Plagiomnium rhynchophorum<br />

(Hook.) T.J. Kop.<br />

Mittenothamnium diminutivum (Hampe) E. Britton = Chryso-hypnum<br />

diminutivum (Hampe) W.R. Buck<br />

Mittenothamnium elegantulum (Hook.) Cardot = Chryso-hypnum elegantulum<br />

(Hook.) Hampe<br />

Neckera brevinervis Broth. = Neckera villae-ricae Besch.<br />

Neckera missionum Sehnem = Neckera scabri<strong>de</strong>ns Müll. Hal.<br />

Neckera undulata Hedw. = Neckeropsis undulata (Hedw.) Reichardt<br />

Neckeropsis brevinervis Broth. = Neckera villae-ricae Besch.<br />

Neckeropsis pabstiana (Müll. Hal.) Broth. = Neckeropsis disticha (Hedw.) Kindb.<br />

Neckeropsis serrophila Müll. Hal. var. chlorina (Müll. Hal.) Broth. = Neckera<br />

villae-ricae Besch.<br />

Neckeropsis villae-ricae (Besch.) Broth. = Neckera villae-ricae Besch.<br />

Orthostichopsis aeruginosa (Müll. Hal.) Broth. = Orthostichopsis tenuis (A.<br />

Jaeger) Broth. in Engler & Prantl


154 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Orthostichopsis tijucae (Müll. Hal.) Broth. = Orthostichopsis tenuis (A. Jaeger)<br />

Broth. in Engler & Prantl<br />

Orthostichopsis uleana (Müll. Hal.) Broth. = Orthostichopsis tenuis (A. Jaeger)<br />

Broth. in Engler & Prantl<br />

Oxyrrhynchium clinocarpum (Taylor) Broth. = Eurhynchium clinocarpum (Taylor)<br />

Paris<br />

Papillaria appressa (Müll. Hal.) Ångstr. = Meteorium nigrescens (Hedw.) Dozy &<br />

Molk.<br />

Papillaria <strong>de</strong>ppei (Hornsch. ex Müll. Hal.) A. Jaeger = Meteorium <strong>de</strong>ppei (Müll.<br />

Hal.) Mitt.<br />

Papillaria henschenii Müll. Hal. ex Ångstr. = Meteoridium remotifolium (Müll.<br />

Hal.) Manuel<br />

Papillaria laxifolia Müll. Hal. = Floribundaria plumaria (Hampe) Fleisch. =<br />

Floribundaria flaccida (Mitt.) Broth.<br />

Papillaria nigrescens (Sw. ex Hedw.) A. Jaeger = Meteorium nigrescens<br />

(Hedw.) Dozy & Molk.<br />

Papillaria squamata Müll. Hal. = Cryptopapillaria penicillata (Dozy & Molk.) M.<br />

Menzel<br />

Philonotis gardneri (Müll. Hal.) A. Jaeger = Philonotis uncinata (Schwägr.) Brid.<br />

var. unicinata<br />

Philonotis glaucescens (Hornsch.) Broth. = Philonotis uncinata (Schwägr.) Brid.<br />

var. unicinata<br />

Philonotis riogran<strong>de</strong>nsis Broth. = Philonotis uncinata (Schwägr.) Brid. var.<br />

unicinata<br />

Philonotis uncinata var. gardneri (Müll. Hal.) Dism. = Philonotis gardneri (Müll.<br />

Hal.) A. Jaeger = Philonotis uncinata (Schwägr.) Brid. var. uncinata<br />

Pilopogon gracilis (Hook.) Brid. = Pilopogon guadaloupensis (Brid.) J.-P. Frahm<br />

Pilotrichella araucarieti Müll. Hal. = Pilotrichella flexilis (Hedw.) Ångstr.<br />

Pilotrichella auricularis (Müll. Hal.) Broth. = Orthostichella auricularis Müll. Hal.<br />

Pilotrichella mucronatula (Müll. Hal.) Broth. = Orthostichella pachygastrella<br />

(Müll. Hal. ex Ångstr.) B.H. Allen<br />

Pilotrichella nudiramulosa Müll. Hal. = Pilotrichella flexilis (Hedw.) Ångstr. f.<br />

nudiramulosa (Müll. Hal.) B.H. Allen & Magill<br />

Pilotrichella pachygastrella Müll. Hal. ex Ångstr. = Orthostichella pachygastrella<br />

(Müll. Hal. ex Ångstr.) B.H. Allen<br />

Pilotrichella pentasticha (Brid.) Wijk & Margad. = Orthostichella pentasticha<br />

(Brid.) W.R. Buck<br />

Pilotrichella squarrulosa Müll. Hal. var. crassicaulis Müll. Hal. = Pilotrichella<br />

squarrulosa Müll. Hal.<br />

Pilotrichella subpachygastrella Broth. = Orthostichella pachygastrella (Müll. Hal.<br />

ex Ångstr.) B.H. Allen<br />

Pilotrichella versicolor (Müll. Hal.) A. Jaeger = Orthostichella versicolor (Müll.<br />

Hal.) B.H. Allen & W.R. Buck<br />

Plagiothecium lepidopila<strong>de</strong>lphus Müll. Hal. = Plagiothecium novo-granatense<br />

(Hampe) Mitt.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 155<br />

Pleurochaete luteola Besch. = Pleurochaete squarrosa (Brid.) Lind. var. luteola<br />

(Besch. ) R.H. Zan<strong>de</strong>r<br />

Polytricha<strong>de</strong>lphus semiangulatus (Brid.) Mitt. = Polytricha<strong>de</strong>lphus<br />

pseudopolytrichum (Raddi) G.L. Smith<br />

Polytrichastrum formosum (Hedw.) G.L. Smith = Polytrichum commune L. ex<br />

Hedw.<br />

Polytrichum aristiflorum Mitt. = Polytrichum juniperinum Willd. ex Hedw. var.<br />

juniperinum<br />

Polytrichum brasiliense Hampe = Polytrichum angustifolium Mitt.<br />

Polytrichum gardneri Müll. Hal. = Pogonatum pensilvanicum (Hedw.) P. Beauv.<br />

Polytrichum juniperinum Willd. ex Hedw. var. paulense (Geh. & Hampe) Herzog<br />

= Polytrichum juniperinum Willd. ex Hedw. var. juniperinum<br />

Porothamnium ramosissimum (Hampe) M. Fleisch. = Porotrichum lancifrons<br />

(Hampe) Mitt.<br />

Porothamnium flagelliferum (Hampe) Mitt. = Porotrichum mutabile Hampe<br />

Porotrichum insularum Mitt. = Porotrichum mutabile Hampe<br />

Porotrichum palustre Geh. & Hampe = Porotrichum lancifrons (Hampe) Mitt.<br />

Porotrichum patulum Geh. & Hampe = Porotrichum lancifrons (Hampe) Mitt.<br />

Porotrichum plicatulum Mitt. = Porotrichum substriatum (Hampe) Mitt.<br />

Porotrichum riogran<strong>de</strong>nse Müll. Hal. = Porotrichum lancifrons (Hampe) Mitt.<br />

Porotrichum anastrephidioi<strong>de</strong>s Müll. Hal. = Porotrichum substriatum (Hampe)<br />

Mitt.<br />

Porotrichum angustirameum Müll. Hal. = Porotricho<strong>de</strong>ndron superbum (Taylor)<br />

Broth. ex Herzog<br />

Porotrichum caesium Mitt. = Pinnatella caesia (Mitt.) Broth. in Engler & Prantl<br />

Porotrichum fasciculatum (Sw. ex Hedw.) Mitt. = Thamnobryum fasciculatum<br />

(Hedw.) Sastre<br />

Porotrichum flavidum Müll. Hal. = Porotricho<strong>de</strong>ndron flavidulum (Müll. Hal.)<br />

Broth. in Engler & Prantl<br />

Prionodon cal<strong>de</strong>nsis Broth. = Prionodon <strong>de</strong>nsus (Hedw.) Müll. Hal.<br />

Prionodon kunertii Müll. Hal. = Prionodon <strong>de</strong>nsus (Hedw.) Müll. Hal.<br />

Prionodon ulei Müll. Hal. = Prionodon <strong>de</strong>nsus (Hedw.) Müll. Hal.<br />

Pseudocryphaea flagellifera (Brid.) E. Britton = Pseudocryphaea domingensis<br />

(Spreng.) W.R. Buck<br />

Pseudosymblepharis schimperiana (Paris) H.A. Crum = Chionoloma<br />

schimperiana (Paris) M. Menzel<br />

Puiggariella aurifolia (Mitt.) Broth. = Puiggariopsis aurifolia (Mitt.) M. Menzel<br />

Rhacocarpus humboldtii (Hook.) Lindb. = Rhacocarpus purpurascens (Müll.<br />

Hal.) Paris<br />

Rhacocarpus rivularis (Müll. Hal.) Paris = Rhacocarpus purpurascens (Müll.<br />

Hal.) Paris<br />

Rhaphidorrhynchium calamicola (Müll. Hal.) Broth. = Sematophyllum calamicola<br />

(Müll. Hal.) O. <strong>Yano</strong><br />

Rhaphidostegium cyparissoi<strong>de</strong>s (Hornsch.) Broth. = Sematophyllum<br />

cyparissoi<strong>de</strong>s (Hornsch.) R.S. Williams


156 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Rhaphidostegium galipense (Müll. Hal.) Renauld & Cardot = Sematophyllum<br />

galipense (Müll. Hal.) Mitt.<br />

Rhaphidostegium panduraefolium Broth. = Sematophyllum sub<strong>de</strong>pressum<br />

(Hampe) Broth.<br />

Rhaphidostegium subsimplex (Hedw.) Besch. = Sematophyllum subsimplex<br />

(Hedw.) Mitt.<br />

Rhizogonium spiniforme (Hedw.) Bruch = Pyrrhobryum spiniforme (Hedw.) Mitt.<br />

Rigodium araucarieti Müll. Hal. = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />

Rigodium araucarieti var. catenulatum Müll. Hal. = Rigodium toxarion<br />

(Schwägr.) A. Jaeger<br />

Rigodium hamirameum Müll. Hal. = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />

Rigodium pallidum Sehnem = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />

Rigodium penicilliferum Müll. Hal. = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />

Rigodium pertenue Müll. Hal. = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />

Rigodium riparium Sehnem = Helicodontium complanatum Broth.<br />

Schlotheimia julacea Hornsch. = Schlotheimia rugifolia (Hook.) Schwägr.<br />

Schlotheimia martiana Hornsch. = Schlotheimia rugifolia (Hook.) Schwägr.<br />

Schlotheimia merkelii Hornsch. = Schlotheimia rugifolia (Hook.) Schwägr.<br />

Schlotheimia ottonis Schwägr. = Schlotheimia torquata (Hedw.) Brid.<br />

Schlotheimia sprengelii Hornsch. = Schlotheimia torquata (Hedw.) Brid.<br />

Schlotheimia torquata (Sw. ex Hedw.) Brid. = Schlotheimia torquata (Hedw.)<br />

Brid.<br />

Sciaromium lonchocormum Paris = Vittia pachyloma (Mont.) Ochyra<br />

Sematophyllum amnigenum (Broth.) Broth. = Sematophyllum lithophilum<br />

(Hornsch.) Ångstr.<br />

Sematophyllum caespitosum (Hedw.) Mitt. = Sematophyllum subpinnatum<br />

(Brid.) E. Britton<br />

Sematophyllum panduraefolium (Broth.) Broth. = Sematophyllum<br />

sub<strong>de</strong>pressum (Hampe) Broth. in Engler & Prantl<br />

Sematophyllum riparioi<strong>de</strong>s E.B. Bartram = Sematophyllum sub<strong>de</strong>pressum<br />

(Hampe) Broth. in Engler & Prantl<br />

Sematophyllum robusticaule (Broth.) Sehnem = Sematophyllum leucostomum<br />

(Hampe) W.R. Buck<br />

Sphagnum brachybolax Warnst. = Sphagnum palustre L.<br />

Sphagnum heterophyllum Warnst. = Sphagnum palustre L.<br />

Sphagnum macroporum Warnst. = Sphagnum erythrocalyx Hampe var.<br />

erythrocalyx<br />

Sphagnum pulchricoma Müll. Hal. = Sphagnum recurvum P. Beauv. var.<br />

recurvum<br />

Sphagnum purpuratum Müll. Hal. ex Warnst. = Sphagnum capillifolium (Ehrh.)<br />

Hedw. var. tenerum (Sull. & Lesq. ex Sull.) H.A. Crum<br />

Sphagnum wed<strong>de</strong>lianum Besch. ex Warnst.= Sphagnum magellanicum Brid.<br />

Squamidium gracilescens Hampe ex Müll. Hal. = Squamidium brasiliense<br />

(Hornsch.) Broth. in Engler & Prantl<br />

Squamidium nitidum (Sull.) Broth. = Squamidium brasiliense (Hornsch.) Broth.<br />

in Engler & Prantl


LISTA DAS BRIÓFITAS... 157<br />

Squamidium pilotrichelloi<strong>de</strong>s Sehnem = Orthostichopsis pilotrichelloi<strong>de</strong>s<br />

(Sehnem) B.H. Allen & Crosby<br />

Squamidium rotundifolium (Mitt.) Broth. = Squamidium macrocarpum (Spruce<br />

ex Mitt.) Broth. in Engler & Prantl<br />

Squamidium serricolum (Müll. Hal.) Broth. = Squamidium brasiliense (Hornsch.)<br />

Broth. in Engler & Prantl<br />

Squamidium turgidum (Müll. Hal.) Broth. = Squamidium macrocarpum (Spruce<br />

ex Mitt.) Broth. in Engler & Prantl<br />

Stereohypnum thelistegum (Müll. Hal.) Fleisch. = Chryso-hypnum diminutivum<br />

(Hampe) W.R. Buck<br />

Stereophyllum obtusum Mitt. = Entodontopsis nitens (Mitt.) W.R. Buck &<br />

Ireland<br />

Syrrhopodon argenteus Broth. = Syrrhopodon prolifer var. acanthoneuron (Müll.<br />

Hal.) Müll. Hal.<br />

Syrrhopodon capillaceus Hampe = Syrrhopodon prolifer var. tenuifolius (Sull.)<br />

Reese<br />

Syrrhopodon spininervis Lindb. = Syrrhopodon gaudichaudii Mont.<br />

Thuidium araucariae Müll. Hal. = Thuidium pseudoprotensum (Müll. Hal.) Mitt.<br />

Thuidium austro-serpen (Müll. Hal.) Kindb. = Haplocladium microphyllum<br />

(Hedw.) Broth. in Engler & Prantl<br />

Thuidium filarium Mitt. = Thuidiopsis furfurosa (Hook. f. & Wilson) M. Fleisch.<br />

Thuidium laterculi (Müll. Hal.) Kindb. = Haplocladium microphyllum (Hedw.)<br />

Broth. in Engler & Prantl<br />

Thuidium minutulum (Hedw.) Schimp. = Pelekium minutulum (Hedw.) Touw<br />

Thuidium molliculum Broth. = Haplocladium microphyllum (Hedw.) Broth. in<br />

Engler & Prantl<br />

Thuidium sub<strong>de</strong>licatulum (Hampe) Broth. = Thuidium pseudoprotensum (Müll.<br />

Hal.) Mitt.<br />

Tortella caespitosa (Schwägr.) Limpr. = Tortella humilis (Hedw.) Jennings<br />

Tortula fragilis Taylor = Syntrichia fragilis (Taylor) Ochyra<br />

Tortula muricola (Müll. Hal.) Mitt. = Tortula muralis Hedw.<br />

Trematodon crispatissimus Brid. = Trematodon longicollis var. crispatissimus<br />

(Brid.) Brid.<br />

Trematodon reflexus Müll. Hal. = Trematodon longicollis Michx. var. longicollis<br />

Weissia viridula Hedw. ex Brid. = Weissia controversa Hedw.<br />

Wijkia pilifera (Broth.) O. <strong>Yano</strong> = Wijkia flagellifera (Broth.) H.A. Crum<br />

Zelometeorium recurvifolium (Hornsch.) Manuel= Zelometeorium patulum<br />

(Hedw.) Manuel<br />

Tabela 2. Lista dos nomes dos municípios e localida<strong>de</strong>s conforme citação<br />

original e respectivos nomes atualmente utilizados.<br />

Cachoeira = Cachoeira do Sul<br />

Capão Seco = Pelotas<br />

Carazinho, Tapera = Tapera<br />

Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau = Panambi


158 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Colônia Silveira Martins in Val Veneta = Silveira Martins<br />

Colônia Württenberg = Panambi<br />

Cruz Alta Elsenau = Panambi<br />

Dois Irmãos, Cascata São Miguel = Ivoti<br />

Dois Irmãos, Morro Reuter = Morro Reuter<br />

Ex-colônia Santo Ângelo = Santo Ângelo<br />

Flores da Cunha, Otávio Rocha = Otávio Rocha<br />

Forromeco = São Ven<strong>de</strong>lino<br />

Hamburger Berg = Novo Hamburgo<br />

Itacolumi = Gravataí<br />

Linha São Pedro, Pareci Novo = Pareci Novo<br />

Montenegro, Estação São Salvador = Salvador do Sul<br />

Montenegro, Pareci Novo = Pareci Novo<br />

Montenegro, São Salvador = Salvador do Sul<br />

Morro Itacolumi, Rio dos Sinos = Gravataí<br />

Nova Württenberg = Panambi<br />

Novo Hamburgo, Estância Velha = Estância Velha<br />

Rincão dos Vallo = Cruz Alta<br />

Porto Alegre, Parque Saint Hilaire = Viamão<br />

São Francisco <strong>de</strong> Paula, Jaquirana = Jaquirana<br />

São Leopoldo, Portão = Portão<br />

São Leopoldo, São Salvador = Salvador do Sul<br />

São Luiz das Missões = São Luiz Gonzaga<br />

São Luiz das Missões, Bossoroca = Bossoroca<br />

São Salvador = Salvador do Sul<br />

Sepé = São Sepé<br />

Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo = Derrubadas<br />

Vila Scharlau = São Leopoldo<br />

Referências bibliográficas<br />

AHMED, J. & FRAHM, J.-P. 2002. New records of Campylopus extinctus J.-P. Frahm (Musci,<br />

Dicranaceae) from SE-Brazil. Tropical Bryology 22: 47-48.<br />

ALLEN, B.H. & CROSBY, M.R. 1986. Revision of the genus Squamidium (Musci: Meteoriaceae).<br />

The Journal of the Hattori Botanical Laboratory 61: 423-476.<br />

ALLEN, B.H. & MAGILL, R.E. 2007. A revision of Orthostichella (Neckeraceae). The Bryologist<br />

110(1): 1-45.<br />

ÅNGSTR., J. 1876. Primae linae muscorum cognoscendorum, qui ad Caldas Brasília sunt collecti. I.<br />

Musci frondose et Sphagna. II. Hepaticae. Öfversigt af Kugl Vetenskaps-Aka<strong>de</strong>miens Förhandlingar<br />

33: 3-55; 33: 77-92.<br />

ATWOOD, J. 2007. A taxonomic revision of Schlotheimia subgenus Stegotheca. Dissertação <strong>de</strong><br />

Mestrado, University of Missouri. Saint Louis.<br />

BACKES, A. 1983. Dinâmica do pinheiro brasileiro. Iheringia, série Botânica, 30: 49-84.<br />

BARTRAM, E.B. 1952. New mosses from southern Brazil. Journal of the Washington Aca<strong>de</strong>my of<br />

Sciences 42(6): 178-182.<br />

BASTOS, C.J.P. & VILLAS BÔAS-BASTOS, S.B. 2008a. Musgos acrocárpicos e cladocárpicos<br />

(Bryophyta) da Reserva Ecológica da Michelin, Igrapiúna, Bahia, Brasil. Sitientibus, série Ciências<br />

Biológicas 8(3-4): 275-279.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 159<br />

BASTOS, C.J.P. & VILLAS BÔAS-BASTOS, S.B. 2008b. Hepáticas (Marchantiophyta) da Reserva<br />

Ecológica da Michelin, Igrapiúna, Bahia, Brasil. Sitientibus, série Ciências Biológicas 8(3-4): 280-<br />

293.<br />

BAUER, E. 1905a. Laub- und Lebermoose von Porto Alegre. Verzeichnis <strong>de</strong>r von ed. M. Reineck<br />

und Jos Czermak 1897-1899 in Brasilien gesammelten Bryophyten.Verhandlungen Zoo-botanische<br />

Geseslleschaft in Wien 55: 575-580.<br />

BAUER, E. 1905b. Musci Alegrenses. Enumération <strong>de</strong> mousses et d’hépatiquqes récoltées par M.<br />

et Martin Reinecket M. Josef Czermak en 1897-1899 au Brésil, par E. Bauer (Smichow. Prague).<br />

Revue Bryologique 32: 11.<br />

BAUER, E. 1929. Musci Alegrenses récoltées par Ed.-M. Reineck et M.J. Czermack en 1897-1899.<br />

Revue Bryologique 2: 44-46.<br />

BISCHLER, H. 1969. Le genre Drepanolejeunea Steph. en Amérique Centrale et Méridionale - II<br />

Revue Bryologique et Lichénologique 35 (1-4): 95-134.<br />

BISCHLER, H. 1967. Le genre Leptolejeunea (Spruce) Steph. en Amérique. Nova Hedwigia 17:<br />

265-350.<br />

BISCHLER, H. 1979. Plagiochasma Lehm. et Lin<strong>de</strong>nb. III. Les taxa d’Asie et d’Oceanie. The<br />

Journal of the Hattori Botanical Laboratory 45: 25–79.<br />

BISCHLER-CAUSSE, H., GRADSTEIN, S.R., JOVET-AST, S., LONG, D.G. & ALLEN, N.S. 2005.<br />

Marchantiidae. Flora Neotropica, Monograph 97: 214-218.<br />

BIZOT, M. & PIOVANO, G.I.M.C. 1953. Musi brasiliense. Dusenia 4(5, 6): 443-452.<br />

BORDIN, J. & YANO, O. 2009a. Briófitas do centro urbano <strong>de</strong> Caxias do Sul, Rio Gran<strong>de</strong> do Sul,<br />

Brasil. Hoehnea 36(1): 7-71.<br />

BORDIN, J. & YANO, O. 2009b. Novas ocorrências <strong>de</strong> antóceros e hepáticas para o Estado do Rio<br />

Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. Revista Brasileira <strong>de</strong> Botânica 32(2): 189-211.<br />

BORDIN, J. & YANO, O. 2009c. Novas ocorrências <strong>de</strong> musgos (Bryophyta) para o Estado do Rio<br />

Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. Revista Brasileira <strong>de</strong> Botânica 32(3): 455-477.<br />

BRIDSON, G.D.R. & SMITH, E.R. 1991. Botânico-Periodicum-Huntianum/Supplementun. Hunt<br />

Institute for Botanical Documentation, Pittsburg, 1068 p.<br />

BROTHERUS, V.F. 1900. Dei Laubmoose du Ersten Regnellschen Expedition. Bihang till Kugl<br />

Svenska Vetenskaps Aka<strong>de</strong>miens Handlingar 26(7): 1-65.<br />

BROTHERUS, V.F. 1924a. Musci (Laubmoose) 1. Hälfe. In: A. Engler & K. Prantl. Die Natürlichen<br />

Pflanzenfamilien 10: 1- 478. Dunker & Humblot, Berlin.<br />

BROTHERUS, V.F. 1924b. Musci (Laubmoose). In: Ergebnisse <strong>de</strong>r botanischen Expedition <strong>de</strong>r<br />

Kaiserlichen Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r Wissenschaffen nach Südbrasilien 1901, herausgegeben von Prof. ver.<br />

V. Schiffner. Denkschriften <strong>de</strong>r Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r Wissenschaften 83: 25-358.<br />

BROTHERUS, V.F. 1925. Musci (Laubmoose) 2. Hälfe. In: A. Engler & K. Prantl. Die Natürlichen<br />

Pflanzenfamilien 11: 1- 542.<br />

BRUGGEMAN-NANNENGA, M.A. & PURSELL, R.A. 1990. The Fissi<strong>de</strong>ns radicans complex<br />

(Section Amblyothallia) in the neotropics and paleotropics. The Bryologist 93(3): 332-340.<br />

BRUGGEMAN-NANNENGA, M.A., PURSELL, R.A. & IWATSUKI, Z. 1994. A re-evaluation of<br />

Fissi<strong>de</strong>ns subgenus Serridium section Amblyothallia. The Journal of the Hattori Botanical<br />

Laboratory 77: 255–271.<br />

BRUMMITT, R.K. & POWELL, C.E. (eds). 1992. Authors of plant names. Royal Botanic Gar<strong>de</strong>ns,<br />

Kew, 732 p.<br />

BUCK, W.R. 1986. Wijkia (Sematophyllaceae) in the New World. Hikobia 9: 297-303.<br />

BUCK, W.R. 1998. Pleurocarpous Mosses of the West Indies. Memoirs of The New York Botanical<br />

Gar<strong>de</strong>n 82: 1-400.<br />

BUCK, W.R. & GOFFINET, B. 2000. Morphology and classification of mosses. In: A.J. Shaw & B.<br />

Goffinet (eds.). Bryophyte Biology. Cambridge University Press, Cambridge. pp. 71-123.


160 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

BUCK, W.R. & SCHÄFER-VERWIMP, A. 1991. A reassessment of Schra<strong>de</strong>robryum<br />

(Sematophyllaceae). Boletim do Museu Paraense Emílio Goeldi, Botânica 7: 645–654.<br />

BUENO, R.M. 1984. Gêneros <strong>de</strong> Jungermanniales (excl. Lejeuneaceae) no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul,<br />

Brasil. Dissertação <strong>de</strong> Mestrado, Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Porto Alegre.<br />

BUENO, R.M. 1986. O gênero Balantiopsis Mitt. (Hepaticopsida) no Brasil. Rickia 13: 29-33.<br />

CÂMARA, P.E.A.S. & MAGILL, R.E. 2009. A review of Dimerodontium (Fabroniaceae). The<br />

Bryologist 112(2): 301-307.<br />

CAO, T., ZUO, B., GUO, S-L., HYVÖNEN, J. & VIRTANEN, V. 2006. New synonyms and<br />

combinations in the genus Ptychomitrium (Bryopsida: Ptychomitriaceae). The Journal of the Hattori<br />

Botanical Laboratory 100: 41-52.<br />

CASTLE, H. 1962. A revision of the genus Radula. Part. 2. Subgenus Acroradula. Section 7.<br />

Ligulatae. Revue Bryologique et Lichénologique 31(3-4): 139-151.<br />

CASTLE, H. 1964. A revision of the genus Radula. Part. 2. Subgenus Acroradula. Section 9.<br />

Densifoliae. Revue Bryologique et Lichénologique 33(3-4): 328-398.<br />

CHURCHILL, S.P. 1988. A revision of the moss genus Lepidopilum (Callicostaceae). Tese <strong>de</strong><br />

Doutorado. The City University of New York, New York. 293 p.<br />

COSTA, D.P. 1999. Metzgeriaceae (Metzgeriales, Hepatophyta) no Brasil. Tese <strong>de</strong> Doutorado,<br />

Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo, São Paulo.<br />

COSTA, D.P. 2008. Metzgeriaceae (Hepaticae). Flora Neotropica, Monograph 102: 1-169.<br />

COSTA, D.P. & GRADSTEIN, S.R. 2000. On status of Metzgeria angusta Steph., a poorly known<br />

neotropical taxon. The Bryologist 103(4): 757-759.<br />

CRANDALL-STOTLER, B. & STOTLER, R.E. 2000. Morfology and classification of the<br />

Marchantiophyta. In: A. J. Shaw & B. Goffinet (eds.). Bryophyte Biology. Cambridge University<br />

Press, Cambridge, pp. 21-70.<br />

CROSBY, M.R., ALLEN, B.H. & MAGILL, R.E. 1985. A revision of the moss genus Hypnella. The<br />

Bryologist 88(2): 121-129.<br />

CRUM, H.A. 1986. Sphagnaceae. In: G.S. Mogensen, ed. Illustrated moss flora of arctic North<br />

America and Greenland. 2. Med<strong>de</strong>l. Grønland, Bioscience 18: 1-61.<br />

CRUM, H.A. 1987. New species of Sphagnum from South America. The Journal of the Hattori<br />

Botanical Laboratory 63:77-97.<br />

DISMIER, M.G. 1884. Revision <strong>de</strong>s Philonotis <strong>de</strong> l’Amerique. Mémoires Societé Botanique <strong>de</strong><br />

France 17(2): 1-37 pp.<br />

ENGEL, J.J. 1978. A taxonomic and phytogeographic study of Brunswick Peninsula (Strait of<br />

Magellan). Hepaticae and Anthocerotae. Fieldiana Botany 41: 1-310.<br />

ENGEL, J.J. 1980. A monograph of Clasmatocolea (Hepaticae). Fieldiana Botany, new series 3: 1-<br />

229.<br />

EVANS, A.W. 1925. The Labate species of Symphyogyna. Transaction of the Connecticut of<br />

Aca<strong>de</strong>my Arts of Science 27: 1-50.<br />

FARIAS, H.C. 1982. A família Polytrichaceae no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. Dissertação <strong>de</strong><br />

Mestrado, Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Porto Alegre.<br />

FARIAS, H.C. 1984. A família Polytrichaceae no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. I. Taxonomia. Iheringia.<br />

série Botânica 32: 77-89.<br />

FARIAS, H.C. 1987. A família Polytrichaceae no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil II: Anatomia do<br />

gametófito. Iheringia. série Botânica 36: 75-82.<br />

FRAHM, J.-P. 1975. Conspectus <strong>de</strong>r Mittel-und Südamerikanischer Campylopus-Arten<br />

(Dicranaceae). Bryophytorum Bibliotheca 5: 3-143.<br />

FULFORD, M.H. 1963. Manual of the leafy Hepaticae of Latin America - Part I. Memoirs of The New<br />

York Botanical Gar<strong>de</strong>n 11(1):1-172.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 161<br />

FULFORD, M.H. 1966. Manual of the leafy Hepaticae of Latin America - Part 2. Memoirs of The<br />

New York Botanical Gar<strong>de</strong>n 11(2):173-276.<br />

FULFORD, M.H. 1976. Manual of the Leafy Hepaticae of Latin America Part IV. Memoirs of The<br />

New York Botanical Gar<strong>de</strong>n 11(4): 420-485.<br />

FRAHM, J.-P. 1979. Die Campylopus-Arten Brasiliens. Revue Bryologique et Lichénologique 45(2):<br />

127-178.<br />

FRAHM, J.-P. 1991. Dicranaceae: Campylopodioi<strong>de</strong>ae, Paraleucobryoi<strong>de</strong>ae. Flora Neotropica,<br />

Monograph 54: 1-238.<br />

GIACOMINI, V. 1955. Sull autonomia specifica e sul ciclo di forme di Campylopus polytrichoi<strong>de</strong>s De<br />

Not. Atti <strong>de</strong>le <strong>Instituto</strong> Botanico <strong>de</strong>lla Universitã e Labratorio Crittogamico di Pavia 13(1): 1-41.<br />

GIANCOTTI, C. & VITAL, D.M. 1989. Flora briofítica da reserva biológica do Alto da Serra <strong>de</strong><br />

Paranapiacaba, São Paulo: 1- Lejeuneaceae (Hepaticopsida). Acta Botanica Brasilica 3(2 supl.):<br />

169-177.<br />

GRADSTEIN, S.R. 1994. Lejeuneaceae: Ptychantheae, Brachiolejeuneae. Flora Neotropica,<br />

Monograph 62: 1-216.<br />

GRADSTEIN, S.R. & BUSKES, G.M.C. 1985. A revision of Neotropical Archilejeunea (Spruce)<br />

Schiffn. Beiheft zur Nova Hedwigia 80: 89-112.<br />

GRADSTEIN, S.R. & COSTA, D.P. 2003. The Hepaticae and Anthocerotae of Brazil. Memoirs of<br />

The New York Botanical Gar<strong>de</strong>n 87: 1- 318.<br />

GRADSTEIN, S.R. & SIPMAN, H.J.M. 1978: Taxonomy and World Distribution of Campylopus<br />

introflexus and C. pilifer (= C. polytrichoi<strong>de</strong>s): a New Synthesis. The Bryologist 81(1): 114-121.<br />

GRIFFIN III, D.G. 1974. The genus Prionodon (Musci) in Brazil. Rickia 6: 9-19.<br />

GROLLE, R. 1956. Revision <strong>de</strong>r Clasmatocolea Arten. Revue Bryologique et Lichénologique 25:<br />

288-303.<br />

GROLLE, R. 1963. Über Kurzia v. Martens. Revue Bryologique et Lichénologique 32(1-4): 166-180.<br />

GROLLE, R. 1989. Über Asterella subg. Brachyblepharis in Lateinamerika. Wissenschaftliche<br />

Zeitschrift <strong>de</strong>r Friedrich-Schiller-Universität Jena/Thüringen. Mathematische naturwissenschaftliche<br />

Reihe 38: 231–239.<br />

HAMPE, E. 1879. Enumeration muscorum hactenus in provincis Brasiliensibus Rio <strong>de</strong> Janeiro et<br />

São Paulo <strong>de</strong>tectorum. Vi<strong>de</strong>nskabelingen Med<strong>de</strong>lelser fra Dansk natturhistorisk Forening i<br />

Kjøbenhavn 26: 73-164.<br />

HÄSSEL DE MENÉNDEZ, G.G. 1961. Las espécies Argentinas <strong>de</strong>l gênero Symphyogyna. Boletin<br />

<strong>de</strong> la Sociedad Argentina <strong>de</strong> Botánica 9: 293-260.<br />

HÄSSEL DE MENÉNDEZ, G.G. 1962. Estudio <strong>de</strong> las Anthocerotales y Marchantiales <strong>de</strong> la<br />

Argentina. Opera Lilloana 7:1-297.<br />

HEDENÄS, L. 2003. Amblysthegiaceae (Musci). Flora Neotropica, Monograph 89: 1-107.<br />

HEINRICHS, J. 2002. A taxonomic revision of Plagiochila sect. Hylacoites, sect. Adiantoi<strong>de</strong>s and<br />

Sect. Fuscoluteae in the Neotropics with a preliminary subdivision of Neotropical Plagiochilaceae<br />

into nine lineages. Bryophytorum Bibliotheca 58: 1-184.<br />

HELL, K.G. 1967. Briófitas talosas dos arredores da cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo (Brasil). Tese <strong>de</strong><br />

Doutorado, Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo. 225p.<br />

HELL, K.G. 1969. Briófitas talosas dos arredores da cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo (Brasil). Boletim <strong>de</strong><br />

Botânica da Faculda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Filosofia, Ciências e Letras da Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo 335(25): 11-<br />

87.<br />

HERZOG, T. 1937. Neue Hepaticae aus Südamerika. Broteria 6(33): 17-23.<br />

HERZOG, T. 1949. Miscellanea Bryologica 1. Neotropica. Memoranda Societatis pro Fauna et Flora<br />

Fennica 25: 43-72.<br />

HIRAI, R.Y., YANO, O. & RIBAS, M.E.G. 1998. Musgos da mata residual do Centro Politécnico<br />

(Capão da Educação Física), Curitiba, Paraná, Brasil. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica 11: 81-118.


162 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

HORNSCHUCH, C.F. 1840. Musci. In Martius. Flora Brasiliensis enumeratio plantarum in Brasilia<br />

hactenus <strong>de</strong>tectarum quas suis aliorumque botanicorum studies <strong>de</strong>scriptas et methodo naturali<br />

digestas partion icone illustratas. Vol. 1(2): 1-712, Bryophyta 1-100.<br />

IRELAND, R.R. & BUCK, W.R. 2009. Some Latin American genera of Hypnaceae (Musci).<br />

Smithsonian Contributions to Botany 93: 1-97.<br />

JIMÉNEZ, J., ROS, R.M., CANO, M.J. & GUERRA, J. 2005. A new evaluation of the genus<br />

Trichostomopsis (Pottiaceae, Bryopsida). Botanical Journal of the Linnean Society 147: 117-127.<br />

JOVET-AST, S. 1991. Riccia (Hépatiques, Marchantiales) d’Amérique Latine. Taxons du sousgenre<br />

Riccia. Cryptogamie, Bryologie et Lichénologie 12:189-370.<br />

KLAZENGA, N. 2008. Report of the Nomenclatural Committee for Bryophyta: 9. Taxon 57(2): 639-<br />

640.<br />

KRUIJER, J.D. 2002. Hypopterygiaceae of the world. Blumea, suppl. 13: 1-388.<br />

KRUIJT R.C. & GRADSTEIN S.R. 1986. Studies on Lejeuneaceae subfam. Ptychanthoi<strong>de</strong>ae X. On<br />

Brachiolejeunea phyllorhiza (Nees) Kruijt & Gradstein comb. nov. (Hepaticae). Nova Hedwigia 43:<br />

299–309.<br />

KUWAHARA, Y. 1986. The Metzgeriaceae of the Neotropics. Bryophytorum Bibliotheca 28: 1- 254.<br />

LEMOS-MICHEL, E. 1980. O gênero Frullania (Hepaticopsida) no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil.<br />

Dissertação <strong>de</strong> Mestrado. Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Porto Alegre.<br />

LEMOS-MICHEL, E. 1983. Frullania (Jungermanniales, Hepaticopsida) no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />

Revista Brasileira <strong>de</strong> Botânica 6(2): 115-123.<br />

LEMOS-MICHEL, E. 1999. Briófitas Epífitas sobre Araucaria angustifolia (Bert.) Kuntze no Rio<br />

Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. Tese <strong>de</strong> Doutorado, Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo, São Paulo.<br />

LEMOS-MICHEL, E. 2001. Hepáticas Epífitas sobre o pinheiro-brasileiro no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />

Editora da Universida<strong>de</strong>, Porto Alegre, 191 p.<br />

LEMOS-MICHEL, E. & BUENO, R.M. 1992. O gênero Bazzania S.F. Gray (Hepaticae) no Rio<br />

Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. Hoehnea 19 (1-2): 143-149.<br />

LEMOS-MICHEL, E. & YANO, O. 1998. O gênero Bryopteris (Hepatophyta) no Brasil. Acta<br />

Botanica Brasilica 12(1): 5-24.<br />

LEWINSKY, J. 1984. Orthotrichum Hedw. in South America 1. Introduction and taxonomic revision<br />

of taxa with immersed stomata. Lindbergia 10: 65-94.<br />

LEWINSKY, J. 1987. Orthotrichum (Orthotrichaceae) in South America 2. Taxonomic revision of<br />

taxa with superficial stomata. Memoirs of The New York Botanical Gar<strong>de</strong>n 45: 326-370.<br />

LIN, S. 1983. A taxonomic revision of Phyllogoniaceae (Bryopsida) Part I. Journal Taiwan Museum<br />

36(2): 37-86.<br />

LINDMAN, C.A.M. 1906. A vegetação no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. Typographia da Livraria Universal,<br />

Porto Alegre.<br />

LORSCHEITTER, M.L. 1973. Hepáticas folhosas primitivas, novas para o Rio Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />

Iheringia, série Botânica 17: 3-17.<br />

LORSCHEITTER-BAPTISTA, M.L. 1977. Flora Ilustrada do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. XIII. Lejeuneaceae.<br />

Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Ciências Biológicas, Série Botânica 36(5): 1-139.<br />

LUISIER, A. 1912. Esboço <strong>de</strong> Sphagnologia Brazileira. Broteria, série Botânica 10: 141-172.<br />

LUISIER, A. 1941. Contribuições para o conhecimento da flora briológica do Brasil. Broteria, série<br />

Ciências Naturais 10(3): 114-132.<br />

LUIZI-PONZO, A.P. 1995. Morfologia <strong>de</strong> esporos da família Dicranaceae (Bryopsida - Bryophyta).<br />

Dissertação <strong>de</strong> Mestrado. Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral do Rio <strong>de</strong> Janeiro/Museu Nacional, Rio <strong>de</strong> Janeiro.<br />

LÜTH, M. & SCHÄFER-VERWIMP, A. 2004. Additions to the Bryophyte Flora of the Neotropics.<br />

Tropical Bryology 25: 7-17.<br />

MANUEL, M.G. 1977. A monograph of the genus Zelometeorium Manuel, gen. nov. (Bryopsida:<br />

Meteoriaceae). The Journal of the Hattori Botanical Laboratory 43: 107-126.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 163<br />

MARINHO, M.G.V. 1987. Bryopsida na reserva florestal do IBDF João Pessoa, Paraíba, Brasil.<br />

Dissertação <strong>de</strong> Mestrado. Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> Pernambuco, Recife. 224p.<br />

MATTERI, C.M. 1973. Revision <strong>de</strong> las Hypopterygiaceae (Musci) Austrosudamericanas. Boletín <strong>de</strong><br />

la Sociedad Argentina <strong>de</strong> Botánica 15(2-3): 229-250.<br />

MONTAGNE, C. 1839. Cryptogame brasilienses seu Plantae cellulares quas initinere per Brasilian<br />

à celeb. Auguste <strong>de</strong> Saint-Hilaire collectas recensuit observationibusque nonullis illustravit. Annales<br />

<strong>de</strong>s Sciences naturelles, Botanique 11-12: 42-55.<br />

MÜLLER, C. 1897. Symbolae ad Bryologiam Australiae I. Hedwigia 36: 331-365.<br />

MÜLLER, C. 1900. Symbolae ad bryologian Brasiliae et regionum vicinarum. Hedwigia 39: 235-<br />

289.<br />

MÜLLER, C. 1901a. Symbolae ad bryologian Brasiliae et regionum vicinarum. Hedwigia 40: 55-99.<br />

MÜLLER, C. 1901b. Genera Muscorum Frondosorum. Leipzig.: 1-VII+1-474.<br />

MUÑOZ, J. 1999. A revision of Grimmia (Musci, Grimmiaceae) in the Americas 1: Latin America.<br />

Annales of the Missouri Botanical Gar<strong>de</strong>n 86: 118-191.<br />

OCHI, H. 1974. Some Bryaceous “Old World” mosses, also distributed in the New World. The<br />

Journal of the Faculty of University 29(2): 49:154.<br />

OCHI, H. 1980. A revision of the Neotropical Bryoi<strong>de</strong>ae, Musci (First Part). Journal of the Faculty of<br />

Education of Tottori University 29(2): 45-154.<br />

OCHI, H. 1981. A revision of the Neotropical Bryoi<strong>de</strong>ae, Musci (Second Part). Journal of the Faculty<br />

of Education of Tottori University 30: 21-55.<br />

OCHYRA, R. 1999. New combinations in neotropical mosses. Fragmenta Floristica et Geobotanica<br />

44: 255-259.<br />

OLIVEIRA, P. L. 1973. Espécies do gênero Radula Dumortier ocorrentes no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul,<br />

Brasil (Hepáticas). Iheringia, série Botânica 18: 48-53.<br />

OLIVEIRA-E-SILVA, M.I.M.N. & YANO, O. 2000. Musgos <strong>de</strong> Mangaratiba e Angra dos Reis, Rio <strong>de</strong><br />

Janeiro, Brasil. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica 14: 1-137.<br />

PERALTA, D.F. 2009. Polytrichaceae (Polytrichales, Bryophyta) do Brasil. Tese <strong>de</strong> Doutorado.<br />

Insituto <strong>de</strong> Botânica, São Paulo. 170p.<br />

PERALTA, D.F. & ATHAYDE FILHO, F.P. 2008. Briófitas corticícolas <strong>de</strong> mata ciliar ao longo do Rio<br />

Uruguai, antes do alagamento da área pela Barragem <strong>de</strong> Itá, entre Santa Catarina e Rio Gran<strong>de</strong> do<br />

Sul, Brasil. Hoehnea 35(3): 411-418.<br />

PERALTA, D.F. & VITAL, D.M. 2006. Archidiaceae (Archidiales) do Brasil. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong><br />

Botânica 18: 17-32.<br />

PERALTA, D.F. & YANO, O. 2009. On the occurrence of Notoligotrichum minimum (Cardot) G.L.<br />

Smith and Oligotrichum canaliculatum (J.D. Hook. & Arnott) Mitt. (Polytrichaceae) in Brazil. Tropical<br />

Bryology (submited).<br />

PERALTA, D.F., BORDIN, J. & YANO, O. 2008. Novas ocorrências <strong>de</strong> briófitas nos estados<br />

brasileiros. Hoehnea 35(1): 123-158.<br />

PIOVANO, G. 1958. Muschi Santacatarinensi. Sellowia 10(9): 87-115.<br />

PROSKAUER, J. 1957[1958]. Nachtrag zur Familie Anthocerotaceae. In: K. Müller, [Die<br />

Lebermoose Europas, Vol. II] Dr. L. Rabenhorst’s Kryptogamen-Flora von Deutschland, pp. 1303-<br />

1319. Österreich und <strong>de</strong>r Schweiz, 3 Auflage, VI. Band, 2 Abteilung. Geest & Portig, Leipzig.<br />

PURSELL, R.A. 1987. A Taxonomic Revision of Fissi<strong>de</strong>ns Subgenus Octodiceras (Fissi<strong>de</strong>ntaceae).<br />

Memoirs of The New York Botanical Gar<strong>de</strong>n 45: 639-660.<br />

PURSELL, R.A. 1994. Taxonomic Notes on Neotropical Fissi<strong>de</strong>ns. The Bryologist 97(3): 253-271.<br />

PURSELL, R.A. 2007. Fissi<strong>de</strong>ntaceae. Flora Neotropica, Monograph 101: 1-278.<br />

PURSELL, R.A. & VITAL, D.M. 1986. Distribution adumbrations of Fissi<strong>de</strong>ns in the Neotropics. The<br />

Bryologist 89(4): 300-301.


164 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

PURSELL, R.A., BRUGGEMAN-NANNENGA, M.A & ALLEN, B.H. 1988. A taxonomic revision of<br />

Fissi<strong>de</strong>ns subgenus Sarawakia (Bryopsida: Fissi<strong>de</strong>ntaceae). The Bryologist 91(3): 202–213.<br />

PUTZKE, J. Briófitas (Lato Senso) no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. Disponível em<br />

http://br.geocities.com/jrputzkebr/briofita.html. Acesso em 07. ago. 2009.<br />

RAO, P. 2001. Monographic studies on Cryphaea (Bryopsida). Bryobrothera 7: 1-112.<br />

REESE, W.D. 1993. Calymperaceae. Flora Neotropica, Monograph 58:1-102.<br />

REINER-DREHWALD, M.E. 1994. El género Radula (Radulaceae, Hepaticae) en el Noreste <strong>de</strong><br />

Argentina. Tropical Bryology 9: 5-22.<br />

REINER-DREHWALD, M.E. & SCHÄFER-VERWIMP, A. 2008. On Inflatolejeunea, Lejeunea<br />

species with eplicate perianths and Lejeunea talamancensis sp. nov. from Costa Rica<br />

(Lejeuneaceae). Nova Hedwigia 87(3-4): 387-420.<br />

ROTH, G. 1911. Die aussereuropäischen Laubmoose: 1: 1-272.<br />

RUSHING, A.G. 1986. A revision of the genus Bruchia Schwägr. (Musci). The Journal of the Hattori<br />

Botanical Laboratory 60: 35-83.<br />

SASTRE-DE-JESUS, I. 1987. A revision of the Neckeraceae Schimp. and the Thamnobryaceae<br />

Margad. & Dur. in the Neotropics. Tese <strong>de</strong> Doutorado, City University New York, New York.<br />

SCHÄFER-VERWIMP, A. 1996. New or interesting records of Brazilian Bryophytes, V. Candollea<br />

51(2): 283-302.<br />

SCHÄFER-VERWIMP, A. 1998. Zur Kenntnis du Sphagnum. Flora Brasiliensismit Beschreibung<br />

von Sphagnum crumii sp. nov. und Sphagnum <strong>de</strong>lamboyense sp. nov. Nova Hedwigia 67(3-4): 409-<br />

419.<br />

SCHÄFER-VERWIMP, A. & GIANCOTTI, C. 1993. New or interesting records of Brazilian<br />

bryophytes, IV. Hikobia 11: 285-292.<br />

SCHÄFER-VERWIMP, A. & VITAL, D.M. 1989. New or interesting records of Brazilian bryophytes.<br />

The Journal of the Hattori Botanical Laboratory 66: 25 – 31.<br />

SCHIFFNER, V. 1908. Über einige südamerikanische Riccien. Österreichischen Botanischen<br />

Zeitschrift, Wien 58(12): 462-466.<br />

SCHIFFNER, V. & ARNELL, S. 1964. Ergebnisse <strong>de</strong>r Botanischen Expedition <strong>de</strong>r Kaiserlichen<br />

Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r Wissenschaften nach Südbrasilien 1901. II. Band. (Thallophyta und Bryophyta).<br />

Hepaticae. Österreichische Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r Wissenschaften Mathematisch-Naturwissenschaftliche<br />

Klasse, Kenkschriften 111: 1-156, TAf. I-XIV. (Supplemented by S. Arnell after the <strong>de</strong>ath of V.<br />

Schiffner).<br />

SEHNEM, A. 1953. Bryologia riogran<strong>de</strong>nsis. I. Elementos austral-antárticos da flora briológica do<br />

Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. In: Anais Botânicos do Herbário “Barbosa Rodrigues”. Itajaí 5: 95-106.<br />

SEHNEM, A. 1955. Vegetationsbild <strong>de</strong>r Laubmoose von Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasilien. Mitteilungen<br />

<strong>de</strong>r Thüringischen Botanischen Gesellschaft 1(2-3): 208-221.<br />

SEHNEM, A. 1969. Musgos Sul-Brasileiros. I. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 27: 1-36.<br />

SEHNEM, A. 1970 Musgos Sul-brasileiros II. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 28: 1- 106.<br />

SEHNEM, A. 1972. Musgos Sul-Brasileiros III. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 29: 1-70.<br />

SEHNEM, A. 1976. Musgos Sul-Brasileiros IV. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 30: 1-79.<br />

SEHNEM, A. 1978. Musgos Sul-Brasileiros V. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 32: 1-170.<br />

SEHNEM, A. 1979. Musgos Sul-Brasileiros VI. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 33: 1-149.<br />

SEHNEM, A. 1980. Musgos Sul-Brasileiros VII. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 34: 1-121.<br />

SILVA, M.P. & PÔRTO, K.C. 2009. Effect of fragmentation on the community structure of epixylic<br />

bryophytes in Atlantic forest remnants in the Northeast of Brazil. Biodiversity and Conservation 18:<br />

317-337.<br />

SMITH, G.L. 1976. Neotropical Polytrichaceae 5. The Bryologist 79(4): 518-520.<br />

SO, M.L. 2005. Porella (Porellaceae, Marchantiophyta) in Latin America. New Zealand Journal of<br />

Botany 43: 301-321.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 165<br />

SPRUCE, R. 1889. Hepaticae novae americanae tropical et aliae, a Ricardo Spruce <strong>de</strong>scriptiae 2.<br />

Bulletin <strong>de</strong> la Societé Botanique <strong>de</strong> France 36(suppl.): 188-224.<br />

STARK, L.R. 1987. A taxonomic monograph of Forsstroemia Lindb. (Bryopsida: Leptodontaceae).<br />

The Journal of the Hattori Botanical Laboratory 63: 133-218.<br />

STEPHANI, F. 1896. Hepaticarum Species novae IX. Hedwigia 35: 73-140.<br />

STEPHANI, F. 1897. Die Lebermoose <strong>de</strong>r I. Regnellschen Expedition nach Südamerika. Mit einer<br />

geographischen Einleitung von C. A. M. Lindman. Bihang till K. svenska VetenskapsAka<strong>de</strong>miens<br />

Handlingar 23 Af. 3(2): 1-36.<br />

STEPHANI, F. 1898. Species Hepaticarum. Bulletin of the Herbier Boissier 8(1-4): 309-343.<br />

STEPHANI, F. 1899. Species Hepaticarum. Bulletin of the Herbier Boissier 7(1-2): 84-110, 198-225,<br />

381-407, 655-695, 727-764, 927-956.<br />

STEPHANI, F. 1900. Beiträge zur Lebermoosflora Westpatagoniens und <strong>de</strong>s südlichen Chile.<br />

Bihang till K. svenska VetenskapsAka<strong>de</strong>miens Handlingar 26 Af. 3(6): 1-69.<br />

STEPHANI, F. 1909. Species Hepaticarum. Bulletin of the Herbier Boissier 9: 1-99, 517-693.<br />

STEPHANI, F. 1910. Madotheca in Species Hepaticarum, Vol. 6: 243–315. Genève et Bale.<br />

STEPHANI, F. 1911. Botanische Ergebnisse <strong>de</strong>r schwedischen Expedition nach Patagonia und <strong>de</strong>r<br />

Feuerlan<strong>de</strong> 1907-1909. II Die Lebermoose. Bihang till K. svenska VetenskapsAka<strong>de</strong>miens<br />

Handlingar 46(9): 1-92.<br />

STEPHANI, F. 1913. Species Hepaticarum 5: 178-480.<br />

STEPHANI, F. 1914. Species Hepaticarum 5: 481-705.<br />

STEPHANI, F. 1915. Species Hepaticarum 5: 706-848.<br />

STEPHANI, F. 1916. Species Hepaticarum 5: 849-1006.<br />

STOTLER, R.E. 1970. The genus Frullania subgenus Frullania in Latin America. Nova Hedwigia<br />

18:397-555.<br />

STOTLER, R.E. & CRANDALL-STOTLER, B. 1974. A monograph of the genus Bryopteris (Swartz)<br />

Nees von Esenbeek. Bryophytorum Bibliotheca 3:1-159.<br />

STOTLER, R.E. & CRANDALL-STOTLER, B. 2005. A revised classification of the Anthocerotophyta<br />

and a checklist of the hornworts of North America, North of Mexico. The Bryologist 108(1): 16-26.<br />

STOTLER, R., CARGILL, C.D., BRAY, J.Jr. & CRANDALL-STOTLER, B. 2005. Proposal to<br />

conserve the names Fossombronia caespitiformis and Jungermannia angulosa with conserved<br />

types (Marchantiophyta: Fossombroniaceae). Taxon 54(2): 546-548.<br />

TEEUWEN, M. 1989. A revision of the genus Odontolejeunea (Spruce) Schiffn. (Lejeuneaceae,<br />

Hepaticae). Nova Hedwigia 48(1-2): 1-32.<br />

THÉRIOT, I. 1935(1936). Contribution a la flore bryologique du Chili. Revista Chilena <strong>de</strong> Historia<br />

Natural 39: 16-21.<br />

TIXIER, P. 1991. Bryophyta exótica - 9. Quelques Lejeuneaceae (Hepatiques) nouvelles pour<br />

l'Amérique du Sud. Candollea 46: 267-302.<br />

ULE, H. 1899. Die Verbreitung <strong>de</strong>r Torfmoose und Moore in Brasilien. In: Engler Systematik,<br />

Pflanzengeschichte und Pflanzengeographie. Botanische.<br />

WARNSTORF, C. 1898. Beträge zem Kenntniss exotischen und europäischer Torfmoose.<br />

Botanische Centralblatt 76(12): 385-390.<br />

WARNSTORF, C. 1911. Sphagnales-Sphagnaceae. Das Pflanzenreich 51: 5-546.<br />

WARNSTORF , C. 1916. Bryophyta nova europaea et exotica. Hedwigia 57: 62-131.<br />

WELCH, W.H. 1960. A monograph of the Fontinalaceae. The Hague, Martinus Nijhoff. 1-57.<br />

VALENTE, E.B., PÔRTO, K.C., VILLAS BÔAS-BASTOS, S.B. & BASTOS, C.J.P. 2009. Musgos<br />

(Bryophyta) <strong>de</strong> um fragmento <strong>de</strong> Mata Atlântica na Serra da Jibóia, município <strong>de</strong> Santa Terezinha,<br />

BA, Brasil. Acta Botanica Brasilica 23(2): 369-375.<br />

VAN SLAGEREN, M.W.S.J.M. 1985. A taxonomic monograph of the genera Brachiolejeunea and<br />

Frullanoi<strong>de</strong>s (Hepaticae) with a SEM analysis of the sporophyte in the Ptychanthoi<strong>de</strong>ae. 309 p.


166 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

VAN SLAGEREN, M.W.S.J.M. & GRADSTEIN, S.R. 1981. Studies on Lejeuneaceae subfam.<br />

Ptychanthoi<strong>de</strong>ae. VII. Paraphyllia in Brachyolejeunea laxifolia (Tayl.) Schiffn. Jorunal of Bryology<br />

11: 463-466.<br />

VATTIMO, I. 1968. Notas Fitogeográficas I: Lista das espécies sul-americanas <strong>de</strong> Shagnaceae<br />

(Bryophyta, Musci). Atas da Socieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Biologia do Rio <strong>de</strong> Janeiro 12 (3): 97-103.<br />

VATTIMO, I. 1970. Notas Fitogeográficas II: Localida<strong>de</strong>s sul-americanas <strong>de</strong> Sphagnaceae<br />

(Bryophyta, Musci). Atas da Socieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Biologia do Rio <strong>de</strong> Janeiro 13 (5-6): 161-165.<br />

VAZ, T.F. & COSTA, D.P. 2006a. Os gêneros Brymela, Callicostella, Crossomitrium, Cyclodictyon,<br />

Hookeriopsis, Hypnella e Trachyxiphyum (Pilotrichaceae, Bryophyta) no Estado do Rio <strong>de</strong> Janeiro,<br />

Brasil. Acta Botanica Brasilica 20(4): 955-973.<br />

VAZ, T.F. & COSTA, D.P. 2006b. Os gêneros Lepidopilidium, Lepidopilum, Pilotrichum e<br />

Thamniopsis (Pilotrichaceae, Bryophyta) no Estado do Rio <strong>de</strong> Janeiro, Brasil. Acta Botanica<br />

Brasilica 20(4): 975-993.<br />

VAZ-IMBASSAHY, T.F. & COSTA, D.P. 2009. New combinations and new synonyms in<br />

Pilotrichaceae (Bryophyta). II. Nova Hedwigia 88(3-4): 465-474.<br />

VIANNA, E.C. 1970. Marchantiales e Anthocerotales coletadas no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Iheringia,<br />

série Botânica 14: 45-54.<br />

VIANNA, E.C. 1971. Consi<strong>de</strong>rações sobre algumas hepáticas <strong>de</strong> Gramado, Rio Gran<strong>de</strong> do Sul,<br />

Brasil. Iheringia, série Botânica 15: 3-17.<br />

VIANNA, E.C. 1976. Marchantiales (Hepaticopsida) coletadas no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. Tese <strong>de</strong> Livre<br />

Docência, Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Porto Alegre.<br />

VIANNA, E.C. 1981a. Sphaerocarpos mucciloi, a new hepatic from Brazil. Lindbergia 7(1): 58-60.<br />

VIANNA, E.C. 1981b. Sobre a ocorrência nova <strong>de</strong> Monoclea Hook. (Hepaticae) no Rio Gran<strong>de</strong> do<br />

Sul, Brasil. Iheringia, série Botânica 26:165-167.<br />

VIANNA, E.C. 1981c. O gênero Riccia (Marchantiales) no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. I Subgen.<br />

Ricciella e Thallocarpus. Rickia 9: 71-80.<br />

VIANNA, E.C. 1985. Flora Ilustrada do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. 15. Marchantiales. Boletim do <strong>Instituto</strong><br />

<strong>de</strong> Biociências 38: 1-213.<br />

VIANNA, E.C. 1988. Donnés additionnalles sur Riccia jovet-astiae E.C. Vianna, espècie brésilienne<br />

(Rio Gran<strong>de</strong> do Sul). Cryptogamie, Bryologie et Lichénologie 9(1): 73-75.<br />

VIANNA, E.C. 1990. Dados adicionais sobre Riccia fruchartii Steph. Iheringia, série Botânica<br />

40:127-130.<br />

VITAL, D.M. 1980. Erpodiaceae (Musci) do Brasil. Dissertação <strong>de</strong> Mestrado, Universida<strong>de</strong> Estadual<br />

<strong>de</strong> Campinas, Campinas.<br />

VITAL, D.M. & VISNADI, S.R. 2000. New records and notes on Brazilian bryophytes. The Journal of<br />

the Hattori Botanical Laboratory 88: 279-285.<br />

YAMADA, K. 1981. Notes on the type specimens of Radula taxa from Latin America (2). The<br />

Journal of the Hattori Botanical Laboratory 49: 385-398.<br />

YANO, O. 1975. Leucobryaceae (Bryopsida) do Estado <strong>de</strong> São Paulo. Dissertação <strong>de</strong> Mestrado.<br />

Escola Paulista <strong>de</strong> Medicina, São Paulo.<br />

YANO, O. 1981a. A checklist of Brazilian Mosses. The Journal of the Hattori Botanical Laboratory<br />

50: 279-456.<br />

YANO, O. 1981b. Aytoniaceae (Marchantiophyales, Hepaticopsida) no Brasil. Revista Brasileira <strong>de</strong><br />

Botânica 4(2): 89-94.<br />

YANO, O. 1981c. Distribuição <strong>de</strong> Ricciocarpus natans (L.) Corda (Marchantiales, Hepaticopsida) no<br />

Brasil. Rickia 9: 1-5.<br />

YANO, O. 1984a. Checklist of Brazilian liverworts and hornworts. The Journal of the Hattori<br />

Botanical Laboratory 56: 481-548.<br />

YANO, O. 1984b. Contribuição ao inventário dos Musci brasileiros: 3. Racopilaceae (Bryopsida,<br />

Isobryales). Revista Brasileira <strong>de</strong> Botânica 7: 57-63.


LISTA DAS BRIÓFITAS... 167<br />

YANO, O. 1986. Contribuição ao inventário dos Musci brasileiros: 5. Rhizogoniaceae (Bryopsida).<br />

Rickia 13: 49-60.<br />

YANO, O. 1987. Grimmia laevigata, a new record for Brazil. Memoirs of The New York Botanical<br />

Gar<strong>de</strong>n 45: 289-291.<br />

YANO, O. 1989. An additional checklist of Brazilian bryophytes. The Journal of the Hattori Botanical<br />

Laboratory 66: 371-434.<br />

YANO, O. 1990. Estudos <strong>de</strong> Briófitas do Brasil. Plagiomniaceae (Bryopsida). Revista Brasileira <strong>de</strong><br />

Botânica 13: 103-108.<br />

YANO, O. 1992a. Novas localida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> musgos nos estados do Brasil. Acta Amazonica 22(2): 197-<br />

218.<br />

YANO, O. 1992b. Leucobryaceae (Bryopsida) do Brasil. Tese <strong>de</strong> Doutorado, Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São<br />

Paulo, São Paulo.<br />

YANO, O. 1995. A new additional annotated checklist of Brazilian bryophytes. The Journal of the<br />

Hattori Botanical Laboratory 78: 137-182.<br />

YANO, O. 2004. Novas ocorrências <strong>de</strong> briófitas para vários estados do Brasil. Acta Amazonica 34:<br />

559-576.<br />

YANO, O. 2006a. Novas adições ao catálogo <strong>de</strong> briófitas brasileiras. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong><br />

Botânica 17: 1-142.<br />

YANO, O. 2006b. Novas adições as briófitas brasileiras. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botanica 18: 229-<br />

233.<br />

YANO, O. 2008. Catálogo <strong>de</strong> antóceros e hepáticas brasileiros: literatura original, basiônimo,<br />

localida<strong>de</strong>-tipo e distribuição geográfica. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica 19: 1-110.<br />

YANO, O. & BORDIN, J. 2006. Novas ocorrências <strong>de</strong> briófitas para o Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil.<br />

Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica 18: 111-122.<br />

YANO, O. & LUIZI-PONZO, A.P. 2006. Chonecolea doellingeri (Chonecoleaceae, Hepaticae),<br />

taxonomia e distribuição geográfica no Brasil. Acta Botanica Brasilica 20(4): 783-788.<br />

YANO, O. & MELLO, Z.R. 1989. Estudos <strong>de</strong> Briófitas do Brasil: 6. Phyllogoniaceae (Bryopsida).<br />

Acta Botanica Brasilica 3(suppl.): 119-129.<br />

YANO, O. & PERALTA, D.F. 2008a. Tipos Nomenclaturais <strong>de</strong> Briófitas do Herbarium Anchieta<br />

(Paca), Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 59: 7-70.<br />

YANO, O. & PERALTA, D.F. 2008b. Briófitas do Espírito Santo existentes no Herbário Científico do<br />

Estado “Maria Eneyda P. Kauffmann Fidalgo”, <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica, São Paulo, Brasil. Boletim do<br />

Museu <strong>de</strong> Biologia Mello Leitão, Nova Série 24: 5-100.<br />

YANO, O., PIRANI, J.R. & SANTOS, D.P. 1985. O gênero Sphagnum (Bryopsida) nas regiões Sul e<br />

Su<strong>de</strong>ste do Brasil. Revista Brasileira <strong>de</strong> Botânica 8: 55-80.<br />

ZANDER, R.H. 1972. Revision of the genus Leptodontium (Musci) in the New World. The Bryologist<br />

75(3): 213-280.<br />

ZOMLEFER, W.B. 1991. I<strong>de</strong>ntification of types and original material for some epithets of Rigodium<br />

Kunze ex Schwägr. (Musci: Rigodiaceae). Journal of Bryology 16: 397-402.<br />

ZOMLEFER, W.B. 1993. A revision of Rigodium (Musci: Rigodiaceae). The Bryologist 96(1): 1-72.<br />

ZOMLEFER, W.B. & BUCK, W.R. 1990. A reassessment of four Rigodium types. The Bryologist<br />

93(3): 303-308.<br />

Índice <strong>de</strong> gênero<br />

Acanthocoleus.......................................... 51<br />

Acaulon .................................................. 129<br />

Acrolejeunea ............................................ 51<br />

Acroporium............................................. 137<br />

A<strong>de</strong>lothecium............................................ 71<br />

Aerolindigia............................................... 74<br />

Amblystegium .......................................... 71<br />

Anacolia................................................... 72<br />

Anastrophyllum ........................................ 51<br />

Ångstroemia............................................146<br />

Anoplolejeunea ........................................ 51<br />

Anthoceros............................................... 42


168 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Aphanolejeunea ....................................... 51<br />

Aptychopsis............................................ 138<br />

Archidium ................................................. 71<br />

Archilejeunea............................................ 52<br />

Asterella ................................................... 43<br />

Atrichum ................................................. 127<br />

Aulacomnium............................................ 72<br />

Aulacopilum.............................................. 90<br />

Balantiopsis.............................................. 44<br />

Barbula................................................... 130<br />

Bazzania .................................................. 57<br />

Brachiolejeunea........................................ 52<br />

Brachymenium ......................................... 79<br />

Brachythecium.......................................... 74<br />

Braunia..................................................... 98<br />

Breutelia................................................... 72<br />

Bruchia..................................................... 78<br />

Brymela.................................................. 122<br />

Bryopteris ................................................. 44<br />

Bryum............................................... 79, 146<br />

Callicostella ............................................ 122<br />

Calypogeia ............................................... 45<br />

Calyptothecium....................................... 133<br />

Calyptrochaeta ......................................... 84<br />

Campylopus ............................................. 85<br />

Cardotiella .............................................. 115<br />

Catagonium.............................................. 83<br />

Caudalejeunea ......................................... 52<br />

Ceratolejeunea ......................................... 52<br />

Cheilolejeunea.......................................... 52<br />

Chenia.................................................... 130<br />

Chionoloma ............................................ 130<br />

Chonecolea .............................................. 45<br />

Chryso-hypnum ........................................ 99<br />

Clasmatocolea.......................................... 46<br />

Colobodontium ....................................... 138<br />

Cololejeunea ............................................ 53<br />

Colura....................................................... 53<br />

Corsinia.................................................... 46<br />

Cryphaea.................................................. 83<br />

Cryphidium ............................................... 84<br />

Cryptopapillaria ...................................... 107<br />

Ctenidium ............................................... 100<br />

Cyclodictyon........................................... 123<br />

Dicranella ................................................. 87<br />

Dicranoloma ............................................. 88<br />

Didymodon ............................................. 130<br />

Dimerodontium ......................................... 91<br />

Ditrichum .................................................. 89<br />

Donnellia ................................................ 138<br />

Drepanolejeunea ...................................... 53<br />

Dumortiera ............................................... 58<br />

Entodon.................................................... 90<br />

Entodontopsis......................................... 143<br />

Entosthodon ............................................. 96<br />

Epipterygium .......................................... 110<br />

Erpodium.................................................. 90<br />

Erythrodontium......................................... 90<br />

Eulacophyllum.........................................143<br />

Eurhynchium............................................ 74<br />

Eustichia .................................................. 91<br />

Fabronia............................................91, 145<br />

Fissi<strong>de</strong>ns...........................................92, 145<br />

Floribundaria...........................................107<br />

Fontinalis ................................................. 96<br />

Forsstroemia...........................................105<br />

Fossombronia .....................................46, 51<br />

Frullania................................................... 47<br />

Frullanoi<strong>de</strong>s ............................................. 53<br />

Funaria..................................................... 96<br />

Gemmabryum .......................................... 80<br />

Grimmia ................................................... 98<br />

Groutiella ................................................115<br />

Haplocladium ..........................................105<br />

Haplohymenium ....................................... 71<br />

Hedwigia .................................................. 98<br />

Hedwigidium ............................................ 99<br />

Helicodontium .........................................111<br />

Helicophyllum........................................... 99<br />

Hemiragis................................................124<br />

Herbertus ................................................. 47<br />

Heterophyllium ........................................138<br />

Holomitrium.............................................. 88<br />

Hookeria .................................................. 99<br />

Hookeriopsis ...........................................124<br />

Hymenodon ............................................136<br />

Hyophila..................................................130<br />

Hypnella..................................................124<br />

Hypnum ..................................................100<br />

Hypopterygium........................................103<br />

Isopterygium ...........................................100<br />

Isotachis................................................... 44<br />

Jungermannia .......................................... 51<br />

Kurzia ...................................................... 57<br />

Leiomela .................................................. 73<br />

Lejeunea .................................................. 53<br />

Lepicolea ................................................. 57<br />

Lepidopilidium .........................................124<br />

Lepidopilum ............................................125<br />

Lepidozia ................................................. 58<br />

Leptobryum.............................................107<br />

Leptodictyum............................................ 71<br />

Leptodontium ..........................................130<br />

Leptolejeunea .......................................... 54<br />

Lepyrodon...............................................105<br />

Leskea ....................................................146<br />

Leucobryum ............................106, 145, 146<br />

Leucodon ................................................107<br />

Leucolejeunea.......................................... 55<br />

Lophocolea .............................................. 46<br />

Lopholejeunea ......................................... 55<br />

Lopidium .................................................103<br />

Lunularia .................................................. 58<br />

Macrocoma .............................................116


LISTA DAS BRIÓFITAS... 169<br />

Macromitrium.......................................... 117<br />

Marchantia ............................................... 58<br />

Mastigolejeunea ....................................... 55<br />

Meiothecium........................................... 138<br />

Meteoridium.............................................. 74<br />

Meteoriopsis........................................... 108<br />

Meteorium .............................................. 108<br />

Metzgeria ................................................. 59<br />

Microcampylopus...................................... 88<br />

Microlejeunea ........................................... 55<br />

Mielichhoferia ......................................... 110<br />

Mironia ................................................... 131<br />

Mittenothamnium.................................... 101<br />

Monoclea.................................................. 62<br />

Myrinia.................................................... 112<br />

Myriocoleopsis.......................................... 55<br />

Neckera.................................................. 112<br />

Neckeropsis............................................ 113<br />

Neesioscyphus ......................................... 44<br />

Neurolejeunea .......................................... 56<br />

Noteroclada.............................................. 63<br />

Octoblepharum....................................... 115<br />

Odontolejeunea ........................................ 56<br />

Oligotrichum ........................................... 128<br />

Omphalanthus .......................................... 56<br />

Orthodontium.......................................... 115<br />

Orthostichella ......................................... 103<br />

Orthostichopsis....................................... 134<br />

Orthotrichum........................................... 118<br />

Oxymitra................................................... 62<br />

Palamocladium......................................... 75<br />

Pallavicinia ............................................... 62<br />

Papillaria ........................................ 109, 146<br />

Pelekium ................................................ 144<br />

Phaeoceros .............................................. 42<br />

Philonotis.................................................. 73<br />

Phyllogonium.......................................... 122<br />

Phymatoceros .......................................... 42<br />

Physcomitrium.......................................... 97<br />

Pilopogon ................................................. 89<br />

Pilosium.................................................. 143<br />

Pilotrichella..................................... 104, 105<br />

Pinnatella ............................................... 113<br />

Plagiochasma........................................... 43<br />

Plagiochila................................................ 63<br />

Plagiomnium........................................... 110<br />

Plagiothecium......................................... 127<br />

Platygyriella............................................ 102<br />

Platyhypnidium ......................................... 75<br />

Plaubelia ................................................ 131<br />

Pleuridium ................................................ 89<br />

Pleurochaete .......................................... 131<br />

Pogonatum............................................. 128<br />

Pohlia ..................................................... 111<br />

Polytricha<strong>de</strong>lphus ................................... 128<br />

Polytrichastrum....................................... 155<br />

Polytrichum............................................. 128<br />

Porella ..................................................... 65<br />

Porothamnium.........................................113<br />

Porotricho<strong>de</strong>ndron...................................114<br />

Porotrichum.............................................114<br />

Prionodon ...............................................133<br />

Pseudocryphaea .....................................137<br />

Pseudotrachypus ....................................110<br />

Pterobryon ..............................................134<br />

Pterogonia<strong>de</strong>lphus ..................................107<br />

Pterogonidium.........................................138<br />

Pterogoniopsis ........................................138<br />

Ptychomitrium .........................................135<br />

Ptychomnion ...........................................134<br />

Ptychostomum ......................................... 81<br />

Puiggariopsis ........................................... 75<br />

Pycnolejeunea ......................................... 56<br />

Pyrrhobryum ...........................................136<br />

Racopilum...............................................135<br />

Radula ..................................................... 66<br />

Reboulia................................................... 43<br />

Rectolejeunea.......................................... 56<br />

Renaudia ................................................134<br />

Rhacocarpus...........................................136<br />

Rhamphidium........................................... 89<br />

Rhodobryum .....................................81, 146<br />

Rhynchostegium ...................................... 75<br />

Riccardia.................................................. 42<br />

Riccia....................................................... 67<br />

Ricciocarpos ............................................ 70<br />

Rigodium.................................................136<br />

Rosulabryum............................................ 82<br />

Schiffneriolejeunea................................... 56<br />

Schlotheimia ...........................................119<br />

Schoenobryum......................................... 84<br />

Sclerodontium.......................................... 89<br />

Sematophyllum .......................................138<br />

Sphaerocarpos......................................... 70<br />

Sphagnum ..............................................141<br />

Squamidium............................................. 76<br />

Stereophyllum .........................................143<br />

Stictolejeunea .......................................... 56<br />

Strepsilejeunea ........................................ 56<br />

Streptocalypta.........................................131<br />

Streptopogon ..........................................131<br />

Symphyogyna .......................................... 63<br />

Syntrichia................................................131<br />

Syrrhopodon ............................................ 82<br />

Targionia.................................................. 70<br />

Taxilejeunea............................................. 57<br />

Taxiphyllum.............................................102<br />

Telaranea................................................. 58<br />

Tetraplodon.............................................143<br />

Tetrapterum ............................................132<br />

Thamniopsis............................................126<br />

Thamnobryum.........................................115<br />

Thuidiopsis..............................................144<br />

Thuidium .................................................144


170 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />

Tortella ................................................... 132<br />

Tortula.................................................... 132<br />

Trachyxiphium ........................................ 126<br />

Trematodon.............................................. 78<br />

Trichocolea............................................... 70<br />

Trichostomum......................................... 132<br />

Uleastrum............................................... 136<br />

Vesicularia ..............................................102<br />

Vittia......................................................... 71<br />

Weissia ...................................................133<br />

Wijkia ......................................................141<br />

Zelometeorium ......................................... 77<br />

Zygodon..................................................121

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!