Bordin e Yano - Instituto Anchietano de Pesquisas
Bordin e Yano - Instituto Anchietano de Pesquisas
Bordin e Yano - Instituto Anchietano de Pesquisas
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
LISTA DAS BRIÓFITAS (ANTHOCEROTOPHYTA,<br />
BRYOPHYTA, MARCHANTIOPHYTA) DO RIO GRANDE DO<br />
SUL, BRASIL<br />
Msc. Juçara <strong>Bordin</strong>1, 2<br />
Dra. Olga <strong>Yano</strong><br />
Abstract<br />
Checklist of Bryophytes (Anthocerotophyta, Bryophyta, Marchantiophyta) of Rio<br />
Gran<strong>de</strong> do Sul, Brazil. A checklist of the bryophytes from the State of Rio<br />
Gran<strong>de</strong> do Sul, Brazil, based on literature records, is presented. For each<br />
record the geographic distribution in Brazil and in the cities and localities in Rio<br />
Gran<strong>de</strong> do Sul State were ad<strong>de</strong>d. Currently are recor<strong>de</strong>d 760 taxa in 93 families<br />
and 250 genera have been refered for this State. Anthocerotophyta is<br />
represented by four taxa, belonging to two families and three genera;<br />
Marchantiophyta presents 220 taxa in 29 families and 69 genera and Bryophyta<br />
is represented by 536 taxa, distributed in 62 families and 178 genera.<br />
Key words: bryophytes, geographic distribution, Rio Gran<strong>de</strong> do Sul<br />
Resumo<br />
Foram compilados os dados disponíveis em literatura das briófitas do Estado<br />
do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul e elaborada uma lista com 760 táxons, em 93 famílias e<br />
250 gêneros. Para cada táxon é apresentada a distribuição geográfica<br />
brasileira e, para o estado do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, estão indicados os municípios<br />
e localida<strong>de</strong>s on<strong>de</strong> os táxons ocorrem. Anthocerotophyta está representada por<br />
quatro táxons, distribuídos em duas famílias e três gêneros; Marchantiophyta<br />
apresenta 220 táxons, em 29 famílias e 69 gêneros e Bryophyta está<br />
representada por 536 táxons, em 62 famílias e 178 gêneros.<br />
Palavras-chave: briófitas, distribuição geográfica, Rio Gran<strong>de</strong> do Sul<br />
Introdução<br />
O Rio Gran<strong>de</strong> do Sul possui uma das floras briológicas mais ricas e<br />
diversas <strong>de</strong>vido à varieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> condições ecológicas e à posição geográfica<br />
que o Estado ocupa (Sehnem 1953).<br />
Conforme o breve histórico da Briologia Riogran<strong>de</strong>nse, feito por<br />
Sehnem (1953), as primeiras coletas <strong>de</strong> briófitas foram realizadas por Sellow,<br />
que chegou ao Estado em 1823 e teve suas amostras tratadas por Hornschuch<br />
no primeiro volume da Flora Brasiliensis <strong>de</strong> Martius, publicado em 1840. Outros<br />
botânicos como Lindman, Tweedie e Malme passaram pelo Estado com o<br />
intuito <strong>de</strong> coletar fanerógamas e acabaram por coletar também alguns musgos<br />
que lhes chamaram especial atenção.<br />
As primeiras listas <strong>de</strong> briófitas para o Rio Gran<strong>de</strong> do Sul foram<br />
publicadas por Brotherus (1900) e Lindman (1906) que citaram 98 e 81 táxons,<br />
1 Programa <strong>de</strong> Pós-Graduação em Biodiversida<strong>de</strong> Vegetal e Meio Ambiente. <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica,<br />
Caixa Postal 3005, 01061-970 São Paulo, SP, Brasil.<br />
2 Autor para correspondência: jucarabordin@gmail.com<br />
PESQUISAS, BOTÂNICA Nº 61:39-170 São Leopoldo: <strong>Instituto</strong> <strong>Anchietano</strong> <strong>de</strong> <strong>Pesquisas</strong>, 2010.
40 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
respectivamente, a maioria hoje sinonimizados, indicando apenas sua<br />
ocorrência no Estado.<br />
Em 1938 iniciaram-se as coletas e os estudos <strong>de</strong> Aloysio Sehnem, que<br />
enviou parte <strong>de</strong> seu material para Luisier (1941) e parte para Bartram (1952) o<br />
qual publicou 17 espécies novas para a ciência, todas coletadas por Sehnem.<br />
Sehnem (1953) publicou seu primeiro trabalho: “Elementos austral-antárticos<br />
na flora briológica do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul” e a partir <strong>de</strong> então seguiram-se várias<br />
publicações: Sehnem (1955, 1969, 1970, 1972, 1976, 1978, 1979, 1980), todas<br />
tratando apenas <strong>de</strong> musgos.<br />
Posteriormente os <strong>de</strong>mais trabalhos <strong>de</strong>senvolvidos no Estado foram <strong>de</strong><br />
Lorscheitter (1973) que iniciou os estudos das hepáticas folhosas; Bueno<br />
(1984, 1986) publicou trabalhos referentes a gêneros <strong>de</strong> Jungermanniales,<br />
exceto Lejeuneaceae e ao gênero Balantiopsis; Lemos-Michel (1980, 1983,<br />
1999, 2001) trabalhou com hepáticas folhosas e alguns musgos; Lemos-Michel<br />
& <strong>Yano</strong> (1998) estudaram o gênero Bryopteris; Lemos-Michel & Bueno (1992)<br />
publicaram sobre o gênero Bazzania; Lorscheitter-Baptista (1977) publicou um<br />
guia para os gêneros <strong>de</strong> Lejeuneaceae na Flora Ilustrada do Rio Gran<strong>de</strong> do<br />
Sul; Oliveira (1973) estudou as espécies <strong>de</strong> Radula; Vianna (1970, 1971, 1976,<br />
1981a, 1981b, 1981c, 1985, 1988, 1990), estudou as hepáticas talosas; Farias<br />
(1982, 1984, 1987) <strong>de</strong>senvolveu estudos com Polytrichaceae; <strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />
(2006) citaram novas ocorrências para o Estado; Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho<br />
(2008) estudaram as briófitas corticícolas <strong>de</strong> mata ciliar ao longo do Rio<br />
Uruguai; <strong>Yano</strong> & Peralta (2008a) ilustraram 47 tipos nomenclaturais <strong>de</strong> briófitas<br />
do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul <strong>de</strong>positados no Herbarium Anchieta (PACA) e<br />
recentemente, <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> (2009a, b, c) estudaram as briófitas da área<br />
urbana do município <strong>de</strong> Caxias do Sul, publicando também novas ocorrências<br />
para o Estado. Recentes teses e floras neotropicais também estão disponíveis,<br />
porém as mesmas englobam áreas amplas e apenas citam espécies para o Rio<br />
Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />
Comparado com outros estados brasileiros, o Rio Gran<strong>de</strong> do Sul possui<br />
um bom número <strong>de</strong> estudos, no entanto, os trabalhos contemplam apenas uma<br />
pequena parte do Estado, sendo fundamentais estudos em outras áreas. Além<br />
disso, existem muitos dados esparsos ou publicados apenas em teses ou<br />
dissertações, o que dificulta o acesso. Há apenas uma lista <strong>de</strong> briófitas para o<br />
Estado, organizada por Putzke, disponível em meio eletrônico<br />
(http://br.geocities.com/jrputzkebr/briofita.html, acesso em 07.08.2009) <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
2004 (comunicação pessoal), na qual são citados 657 táxons. Esta é uma<br />
importante contribuição para o conhecimento das briófitas do Estado, porém<br />
esta lista não apresenta referências bibliográficas para nenhum táxon <strong>de</strong><br />
musgo citado, o que impossibilita a localização das informações sobre a<br />
distribuição geográfica <strong>de</strong>stes táxons no Estado.<br />
Assim, os objetivos <strong>de</strong>ste trabalho são atualizar a lista existente e<br />
compilar os dados citados em diversos trabalhos em uma lista única, a qual<br />
informará o número <strong>de</strong> táxons ocorrentes no Estado, bem como sua<br />
distribuição geográfica no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul e no Brasil.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 41<br />
É importante salientar que esta é uma lista baseada em dados <strong>de</strong><br />
literatura e que futuros estudos taxonômicos <strong>de</strong>stas espécies, bem como<br />
intensas coletas no Estado, <strong>de</strong>verão ser realizados visando conhecer a real<br />
diversida<strong>de</strong> <strong>de</strong> briófitas existente no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />
Material e Métodos<br />
Para a elaboração da lista partiu-se inicialmente dos catálogos <strong>de</strong> <strong>Yano</strong><br />
(1981a, 1984a, 1989, 1995, 2006 e 2008), que se referem às espécies<br />
ocorrentes no Brasil, citados em literatura. Destas listas foram extraídos todos<br />
os táxons ocorrentes no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. Muitos táxons foram<br />
sinonimizados, por isso todos os nomes foram conferidos e atualizados e os<br />
sinônimos foram listados a parte (tabela 1). Optou-se por listar todos os nomes<br />
dos táxons já citados em literatura. Foram incluídos os táxons conhecidos<br />
apenas para a localida<strong>de</strong>-tipo e também nomes citados em literatura antiga, os<br />
quais não passaram por nenhuma revisão taxonômica, portanto po<strong>de</strong>m ser<br />
sinonimizados futuramente, o que diminuirá o número <strong>de</strong> táxons citados para o<br />
Estado.<br />
O sistema <strong>de</strong> classificação utilizado foi <strong>de</strong> Stotler & Crandall-Stotler<br />
(2005) para Anthocerotophyta, Crandall-Stotler & Stotler (2000) para<br />
Marchantiophyta e Buck & Goffinet (2000) para Bryophyta. As abreviações dos<br />
autores dos epítetos específicos foram baseadas em Brummitt & Powell (1992)<br />
e os periódicos dos cabeçalhos taxonômicos em Bridson & Smith (1991).<br />
Para a distribuição geográfica dos táxons no Brasil foram consultados<br />
os catálogos <strong>de</strong> <strong>Yano</strong> (1981a, 1984a, 1989, 1995, 2006 e 2008) e os trabalhos<br />
mais recentes <strong>de</strong> <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> (2009b, c), Ireland & Buck (2009), Peralta<br />
(2009), Valente et al. (2009), Bastos & Villas Bôas-Bastos (2008a, b), Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong>-Filho (2008), <strong>Yano</strong> & Peralta (2008b). A distribuição geográfica no Rio<br />
Gran<strong>de</strong> do Sul foi baseada nos trabalhos on<strong>de</strong> as espécies foram citadas<br />
originalmente e nos trabalhos <strong>de</strong> Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho (2008) e <strong>Bordin</strong> &<br />
<strong>Yano</strong> (2009a, b, c).<br />
Foram citados os nomes dos municípios separados por ponto-e-vírgula<br />
(;), sempre que possível os nomes dos distritos, regiões administrativas e<br />
localida<strong>de</strong>s, separadas por vírgula (,) e, quando encontrados, nomes <strong>de</strong> vilas<br />
ou localida<strong>de</strong>s menores separados por hífen (-). Diversos distritos, bairros ou<br />
localida<strong>de</strong>s citadas na literatura antiga foram emancipadas e alguns municípios<br />
tiverem seus nomes mudados. Desta maneira, estes nomes estão sendo<br />
citados conforme mencionado na literatura original, e entre parênteses o nome<br />
atualmente utilizado (tabela 2).<br />
Resultados<br />
São listados 760 táxons para o Estado do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, em 93<br />
famílias e 250 gêneros. Anthocerotophyta está representada por quatro táxons,<br />
distribuídos em duas famílias e três gêneros; Marchantiophyta apresenta 220<br />
táxons, em 29 famílias e 69 gêneros e Bryophyta está representada por 536<br />
táxons, distribuídos em 62 famílias e 178 gêneros.
42 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
O número <strong>de</strong> táxons <strong>de</strong> Bryophyta é consi<strong>de</strong>ravelmente maior do que o<br />
número <strong>de</strong> táxons <strong>de</strong> Marchantiophyta e isto se <strong>de</strong>ve, principalmente, ao<br />
gran<strong>de</strong> número <strong>de</strong> coletas <strong>de</strong> Sehnem, que trabalhou apenas com musgos.<br />
As áreas do Estado abrangidas com coletas estão restritas às regiões<br />
da Encosta Superior e Inferior do Nor<strong>de</strong>ste, algumas coletas na região dos<br />
Campos <strong>de</strong> Cima da Serra e coletas isoladas nas <strong>de</strong>mais regiões. As regiões<br />
do Litoral, Campanha, Missões, Alto Uruguai e Planalto Médio praticamente<br />
não possuem coletas.<br />
ANTHOCEROTOPHYTA<br />
Anthocerotaceae<br />
Anthoceros punctatus L., Sp. Pl. 2: 1139. 1753.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Stephani 1916, como<br />
Anthoceros fissifrons; Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z 1990, como Aspiromitus hispidus);<br />
Dois Irmãos, Cascata São Miguel (Ivoti); Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1916, como<br />
Aspiromitus fissifrons); Viamão, Parque Saint Hilaire, Floricultura Schoenwald<br />
(Vianna 1970); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Notothyladaceae<br />
Phymatoceros bulbiculosus (Brotero) Stotler, Doyle & Crand.-Stotler,<br />
Phytologia 87(2): 115. 2005.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b, como<br />
Phaeoceros bulbiculosus).<br />
Phaeoceros carolinianus (Michx.) Prosk., Bull. Torrey Bot. Club 78(4): 347.<br />
1951.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo; Quinta perto <strong>de</strong> Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1897,<br />
como Anthoceros planus); Porto Alegre (Bauer 1905a, b; 1929, como<br />
Anthoceros planus).<br />
Phaeoceros laevis (L.) Prosk., Bull. Torrey Bot. Club 78(4): 346. 1951.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MG, MS, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Taquari; Águas Claras (Proskauer 1957); Dois Irmãos,<br />
Cascata São Miguel (Ivoti); Novo Hamburgo, Sanga Funda; Viamão, Parque<br />
Saint Hilaire (Vianna 1970); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />
2009a).<br />
MARCHANTIOPHYTA<br />
Aneuraceae<br />
Riccardia amazonica (Spruce) Schiffn. ex Gradst. & Hekking, J. Hattori Bot.<br />
Lab. 45: 129. 1979.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, DF, ES, PA, PE, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1899, como Aneura amazonica).<br />
Riccardia cataractarum (Spruce) K.G. Hell, Bolm. Univ. São Paulo 335, Bot.<br />
25: 97. 1969.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 43<br />
Distribuição no Brasil: CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Riccardia chamedryfolia (With.) Grolle, Trans. Brit. Bryol. Soc. 5: 772. 1969.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, DF, ES, GO, MG, MT, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Riccardia glaziovii (Spruce) Meenks, J. Hattori Bot. Lab. 63: 173. 1897.<br />
Distribuição no Brasil: AP, BA, ES, PA, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Spruce 1889; Stephani 1899).<br />
Riccardia multifida (L.) S.F. Gray, Nat. Arrang. Brit. Pl. 1: 684. 1821.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Silveira Martins in Val Veneta (Silveira Martins)<br />
(Stephani 1897, como Anthoceros multifidus); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906,<br />
como Anthoceros multifidus).<br />
Riccardia regnellii (Ångstr.) K.G. Hell, Bolm. Univ. São Paulo; 335, Bot. 25:<br />
110. 1969.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, MT, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Stephani 1899, como Aneura regnellii; Hell 1969).<br />
Riccardia schwaneckei (Steph.) Pagán, Bryologist 42(1): 7. 1939.<br />
Distribuição no Brasil: MT, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Quinta perto <strong>de</strong> Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1897,<br />
como Aneura schwaneckei); Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1899, como Aneura<br />
sckwaneckei); São Leopoldo (Schiffner & Arnell 1964).<br />
Aytoniaceae<br />
Asterella venosa (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) A. Evans, Contr. U. S. Nat. Herb. 20:<br />
286. 1920.<br />
Distribuição no Brasil: GO, MG, MT, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1899, como Fimbriaria lindmanii);<br />
Porto Alegre, Ilha dos Banhos in Guaíba (Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z 1962; Grolle<br />
1989); Panambi; Porto Alegre; São Leopoldo; Tenente Portela; Vacaria, Rio<br />
Ibitiriá (Vianna 1976, 1985); Bagé; Bom Jesus; São Sepé; Vacaria (<strong>Yano</strong><br />
1981b); Canela (Gradstein & Costa 2003); Bom Jesus, Rio das Antas; Porto<br />
Alegre, Ilha dos Banhos (Grolle 1989; Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Plagiochasma rupestre (J.R. Forst. & G. Forst.) Steph., Bull. Herb. Boissier 6:<br />
783. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: BA, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado; Porto Alegre; Viamão, Parque Saint Hilaire<br />
(Vianna 1970); Nova Wurttenberg, Elsenau perto <strong>de</strong> Cruz Alta (Panambi)<br />
(Bischler 1979); Bom Jesus; Caxias do Sul; São Sepé; Vacaria (<strong>Yano</strong> 1981b);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Reboulia hemisphaerica (L.) Raddi, Opusc. Sci. Bologna 2(6): 357. 1818.<br />
Distribuição no Brasil: RS.
44 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: Canoas; São Leopoldo (Stephani 1897); Dois Irmãos,<br />
Morro Reuter (Morro Reuter); Porto Alegre, Ponta Grossa, Escola <strong>de</strong><br />
Agronomia; Torres, Colônia São Pedro; Viamão, Parque Saint Hilaire (Vianna<br />
1970); Bento Gonçalves; Bom Jesus; Dois Irmãos; Gramado; Gravataí; Ivoti;<br />
Jaguari; Montenegro; Mostardas; Nova Petrópolis; Porto Alegre; Rolante;<br />
Rosário; Santa Maria; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; Santa Cruz;<br />
Tenente Portela; Torres; Vacaria; Viamão (Vianna 1976, 1985, 1986); São<br />
Leopoldo (Bischler-Causse et al. 2005); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> &<br />
<strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Balantiopsidaceae<br />
Balantiopsis brasiliensis Steph., Sp. Hepat. 4: 104. 1910.<br />
Distribuição no Brasil: ES, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus (Bueno 1986).<br />
Balantiopsis crocea Herzog, Beih. Bot. Centralbl. 60(B): 12. 1939.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus (Bueno 1986).<br />
Isotachis aubertii (Schwägr.) Mitt., Proc. Linn. Soc. London 2: 322. 1887.<br />
Distribuição no Brasil: AM, ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1963).<br />
Isotachis multiceps (Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche) Gottsche, Mexik. Leverm.: 105.<br />
1863.<br />
Distribuição no Brasil: ES, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Canela (Gradstein & Costa 2003).<br />
Neesioscyphus argillaceus (Nees) Grolle, Österr. Bot. Zeitschr. 811: 24.<br />
1964.<br />
Distribuição no Brasil: DF, ES, GO, MG, MT, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a),<br />
Travessão Gablontz (Peralta et al. 2008).<br />
Bryopteridaceae<br />
Bryopteris diffusa (Sw.) Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 286. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, ES, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RS,<br />
SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Stephani 1897,<br />
como Bryolejeunea diffusa); Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo); Nova<br />
Wurttenberg (Panambi); São Leopoldo (Stotler & Crandall-Stotler 1974); Bento<br />
Gonçalves; Dois Irmãos; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda Engler; São<br />
Leopoldo; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas); Viamão,<br />
Parque Saint-Hilaire (Lemos-Michel & <strong>Yano</strong> 1998); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong><br />
Filho 2008).<br />
Bryopteris filicina (Sw.) Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 284. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, DF, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR, RJ,<br />
RR, RS, SC, SP.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 45<br />
Distribuição no RS: Cachoeira do Sul; Capão Seco (Pelotas); Montenegro;<br />
Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; Vacaria (Stotler &<br />
Crandall-Stotler 1974); Cambará do Sul; Nova Prata (Gradstein 1994);<br />
Cachoeira do Sul; Arroio dos Ratos; Bento Gonçalves; Bom Jesus, Serra da<br />
Rocinha; Cambará do Sul, Forteleza dos Aparados; Dois Irmãos; Esmeralda,<br />
Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracari; Gramado; Guaíba; Mariana Pimentel; Morrinhos<br />
do Sul; Porto Alegre, Morro São Pedro; Salvador do Sul; Santa Maria; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas);<br />
Torres, Morro Azul; Viamão; São Borja; São Leopoldo; Portão (Lemos-Michel &<br />
<strong>Yano</strong> 1998).<br />
Bryopteris flaccida Lin<strong>de</strong>nb. & Hampe, Linnaea 24: 640. 1851.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PE, PR, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Montenegro; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo<br />
(Derrubadas); Torres, São Pedro (Lemos-Michel & <strong>Yano</strong> 1998).<br />
Bryopteris fruticulosa Taylor ssp. fruticulosa, London J. Bot. 5: 382. 1846.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PE, PR, RJ, RR,<br />
RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Capão Seco (Pelotas) (Stotler & Crandall-Stotler 1974);<br />
Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Caçapava do Sul; Montenegro,<br />
Arroio do Porto; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas);<br />
Torres, Colônia São Pedro (Lemos-Michel & <strong>Yano</strong> 1998).<br />
Bryopteris liebmanniana Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.:<br />
738. 1847.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho; Torres, São Pedro; Tenente<br />
Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas) (Lemos-Michel & <strong>Yano</strong> 1998).<br />
Bryopteris trinitensis (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb. in Gottsche et al.,<br />
Syn. Hepat.: 285. 1846.<br />
Distribuição no Brasil: AM, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cachoeira do Sul (Stephani 1897, como Bryolejeunea<br />
tenuicaulis); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Stotler & Crandall-Stotler 1974); Cambará<br />
do Sul, Itaimbezinho; Montenegro, São Pedro; Rio Pardo; Tenente Portela,<br />
Parque Estadual do Turvo (Derrubadas); Torres, São Pedro; Viamão, Parque<br />
Saint Hilaire (Lemos-Michel & <strong>Yano</strong> 1998).<br />
Calypogeiaceae<br />
Calypogeia lechleri (Steph.) Steph., Sp. Hepat. 3: 412. 1908.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado (Ångstroem 1876; Vianna 1971).<br />
Chonecoleaceae<br />
Chonecolea doellingeri (Nees) Grolle, Revue Bryol. Lichénol. 25: 295. 1956.<br />
Distribuição no Brasil: DF, ES, MG, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro (Grolle 1956); Caxias do Sul; Esmeralda,<br />
Estação Ecológica do Aracuri; Farroupilha, Praça da Biblioteca Municipal;
46 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Getúlio Vargas; Jiruá; Júlio <strong>de</strong> Castilhos, Praça João Alvarenga; Passo Fundo;<br />
Porto Alegre, Parque da Re<strong>de</strong>nção; Rosário do Sul, Praça Dr. Júlio Bozzano;<br />
Santo Ângelo; São Francisco <strong>de</strong> Paula; Sapucaia do Sul (<strong>Yano</strong> & Luizi-Ponzo<br />
2006); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Corsiniaceae<br />
Corsinia coriandrina (Spreng.) Lindb., Hepat. Utveckl. Helsingfors: 30. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: CE, PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre; Torres; Viamão, Parque Saint Hilaire (Vianna<br />
1970, 1976, 1985).<br />
Fossombroniaceae<br />
Fossombronia porphyrorhiza (Nees) Prosk., Bryologist 58(3): 197. 1955.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PE, RJ, RS, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Geocalycaceae<br />
Clasmatocolea vermicularis (Lehm.) Grolle, Revue Bryol. Lichénol. 29: 78.<br />
1960.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, MS, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Schiffner 1912, como Notoscyphus lindmanii;<br />
Engel 1978, 1980); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Lophocolea bi<strong>de</strong>ntata (L.) Dumort., Recueil d’ Observ. Jungerm.: 17. 1835.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PE, PR, RJ,<br />
RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Stephani 1897,<br />
como Lophocolea coadunata); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929); Rio<br />
Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906, como Lophocolea coadunata); Aratiba (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Lophocolea glazioui Steph., Bull. Herb. Boissier. ser. 2, 6: 961. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong>; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1976).<br />
Lophocolea leptantha (Hook. f. & Taylor) Taylor in Gottsche et al., Syn.<br />
Hepat.: 694. 1847.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PA, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1976).<br />
Lophocolea martiana Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 152. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PR, RJ,<br />
RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1897); Gramado, Laranjeiras; Porto<br />
Alegre, Sanga Funda; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1976); Cambará do Sul,<br />
Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das Sequóias, Parque do Caracol; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 2001).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 47<br />
Lophocolea martiana Nees subsp. bi<strong>de</strong>ntula (Nees) Gradst. in Gradstein &<br />
Costa, Mem. New York Bot. Gard. 87: 73. 2003.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, GO, MG, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado (Stephani 1909, como Chiloscyphus martianus).<br />
Lophocolea muricata (Lehm.) Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 169. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />
dos Aparados da Serra; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Floresta Nacional <strong>de</strong> São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong><br />
& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Lophocolea platensis C. Massal., Atti Acad. Sci. Med. Nat. Ferrara 80(3-4):<br />
12. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MT, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Lophocolea semiteres (Lehm.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 16: 188. 1878.<br />
Distribuição no Brasil: GO, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro; São Leopoldo (Fulford 1976).<br />
Herbertaceae<br />
Herbertus angustivittatus (Steph.) Fulford, Mem. New York Bot. Gard. 11(1):<br />
102. 1963.<br />
Distribuição no Brasil: AM, ES, MG, PR, RJ, RR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Aparados da Serra, Serra da Rocinha<br />
(Lorscheitter 1973); Cambará do Sul, Aparados da Serra (Gradstein & Costa<br />
2003).<br />
Herbertus divergens (Steph.) Herzog, Hedwigia 74: 94. 1934.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Aparados da Serra (Gradstein & Costa<br />
2003); São José dos Ausentes, Monte Negro (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Herbertus serratus Spruce, Mem. Torrey Bot. Club 1: 128. 1890.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Aparados da Serra (Lorscheitter 1973).<br />
Jubulaceae<br />
Frullania arecae (Spreng.) Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc. Edinburgh 15: 20.<br />
1884(1885).<br />
Distribuição no Brasil: AC, BA, DF, ES, GO, MG, MT, PR, RJ, RR, RS, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul; Canela; Gramado;<br />
Montenegro; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1980, 2001); Aratiba;<br />
Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Frullania atrata (Sw.) Dumort., Recueil d’ Observ. Jungerm. Tournay: 13.<br />
1835.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, MG, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.
48 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: São José dos Ausentes, Monte Negro (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />
2006).<br />
Frullania beyrichiana (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb. in Gottsche et al.,<br />
Syn. Hepat.: 460. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AC, BA, ES, GO, MG, MT, PA, PE, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados,<br />
Itaimbezinho; Canela, Parque das Sequóias, Parque do Caracol; Gramado;<br />
Nova Petrópolis; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes (Lemos-<br />
Michel 1980, 2001).<br />
Frullania brasiliensis Raddi, Soc. Ital. Atti. Sci. Mod. 19: 36. 1822.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, DF, ES, GO, MG, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: perto <strong>de</strong> São Leopoldo (Stephani 1899, como Frullania<br />
divergens); Canoas, Belém Velho; Porto Alegre (Bauer 1905a,b, 1929); Rio<br />
Gran<strong>de</strong> (Stephani 1911, como Frullania subcylindrica; Stotler 1969); Barracão,<br />
Parque Estadual do Espigão Alto; Bento Gonçalves; Bom Jesus; Cambará do<br />
Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das Sequóias, Parque do Caracol;<br />
Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Dois Irmãos; Esmeralda; Gramado;<br />
Ivoti; Lavras do Sul; Montenegro; Muitos Capões; Nonoai; Nova Petrópolis;<br />
Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Nonoai; Santo Ângelo; Novo Hamburgo; Osório; Santa Cruz do Sul; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Aratinga, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Floresta Nacional <strong>de</strong><br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes; São Leopoldo; Soleda<strong>de</strong>;<br />
Tenente Portela; Torres; Vacaria; Viamão, Parque Saint Hilaire (Lemos-Michel<br />
1980, 2001); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> &<br />
<strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Frullania breuteliana Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 448. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AL, PE, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul; Torres (Lemos-Michel 1980).<br />
Frullania caulisequa (Nees) Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 448. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PE, RJ, RR,<br />
RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados,<br />
Itaimbezinho, Parque Nacional da Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela;<br />
Gramado; Pelotas; Porto Alegre; Rio Gran<strong>de</strong>, Taim; São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />
Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Taimbé; São José dos Ausentes; Torres; Viamão, Vianópolis (Lemos-Michel<br />
1980, 1983, 2001, todos como Frullania caroliniana); Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Frullania cyparioi<strong>de</strong>s (Schwägr.) Schwägr. in Gottsche et al., Syn. Hepat.:<br />
419. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1897).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 49<br />
Frullania dusenii Steph., Archos. Mus. Nat. Rio <strong>de</strong> Janeiro 13: 115. 1903.<br />
Distribuição no Brasil: AL, ES, GO, MG, PE, RJ, RR, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho (Lemos-Michel 1980).<br />
Frullania ericoi<strong>de</strong>s (Nees) Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 12: 51. 1839.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MG, MS, MT, PB,<br />
PE, PR, RJ, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Canoas, perto <strong>de</strong> Porto Alegre, Pedras Brancas (Stephani<br />
1897, como Frullania squarrosa); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929, como<br />
Frullania squarrosa; 1905b, 1929, como Frullania squarrosa var. ericoi<strong>de</strong>s); São<br />
João (Bauer 1905a, como Frullania squarrosa var. ericoi<strong>de</strong>s); São Leopoldo<br />
(Herzog 1937, como Frullania sehnemii); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Espigão Alto; Bom Jesus; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel<br />
2001); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Frullania glomerata (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 9:<br />
46. 1838.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Torres, Praia da Cal (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Frullania griffithsiana Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 466. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus;<br />
Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da<br />
Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Gramado; Esmeralda;<br />
Montenegro; Muitos Capões; Nova Petrópolis; Passo Fundo, Floresta Nacional<br />
<strong>de</strong> Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula, Taimbé; São José dos Ausentes; Vacaria (Lemos-Michel 1980,<br />
2001).<br />
Frullania guadalupensis Gottsche ex Steph., Sp. Hepat. 4: 496. 1911.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />
(Lemos-Michel 1980).<br />
Frullania gymnotis Nees & Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 19: 257. 1843.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, ES, GO, PA, PE, RJ, RR, RS, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> Canela; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco,<br />
Veraneio Hampel; Torres; Viamão (Lemos-Michel 1980, 1983, 2001).<br />
Frullania lin<strong>de</strong>nbergii Lehm., Nov. Stirp. Pugillus 8: 19. 1844.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />
Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1980,<br />
1983).
50 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Frullania lindmanii Steph., Bih. Svenska VenenskAkad. Handl. 23, ser. 3, 2:<br />
19. 1897.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre; Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1897, 1911).<br />
Frullania montagnei Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 456. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, MG, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Montenegro (Stotler 1970; Lemos-Michel 1980); Caxias do<br />
Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Frullania neesii Lin<strong>de</strong>nb. in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 450. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PB, PE, PR, RJ,<br />
RR, RS, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Espumoso; Rio Gran<strong>de</strong>; Pelotas; São Gabriel; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula; Serra do Herval; Torres, Itapeva; Viamão, Parque Saint<br />
Hilaire (Lemos-Michel 1980, 2001).<br />
Frullania neurota T. Taylor, London J. Bot. 5: 400. 1846.<br />
Distribuição no Brasil: CE, ES, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Canela (Lemos-Michel 1980).<br />
Frullania platycalyx Herzog, Fed<strong>de</strong>s Repert. 55: 10. 1952.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Chuí; São Miguel das Missões (Schäfer-Verwimp 1996).<br />
Frullania riojaneirensis (Raddi) Ångstr., Öfvers K. VetenskAkad. Förh. 33(7):<br />
88. 1876.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PB, PE, PR,<br />
RJ, RS, SE, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, 1929); Ivoti; Lavras do Sul;<br />
Mostardas; São Leopoldo; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo<br />
(Derrubadas); Viamão (Lemos-Michel 1980); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Frullania serrata Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 453. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AL, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Ivoti, Cascata São Miguel (Lemos-Michel 1980).<br />
Frullania setigera Steph., Hedwigia 33: 159. 1894.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro (Stotler 1970); Bento Gonçalves; Bom Jesus;<br />
Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da<br />
Serra; Canela, Morro Pelado; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos<br />
Ausentes (Lemos-Michel 1980, 2001).<br />
Frullania supra<strong>de</strong>composita (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb. in<br />
Gottsche et al., Syn. Hepat.: 431. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, MS, MT, PB, RJ, RS, SP.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 51<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul; São José dos Ausentes; São<br />
Leopoldo; Torres (Lemos-Michel 1980).<br />
Jungermanniaceae<br />
Anastrophyllum tubulosum (Nees) Grolle, J. Hattori Bot. Lab. 28: 101. 1965.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PA, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São José dos Ausentes, Monte Negro (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />
2006).<br />
Jungermannia angulosa Dicks., Fasc. Pl. Cryptog. Brit., I: 7. 1785.<br />
Fossombronia angulosa (Jac Dicks.) Raddi, Jungerm. Etrusca: 29. 1818.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: perto <strong>de</strong> São Leopoldo (Stephani 1897, como<br />
Fossombronia angulosa).<br />
Lejeuneaceae<br />
Acanthocoleus aberrans (Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche) Kruijt var. laevis Gradst., Fl.<br />
Neotrop. Monogr. 62: 193. 1994.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bagé (Gradstein 1994); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Acanthocoleus trigonus (Nees & Mont.) Gradst., Contr. Bot. Univ. Michigan<br />
Herb. 18: 101. 1992.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Acrolejeunea torulosa (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Schiffn. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. ed. 1, 3(1): 128. 1893.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, ES, GO, MA, MG, MS, MT, PA, PR,<br />
RJ, RO, RR, RS, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Anoplolejeunea conferta (C.F.W. Meissn. ex Spreng.) A. Evans, Bull. Torrey<br />
Bot. Club 35: 175-176. 1908.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> Canela; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Aratinga, Colinas <strong>de</strong><br />
São Francisco, Veraneio Hampel (Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong><br />
& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Aphanolejeunea kunertiana Steph., Sp. Hepat. 5: 860. 1916.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong>, Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Stephani 1916).<br />
Aphanolejeunea truncatifolia Horik., J. Sci. Hiroshima Univ. ser. 3. Div. 2, 2:<br />
284. 1934.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, RJ, RS,<br />
SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Serra Gaúcha (Gradstein & Costa 2003).
52 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Archilejeunea auberiana (Mont.) A. Evans, Bull. Torrey Bot. Club 35: 168.<br />
1908.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, AP, BA, ES, MS, MT, PA, PE, PR, RJ, RO, RR,<br />
RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Tenente Portela (Gradstein & Buskes 1985, como<br />
Archilejeunea parviflora var. florentissima); Tenente Portela, Parque Estadual<br />
do Turvo (Derrubadas) (Gradstein 1994).<br />
Archilejeunea parviflora (Nees) Schiffn., Sp. Hepat. 4: 716. 1911.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, ES, MS, MT, PA, PE, RJ, RO, RR,<br />
RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Brachiolejeunea laxifolia (Taylor) Schiffn., Syn. Hepat. 5: 120. 1912.<br />
Distribuição no Brasil: MG, MS, PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Van Slageren & Gradstein<br />
1981; Gradstein 1994).<br />
Brachiolejeunea phyllorhiza (Nees) Kruijt & Gradst., Nova Hedwigia 43(3-4):<br />
299. 1986.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, São Salvador (Kruijt & Gradstein 1986).<br />
Caudalejeunea lehmanniana (Gottsche) A. Evans, Bull. Torrey Bot. Club 34:<br />
544. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MT, PA, PE, PR, RJ, RO,<br />
RR, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas)<br />
(Gradstein 1994).<br />
Ceratolejeunea cornuta (Lin<strong>de</strong>nb.) Steph. in Engler, Pflanzenwelt Ost’Afrikas<br />
C: 65. 1895.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, MG, PA, PE, PR, RJ, RO, RR,<br />
RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Cheilolejeunea clausa (Nees & Mont.) R.M. Schust., Hepat. Anthoc. N. Amer.<br />
4: 863. 1980.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE,<br />
PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Cheilolejeunea discoi<strong>de</strong>a (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Kachr. & R.M. Schust., J. Linn.<br />
Soc. London Bot. 56 (368): 509. 1961.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, RJ, RS, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Cheilolejeunea rigidula (Mont.) R.M. Schust., Castanea 36: 102. 1971.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 53<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA,<br />
PB, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Cololejeunea verwimpii P. Tixier, Cryptogamie, Bryol. Lichénol. 16(3): 230.<br />
1995.<br />
Distribuição no Brasil: AM, ES, GO, MG, MS, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado (Tixier 1991).<br />
Colura tenuicornis (A. Evans) Steph., Sp. Hepat. 5: 942. 1916.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Serra Gaúcha (Bischler 1967; Gradstein & Costa 2003).<br />
Drepanolejeunea anoplantha (Spruce) Steph., Sp. Hepat. 5: 325. 1913.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Drepanolejeunea araucariae Steph., Hedwigia 35: 80. 1896.<br />
Distribuição no Brasil: AP, BA, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Serra Gaúcha (Gradstein & Costa 2003); Caxias do Sul<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Drepanolejeunea mosenii (Steph.) Bischler, Revue Bryol. Lichénol. 35(1-4):<br />
118. 1967.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Bischler 1967).<br />
Frullanoi<strong>de</strong>s <strong>de</strong>nsifolia Raddi ssp. <strong>de</strong>nsifolia, Critt. Bras.: 14. 1822.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, GO, MG, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Carazinho; Sarandi; Santa Cruz (Van Slageren 1985);<br />
Sarandi (Gradstein 1994); Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel<br />
2001); Tapera, Carazinho (Bastos & <strong>Yano</strong> 2006a); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> &<br />
<strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Lejeunea cancellata Nees & Mont. in Ramón <strong>de</strong> la Sagra, Hist. Phys. Cuba,<br />
Bot., Pl. Cell. Cuba 9: 472. 1842.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, ES, GO, MS, MT, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b),<br />
Travessão Gablontz (Peralta et al. 2008).<br />
Lejeunea capensis Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 506. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: CE, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Sarandi (Giancotti & Vital 1989); Gramado (Reiner-<br />
Drehwald & Schäfer-Verwimp 2008).<br />
Lejeunea cardotii Steph., Bot. Gaz., Crawfordswille 7: 356. 1882.<br />
Distribuição no Brasil: MS, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Lejeunea cristulata (Steph.) E. Reiner & Goda, J. Hattori Bot. Lab. 89: 19.<br />
2000.
54 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PE, RJ, SC, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Lejeunea flava (Sw.) Nees, Naturgesch. Eur. Leberm. 3: 277. 1838.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PB,<br />
PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SE, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados;<br />
Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das Sequóias; Esmeralda,<br />
Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong><br />
Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel; São José dos Ausentes<br />
(Lemos-Michel 2001); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Lejeunea glaucescens Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 378. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, CE, DF, ES, MS, MT, PE, PR, RJ, RR, RS,<br />
SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Lejeunea laetevirens Nees & Mont. in Ramón <strong>de</strong> la Sagra, Hist. Phys. Cuba,<br />
Bot., Pl. Cell. Cuba 9: 469. 1842.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MG, MS, MT,<br />
PA, PB, PE, RJ, RR, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Aratiba; Marcelino Ramos; Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Lejeunea maxonii (A. Evans) X.-L. He, Ann. Bot. Fennici 34: 71. 1997.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, MS, MT, PB, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Lejeunea phyllobola Nees & Mont. in Ramón <strong>de</strong> la Sagra, Hist. Phys. Cuba.<br />
Bot., Pl. Cell. Cuba 9: 471. 1842.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MS, MT, PA, RJ, RS,<br />
SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Aratiba; Marcelino Ramos; Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Lejeunea raddiana Lin<strong>de</strong>nb. in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 342. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PA, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Reiner-Drehwald & Goda 2000).<br />
Lejeunea resupinata (Steph.) Steph., Sp. Hepat. 5: 757. 1915.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1897, 1915).<br />
Lejeunea setiloba Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc. Edinburgh 15: 281. 1884.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, MS, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Leptolejeunea brasiliensis Bischler, Nova Hedwigia 27: 301. 1969<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 55<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Bischler 1969).<br />
Leptolejeunea diversilobulata Bischler, Nova Hedwigia 27: 313. 1969.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: perto <strong>de</strong> São Leopoldo (Bischler 1969).<br />
Leucolejeunea unciloba (Lin<strong>de</strong>nb.) A. Evans, Torreya 7: 229. 1907.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, ES, MG, PA, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Serra Gaúcha (Gradstein & Costa 2003); Aratiba; Marcelino<br />
Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong><br />
& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Leucolejeunea xanthocarpa (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) A. Evans, Torreya 7: 229.<br />
1907.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, ES, GO, MG, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque<br />
do Caracol; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Nova Petrópolis; Passo<br />
Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes (Lemos-Michel<br />
2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Lopholejeunea nigricans (Lin<strong>de</strong>nb.) Schiffn., Consp. Hepat. Archip. Ind.: 293.<br />
1898.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR,<br />
RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Mastigolejeunea auriculata (Wilson & Hook.) Schiffn. in Engler & Prantl,<br />
Natürl. Pflanzenfam. 1(3): 129. 1893.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PR,<br />
RJ, RO, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Microlejeunea bullata (Taylor) Steph., Hedwigia 29: 90. 1890.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR,<br />
RJ, RR, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Microlejeunea epiphylla Bischler in Bischler et al., Nova Hedwigia 5(1-2): 378.<br />
1963.<br />
Distribuição no Brasil: AP, BA, CE, ES, GO, MG, MS, PA, PB, PE, RS, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Microlejeunea globosa (Spruce) Steph., Sp. Hepat. 5: 821. 1915.<br />
Distribuição no Brasil: ES, PA, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Myriocoleopsis fluviatilis (Steph.) E. Reiner & Gradst., J. Bryol. 19: 639.<br />
1997.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.
56 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: Vacaria (Schäfer-Verwimp & Vital 1989, como<br />
Myriocoleopsis puiggari Schiffn.).<br />
Neurolejeunea breutelii (Gottsche) A. Evans, Bull. Torrey Bot. Club 34: 13.<br />
1907.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho (Gradstein 1994).<br />
Odontolejeunea lunulata (F. Web.) Schiffn. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 128. 1893.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, ES, MG, MT, PA, PE, PR, RJ,<br />
RR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Santo Ângelo (Stephani 1897, como Odontolejeunea<br />
sieberiana); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906, como Odontolejeunea sieberiana);<br />
Santo Ângelo (Teeuwen 1989; Gradstein 1994).<br />
Omphalanthus filiformis (Sw.) Nees var. filiformis in Gottsche et al., Syn.<br />
Hepat.: 304. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, MG, PA, PE, RJ, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do<br />
Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das Sequóias; Gramado; Nova Petrópolis;<br />
Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Floresta Nacional<br />
<strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-Michel 2001).<br />
Pycnolejeunea contigua (Nees) Grolle, J. Hattori Bot. Lab. 45: 179. 1979.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, ES, MG, PA, PE, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Serra Gaúcha (Gradstein & Costa 2003).<br />
Rectolejeunea bornmülleri Steph., Sp. Hepat. 5: 682. 1914.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Stephani 1914).<br />
Schiffneriolejeunea polycarpa (Nees) Gradst., J. Hattori Bot. Lab. 38: 355.<br />
1974.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PB,<br />
PE, RJ, RR, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Canoas perto <strong>de</strong> Porto Alegre (Stephani 1897, como<br />
Acrolejeunea polycarpa; Gradstein 1994).<br />
Stictolejeunea squamata (H.B. Willd. ex F. Web.) Schiffn. var. squamata in<br />
Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam. 1(3): 131. 1893.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, ES, MG, PA, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Torres (Gradstein 1994).<br />
Strepsilejeunea hieronymii (Spruce) Steph., Sp. Hepat. 5: 281. 1913.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1913).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 57<br />
Taxilejeunea convexa (Steph.) Steph., Sp. Hepat. 5: 509. 1914.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Fortaleza dos Aparados,<br />
Parque Nacional dos Aparados da Serra (Lemos-Michel 2001).<br />
Taxilejeunea laxa (Nees) Steph., Kongl. Svenska Vetenskapsakad. Handl.<br />
23(III, 2): 24. 1897.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MS, RS.<br />
Distribuição no RS: Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo); Rio Gran<strong>de</strong><br />
(Stephani 1897; Lindman 1906).<br />
Taxilejeunea obtusangula (Spruce) A. Evans, Bull. Torrey Bot. Club 38: 215.<br />
1911.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, GO, PA, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1896, 1914, como Taxilejeunea<br />
iheringii); Aratiba; Marcelino Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho<br />
2008).<br />
Taxilejeunea pterigonia (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Schiffn. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 125. 1893.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, GO, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Conceição; Bom Jesus, Fazenda do Cilho<br />
(<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Lepicoleaceae<br />
Lepicolea ochroleuca (Spreng.) Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc. Edinburgh<br />
15: 345. 1885.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Aparados da Serra, Serra da Rocinha<br />
(Lorscheitter 1973).<br />
Lepidoziaceae<br />
Bazzania heterostipa (Steph.) Fulford, Bull. Torrey Bot. Club 86: 410. 1959.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />
(Lemos-Michel & Bueno 1992).<br />
Bazzania hookeri (Lin<strong>de</strong>nb.) Trevis., Mem. R. Ist. Lombardo Cl. Sci. ser. 3, 13:<br />
414. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados,<br />
Itaimbezinho; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes, Serra da<br />
Rocinha (Lemos-Michel & Bueno 1992, como Bazzania chimborazensis;<br />
Lemos-Michel 2001).<br />
Kurzia brasiliensis (Steph.) Grolle, Revue Bryol. Lichénol. 32: 175. 1963.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, RJ, RR, RS, SC, SP.
58 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra da Rocinha, Aparados da<br />
Serra, Rio dos Touros, Santa Teresa (Fulford 1966, como Lepidozia<br />
brasiliensis).<br />
Kurzia capillaris (Sw.) Grolle var. verrucosa (Steph.) Pócs, Proc. Third.<br />
Meeting Bryologists from Central and East Europae, Praha, Edit. Jiri Váña: 111.<br />
1984.<br />
Distribuição no Brasil: AM, CE, ES, GO, MG, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Grolle 1963, como Kurzia verrucosa).<br />
Lepidozia pseudocupressina Schiffn., Krit. Bemerk. Eur. Lebermoose 14: 9.<br />
1919.<br />
Distribuição no Brasil: ES, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1966).<br />
Telaranea nemato<strong>de</strong>s (Gottsche ex Austin) M. Howe, Bull. Torrey Bot. Club<br />
29: 284. 1902.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, RJ, RR, RS,<br />
SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Fulford 1966, como Telaranea<br />
apiahyna); Gramado; Guaíba (Vianna 1974, como Telaranea sejuncta var.<br />
breviseta); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Lunulariaceae<br />
Lunularia cruciata (L.) Dumort. ex Lin<strong>de</strong>nb. f. cruciata, Nat. Sällsk. Fauna Fl.<br />
Fenn. Förh. 9: 298. 1868.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caçapava; Dois Irmãos; Porto Alegre; Rosário; Viamão<br />
(Vianna 1985); Bagé; Dois Irmãos (Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Lunularia cruciata (L.) Dumort. ex Lin<strong>de</strong>nb. f. thaxteri (A. Evans & Herzog)<br />
Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z, Opera Lilloana 7: 129. 1962.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Caçapava; Dois Irmãos; Porto Alegre; Rosário; Viamão<br />
(Vianna 1976).<br />
Marchantiaceae<br />
Dumortiera hirsuta (Sw.) Nees var. hirsuta in Martius, Fl. Bras. enum. pl. 1(1):<br />
307. 1833.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, DF, ES, MG, MS, MT, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gravataí, Itacolomí; Gramado; Novo Hamburgo; Ivoti,<br />
Cascata São Miguel; Viamão, Parque Saint Hilaire (Vianna 1970); Cambará do<br />
Sul; Caxias do Sul; Gramado, Cascata dos Narcisos; Gravataí; Ivoti; Jaguari;<br />
Montenegro; Tenente Portela; Santa Maria; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa<br />
Tereza; Vacaria; Viamão (Vianna 1985); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Marchantia berteroana Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb., Nov. Stirp. Pugillus 6: 21. 1834.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 59<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Morro da Polícia (Vianna 1970); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Vianna 1985).<br />
Marchantia chenopoda L., Sp. Pl. ed. 1, 2: 1137. 1753.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, DF, ES, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Novo Hamburgo, Sanga Funda (Vianna 1970); Tenente<br />
Portela (Vianna 1981b); Bom Jesus; Novo Hamburgo; Panambi; São Leopoldo<br />
(Vianna 1985).<br />
Marchantia papillata Raddi, Critt. Bras.: 20. 1822.<br />
Distribuição no Brasil: AM, GO, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cerro Largo; Lavras do Sul; Novo Hamburgo; Santa Cruz<br />
do Sul; Viamão (Vianna 1985); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Marchantia polymorpha L., Sp. Pl. ed. 1, 2: 1137. 1753.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Gramado; Porto Alegre, Faculda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Direito; Gramado<br />
(Vianna 1970, 1985).<br />
Metzgeriaceae<br />
Metzgeria acuminata Steph., Sp. Hepat. 1: 282. 1899.<br />
Distribuição no Brasil: CE, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1899).<br />
Metzgeria adscen<strong>de</strong>ns Steph., Sp. Hepat. in Bull. Herb. Boissier 7: 950-951.<br />
1899.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Ivoti, Cascata São Miguel (Costa 1999, 2008).<br />
Metzgeria albinea Spruce var. albinea, Bull. Soc. Bot. France 36(suppl.): 201.<br />
1890.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, CE, DF, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Parque Nacional dos<br />
Aparados da Serra; Esmeralda, Estação Aracuri; Gramado; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula; São Leopoldo, Fazenda São Borja; Viamão, Parque Saint-Hilaire (Costa<br />
1999, 2008); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do<br />
Sul, Vila Oliva (Costa 2008), Centro (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Metzgeria albinea Spruce var. angusta (Steph.) D.P. Costa & Gradst.,<br />
Bryologist 103(4): 757. 2000.<br />
Distribuição no Brasil: CE, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Costa & Gradstein 2000); Porto Alegre (Stephani 1897;<br />
Hell 1969, ambos como Metzgeria angusta); Cambará do Sul, Fortaleza dos<br />
Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Colinas <strong>de</strong> São Francisco (Lemos-Michel 2001).<br />
Metzgeria aurantiaca Steph., Sp. Hepat. 1: 286. 1899.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, MG, PB, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Tainhas, Parque Nacional dos Aparados<br />
da Serra; Torres, Colônia São Pedro; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo,
60 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Fazenda São Borja; Viamão, Parque Saint-Hilaire (Costa 1999, 2008); Caxias<br />
do Sul, Faxinal (Costa 2008).<br />
Metzgeria bahiensis Schiffn., Österr. Bot. Zeitsch. 61: 262. 1911.<br />
Distribuição no Brasil: BA, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cachoeira (Cachoeira do Sul); Esmeralda, Estação<br />
Ecológica <strong>de</strong> Aracuri (Costa 1999, 2008).<br />
Metzgeria brasiliensis Schiffn. in Schiffner & S. Arnell, Österr. Akad. Wiss.<br />
Math.-Naturwiss. Kl., Denkschr. 111: 22. 1964.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Torres, Parque Turístico, Vila São João, Três Cachoeiras;<br />
Viamão, Parque Saint Hilaire (Costa 1999, 2008).<br />
Metzgeria ciliata Raddi, Critt. Brasil.: 17. 1822.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PB, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Esmeralda, Estação Ecológica Aracuri; Pelotas, Corrientes,<br />
Horto Florestal Irmão Teodoro Luiz; Salvador do Sul; Santa Cruz do Sul,<br />
Parque da Gruta; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Reserva do IBDF; São Lourenço;<br />
Viamão, Parque Saint Hilaire; Itapoã, Praia <strong>de</strong> Fora (Costa 1999, como M.<br />
<strong>de</strong>cipiens); Porto Alegre, Morro Santana (Costa 2008).<br />
Metzgeria conjugata H. Lindb., Acta Soc. Sci. Fenn. 10: 495. 1875.<br />
Distribuição no Brasil: AL, CE, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal; Santa Cruz do Sul, Parque da Gruta; Taquari,<br />
Morro da Toca Ventosa; Tenente Portela, Parque Florestal Estadual do Turvo;<br />
Viamão, Parque Saint Hilaire (Costa 1999, 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> &<br />
<strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Metzgeria convoluta Steph., Sp. Hepat. 1: 288. 1899.<br />
Distribuição no Brasil: BA, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Navegantes (Bauer 1905a, como Metzgeria jackii); Porto<br />
Alegre (Bauer 1905b; 1929, ambos como M. jackii); Torres; Porto Alegre, Morro<br />
Santana; Viamão, Parque Saint Hilaire (Costa 1999, 2008); Aratiba; Mariano<br />
Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Metzgeria cratoneura Schiffn. in Schiffner & S. Arnell, Österr. Akad. Wiss.<br />
Math.-Naturwiss. Kl., Denkschr. 111: 24. 1964.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bento Gonçalves; São Francisco <strong>de</strong> Paula; Torres, Vila São<br />
João; Três Cachoeiras (Costa 1999, 2008).<br />
Metzgeria dichotoma (Sw.) Nees in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 504. 1844.<br />
Distribuição no Brasil: AL, DF, GO, MG, PB, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Bom Jesus, Serra da Rocinha;<br />
Rolante, Colônia Dom João Becker; Santo Ângelo; São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />
São José dos Ausentes, Rio das Antas (Costa 1999, 2008); Bom Jesus;
LISTA DAS BRIÓFITAS... 61<br />
Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Metzgeria fruticola Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc. Edinburgh 15: 544. 1885.<br />
Distribuição no Brasil: AL, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Canela; Montenegro; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Costa 1999,<br />
2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Metzgeria furcata (L.) Dumort., Recueil d’Observ. Jungerm.: 26. 1835.<br />
Distribuição no Brasil: AC, BA, CE, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Pelotas; Porto Alegre (Hell 1969); Itapoã, Praia do Tigre;<br />
Serra do Herval; Porto Alegre, Morro da Polícia; Santo Ângelo; Torres; Viamão,<br />
Parque Saint Hilaire, Vianópolis (Costa 1999, 2008); Nonoai, Parque Estadual<br />
<strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo (Lemos-Michel<br />
2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Metzgeria hegewaldii Kuwah., Nova Hedwigia 34: 784. 1981.<br />
Distribuição no Brasil: RS<br />
Distribuição no RS: Caçapava do Sul (Costa 1999, 2008); Aratiba; Marcelino<br />
Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Metzgeria herminieri Schiffn., Österr. Bot. Zeitschr. 61: 261. 1911.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Santa Cruz do<br />
Sul, Parque da Gruta; Santa Maria, Rio Santa Maria; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Reserva do IBDF (Costa 1999, 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Metzgeria lechleri Steph., Sp. Hepat. 1: 290. 1899.<br />
Distribuição no Brasil: CE, DF, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Canela, Sítio Kurtz Mentz; Esmeralda, Estação Ecológica<br />
<strong>de</strong> Aracuri; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Hotel Hampel (Costa 1999, 2008).<br />
Metzgeria leptoneura Spruce var. leptoneura, Trans. & Proc. Bot. Soc.<br />
Edinburgh 15: 555. 1885.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bento Gonçalves; Bom Jesus; Cambará do Sul,<br />
Itaimbezinho; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Reserva do IBDF;<br />
São Leopoldo, Morro das Pedras (Costa 1999, 2008).<br />
Metzgeria liebmanniana Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.:<br />
505. 1846.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha, Residência Dutra, Fazenda<br />
Capão (Costa 1999, 2008).<br />
Metzgeria myriopoda Lindb., Acta Bot. Soc. Fauna Flora Fenn. 1(2): 9. 22.<br />
1878.<br />
Distribuição no Brasil: AL, DF, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Kuwahara 1986); Cambará do Sul,<br />
Itaimbezinho; Canela, Caracol; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri;
62 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Farroupilha, São José; Gramado; Itapoã, Praia <strong>de</strong> Fora; Mariana Pimentel,<br />
Reserva <strong>de</strong> Aspran; Montenegro, Linha Campestre, São Salvador (Salvador do<br />
Sul); Mostardas, Fazenda Vista Alegre; Nova Prata, Distrito <strong>de</strong> Rio Branco;<br />
Novo Hamburgo; Pedro Osório; Pinhal; Pinto Ban<strong>de</strong>ira; Porto Alegre; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Reserva do IBDF; São Leopoldo, Fazenda São Borja;<br />
Vacaria; Viamão, Parque Saint Hilaire (Costa 1999); São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Veraneio Hampel (Lemos-Michel 2001); Cruz Alta; Santo Ângelo; São Luiz<br />
Gonzaga, Rio Piratinins; Torres (Costa 2008).<br />
Metzgeria psilocraspeda Schiffn. in Schiffner & S. Arnell, Österr. Akad. Wiss.<br />
Math.–Naturwiss. Kl. Denkschr. 111: 25. 1964.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Derrubadas, Parque Florestal Estadual do Turvo; Serra da<br />
Rocinha; Santo Ângelo; São José dos Ausentes; São Leopoldo (Costa 2008);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Metzgeria scyphigera A. Evans, Trans. Connecticut Acad. Arts 18: 299. 1914.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Parque Nacional <strong>de</strong> Aparados da Serra<br />
(<strong>Yano</strong> 2006b).<br />
Metzgeria subaneura Schiffn. in Schiffner & S. Arnell, Österr. Akad. Wiss.<br />
Math.-Naturwiss. Kl., Denkschr. 111: 22. 1964.<br />
Distribuição no Brasil: AC, ES, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Santa Cruz do Sul, Parque da Gruta (Costa 1999, 2008).<br />
Metzgeria uncigera A. Evans, Ann. Bot. 24: 276. 1910.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Monocleaceae<br />
Monoclea gottschei H. Lindb., Revue Bryol. 13: 102. 1886.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, ES, MG, PE, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Guaíba (Vianna 1981c).<br />
Monoclea gottschei H. Lindb. ssp. elongata Gradst. & Mues, Plant. Sept.<br />
Evol. 180: 133-134. 1992.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PE, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Guaíba, Mariana Pimentel (Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Oxymitraceae<br />
Oxymitra incrassata (Brotero) Sergio & Sim-Sim, J. Bryol. 15(4): 659. 1989.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Vila Assunção; São Sepé; Viamão, Porto<br />
Alegre, Ponta Grossa (Vianna 1985).<br />
Pallaviciniaceae<br />
Pallavicinia lyellii (Hook.) S. Gray, Nat. Arr. Brit. Plant. 1: 685. 1821.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, MS, MT, PA, RJ, RS, SC, SP, TO.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 63<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Hell 1969); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong><br />
& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Symphyogyna aspera Steph. in McCormick, Bot. Gaz. 58: 403. 1914.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, RJ, RS,<br />
SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Santo Ângelo (Evans 1925); Porto Alegre (Uribe & Aguire<br />
1995); Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z 1961;<br />
Hell 1967, 1969); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Symphyogyna brasiliensis (Nees) Nees & Mont. var. brasiliensis, Ann. Sci.<br />
Nat., Bot. ser. 2, 5: 67. 1836.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PR, RJ, RO, RR, RS, SC,<br />
SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Cachoeira do Sul; Porto<br />
Alegre; Santo Ângelo; São Leopoldo (Stephani 1897; Hell 1969).<br />
Symphyogyna sinuata (Sw.) Mont. & Nees, D’Orbigny Voy. Amer. Mer. 7: 61.<br />
1839.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1900).<br />
Pelliaceae<br />
Noteroclada confluens (Hook. f. & Taylor) Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc.<br />
Edinburgh 15: 531. 1885, non N. confluens Taylor ex W. J. Hooker & Wilson.<br />
Distribuição no Brasil: DF, ES, GO, MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Noteroclada leucorhiza Spruce, Trans. & Proc. Bot. Soc. Edinburgh 15: 530.<br />
1885.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: perto <strong>de</strong> São Leopoldo (Stephani 1897).<br />
Plagiochilaceae<br />
Plagiochila adiantoi<strong>de</strong>s (Sw.) Lin<strong>de</strong>nb., Spec. Hepat. fasc. 2, 3: 77. 1840.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Plagiochila bifaria (Sw.) Lin<strong>de</strong>nb., Sp. Hepat. Fasc. 5: 127. 1843.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, PA, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />
dos Aparados da Serra; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes (Lemos-Michel 2001, como<br />
Plagiochila compressula).<br />
Plagiochila corrugata (Nees) Nees & Mont. var. corrugata, Ann. Sci. Nat.,<br />
Bot. ser. 2, 5: 52. 1836.<br />
Distribuição no Brasil: AC, BA, CE, DF, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus;<br />
Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da
64 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong><br />
Aracuri; Gramado; Muitos Capões; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Nova<br />
Petrópolis; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-<br />
Michel 2001); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias<br />
do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Plagiochila disticha (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Lin<strong>de</strong>nb., Sp. Hepat. fasc. 4: 108.<br />
1840.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA,<br />
PE, PE, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 2001); Mariano<br />
Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Plagiochila ensiformis Taylor, London J. Bot. 5: 265. 1846.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Navegantes (Bauer 1905b, 1929, ambos<br />
como Plagiochila jamesoni).<br />
Plagiochila flabelliflora Steph., Sp. Hepat. 2: 249. 1902.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Aparados da Serra, Itaimbezinho<br />
(Heinrichs 2002).<br />
Plagiochila fragilis Taylor, London J. Bot. 7: 198. 1848.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />
dos Aparados da Serra (Lemos-Michel 2001).<br />
Plagiochila martiana (Nees) Lin<strong>de</strong>nb. f. martiana, Sp. Hepat. fasc. 1: 12.<br />
1839.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR,<br />
RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha, Parque<br />
Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha (Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> &<br />
<strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Plagiochila micropteryx Gottsche, Ann. Sci. Nat. Bot. ser. 5, 1: 107. 1864.<br />
Distribuição no Brasil: AC, BA, CE, ES, MG, PA, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Canela;<br />
Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai;<br />
Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Rondinha, Parque Florestal<br />
Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco<br />
(Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Plagiochila montagnei Nees in Nees & Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 5:<br />
531. 1836.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, ES, PA, PE, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 65<br />
Plagiochila patentissima Lin<strong>de</strong>nb., Sp. Hepat.: 64. 1840.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Schiffner & Arnell 1964, como<br />
Plagiochila kunertiana var. brevifolia Schiffn.); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Espigão Alto; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Nonoai, Parque<br />
Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo;<br />
Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />
(Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Plagiochila raddiana Lin<strong>de</strong>nb., Sp. Hepat. fasc. 1: 9. 1839.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RS,<br />
SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1897, como Plagiochila confertifolia<br />
Taylor).<br />
Plagiochila rutilans Lin<strong>de</strong>nb. var. rutilans, Sp. Hepat. fasc. 2-4: 47. 1841.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MG, MT, PA, PE, RJ, RR,<br />
RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />
dos Aparados da Serra; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 2001); Aratiba;<br />
Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Plagiochila tenuis Lin<strong>de</strong>nb., Sp. Hepat. fasc. 2-4: 50. 1840.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, MT, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Canela, Parque das Sequóias (Lemos-Michel 2001).<br />
Porellaceae<br />
Porella brasiliensis (Raddi) Schiffn. var. brasiliensis, Nova Acta Acad. Caes.<br />
Leop.-Carol. German. Nat. Cur. 60: 246. 1893.<br />
Distribuição no Brasil: DF, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nonoai,<br />
Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo<br />
(Lemos-Michel 2001); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008);<br />
Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Porella reflexa (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) Trevis., Mem. Reale Ist. Lomeb. Cl. Sci.<br />
ser. 3, 4: 408. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: AM, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nonoai,<br />
Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-<br />
Michel 2001); Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino); Garibaldi, Gruta do Araripe; Rio<br />
Gran<strong>de</strong> (So 2005); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Porella swartziana (F. Web.) Trevis., Mem. Reale Ist. Lomeb. Cl. Sci. ser. 3, 4:<br />
407. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, PE, PR, RS, SP.
66 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel 2001);<br />
Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong><br />
& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Radulaceae<br />
Radula javanica Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 257. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, AP, BA, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR, RJ,<br />
RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel 2001,<br />
como Radula macrostachya); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional (<strong>Yano</strong><br />
& <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Radula kegelii Gottsche ex Steph., Hedwigia 23: 152. 1884.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MG, MT, PA, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />
dos Aparados da Serra; Muitos Capões; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos<br />
Ausentes (Lemos-Michel 2001); Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Radula ligula Steph., Sp. Hepat. 4: 228. 1910.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1910; Castle 1962; Yamada 1981;<br />
Reiner-Drehwald 1994); Viamão (Oliveira 1973).<br />
Radula mexicana Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche in Gottsche, Mexik. Leverm: 150. 1863.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, PE, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: perto <strong>de</strong> São Leopoldo (Stephani 1897, 1910, como Radula<br />
cordovana); Viamão (Stephani 1910, como Radula cordovana).<br />
Radula microloba Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 259. 1844.<br />
Distribuição no Brasil: RS<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong>; Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo)<br />
(Stephani 1897; Lindman 1906).<br />
Radula nudicaulis Steph., Sp. Hepat. 4: 174. 1910.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009b).<br />
Radula quadrata Gottsche in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 255. 1844.<br />
Distribuição no Brasil: BA, GO, MG, PA, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul; Espumoso; Gramado; Ivoti; Nova<br />
Petrópolis; Novo Hamburgo; Portão; Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />
Tenente Portela; Viamão (Oliveira 1973, como R. mollis); Aratiba; Marcelino<br />
Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Radula recubans Taylor, London J. Bot. 5: 376. 1846.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AC, BA, PA, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado; Viamão (Vianna 1973).<br />
Radula schaefer-verwimpii Yamada, J. Jap. Bot. 65(1): 3. 1990.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SP.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 67<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados;<br />
Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula; São José dos Ausentes (Lemos-Michel 2001).<br />
Radula sinuata Gottsche ex Steph., Sp. Hepat. 4: 161. 1910.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905b, 1929, ambos como Radula<br />
montana); Canoas, Navegantes (Bauer 1905a, como Radula montana); Bom<br />
Jesus; Cambará do Sul; Canela; Cruz Alta; Gramado; Nonoai; Porto Alegre;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula; Viamão (Oliveira 1973); Caxias do Sul, Centro urbano<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Radula tectiloba Steph., Hedwigia 27: 298. 1888.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do<br />
Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra;<br />
Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Muitos Capões; Nova Petrópolis;<br />
Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Veraneio Hampel (Lemos-Michel 2001); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Radula voluta Taylor ex Gottsche et al., Syn. Hepat.: 255: 1845.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino); Rio Gran<strong>de</strong> (Castle 1964,<br />
como Radula ramulina); Canela (Oliveira 1973, como Radula ramulina);<br />
Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Passo Fundo, Floresta Nacional<br />
<strong>de</strong> Passo Fundo (Lemos-Michel 2001); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> &<br />
<strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Ricciaceae<br />
Riccia albopunctata S. Jovet-Ast, Cryptogamie, Bryol. Lichénol. 12(3): 237.<br />
1991.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MS, MT, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Arroio dos Ratos; Ivoti, Cascata <strong>de</strong> São Miguel; Nova Prata,<br />
Rio Branco; Santa Maria, Boca do Monte; Tenente Portela, Parque Estadual do<br />
Turvo (Derrubadas); Vacaria (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Riccia australis Steph., Sp. Hepat. 1: 29. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: PE, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado; Gravataí; Guaíba; Hamburgo Velho (Novo<br />
Hamburgo); Montenegro; Porto Alegre, Belém Novo, Parque Farroupilha,<br />
Tristeza; Santa Cruz do Sul; Taquara; Tenente Portela, Rio Murini; Uruguaiana;<br />
Vacaria (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Riccia brasiliensis Schiffn. in Schiffner & S. Arnell, Österr. Akad. Wiss. Math.-<br />
Naturwiss. Kl. Denkschr. 111: 6. 1964.<br />
Distribuição no Brasil: PE, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Escola <strong>de</strong> Agronomia, Morro Teresópolis<br />
(Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).
68 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Riccia campbelliana M.A. Howe, Mem. Torrey Bot. Club 7: 26. 1899.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Encruzilhada do Sul (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al.<br />
2005).<br />
Riccia cavernosa F. Hoffm., Deutschl. Flora 2: 95. 1795.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Torres, Parque da Guarita (Vianna 1985; Bischler-Causse<br />
et al. 2005).<br />
Riccia crystallina L., Sp. Pl. ed. 1, 2: 1138. 1753.<br />
Distribuição no Brasil: BA, RS.<br />
Distribuição no RS: Torres (Vianna 1976).<br />
Riccia curtisii (James ex Austin) Austin, Bull. Torrey Bot. Club 6: 305. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: ES, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Navegantes, Rua dos Voluntários da Pátria<br />
(Schiffner 1908; Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z 1962); Dois Irmãos, Cascata São Miguel<br />
(Ivoti); Hamburgo Velho (Novo Hamburgo); Viamão, Parque Saint Hilaire<br />
(Vianna 1970); Ivoti; Novo Hamburgo; Porto Alegre, Ponta Grossa, Petrópolis,<br />
Tristeza; São Leopoldo; Viamão (Vianna 1976, 1985); Cachoeira do Sul;<br />
Iguaçu; Porto Alegre, In<strong>de</strong>pendência, Navegantes, Ponta Grossa, Rua dos<br />
Voluntários da Pátria; Viamão, Parque Saint Hilaire (Bischler-Causse et al.<br />
2005).<br />
Riccia enyae S. Jovet-Ast, Cryptogamie, Bryol. Lichénol. 12(3): 230. 1991.<br />
Distribuição no Brasil: PB, RS.<br />
Distribuição no RS: Gravataí, Itacolomi; Porto Alegre, Jardim da Faculda<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
Direito, Jardim Parque Farroupilha; Santa Cruz do Sul, Trombudo (Bairro Vale<br />
do Sol); Tenente Portela, Parque Estadual Florestal do Turvo; Uruguaiana;<br />
Viamão, Parque Saint Hilaire, Jardim Parque Farroupilha (Jovet-Ast 1991;<br />
Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Riccia fluitans L., Sp. Pl. ed. 1, 2: 1139. 1753.<br />
Distribuição no Brasil: GO, MT, PE, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Stephani 1897; Bauer 1905a, b, 1929).<br />
Riccia fruchartii Steph., Sp. Hepat. 1: 22. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: CE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Dom Pedrito; Gramado; Ivoti; Lavras do Sul; Montenegro;<br />
Osório; Porto Alegre; Rosário do Sul; São Leopoldo; São Sepé; Santa Maria;<br />
Torres; Viamão (Vianna 1970, 1985); Bagé; Cachoeira do Sul; Canela; Chuí;<br />
Nonoai; Osório; Pedro Osório; Porto Alegre; Torres; Rosário do Sul; São<br />
Lourenço (Jovest-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Riccia grandis Nees in Martius, Fl. Bras. enum. Pl. 1(1): 300. 1833.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929, como Riccia<br />
flavispora); Viamão (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 69<br />
Riccia hirta (Austin) Un<strong>de</strong>rw., Bot. Gaz. 19: 274. 1894.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Vianna 1985).<br />
Riccia jovet-astiae E. Vianna, Bolm. Inst. Bioc. Univ. Fed. Rio Gran<strong>de</strong> do Sul<br />
38: 165. 1985.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Canoas; Ivoti, Cascata <strong>de</strong> São Miguel; Porto Alegre, Bairro<br />
Ponta Grossa; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas)<br />
(Vianna 1985; Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Riccia lamellosa Raddi, Opusc. Sci. 2(6): 351. 1818.<br />
Distribuição no Brasil: RR, RS.<br />
Distribuição no RS: Cachoeira do Sul (Stephani 1897, como Riccia<br />
grandisquama); Cachoeira do Sul; Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1898, como Riccia<br />
grandisquama); Gravataí; Guaíba; Ivoti; Lajeado; Porto Alegre, Bairro<br />
Petrópolis; Lavras do Sul; Santa Maria; São Borja; São Francisco <strong>de</strong> Assis; São<br />
Sepé; Viamão (Vianna 1985, como Riccia austinii); Cachoeira do Sul; Cambará<br />
do Sul; Uruguaiana (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Riccia lindmanii Steph., Bih. Kongl. SvenskAkad. Handl. 23(III, 2): 29. 1897.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MS, RS.<br />
Distribuição no RS: Canela; Ivoti; Gramado; Hovo Hamburgo; Porto Alegre;<br />
Santa Maria; São Sepé; Viamão (Vianna 1976); Pedro Osório; Tenente Portela,<br />
Parque Estadual do Turvo (Derrubadas); Caxias do Sul; Ivoti, Cascata São<br />
Miguel (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Riccia membranacea Gottsche & Lin<strong>de</strong>nb. in Gottsche et al., Syn. Hepat.: 608.<br />
1846.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, ES, MT, PA, PE, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho; São Luiz Gonzaga, Rio<br />
Piratini (Vianna 1985; Bischler-Causse et al. 2005); Porto Alegre, Navegantes<br />
(Bauer 1905a, b, 1929).<br />
Riccia paraguayensis Spruce, Bull. Soc. Bot. France 36: 196. 1890.<br />
Distribuição no Brasil: MS, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Arroio dos Ratos; Ivoti; Montenegro; Porto Alegre,<br />
Faculda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Direito; Viamão (Vianna 1970, 1976, 1985); Cachoeira do Sul;<br />
Guaíba; Porto Alegre (Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Riccia paranaensis Hässel <strong>de</strong> Menén<strong>de</strong>z, Opera Lilloana 7: 228. 1963.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MT, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Canoas; Ivoti; Porto Alegre; Santa Maria; Tenente Portela;<br />
São Luiz Gonzaga; Torres (Vianna 1985); São Lourenço; Cachoeira do Sul;<br />
Torres, Lagoa Itapeva; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo<br />
(Derrubadas), Rio Uruguai; Ivoti, Cascata São Miguel; Santa Maria, Boca do<br />
Monte (Bischler-Causse et al. 2005).
70 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Riccia plano-biconvexa Steph., Bih. Kongl. SvenskAkad. Handl. 23(III, 2): 29.<br />
1897.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, DF, ES, GO, MT, PE, PR, RJ, RN, RS, SC, TO.<br />
Distribuição no RS: Ivoti; São Grabriel; Porto Alegre; Tenente Portela (Vianna<br />
1985); Cachoeira do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Assis, Picada do Padre; Tenente<br />
Portela; Uruguaiana (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Riccia stenophylla Spruce, Bull. Soc. Bot. France 36(suppl.): 195. 1889.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, ES, GO, MS, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gravataí, Itacolomi; Porto Alegre; Santa Maria; Taquara;<br />
Tenente Portela; Torres (Vianna 1970, 1976); Bom Jesus; Bagé; São Leopoldo;<br />
Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo (Derrubadas) (Bischler-Causse et<br />
al. 2005).<br />
Riccia taeniaeformis S. Jovet-Ast, Cryptogamie, Bryol. Lichénol. 12(3): 270.<br />
1991.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Tenente Portela, Parque Florestal Estadual do Turvo<br />
(Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Riccia viannae S. Jovet-Ast, Cryptogamie, Bryol. Lichénol. 12(3): 261. 1991.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Cachoeira do Sul; Porto Alegre, Morro da Polícia,<br />
Petrópolis, Pontra Grossa, Tristeza; Gravataí; Guaíba; Lavras do Sul; Lageado;<br />
Pedro Osório; Ivoti, Cascata São Miguel; Santa Maria; São Sepé; Torres; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Assis, Picada do Padre; Uruguaiana; Viamão, Parque Saint<br />
Hilaire; (Jovet-Ast 1991; Bischler-Causse et al. 2005).<br />
Ricciocarpos natans (L.) Corda in Opiz, Beitr. Naturgesch. 12: 651. 1829.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MS, MT, PA, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Quinta perto <strong>de</strong> Rio Gran<strong>de</strong> (Stephani 1897; Lindman 1906;<br />
Hell 1969); Porto Alegre (Montagne 1839, como Riccia natans var. brasiliensis);<br />
Torres; Viamão, Itapoã (Vianna 1970, 1976, 1985); Porto Alegre (Bischler-<br />
Causse et al. 2005); São Lourenço, Cristal; Rio Gran<strong>de</strong>; Santa Vitória do<br />
Palmar; Torres; Viamão (Vianna 1985; <strong>Yano</strong> 1981c); Bagé (<strong>Yano</strong> 1981c).<br />
Sphaerocarpaceae<br />
Sphaerocarpos mucilloi E. Vianna, Lindbergia 7: 58. 1981.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Ivoti, Cascata São Miguel; Porto Alegre, Ponta Grossa; São<br />
Leopoldo (Vianna 1981c).<br />
Targoniaceae<br />
Targionia hypophylla L., Sp. Pl. ed. 1, 2: 1136. 1753.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, RS.<br />
Distribuição no RS: Bagé; Pelotas (Vianna 1976, 1985).<br />
Trichocoleaceae<br />
Trichocolea brevifissa Steph., Sp. Hepat. 4: 54. 1909.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 71<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />
dos Aparados da Serra, Itaimbezinho (Lemos-Michel 2001).<br />
Trichocolea tomentosa (Sw.) Gottsche, Mexik. Leverm.: 119. 1863.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional<br />
dos Aparados da Serra, Itaimbezinho; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />
(Lemos-Michel 2001, como Trichocolea uleana).<br />
BRYOPHYTA<br />
A<strong>de</strong>lotheciaceae<br />
A<strong>de</strong>lothecium bogotense (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 391. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Disbribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Serra do Faxinal<br />
(Sehnem 1955, 1979); Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1979); Bom<br />
Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São<br />
Francisco, Veraneio Hampel (Lemos-Michel 1999).<br />
Amblystegiaceae<br />
Amblystegium varium (Hedw.) Lindb., Musci Scand.: 32. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />
Disbribuição no RS: Montenegro, São Salvador (Salvador do Sul) (He<strong>de</strong>näs<br />
2003).<br />
Leptodictyum riparium (Hedw.) Warnst., Krypt. Flora Bran<strong>de</strong>nburg 2: 878.<br />
1906.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />
Disbribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São<br />
Leopoldo (Sehnem 1955, 1969); Montenegro, São Salvador (Salvador do Sul);<br />
São Leopoldo, Rio dos Sinos (He<strong>de</strong>näs 2003).<br />
Vittia pachyloma (Mont.) Ochyra, J. Hattori Bot. Lab. 62: 395. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />
Disbribuição no RS: Bom Jesus (Sehnem 1953, 1969, como Sciaromium<br />
lonchocormum; He<strong>de</strong>näs 2003); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />
Sciaromium lonchocormum).<br />
Anomodontaceae<br />
Haplohymenium triste (Cesati) Kindb., Revue Bryol. 26: 25. 1899.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />
Disbribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Caxias do Sul<br />
(Sehnem 1976).<br />
Archidiaceae<br />
Archidium amplexicaule Müll. Hal., Linnaea 43: 346. 1881.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Chuí; Pedro Osório; Pelotas; Pinheiro Machado; Rio<br />
Gran<strong>de</strong>; Santa Vitória do Palmar; Vacaria (Peralta & Vital 2006).
72 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Archidium clavatum I.G. Stone, Mülleria 2: 199. 1973.<br />
Distribuição no Brasil: BA, PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Pedro Osório; Vacaria (Peralta & Vital 2006).<br />
Archidium donnellii Austin, Bull. Torrey Bot. Club 6: 190. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: BA, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Pedro Osório; Santa Vitória do Palmar (Peralta & Vital<br />
2006).<br />
Archidium hallii Austin, Bull. Torrey Bot. Club 6: 145. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Bagé; Cachoeira do Sul; Pedro Osório; Pinheiro Machado;<br />
Rio Gran<strong>de</strong>; São Francisco <strong>de</strong> Assis; São Sepé (Peralta & Vital 2006).<br />
Archidium ohioense Schimp. ex Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 517. 1851.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, GO, MG, MS, MT, PB, PE, PI, RN, RS, SE.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong>; Santa Vitória do Palmar (Peralta & Vital 2006).<br />
Archidium tenerrimum Mitt., J. Proc. Linn. Soc. 8: 17. 1864.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Pinheiro Machado; São Lourenço do Sul; São Sebastião do<br />
Caí (Peralta & Vital 2006).<br />
Aulacomniaceae<br />
Aulacomnium palustre (Hedw.) Schwägr. var. andinum (Herzog) Wijk &<br />
Margad., Taxon 7: 288. 1958.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros (Sehnem 1969); São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Aulacomnium palustre var. marginatum).<br />
Bartramiaceae<br />
Anacolia laevisphaera (Taylor) Flow. in Grout, Moss Flora N. Amer. 2: 155.<br />
68G. 1935.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, as Anacolia<br />
subsessilis).<br />
Breutelia subdisticha (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1873-74: 94. 1875.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará, Fortaleza<br />
(Sehnem 1976); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Breutelia<br />
rivalis).<br />
Breutelia subtomentosa (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1873-74: 94. 1875.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Taimbé (Sehnem 1976, como Breutelia ulei).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 73<br />
Breutelia tomentosa (Brid.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss.<br />
Ges. 1873-74: 93. 1875.<br />
Distribuição no Brasil: BA, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional<br />
(<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Leiomela capillaris (Hampe) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. ed. 2, 3: 132. 1905.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros (Sehnem 1976).<br />
Leiomela piligera (Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam. 1(3):<br />
635. 1904.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941); Gravataí,<br />
Itacolumi; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas, Taimbé; Montenegro, Linha<br />
São Pedro, Estação São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1976).<br />
Philonotis ampliretis Broth., Bih. K. Svensk. VetenskAkad. 3(7): 27. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); São Francisco <strong>de</strong> Paula; Caxias do Sul,<br />
Vila Oliva (Sehnem 1976).<br />
Philonotis cernua (Wilson) D. Griffin & W.R. Buck, Bryologist 92(3): 376. 1989.<br />
Distribuição no Brasil: CE, DF, ES, GO, MT, RJ, RS, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Fazenda do Cilho (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Philonotis curvata (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss.<br />
Ges. 1873-74: 83. 1875.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter) (Sehnem 1976);<br />
Porto Alegre (Bauer 1929; Brotherus 1924b); São João, Navegantes (Brotherus<br />
1924b); Porto Alegre (Dismier 1884).<br />
Philonotis hastata (Duby) Wijk & Margad., Taxon 8: 74. 1959.<br />
Distribuição no Brasil: AM, CE, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PR, RJ, RO, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Fazenda do Cilho; Caxias do Sul, Ana Rech,<br />
Faxinal (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />
2009a).<br />
Philonotis uncinata (Schwägr.) Brid. var. unicinata, Bryol. Univ. 2: 221. 1827.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PB, PE,<br />
PI, PR, RJ, RO, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Dismier 1884, como Philonotis uncinata var. gardneri);<br />
Silveira Martins (Lindman 1906, como Philonotis gardneri); Canguçu; São<br />
Leopoldo, Morro das Pedras (Sehnem 1976, como Philonotis gardneri, P.<br />
glaucescens, P. riogran<strong>de</strong>nsis); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />
2009a).
74 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Brachytheciaceae<br />
Aerolindigia capillacea (Hornsch.) M. Menzel, Nova Hedwigia 52(3-4): 322.<br />
1991.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado; Montenegro, Linha São Pedro (Sehnem 1980,<br />
como Lindigia capillacea); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />
2009a).<br />
Brachythecium occi<strong>de</strong>ntale (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1876-77: 326. 1878.<br />
Distribuição no Brasil: MS, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Usina da Toca (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />
2006); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Brachythecium plumosum (Hedw.) Schimp. in Bruch et al., Bryol. Eur. 6(52-<br />
54): 8. 1853.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />
Distribuição no RS: Carlos Barbosa, Salto Ventoso (Sehnem 1976, como<br />
Brachythecium asperulum); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />
2009a).<br />
Brachythecium ru<strong>de</strong>rale (Brid.) W.R. Buck, Mem. New York Bot. Gard. 82:<br />
240. 1998.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MS, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1976,<br />
como Brachythecium stereopoma).<br />
Brachythecium sulphureum (Geh. & Hampe) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 146. 1894.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />
1955); Colônia Württenberg (Panambi); Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b); Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado, Montenegro;<br />
Campestre; Santa Cruz do Sul; São Leopoldo, Feitoria; São Luiz das Missões,<br />
Bossoroca, São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1976).<br />
Eurhynchium clinocarpum (Taylor) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 422. 1896.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Farroupilha, Salto Ventoso; Montenegro; Santa Cruz do<br />
Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Luiz das Missões (Sehnem<br />
1976, como Oxyrrhynchium clinocarpum).<br />
Meteoridium remotifolium (Müll. Hal.) Manuel, Lindbergia 4(1-2): 49-51. 1977.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, GO, MG, MT, PE, PB, PR, RJ, RR, RS, SC,<br />
SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, como Papillaria henschenii;<br />
Brotherus 1924b); Sao Borja (Luisier 1941); São Leopoldo; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Can<strong>de</strong>lária; Caxias do<br />
Sul, Vila Oliva; Gramado; São Leopoldo; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem<br />
1980, como Meteoriopsis remotifolia, M. rugulosa); Barracão, Parque Estadual
LISTA DAS BRIÓFITAS... 75<br />
<strong>de</strong> Espigão Alto; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; São<br />
Leopoldo (Lemos-Michel 1999).<br />
Palamocladium leskeoi<strong>de</strong>s (Hook.) E. Britton, Bull. Torrey Bot. Club 40: 673.<br />
1913(1914).<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros, Rio dos Refugiados; Caxias do<br />
Sul, Vila Oliva; Erval Seco; Gramado; Montenegro, Campestre, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda Englert, Rio<br />
Tainhas, Taimbé; São Leopoldo, Quilombo (Sehnem 1976).<br />
Platyhypnidium aquaticum (A. Jaeger) Fleisch., Musci Buitenzong 4: 1537.<br />
1923.<br />
Distribuição no Brasil: AC, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Serra dos Tapes, Cascata (Brotherus 1900, como Hypnum<br />
aquaticum); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Bento Gonçalves, Rio das<br />
Antas (Sehnem 1969).<br />
Puiggariopsis aurifolia (Mitt.) M. Menzel, J. Hattori Bot. Lab. 71: 239. 1992.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1976, como Puiggariella<br />
aurifolia); Bom Jesus (Ireland & Buck 2009).<br />
Rhynchostegium beskeanum (Müll. Hal.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St.<br />
Gallischen Naturwiss. Ges. 1876-77: 373. 1878.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador; São Leopoldo,<br />
Feitoria; Porto Alegre (Sehnem 1976).<br />
Rhynchostegium malmei (Broth.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. ed. 2, 4: 212: 1905.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, 1976); Quinta near Rio<br />
Gran<strong>de</strong> (Brotherus 1900, como Hypnum malmei).<br />
Rhynchostegium microthamnioi<strong>de</strong>s Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6: 124.<br />
1898.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1976).<br />
Rhynchostegium pallidius (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1876-77: 375. 1878.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Canoas, Navegantes; Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929;<br />
Brotherus 1924b).<br />
Rhynchostegium riparioi<strong>de</strong>s (Hedw.) Cardot in Tourr., Bull. Soc. Bot. France<br />
60: 231. 1913.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Sapiranga, Picada Verão (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do<br />
Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).
76 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Rhynchostegium rivale (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1876-77: 376. 1878.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul);<br />
Osório, Lagoa dos Quadros; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo,<br />
Rio dos Sinos (Sehnem 1976).<br />
Rhynchostegium scariosum (Taylor) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1876-77: 374. 1878.<br />
Distribuição no Brasil: GO, MS, MT, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto (Lemos-Michel<br />
1999); Cambará do Sul, Fortaleza; Caxias do Sul, Ana Rech; Garibaldi,<br />
Marcorama (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> &<br />
<strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Rhynchostegium sellowii (Hornsch.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1876-77: 373. 1878.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Canguçu; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo,<br />
Capão da Lagoa, Vila Gonzaga (Sehnem 1976).<br />
Rhynchostegium serrulatum (Hedw.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1876-77: 370. 1878.<br />
Distribuição no Brasil: ES, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech (Hirai et al. 1998); Barracão,<br />
Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional<br />
(<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul,<br />
Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Rhynchostegium sparsirameum (Geh. & Hampe) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 1137.<br />
1898.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos (Sehnem 1976).<br />
Squamidium angustifolium Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 34: 6-7. 1980.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sehnem 1980).<br />
Squamidium brasiliense (Hornsch.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 809. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Feitoria (Luisier 1941); São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula (Sehnem 1955, como Squamidium serricolum); São Leopoldo (Sehnem<br />
1980); Bom Jesus, Serra da Rocinha; Caxias do Sul, Vila Oliva; Ex-Colônia<br />
Santo Ângelo (Santo Ângelo); Feliz, Morro Kohlberg; Gramado; Montenegro,<br />
Estação São Salvador (Salvador do Sul), Pareci Novo (Pareci Novo), Pinhal;<br />
Santa Cruz do Sul, Linha São João; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São<br />
Leopoldo, Feitoria, Arroio Kruse (Sehnem 1980, como Squamidium
LISTA DAS BRIÓFITAS... 77<br />
gracilescens, S. nitidum, S. serricolum); Erechim, Nova Württenberg Elsenau<br />
(Panambi), Porto Alegre (Allen & Crosby 1986).<br />
Squamidium cuspidatum Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>. Bot. 34: 9-10. 1980.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Vacaria, Rio dos Refugiados (Sehnem 1980).<br />
Squamidium diversicoma (Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 809. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Arroio Kruse, Feitoria; Vacaria, Rio dos<br />
Refugiados, Fazenda do Cedro (Sehnem 1980).<br />
Squamidium leucotrichum (Taylor) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 809. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RR, RS,<br />
SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus;<br />
Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da<br />
Serra, Itaimbezinho; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das<br />
Sequóias; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Gramado; Muitos Capões;<br />
Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Nova Petrópolis; Passo Fundo, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha,<br />
Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel; São José dos<br />
Ausentes; Vacaria (Lemos-Michel 1999).<br />
Squamidium macrocarpum (Spruce ex Mitt.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 809. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: ES, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941, como<br />
Squamidium rotundifolium); São Leopoldo (Sehnem 1955, como Squamidium<br />
rotundifolium); Gramado (Sehnem 1980); Caxias do Sul, Ana Rech,<br />
Montenegro (Sehnem 1980, com Squamidium turgidum); Dois Irmãos (Allen &<br />
Crosby 1986);<br />
Squamidium nigricans (Hook.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />
1(3): 808. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AP, CE, ES, GO, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem<br />
1980); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus; Canela,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Gramado; Muitos Capões; Nonoai, Parque<br />
Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-Michel 1999); Aratiba; Mariano<br />
Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Zelometeorium ambiguum (Hornsch. in Mart.) Manuel, J. Hattori Bot. Lab. 43:<br />
113. 1977.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.
78 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Manuel 1977); Porto Alegre (Brotherus 1900, como<br />
Meteorium widgrenianum); Colônia Nova Württenberg near Cruz Alta Elsenau<br />
(Panambi) (Brotherus 1924b, como Meteoriopsis implanata); Pareci Novo<br />
(Luisier 1941, como Meteoriopsis implanata); São Leopoldo, São Salvador, São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Meteoriopsis widgreniana); Gramado;<br />
São Leopoldo, Fazenda São Borja; Montenegro, Campestre; Vacaria; (Sehnem<br />
1980, como Meteoriopsis implanata); Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro,<br />
Estação São Salvador (Salvador do Sul), Campestre; São Leopoldo, Feitoria<br />
(Sehnem 1980, como Meteoriopsis widgreniana).<br />
Zelometeorium patulum (Hedw.) Manuel, J. Hattori Bot. Lab. 43: 118. 1977.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE,<br />
PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, entre Canoas e Navegantes (Bauer 1929;<br />
Brotherus 1924b, como Meteoriopsis patula; Bauer 1905b, como Meteorium<br />
patulum); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do<br />
Sul) (Sehnem 1955, as Meteoriopsis patula, M. recurvifolia); Can<strong>de</strong>lária, Passa<br />
Sete; Caxias do Sul, Vila Oliva; Cerro Largo; Gramado; Montenegro, Linha<br />
Campestre, Linha São Pedro, Pareci Novo (Pareci Novo); Caxias do Sul, Vila<br />
Oliva; Montenegro, Linha Campestre; Santa Cruz do Sul, Linha João Alves;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo, Arroio Kruse, Rio dos Sinos; Vacaria,<br />
Rio dos Refugiados; Tenente Portela, Salto Gran<strong>de</strong> do Rio Uruguai (Sehnem<br />
1980, como Meteoriopsis <strong>de</strong>currens, M. patula, M. perpatula, M. piligera, M.<br />
recurvifolia); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do Sul,<br />
Fortaleza dos Aparados, Itaimbezinho; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong><br />
Aracuri; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Leopoldo, Arroio Kruse<br />
(Lemos-Michel 1999); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008,<br />
como Zelometeorium recurvifolium).<br />
Bruchiaceae<br />
Bruchia aurea Besch., Mem. Soc. Sci. Nat. Cherboug 21: 259. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); Porto Alegre (Bauer 1905a,<br />
b, 1929 todos como Bruchia uleana); São Leopoldo (Luisier 1941, como<br />
Bruchia uleana); Montenegro (Luizi-Ponzo 1995, como Bruchia uleana).<br />
Bruchia uruguensis Müll. Hal., Linnaea 42: 231. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955; Rushing 1986); Porto Alegre<br />
(Bauer 1905a, b, 1929); Porto Alegre, Praça Júlio <strong>de</strong> Castilhos (Roth 1911);<br />
São Leopoldo, Feitoria, Vila Gonzaga (Luizi-Ponzo 1995).<br />
Trematodon longicollis Michx. var. longicollis, Flora Bor. Amer. 2: 289. 1803.<br />
Distribuição no Brasil: AM, DF, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo; Silveira<br />
Martins (Brotherus 1900, como Trematodon reflexus); São Leopoldo (Sehnem<br />
1955); Porto Alegre (Bauer 1905b, 1929); Feitoria; Montenegro, Linha
LISTA DAS BRIÓFITAS... 79<br />
Campestre, Pareci Novo (Pareci Novo) (Luizi-Ponzo 1995); Caxias do Sul,<br />
Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Trematodon longicollis Michx. var. crispatissimus (Brid.) Brid., Bryol. Univ.<br />
1: 389. 1826.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900,<br />
como Trematodon crispatissimus); Porto Alegre (Bauer 1905b, como<br />
Trematodon crispatissimus).<br />
Trematodon longicollis Michx. var. minor Hor., J. Jap. Bot. 16: 167. 1940.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Feitoria (Luisier 1941).<br />
Trematodon mirabilis Broth., Beih. K. SvenskAkad. Handl. 3(7): 8. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo<br />
(Brotherus 1900; Lindman 1906; Roth 1911).<br />
Bryaceae<br />
Brachymenium hornschuchianum Mart., Icon. Pl. Crypt. 36. pl. 20. 1834.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, São Salvador (Salvador do Sul) (Ochi 1980);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Brachymenium radiculosum (Schwägr.) Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l. Naturhist.<br />
For. Kjøbenhavn. ser. 3, 9: 275. 1970.<br />
Distribuição no Brasil: CE, ES, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955).<br />
Brachymenium speciosum (Hook. f. & Wilson) Steere, Bryologist 51(2): 98.<br />
1948.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Bryum argenteum Hedw., Spec. Musc. Frond.: 181. 1801.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PB, PE, PR, RJ,<br />
RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cachoeira do Sul, Campos (Cachoeira do Sul); Caxias do<br />
Sul (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a); Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São<br />
Leopoldo, São Salvador (Salvador do Sul); São Leopoldo, São Salvador<br />
(Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Cachoeira do Sul,<br />
Campos (Lindman 1906, como Bryum corrugatum); Silveira Martins, Porto<br />
Alegre (Brotherus 1900, como Bryum corrugatum); Porto Alegre (Bauer 1929;<br />
Brotherus 1924b); São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941); Caxias do<br />
Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Bryum cellulare Hook. ex Schwägr., Spec. Musc. Frond. Suppl. 3(1): 9. 1827.<br />
Distribuição no Brasil: CE, MG, RS.<br />
Distribuição no RS: Caçapava do Sul, Fazenda da Taleira (<strong>Yano</strong> 2006b).
80 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Bryum chryseum Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 304. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Bryum conoi<strong>de</strong>o-operculatum Warnst., Hedwigia 57: 97-98. 1915.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Warnstorf 1916).<br />
Bryum duplicatum Broth., Beih. K. Svenska VetenskAkad. Handl. 3(7): 29.<br />
1900.<br />
Distribuição no Brasil: MT, PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho (<strong>Yano</strong> 2004).<br />
Bryum illecebraria Müll. Hal., Gen. Musc. Frond.: 215. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />
Bryum limbatum Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 573. 1851.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />
1955; Ochi 1980); Santa Cruz do Sul; Estação São Salvador, Montenegro<br />
(Salvador do Sul) (Bartram 1952); Bom Jesus, Fazenda do Cilho (<strong>Yano</strong> &<br />
<strong>Bordin</strong> 2006); Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro<br />
urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Bryum procerum Schimp. ex Besch. in Bescherelle, Mém. Soc. Sci. Nat.<br />
Cherboug 16: 119. 1872.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, RS, SE.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto (Lemos-Michel<br />
1999; <strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Bryum renauldii Röll ex Renauld & Cardot, Bull. Soc. Roy. Bot. Belgique 38(1):<br />
13. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Fazenda do Cilho (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Bryum riparioi<strong>de</strong>s Bartram, J. Washington Acad. Sci. 42(6): 180. 1952.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sehnem 1955); Caxias do Sul, Vila Oliva; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Bartram<br />
1952).<br />
Gemmabryum acuminatum (Harv.) J.R. Spence & H.P. Ramsay, Phytologia<br />
87(2): 65. 2005.<br />
Distribuição no Brasil: GO, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Gemmabryum apiculatum (Schwägr.) J.R. Spence & H.P. Ramsay,<br />
Phytologia 87(2): 65. 2005.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 81<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MA, MG, PA, PB, RJ,<br />
RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: (Lindman 1906, como Bryum apiculatum); Ex-colônia Santo<br />
Ângelo (Santo Ângelo); Hamburger Berg (Novo Hamburgo); Porto Alegre; São<br />
Leopoldo (Brotherus 1900, como Bryum beyrichianum); Colônia Nova<br />
Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi); Porto Alegre (Brotherus 1924b);<br />
Cachoeira do Sul (Brotherus 1900; Lindman 1906, como Bryum lindmanianum;<br />
Ochi 1974, como Bryum nitens); Porto Alegre; São Leopoldo, Colônia Nova<br />
Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Ochi 1981).<br />
Gemmabryum coronatum (Schwägr.) J.R. Spence & H.P. Ramsay, Phytologia<br />
87(2): 66. 2005.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MA, MG, MT, PA, PB,<br />
PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Ochi 1980); São Leopoldo (Sehnem 1955),<br />
Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1924b); Navegantes (Brotherus<br />
1924b).<br />
Gemmabryum dichotomum (Hedw.) J.R. Spence & H.P. Ramsay, Phytologia<br />
87(2): 66. 2005.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1924b);<br />
Porto Alegre, Praça Julho <strong>de</strong> Castilho (Ochi 1980).<br />
Gemmabryum exile (Dozy & Molk.) J.R. Spence & H.P. Ramsay, Phytologia<br />
87(2): 67. 2005.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MS, PE, RJ, RR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008,<br />
como Brachymenium exile); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />
2009a).<br />
Gemmabryum subapiculatum (Hampe) J.R. Spence & H.P. Ramsay,<br />
Phytologia 87(2): 68. 2005.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, GO, MT, PA, PR, RJ, RR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Ochi 1980, como Bryum subapiculatum).<br />
Ptychostomum capillare (Hedw.) Holyoak & Pe<strong>de</strong>rsen, J. Bryol. 29: 119.<br />
2007.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PI, PR, RJ,<br />
RO, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901a, como Bryum rufo-nitens).<br />
Rhodobryum beyrichianum (Hornsch.) Müll. Hal. in Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l.<br />
Naturhist. For Kjøbenhavn. ser. 3, 3: 51-52. 1872.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, MG, MT, PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Flores da Cunha, Otávio Rocha; São Ve<strong>de</strong>lino (<strong>Yano</strong> &<br />
<strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Rhodobryum roseolum (Müll. Hal.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. 1120. 1898.
82 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Serra <strong>de</strong> Rocinha, Bom Jesus (Bartram 1952, como Bryum<br />
roseolum); Serra da Rocinha (Bom Jesus) (Ochi 1981, como Bryum roseolum).<br />
Rosulabryum <strong>de</strong>nsifolium (Brid.) Ochyra in Ochyra, Zarnowiec & Bednareck-<br />
Ochyra, Biodiv. Poland 3: 162. 2003.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, DF, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo<br />
(Brotherus 1900; Luisier 1941; Sehnem 1955, como Bryum <strong>de</strong>nsifolium); Porto<br />
Alegre, Pedras Brancas (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1900, como Bryum<br />
<strong>de</strong>nsifolium); Cachoeira do Sul (Lindman 1906); Colônia Nova Württenberg<br />
(Panambi); Cruz Alta; Navegantes, Canoas (Canoas) (Brotherus 1924b, como<br />
Bryum <strong>de</strong>nsifolium); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sehnem 1955); Canoas; Porto Alegre (Ochi 1980, como Bryum <strong>de</strong>nsifolium);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Rosulabryum huillense (Welw. & Duby) Ochyra in Ochyra, Zarnowiec &<br />
Bednarek-Ochyra, Biodiv. Poland 3: 162. 2003.<br />
Distribuição no Brasil: BA, GO, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Bryum<br />
huillense).<br />
Calymperaceae<br />
Syrrhopodon gaudichaudii Mont., Ann. Sci. Nat. Bot. ser. 2, 2: 376. 1834.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MA, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RS,<br />
SC, SE, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905b, 1929); Canoas; Porto Alegre,<br />
São João; (Bauer 1905a; Brotherus 1924b); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Excolônia<br />
Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900; Reese 1993); Bom<br />
Jesus, Rio dos Touros, Serra da Rocinha; Caxias do Sul, Vila Oliva; Dois<br />
Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Porto Alegre, Bairro Glória; São<br />
Leopoldo, Quilombo, Capão do Fra<strong>de</strong>; Montenegro, Campestre; São Francisco<br />
<strong>de</strong> Pauta, Serra <strong>de</strong> Faxinal, Taimbé, Santa Teresa; Vacaria, Passo do Socorro<br />
(Sehnem 1972); São Leopoldo, Capão da Lagoa (Sehnem 1972, como<br />
Syrrhopodon spininervis).<br />
Syrrhopodon parasiticus (Sw. ex Brid.) Besch., Ann. Sci. Nat. Bot. ser. 8, 1:<br />
298. 1895.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR,<br />
RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Syrrhopodon prolifer Schwägr. var. prolifer, Spec. Musc. Frond. Suppl. 2(2):<br />
99. 1827.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PI,<br />
PR, RJ, RO, RS, SC, SE, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos (Sehnem 1972).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 83<br />
Syrrhopodon prolifer Schwägr. var. acanthoneuros (Müll. Hal.) Müll. Hal.,<br />
Syn. Musc. Frond. 1: 542. 1849.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PI, PR, RJ, RO, RS,<br />
SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Luisier 1941; Sehnem 1972, ambos como<br />
Syrrhopodon argenteus); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa Teresa; São<br />
Leopoldo, Fazenda São Borja (Sehnem 1972, como Syrrhopodon argenteus);<br />
Morro das Pedras (Reese 1993).<br />
Syrrhopodon prolifer Schwägr. var. tenuifolius (Sull.) Reese, Bryologist<br />
81(2): 199. 1978.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Morro das Pedras (Sehnem 1972, como<br />
Syrrhopodon capillaceus); Cambará do Sul (Reese 1993).<br />
Catagoniaceae<br />
Catagonium emarginatum Lin, J. Hattori Bot. Lab. 55: 299. 1984.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />
Eucatagonium politum).<br />
Cryphaeaceae<br />
Cryphaea brevipila Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 413. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Neu Württenberg (Panambi); São Leopoldo (Rao 2001).<br />
Cryphaea filiformis (Hedw.) Brid., Muscol. Recent. Suppl. 4: 139. 1819.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: New Württenberg (Panambi); Cruz Alta, Três Passos (Rao<br />
2001); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Cryphaea jamesonii Taylor, London J. Bot. 17: 192. 1848.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Gramado; Montenegro, Linha São Pedro; Tupandi (Sehnem<br />
1970, como C. cal<strong>de</strong>nsis).<br />
Cryphaea mittenii A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss. Ges.<br />
1874-75: 180. 1876.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas; Caxias do<br />
Sul, Vila Oliva (Sehnem 1970).<br />
Cryphaea orizabae Schimp. ex Besch., Mém. Soc. Sci. Nat. Cherboug 16: 214.<br />
1872.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Elsenau (Panambi) (Rao 2001).<br />
Cryphaea patens Hornsch. ex Müll. Hal., Linnaea 18: 679. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Rao 2001).
84 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Cryphaea ramosa (Mitt.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 412. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Cima da Serra, Rincão dos Vallos (Cruz Alta) (Brotherus<br />
1900); São Leopoldo (Sehnem 1970).<br />
Cryphaea rhacomitrioi<strong>de</strong>s Müll. Hal., Linnaea 42: 381. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cruz Alta, Elsenau, Colônia Nova Württemberg (Brotherus<br />
1924b, como C. malmei); Erechim; Porto Alegre; São Leopoldo; Gramado; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Erval Seco (Sehnem 1970, como Cryphaea malmei);<br />
Gramado, Parque Knorr (Rao 2001).<br />
Cryphidium leucocoleum (Mitt.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1874-75: 274. 1876.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Cachoeira do Sul, Rio Jacuí (Brotherus 1900, como<br />
Cryphidium orbifolia); São Leopoldo, (Sehnem 1953, 1955, 1970); Vacaria, Rio<br />
dos Touros (Sehnem 1970).<br />
Schoenobryum blumenauianum (Hampe) Manuel, Bryologist 80(3): 523.<br />
1977.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Hampe 1879, as Cryphaea blumenauianum).<br />
Schoenobryum concavifolium (Griff.) Gangulee, Mosses Eastern India Adj.<br />
Reg. 5: 1209. 1976.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PE, PR, RJ,<br />
RO, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />
Acrocryphaea julacea); Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Estação São<br />
Salvacor (Salvador do Sul); São Leopoldo, Arroio Kruse (Sehnem 1970),<br />
Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Leopoldo, Arroio Kruse (Lemos-<br />
Michel 1999); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008)<br />
Schoenobryum kunertii (Müll. Hal.) Manuel, Bryologist 80(3): 523. 1977.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901a, as Cryphaea<br />
kunertii).<br />
Schoenobryum rubricaule (Mitt.) Manuel, Bryologist 80(3): 523. 1977.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado; Montenegro, São Pedro; São Leopoldo, Arroio<br />
Kruse; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Tainhas (Sehnem 1970, como Acrocryphaea<br />
rubricaulis).<br />
Daltoniaceae<br />
Calyptrochaeta setigera (Mitt.) W.R. Buck, Brittonia 39(2): 223. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: AC, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 85<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sehnem 1955, como Eriopus setigerus); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro<br />
Reuter); Gramado; Gravataí, Itacolumi; Montenegro, São Salvador (Salvador do<br />
Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979, como Eriopus setigerus).<br />
Dicranaceae<br />
Campylopus aemulans (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1870-71: 444. 1872.<br />
Distribuição no Brasil: ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Frahm 1991); Vacaria (Frahm<br />
1979, 1991).<br />
Campylopus arctocarpus (Hornsch.) Mitt. var. arctocarpus, J. Linn. Soc. Bot.<br />
12: 87. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Bom Jesus, Serra<br />
da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados (Lemos-Michel 1999;<br />
Luizi-Ponzo 1995).<br />
Campylopus cryptopodioi<strong>de</strong>s Broth., Bih. Kongl. Svenska VetenskAkad.<br />
Handl. 26. 3(7): 9. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: DF, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Morro Itacolumi, Rio dos Sinos (Frahm 1991).<br />
Campylopus dichrostis (Müll. Hal.) Paris in Brotherus, Natürl. Pflanzenfam.<br />
1(3): 333. 1901.<br />
Distribuição no Brasil: BA, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Frahm 1975; Sehnem 1955, ambos como C. cacti).<br />
Campylopus extinctus J.-P. Frahm, Bryologist 99(2): 218. 1996.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Ahmed & Frahm 2002).<br />
Campylopus filifolius (Hornsch.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 76. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, ES, MG, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fortaleza, Serra do<br />
Faxinal (Frahm 1991, como Bryohumbertia filifolia); Cambará do Sul, Fortaleza<br />
dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Portão (Lemos-Michel<br />
1999,como Bryohumbertia filifolia); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> &<br />
<strong>Yano</strong> 2009a, como Bryohumbertia filifolia).<br />
Campylopus flexuosus (Hedw.) Brid., Mant. Musc. 4: 71. 1819.<br />
Distribuição no Brasil: PE, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Campylopus griseus (Hornsch.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1870-71: 443. 1872.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PI, PR, RJ, RS, SC, SP.
86 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: Canela; Caçapava do Sul; Caxias do Sul; Lavras do Sul;<br />
Pedro Osório; Pinheiro Machado; Vacaria; Sepé (São Sepé) (Frahm 1991);<br />
Rincão do Inferno, Lavras do Sul (Frahm 1979).<br />
Campylopus heterostachys (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1870-1871: 421. 1872.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, ES, GO, MG, MT, PI, PR, RJ, RR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Fazenda do Cilho; Caçapava do Sul, Minas <strong>de</strong><br />
Camaquã; Jaquirana; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda Violeta (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />
2006); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Campylopus jamesonii (Hook.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1870-71: 422. 1872.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> Canela; Nova Petrópolis; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Aratinga,<br />
Veraneio Hampel (Lemos-Michel 1999).<br />
Campylopus julaceus A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss. Ges.<br />
1870-71: 384. 1880.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado, Parque Knorr (Lüth & Schäfer-Verwimp 2004).<br />
Campylopus julicaulis Broth., Denkschr. Akad. Wiss. Wien. Math. Nat. Kl. 83:<br />
261. 1926.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Aparados da Serra; Bom Jesus; Nova Petrópolis (Lemos-<br />
Michel 1999).<br />
Campylopus occultus Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 86. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MA, MG, MS, PA, PR, RJ, RR, RS, SC,<br />
SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Pelotas, Campus Universitário <strong>de</strong> Pelotas;<br />
Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; (Frahm 1979); Rio<br />
Gran<strong>de</strong>; Porto Alegre; Pelotas; São Francisco <strong>de</strong> Paula; Canela (Frahm 1991);<br />
Portão; Montenegro (Luizi-Ponzo 1995); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong><br />
& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Campylopus pilifer Brid., Mant. Musc.: 72. 1819.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, DF, ES, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RR, RS,<br />
SP.<br />
Distribuição no RS: Tapes (Gradstein & Sipman 1978); Canela (Frahm 1991);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Campylopus reflexisetus (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 322. 1901.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Planalto; São Francisco <strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> 2009).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 87<br />
Campylopus thwaitesii (Mitt.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1870-71: 419. 1872.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paulo, Taimbé (Luizi-Ponzo 1995, como<br />
Campylopus controversus).<br />
Campylopus trachyblepharon (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 80.<br />
1869.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SE, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1900, como Campylopus<br />
subintroflexus); Porto Alegre (Bauer 1905a; Frahm 1975b, ambos como<br />
Campylopus introflexus); Cachoeira do Sul (Cachoeira do Sul) (Lindman 1906,<br />
como Campylopus introflexus); Porto Alegre (Giacomini 1955, como<br />
Campylopus introflexus var. genuinus); São Leopoldo, São Salvador (Salvador<br />
do Sul) (Luisier 1941; Sehnem 1955, como Campylopus. introflexus).<br />
Dicranella crinalis Geh. & Hampe in Hampe & Geheeb, Flora 64 (22): 339.<br />
1881.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b, como Ångstroemia crinalis).<br />
Dicranella exigua (Schwägr.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 30. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AM, MG, PA, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b); Montenegro; São Leopoldo,<br />
Feitoria (Luizi-Ponzo 1995, como Microdus exiguus).<br />
Dicranella glaziovii (Hampe) Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l. Naturh. For.<br />
Kjøbenhavn. ser. 4,1: 87. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b, como Ångstroemia glaziovii).<br />
Dicranella pabstiana (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 31. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b, como Ångstroemia pabstiana).<br />
Dicranella riogran<strong>de</strong>nse Broth., Bih. Kongl. Svenska VetenskAkad. Handl. 26,<br />
3(7): 7. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Silveira<br />
Martins (Brotherus 1900).<br />
Dicranella strumulosa (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 36. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b, como Ångstroemia strumulosa).<br />
Dicranella subsulcata (Hampe) Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l. Naturh. For.<br />
Kjøbenhavn. ser. 4,1: 86. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Quilombo (Müller 1901b, como Ångstroemia<br />
subsulcata).
88 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Dicranella vaginata (Hook.) Cardot, Wiss. Erb. Schwed. Sük polar-Exp. 1901-<br />
1903, 4(8): 60. 1908.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Quilombo; (Müller 1901b, como Ångstroemia<br />
vaginata).<br />
Dicranoloma billardieri (Brid.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. ed. 2, 3: 24. 1904.<br />
Distribuição no Brasil: ES, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1953, 1955).<br />
Holomitrium antennatum Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 59. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); Gramado; São Leopoldo,<br />
Fazenda São Borja; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda Englert; Taimbé (Luizi-<br />
Ponzo 1995).<br />
Holomitrium arboreum Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 5. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, PA, PE, RJ, RO, RR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual do Espigão Alto; Bom Jesus;<br />
Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Itaimbezinho, Parque Nacional dos<br />
Aparados da Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das<br />
Sequóias; Esmeralda; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Nova Petrópolis;<br />
Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Nonoai; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-<br />
Michel 1999).<br />
Holomitrium crispulum Mart. var. crispulum, Icon. Plant. Cryptog. 35pl. 18.<br />
1828.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Ijuí; Rincão dos Vallos (Cruz Alta); Serra dos Tapes<br />
(Brotherus 1900); Rincão dos Vallos (Cruz Alta) (Luizi-Ponzo 1995).<br />
Holomitrium olfersianum Hornsch. in Martius, Flora Brasil. 1(2): 18. 1840.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1929; Brotherus 1924b); Silveira<br />
Martins (Brotherus 1900); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau<br />
(Brotherus 1924b); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do<br />
Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />
Parque das Sequóias; Colônia Nova Württenberg (Panambi); Gramado;<br />
Nonoai, Parque Estadual Florestal <strong>de</strong> Nonoai; Nova Petrópolis; Passo Fundo,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Porto<br />
Alegre; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel; São<br />
José dos Ausentes; Silveira Martins (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul,<br />
Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Microcampylopus curvisetus (Hampe) Giese & J.-P. Frahm, Lindbergia 11:<br />
116. 1986.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 89<br />
Distribuição no Brasil: AM, MG, MS, RJ, RO, RR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Pilopogon guadaloupensis (Brid.) J.-P. Frahm, Flora Neotropica, monograph<br />
54: 206. 1991.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Farroupilha (Frahm 1991); Bom Jesus, Serra da Rocinha<br />
(Luizi-Ponzo 1995, como Pilopogon gracilis).<br />
Pilopogon laevis (Taylor) Thériot, Revue Bryol. Lichénol. nov. ser., 9(1-2): 12.<br />
1936.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Sclerodontium clavinerve (Müll. Hal.) H.A. Crum, Hikobia 9: 294. 1986.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />
1955); Porto Alegre; Montenegro (Crum 1986); Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino)<br />
(Müller 1897, 1900, como Dicranum clarinerve); Nova Petrópolis (Lemos-Michel<br />
1999).<br />
Ditrichaceae<br />
Ditrichum paulense Geh. in Hampe & Geheeb, Flora 64(22): 340. 1881.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sehnem 1955); Bom Jesus; Montenegro, Linha São Pedro, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1970).<br />
Ditrichum subrufescens Broth., Acta Soc. Sci. Fenn. 19(5): 6. 1891.<br />
Distribuição no Brasil: GO, MG, RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Lajeado Gran<strong>de</strong>; Caxias do Sul,<br />
Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Ditrichum ulei (Müll. Hal.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.: 132. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: ES, PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Quilombo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa<br />
Teresa (Sehnem 1970).<br />
Pleuridium subnervosum (Müll. Hal.) A. Jaeger in Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 973.<br />
1898.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Porto Alegre (Brotherus 1900); Cachoeira do<br />
Sul (Lindman 1906); São Leopoldo (Sehnem 1955).<br />
Rhamphidium ovale Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42(6): 179. 1952.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955);<br />
Montenegro, Linha Campestre (Bartram 1952).<br />
Entodontaceae
90 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Entodon beyrichii (Schwägr.) Müll. Hal., Linnaea 18: 708. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel 1999).<br />
Entodon gracilis (Ångstr.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss.<br />
Ges. 1876-77: 225. 1878.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbezinho (Sehnem 1970).<br />
Entodon lindbergii Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l. Naturhist. For. Kjøbenhavn. ser.<br />
3, 2: 283. 1870.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Vacaria (Sehnem 1970).<br />
Entodon suberythropus Müll. Hal., Linnaea 42: 427-428. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); Santa Cruz do Sul (Sehnem<br />
1970).<br />
Erythrodontium longisetum (Hook.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 436. 1896.<br />
Distribuição no Brasil: ES, GO, MG, MS, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cerro Largo, Rio Encantado; Gramado; Montenegro, Linha<br />
Júlio <strong>de</strong> Castilhos, Estação São Salvador (Salvador do Sul); Santa Cruz do Sul,<br />
Linha João Alves; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbezinho; São Luiz das<br />
Missões, Bossoroca (São Luiz Gonzaga e Bossoroca); Vacaria (Sehnem 1970);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Erythrodontium squarrosum (Hampe) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. ed. 2, 2: 159. 1904.<br />
Distribuição no Brasil: DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cerro Largo; São Leopoldo; São Luiz das Missões<br />
(Sehnem 1970); Arabita; Marcelino Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong><br />
Filho 2008).<br />
Erpodiaceae<br />
Aulacopilum glaucum Wilson, J. Bot. London 7: 90. 1848.<br />
Distribuição no Brasil: MS, PA, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Osório; São Sebastião do Caí (Vital 1980); Caçapava do<br />
Sul; Camargo; Can<strong>de</strong>lária; Canela; Carazinho; Catuípe; Caxias do Sul, Ana<br />
Rech; Cerro Largo; Encantado; Farroupilha; Fre<strong>de</strong>rico Westphalen; Getúlio<br />
Vargas; Guarani das Missões; Ijuí; Marcelino Ramos; Palmeira das Missões;<br />
Panambi; Santa Cruz do Sul; Santa Rosa; São Gabriel; São Luiz Gonzaga; São<br />
Marcos; São Pedro do Sul; Tenente Portela; Três Passos; Venâncio Aires;<br />
Vicente Dutra (<strong>Yano</strong> 1984b); Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do<br />
Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Erpodium beccarii Müll. Hal. ex Vent., Nuov. Giorn. Bot. Ital. 4: 18. 1872.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MS, MG, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Ijuí; Uruguaiana (<strong>Yano</strong> 1992a).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 91<br />
Erpodium biseriatum (Austin) Austin, Bot. Gaz. 2: 142. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: GO, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Erpodium glaziovii Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Meddr. Dansk. Naturh. Foren. ser. 3, 4:<br />
54. 1872.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, GO, MG, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo; Montenegro (Vital 1980).<br />
Eustichiaceae<br />
Eustichia longirostris (Brid.) Brid., Bryol. Univ. 2: 789. 1827.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio Tainhas; Montenegro, Pinhal, Linha São<br />
Pedro; Santa Cruz do Sul, Boa Vista; Vacaria, Rio Tainhas (Sehnem 1969,<br />
como Eustichia ulei); Santa Cruz do Sul (Sehnem 1969, como Eustichia<br />
brotheri).<br />
Fabroniaceae<br />
Dimerodontium balansae Müll. Hal., Mém. Soc. Sci. Nat. Cherbourg 21: 267.<br />
1877.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Vitória do Palmar (Santa Vitória do Palmar); Três Portos<br />
(Câmara & Magill 2009).<br />
Dimerodontium mendozense Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 541. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: PR, MS, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, 1970); Bom Jesus, Arroio<br />
das Capoeiras; Montenegro, Pareci Novo (Pareci Novo); Santa Cruz do Sul;<br />
São Leopoldo, Três Portos, Praça Centenário (Sehnem 1970); Caxias do Sul,<br />
Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a); Bagé; Camaquã; Cruz Alta (Câmara &<br />
Magill 2009).<br />
Dimerodontium pellucidum (Schwägr.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 540. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: ES, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Erechim (Bizot & Piovano 1953).<br />
Fabronia ciliaris (Brid.) Brid. var. ciliaris, Bryol. Univ. 2: 171. 1827.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, GO, MT, PE, RS.<br />
Distribuição no RS: Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Leopoldo, Arroio<br />
Kruse (Lemos-Michel 1999); Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Fabronia ciliaris (Brid.) Brid. var. polycarpa (Hook.) W.R. Buck, Brittonia<br />
35(3): 251. 1983.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PB, PE, PR,<br />
RJ, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900,<br />
como Fabronia polycarpa); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau<br />
(Panambi) (Brotherus 1924b); São Leopoldo, Vila Gonzaga, Arroio Kruse<br />
(Sehnem 1955, 1970, como Fabronia polycarpa); Montenegro, São Pedro;
92 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Portão (Sehnem 1970, como Fabronia polycarpa); Erechim (Bizot & Piovano<br />
1953; Piovano 1958); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ntaceae<br />
Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. acacioi<strong>de</strong>s, J. Bot. (Schrad.) 1: 197. 1803.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />
substissotheca); Bom Jesus, Rio dos Touros; Cerro Largo, Rio Encantado; São<br />
Leopoldo, Rio dos Sinos; São Luis das Missões (São Luiz Gonzaga) (Sehnem<br />
1972, como Fissi<strong>de</strong>ns substissotheca); Cerro Largo; Quarai; Vacaria (Pursell et<br />
al. 1988; Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. brevicostatus (Pursell, Brugg.-Nann. &<br />
B.H. Allen) Pursell, Bryobrothera 5: 175. 1999.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Herval (Pursell et al. 1988; Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. immersus (Mitt.) Pursell, Bryobrothera 5:<br />
175. 1999.<br />
Distribuição no Brasil: GO, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Tenente Portela (Sehnem 1972, como<br />
Fissi<strong>de</strong>ns acutangulus); São Leopoldo, Rio dos Sinos; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Rio Taimbé; Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />
regnellii); São Leopoldo, Rio dos Sinos (Pursell et al. 1988; Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns adiantoi<strong>de</strong>s Hedw., Spec. Musc. Frond.: 157. 1801.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbezinho (Sehnem 1972).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns amoenus Müll. Hal., Bot. Zeitg (Berlin) 5: 38. 1847.<br />
Distribuição no Brasil: AC, BA, MG, MS, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Carazinho (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns anguste-limbatus Mitt. var. anguste-limbatus, J. Linn. Soc., Bot.<br />
12: 601. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, CE, DF, GO, MA, MG, MT, PA, PE, RJ, RO,<br />
RR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cachoeira do Sul; Porto Alegre (Brotherus 1900, como<br />
Fissi<strong>de</strong>ns malmei); São Francisco <strong>de</strong> Paula; Sao Leopoldo, São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Caí, Vale Real (Feliz); Cerro Largo;<br />
Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Leopoldo, Feitoria<br />
(Sehnem 1972); Santana do Livramento (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns angustifolius Sull., Proc. Amer. Acad. Arts 5: 275. 1861.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, GO, PA, RJ, RO, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns asplenioi<strong>de</strong>s Hedw., Spec. Musc. Frond.: 156-157. 1801.<br />
Distribuição no Brasil: AM, CE, GO, MG, MT, PA, PR, RJ, RO, RS, SC, SP.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 93<br />
Distribuição no RS: Silveira Martins (Brotherus 1900, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />
obtusatus; Pursell 2007); São Leopoldo (Luisier 1941; Sehnem 1955, 1972);<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, 1972);<br />
Bom Jesus, Arroio das Capoeiras; Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Linha<br />
São Pedro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Fazenda Englert; Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1972); Caxias do Sul,<br />
Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns berteroi (Mont.) Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 45. 1848.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Cerro Largo; Ijuí; Linha Ipê (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns brevipes Besch., J. Bot. 5: 252. 1891.<br />
Distribuição no Brasil: MG, MS, PR, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Santa Rosa (Pursell & Vital 1986); São Luiz das Missões<br />
(São Luiz Gonzaga) (Sehnem 1972; Pursell 1994); Bossoroca (Pursell 1994);<br />
Montenegro (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns crispus Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 9: 57. 1838.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro (Sehnem 1972); Gramado (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns curvatus Hornsch., Linnaea 15: 148. 1841.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São<br />
Leopoldo (Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns luteo-viridis); Vacaria (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>ndrophilus Brugg.-Nann. & Pursell, Bryologist 93: 335. 1990.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Portão (Bruggeman-Nannenga & Pursell 1990; Bruggeman-<br />
Nannenga et al. 1994; Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns elegans Brid., Muscol. Recent. Suppl. 1: 167. 1806.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, ES, FN, GO, MA, MG, MS, MT, PA, PE, PI, PR,<br />
RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Montenegro (Pursell 2007); Caxias do Sul, Centro urbano<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns flabellatus Hornsch. in C. Mart., Fl. Bras. 1: 91. 1840.<br />
Distribuição no Brasil: ES, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como<br />
Fissi<strong>de</strong>ns longifalcatus); Farroupilha, Salto Ventoso; Montenegro, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul), Linha São Pedro; Nova Petrópolis; São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns longifalcatus; Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns flaccidus Mitt., Trans. Linn. Soc. London 23: 56. 1860.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MG, MS, MT, PA, PB,<br />
PE, PR, RJ, RO, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cerro Largo (Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />
schwakeanus).
94 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Fissi<strong>de</strong>ns fontanus (Bach. Pyl.) Steud., Nomencl. Bot. 2: 166. 1824.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Colônia Ijuí (Ijuí) (Brotherus 1900, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />
brevicaulis); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Senhem 1955, como Fissi<strong>de</strong>ns julianus);<br />
São Salvador (Sehnem 1955, como Fissi<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>bilis, F. julianus); Cerro Largo<br />
(Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>bilis); Bom Jesus; Cruz Alta; São Luiz das<br />
Missões (São Luiz Gonzaga) (Senhem 1972).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns guianensis Mont., Ann. Sci. Nat. Bot. sér. 2, 14: 340. 1840.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, ES, DF, GO, MA, MG, MT, PA,<br />
PE, PI, PR,RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns hornschuchii Mont., Ann. Sci. Nat., Bot. ser. 2, 40: 342. 1840.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MA, MG, MS, MT, PA,<br />
PE, PI, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, 1972); São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Gramado; Montenegro; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula (Sehnem 1972); São Borja (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns inaequalis Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 589. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, PA, PE, RO, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns intromarginatus (Hampe) A. Jaeger, Enum. Fissi<strong>de</strong>nt.: 14. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AC, BA, CE, ES, GO, MG, MT, PA, PR, RJ, RO, RS, SC,<br />
SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns lagenarius Mitt. var. lagenarius, J. Linn. Soc. Bot. 10: 184. 1858.<br />
Distribuição no Brasil: AM, CE, DF, ES, MG, PA, PE, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008, i<strong>de</strong>ntificação<br />
errônea como Fissi<strong>de</strong>ns priono<strong>de</strong>s); São Salvador (Salvador do Sul) (Pursell<br />
2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns lagenarius Mitt. var. muriculatus (Mitt.) Pursell, Bryologist 102(1):<br />
126. 1999.<br />
Distribuição no Brasil: AM, ES, GO, PA, PE, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008, como Fissi<strong>de</strong>ns<br />
diplodus); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns oediloma Müll. Hal. ex. Broth., Bih. Kongl. Svenska VetenskAkad.<br />
Handl. 21, 3(3): 15. 1895.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Ensenau (Panambi)<br />
(Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns pallidinervis Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 592. 1869.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 95<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, FN, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PI, PR,<br />
RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns pellucidus Hornsch. var. pellucidus, Linnaea 15: 146. 1841.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RO,<br />
RR, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul,<br />
Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns radicans Mont., Ann. Sci. Nat. Bot. ser. 2, 14: 345. 1840.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, ES, MS, PA, PB, PE, PI, PR, RJ, RS, SE,<br />
SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Capão da Lagoa (Sehnem 1955, 1972);<br />
Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Caxias do Sul (<strong>Bordin</strong> &<br />
<strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns rigidulus Hook. f. & Wilson in Wilson in Hook. f., Flora Nov. Zel. 2:<br />
61. 1854.<br />
Distribuição no Brasil: ES, GO, MG, MT, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns saprophilus Broth., Bih. Kongl. Svenska Vetensk.-Akad. Handl. 24,<br />
Afd.III (7): 12. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: DF, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Ilha dos Banhos (Brotherus 1900; Pursell<br />
2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns scalaris Mitt., J. Linn. Soc., Bot. 12: 596. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Bartram 1952; Sehnem 1955, 1972; Pursell 1994); Montenegro (Sehnem<br />
1972); Venâncio Aires (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns scariosus Mitt., J. Linn. Soc., Bot. 12: 599. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, PA, PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns semicompletus Hedw., Spec. Musc. Frond.: 160. 1801.<br />
Distribuição no Brasil: SC, RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Arroio das Capoeiras; Cambará do Sul,<br />
Estrada para Taimbezinho (Pursell 1987, 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns serratus Müll. Hal.var. serratus, Bot. Zeitg (Berlin) 5: 804. 1847.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, DF, GO, MG, MT, PE, PI, PR, RJ, RS, SC,<br />
SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Bagé (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns submarginatus Bruch in Krauss, Flora 29: 133. 1846.
96 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MA, MG, MT, MS,<br />
PA, PB, PE, PI, RJ, RN, RO, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Lagoa Vermelha (Pursell 2007); Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns subradicans Broth., Hedwigia 34: 121. 1895.<br />
Distribuição no Brasil: AM, GO, MG, PR, RJ, RS SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955);<br />
Montenegro, Linha Bonita, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Luis<br />
das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1972).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns taxifolius Hedw., Spec. Musc. Frond.: 155. 1801.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />
Distribuição no RS: Portão (Pursell 2007); Caxias do Sul, Centro urbano<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns taylorii Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 65. 1848.<br />
Distribuição no Brasil: GO, MG, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Santana do Livramento (Pursell 2007).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns wallisii Müll. Hal., Linnaea 8: 574. 1874.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbe (Sehem 1972, como<br />
Fissi<strong>de</strong>ns faucium).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns weirii Mitt. var. weirii, J. Linn. Soc. Bot. 12: 602. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, MT, PB, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Linha São Pedro, Estação São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1972, como Fissi<strong>de</strong>ns luteo-limbatus).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns zollingeri Mont., Ann. Sci. Nat. Bot., ser. 3, 4: 114. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MA, MG, MS,<br />
MT, RJ, PA, PB, PE, PI, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho (Pursell 2007).<br />
Fontinalaceae<br />
Fontinalis duriaei Schimp., Syn. Musc. Eur.: 555. 1876.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Santa Cruz do Sul (Welch 1960).<br />
Funariaceae<br />
Entosthodon bonplandii (Hook.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 245. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: ES, GO, MG, PI, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1970, como Funaria<br />
riparia).<br />
Funaria capillaris Warnst., Hedwigia 57: 93-94 f. 27 I,k. 1915.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Warnstorf 1916).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 97<br />
Funaria hygrometrica Hedw. var. hygrometrica, Spec. Musc. Frond.: 172.<br />
1801.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, GO, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955).<br />
Funaria hygrometrica Hedw. var. calvescens (Schwägr.) Kindb., Eur. N. Am.<br />
Bryin. 2: 330. 1897.<br />
Distribuição no Brasil: DF, ES, GO, MG, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1900; Sehnem 1955, ambos<br />
como Funaria calvescens); Silveira Martins (Brotherus 1900, como Funaria<br />
calvescens); Santa Cruz do Sul; São Leopoldo, Feitoria (Luisier 1941); Colônia<br />
Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b); São Leopoldo,<br />
Feitoria, Vila Gonzaga; Santa Cruz do Sul; Vacaria, Passo do Socorro, Rio dos<br />
Touros; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Itaimbezinho; Bom Jesus; Dois Irmãos<br />
(Sehnem 1970, como F. calvescens).<br />
Funaria luteo-limbata Broth., Bih. K. Svensk. VetenskAkad. Handl. 26, 3(7):<br />
24-25. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Ex-Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900);<br />
Ex-Colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo), São Leopoldo; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula; Montenegro, Linha Campestre (Sehnem 1970).<br />
Funaria puiggarii (Geh. & Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 525. 1903.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa Teresa (Sehnem 1970).<br />
Funaria serricola (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />
1(3): 524. 1903.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1970).<br />
Physcomitrium acutifolium Broth., Bih. K. Svenk. VetenskAkad. Handl. 26, 3<br />
(7): 26. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1900,<br />
1924b; Sehnem 1970); Navegantes (Bauer 1905a; Brotherus 1924b);<br />
Montenegro, Pareci Novo (Pareci Novo) (Sehnem 1970).<br />
Physcomitrium badium Broth., Bih. K. Svenk. VetenskAkad. Handl. 26, 3 (7):<br />
25. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900); São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />
São Leopoldo, São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); São Leopoldo,<br />
Morro das Pedras, Três Portos; Porto Alegre (Sehnem 1970).<br />
Physcomitrium brevirostre Broth., Bih. K. Svenk. VetenskAkad. Handl. 26, 3<br />
(7): 26-27. 1900.
98 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Ilha dos Banhos (Brotherus 1900; Sehnem<br />
1970).<br />
Physcomitrium lindmanii Broth., Bih. K. Svenk. VetenskAkad. Handl. 26, 3<br />
(7): 26. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900); Cachoeira do Sul (Lindman<br />
1906).<br />
Physcomitrium subsphaericum Schimp. ex Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2:<br />
544. 1851.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Physcomitrium sylvestre Müll. Hal., Hedwigia 39: 246. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1970).<br />
Grimmiaceae<br />
Grimmia atrata Miel. ex Hornsch., Flora 2: 85. 1819.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Grimmia laevigata (Brid.) Brid., Bryol. Univ. 1: 83. 1826.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Lavras do Sul, Rio Camaquã (<strong>Yano</strong> 1987; Muñoz 1999);<br />
Cambará do Sul, Aparados da Serra (Lüth & Schäfer-Verwimp 2004).<br />
Hedwigiaceae<br />
Braunia plicata (Mitt.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss. Ges.<br />
1874-75: 171. 1876.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1976); Nova<br />
Petrópolis; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Lemos-Michel 1999).<br />
Braunia subincana Broth., Bih. K. Svenska VetenskAkad. Handl. 26, 3(4): 37.<br />
1900.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Colônia Ijuhi (Ijuí) (Brotherus 1900); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman<br />
1906); Montenegro, Linha Campestre, Estação São Salvador; Pelotas; São<br />
Leopoldo, Vila Gonzaga (Sehnem 1976); Montenegro, Estação São Salvador<br />
(Salvador do Sul); Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Leopoldo (Lemos-<br />
Michel 1999).<br />
Hedwigia ciliata (Hedw.) Ehrh. ex P. Beauv., Prodr.: 15. 1805.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Bom Jesus, Arroio<br />
das Capoeiras (Sehnem 1976).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 99<br />
Hedwigidium glyphocarpum (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1877-78: 508. 1880.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Lavras do Sul, Rincão do Inferno (Sehnem 1976).<br />
Hedwigidium integrifolium (P. Beauv.) Dixon in Jensen, Skand. Bladmossf.:<br />
369. 1939.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PE, PR, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Caxias do Sul, Vila Oliva;<br />
Lavras do Sul, Mina <strong>de</strong> Ouro; Montenegro, Linha Campestre; Sapucaia, Morro<br />
do Sapucaia (Sehnem 1976).<br />
Helicophyllaceae<br />
Helicophyllum torquatum (Hook.) Brid., Bryol. Univ. 2: 771. 1827.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PB, PE,<br />
PI, PR, RJ, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Hookeriaceae<br />
Hookeria acutifolia Hook. & Grev., Edinburgh J. Sci. 2: 225. 1825.<br />
Distribuição no Brasil: CE, ES, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Feitoria (Luisier 1941); Bom Jesus, Serra da<br />
Rocinha; Farroupilha, Salto Ventoso; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa<br />
Teresa; São Leopoldo, Fazenda São Borja, Arroio Kruse (Sehnem 1979).<br />
Hypnaceae<br />
Chryso-hypnum diminutivum (Hampe) W.R. Buck, Brittonia 36: 182. 1984.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AC, AM, AP, BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE,<br />
PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1929; Brotherus 1924b, como<br />
Stereohypnum thelistegum); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau<br />
(Panambi); Canoas, Navegantes (Brotherus 1924b, como S. thelistegum); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como<br />
Microthamnium diminutivum); Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, (Sehnem 1979, como Mittenothamnium diminutivum);<br />
Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong><br />
Canela; Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; Nonoai, Floresta Estadual <strong>de</strong><br />
Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque<br />
Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong><br />
& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Chryso-hypnum elegantulum (Hook.) Hampe, Vi<strong>de</strong>nnsk. Med<strong>de</strong>l. Dansk.<br />
Naturhist. For. Kjøbenhavn. 2: 286. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> Canela; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Foresta Nacional <strong>de</strong><br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1999, como Mittenothamnium
100 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
elegantulum); Flores da Cunha; Nova Prata, Cascata da Usina (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />
2006).<br />
Ctenidium malaco<strong>de</strong>s Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 509. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Hypnum revolutum (Mitt.) Lindb., Öfvers. Förh. Kongl. Svenska VetenskAkad.<br />
23: 542. 1866 (1867).<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong> São Francisco (Lemos-<br />
Michel 1999).<br />
Isopterygium byssobolax (Müll. Hal.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.: 248. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MT, PR, RO, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Cazuza Ferreira; São Leopoldo,<br />
Vila Gonzaga (Ireland & Buck 2009).<br />
Isopterygium brevisetum (Hornsch.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 1801. 1908.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul),<br />
Pareci Novo (Pareci Novo) (Sehnem 1979).<br />
Isopterygium exiguum Kindb., Enum. Bryin. Exot.: 100. 1891.<br />
Distribuição no Brasil: GO, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Novo Hamburgo, São João do Deserto (Sehnem 1979).<br />
Isopterygium tenerifolium Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 499. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PB, PE,<br />
PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900); Bom Jesus, Rio dos Touros;<br />
Cerro Largo; Gravataí, Itacolumi; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador<br />
do Sul); São Leopoldo, Rio dos Sinos, Morro das Cabras (Sehnem 1979, como<br />
Isopterygium meteoriaceum); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979, como Isopterygium longisetum); Arabita,<br />
Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Rio Gran<strong>de</strong> (Ireland & Buck<br />
2009).<br />
Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 499. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA,<br />
PB, PE, PI, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1900, como Microthamnium<br />
angustiretre); Colônia Nova Württenberg (Panambi); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman<br />
1906, como Microthamnium angustiretre); Cruz Alta Elsenau (Panambi),<br />
Navegantes (Brotherus 1924b, como Isopterygium brachyneuron); Porto<br />
Alegre, Canoas (Brotherus 1924b, como Isopterygium gracillimum); Porto<br />
Alegre (Bauer 1929; Brotherus 1924b, como Isopterygium brachyneuron; Bauer<br />
1905a, b, 1929, como Isopterygium curvicolle var. majus); Bom Jesus, Serra da
LISTA DAS BRIÓFITAS... 101<br />
Rocinha; Farroupilha, Salto Ventoso; Lavras do Sul, Rincão do Inferno;<br />
Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
<strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho; São Leopoldo, Arroio Kruse, Feitoria, Hamburger<br />
Berg (Novo Hamburgo); Portão, Vila Gonzaga, Vila Scharlau (São Leopoldo)<br />
(Sehnem 1955, como Isopterygium angustiretre, I. brachyneuroi<strong>de</strong>s, I.<br />
brachyneuron, I. curvicolle, I. flaviuscullum, I. gracillimum, I. laxum, I. micans);<br />
Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da Serra, Itaimbezinho<br />
(Lemos-Michel 1999); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a); São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />
(Ireland & Buck 2009).<br />
Mittenothamnium circinatum (Herzog) Ochyra, Fragm. Florist. Geobot. 44(2):<br />
256. 1999.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, São Salvador (Salvador do Sul) (Herzog<br />
1949, como Hygrohypnum circinatum); São Leopoldo, São Salvador (Ochyra<br />
1999).<br />
Mittenothamnium hylophilum (Müll. Hal.) Cardot, Revue Bryol. 40: 21. 1913.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, São Salvador (Salvador do Sul); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho; São Leopoldo, Fazenda<br />
Pedreira (Sehnem 1979).<br />
Mittenothamnium macrodontium (Hornsch.) Cardot, Revue Bryol. 40: 21.<br />
1913.<br />
Distribuição no Brasil: BA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />
1955, como Microthamnium macrodontium); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São<br />
Leopoldo, Arroio Kruse, Rio dos Sinos; Vacaria, Fazenda do Cedro, Rio dos<br />
Refugiados (Sehnem (1979).<br />
Mittenothamnium reduncum (Schimp. ex Mitt.) Ochyra, Fragm. Florist.<br />
Geobot. 44(2): 256. 1999.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Serra do Faxinal<br />
(Sehnem 1979).<br />
Mittenothamnium reptans (Hedw.) Cardot, Revue Bryol. 40: 21. 1913.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: (Sehnem 1955, como Microthamnium reptans); Bom Jesus,<br />
Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; Montenegro, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre; Santa Cruz do Sul; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Santa Teresa, Taimbé; São<br />
Leopoldo, Feitoria, Morro das Pedras; Vacaria (Sehnem 1979).<br />
Mittenothamnium sellowii (Hornsch.) Cardot, Revue Bryol. 40: 21. 1913.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Morro Sapucaia (Sehnem 1979).
102 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Mittenothamnium subcampaniforme (Geh. & Hampe) Cardot, Revue Bryol.<br />
40: 21. 1913.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Canoas (Brotherus 1900, como<br />
Microthamnium subcampaniforme); Bom Jesus, Rio dos Touros; São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979).<br />
Mittenothamnium subdiminutivum (Geh. & Hampe) Cardot, Revue Bryol. 40:<br />
21. 1913.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Vacaria, Rio dos Touros (Sehnem 1979).<br />
Mittenothamnium submacrodontium (Geh. & Hampe) Cardot, Revue Bryol.<br />
40: 21. 1913.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Arroio do Tigre, Itaúba; Bom Jesus, Rio dos Touros, Serra<br />
da Rocinha; Carazinho, Tapera (Tapera); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São<br />
Leopoldo, Arroio Kruse; Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1979).<br />
Mittenothamnium versipoma (Hampe) Cardot, Revue Bryol. 40: 22. 1913.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: (Sehnem 1955, como Microthamnium versipoma); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo, Fazenda São Borja, Feitoria<br />
(Sehnem 1979).<br />
Platygyriella <strong>de</strong>nsa (Hook.) W.R. Buck, Brittonia 36: 86. 1984.<br />
Distribuição no Brasil: DF, GO, RS.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Taxiphyllum taxirameum (Mitt.) M. Fleisch., Musci Buitenzorg 4: 1435. 1923.<br />
Distribuição no Brasil: BA, GO, MG, MS, MT, RJ, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Vesicularia orbicifolia Müll. Hal., Hedwigia 40: 64. 1901.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cerro Largo; Montenegro, Linha São Pedro; Santa Cruz do<br />
Sul, Pinheiral (Sehnem 1979).<br />
Vesicularia perpinnata (Broth.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />
1(3): 1094. 1908.<br />
Distribuição no Brasil: AM, PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São<br />
Leopoldo, Fazenda São Borja (Sehnem 1979).<br />
Vesicularia vesicularis (Schwägr.) Broth. in Engler & Prantl var. vesicularis,<br />
Näturl. Pflanzenfam. 1(3): 1094. 1908.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PI, RJ,<br />
RO, RR, RS, SC, SP.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 103<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900; como Ectropothecium<br />
rutilans); São Leopoldo (Sehnem 1955): Cerro Largo; Porto Alegre; São<br />
Leopoldo, Fazenda São Borja, Portão (Portão) (Sehnem 1979); Caxias do Sul,<br />
Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Hypopterygiaceae<br />
Hypopterygium tamarisci (Sw.) Brid. ex Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 8.<br />
1850.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1900, como Hypopterygium<br />
monoicum; Sehnem 1955); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Colônia Nova<br />
Württenberg (Panambi), Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b); São<br />
Borja (Luisier 1941, como Hypopterygium monoicum,); São Salvador (Sehnem<br />
1955); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929, como H. incrasssato-limbatum);<br />
Santa Cruz do Sul, Pinheiral; São Leopoldo, Arroio Kruse; Cai, São Ven<strong>de</strong>lino<br />
(São Ven<strong>de</strong>lino); Montenegro, Linha Campestre, Linha São Pedro; Santa Cruz<br />
do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbezinho; Tupandi, (Sehnem 1969, como<br />
Hypopterygium incrassato-limbatum); Canela (Backes 1983); Barracão, Parque<br />
Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha,<br />
Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio<br />
Hampel (Lemos-Michel 1999); Rio Camaquã; Esmeralda; Porto Alegre, Belém<br />
Velho; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Carapina (Kruijer 2002); Caxias do Sul, Centro<br />
urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Lopidium concinnum (Hook.) Wilson in Hooker f., Bot. Antarct. Voy. 2(2): 119.<br />
1854(1855).<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941; Sehnem<br />
1955, como Lopidium plumarium); Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro,<br />
Estação São Salvador (Salvador do Sul), São Pedro, Linha Pinhal, São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Taimbé, Serra do Faxinal,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Sehnen 1953,<br />
1969; Lemos-Michel 1999); São Leopoldo, São Salvador (Matteri 1973).<br />
Lembophyllaceae<br />
Orthostichella auricularis Müll. Hal., Hedwigia 40: 88. 1901.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901a); São Leopoldo<br />
(Luisier 1941; Sehnem 1955, como Pilotrichella auricularis).<br />
Orthostichella pachygastrella (Müll. Hal. ex Ångstr.) B.H. Allen & Magill,<br />
Bryologist 110(1): 16-18. 2007.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Canoas (Brotherus 1900, como Pilotrichella<br />
pachygastrella; Allen & Magill 2007); Porto Alegre (Bauer 1905b, 1929, como<br />
Pilotrichella subpachygastrella); Canoas; Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta<br />
Elaenau (Panambi) (Brotherus 1924b, como P. subpachygastrella); Erechim<br />
(Bizot & Piovano 1953); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador
104 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Pilotrichella pachygastrella); Caxias do<br />
Sul, Vila Oliva; Dois Irmãos; Gramado; Montenegro, Linha Campestre, Linha<br />
São Pedro, Pareci Novo (Pareci Novo), Tupandi (Tupandi); Novo Hamburgo,<br />
Estância Velha (Estância Velha); Panambi; Sant’Ana da Boa Vista, Fazenda<br />
Passo da Chácara; Santa Cruz do Sul, Boa Vista; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Taimbé, Tainhas; São Leopoldo, Arroio Kruse, Morro das Pedras, Vila<br />
Scharlau; São Luís das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1980, como<br />
P. mucronatula, P. pachygastrella, P. subpachygastrella).<br />
Orthostichella pentasticha (Brid.) W.R. Buck, Bryologist 97(4): 435. 1994.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, MG, PE, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900, como Pilotrichella<br />
pentasticha); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Orthostichella rigida (Müll. Hal.) B.H. Allen & Magill, Bryologist 110(1): 25.<br />
2007.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech-Faxinal; Garibaldi, Marcorama,<br />
Vila Santana; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006,<br />
i<strong>de</strong>ntificação errônea como O. pentasticha); Arabita; Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Orthostichella versicolor (Müll. Hal.) B.H. Allen & W.R. Buck, Mem. New York<br />
Bot. Gard. 76(3): 140. 2003.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva (Sehnem 1980, como Pilotrichella<br />
versicolor); Cambará do Sul, Itaimbezinho, Parque Nacional dos Aparados da<br />
Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong><br />
Aracuri; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Nonoai (Lemos-Michel 1999).<br />
Pilotrichella flexilis (Hedw.) Ångstr., Öfvers. K. VetenskAkad. Förh. 33: 34.<br />
1876.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906, como Pilotrichella araucarieti);<br />
São Leopoldo (Brotherus 1900, como Pilotrichella araucarieti); São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom<br />
Jesus, Serra da Rocinha; Gramado; Montenegro, Estação São Salvador<br />
(Salvador do Sul), Linha Campestre; Porto Alegre, Morro da Glória; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Potreiro Novo (Sehnem 1980); Barracão, Parque Estadual<br />
<strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados,<br />
Itaimbezinho, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> Canela; Gramado; Muitos Capões; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, Alpes <strong>de</strong> São Francisco, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Potreiro Novo, Veraneio Hampel; Vacaria (Lemos-Michel 1999); Arabita<br />
(Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 105<br />
Pilotrichella flexilis (Hedw.) Ångstr. f. nudiramulosa (Müll. Hal.) B.H. Allen &<br />
Magill, Acta Acad. Paldagog. Agriensis, Sec. Biol. 24: 58. 2003.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, 1980; Luisier 1941, como<br />
Pilotrichella nudiramulosa).<br />
Pilotrichella squarrulosa Müll. Hal. in Broth., Acta Soc. Sci. Fenn. 19(5): 24.<br />
1891.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; Montenegro, Estação<br />
São Salvador (Salvador do Sul); Panambi (Sehnem 1980, como Pilotrichella<br />
squarrulosa var. crassicaulis).<br />
Leptodontaceae<br />
Forsstroemia coronata (Mont.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 498. 1896.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Canoas (Brotherus 1900); São Leopoldo,<br />
Estância Velha (Sehnem 1955, 1970); Cruz Alta; Nova Württenberg (Panambi);<br />
Pedro Osório (Stark 1987); Bom Jesus; Montenegro, Pareci Novo (Pareci<br />
Novo); São Leopoldo, Estância Velha; São Luiz das Missões, Bossoroca<br />
(Bossoroca) (Lemos-Michel 1999).<br />
Forsstroemia producta (Hornsch.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 498. 1896.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Canoas (Stark 1987); Serra Gaúcha perto <strong>de</strong> Canela<br />
(Schafer-Verwimp & Vital 1989); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong><br />
Filho 2008).<br />
Forsstroemia trichomitria (Hedw.) Lindb., Öfvers k. VentenskAkad. Förh. 19:<br />
605. 1863.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900, como Forsstroemia ulei);<br />
Canoas; Porto Alegre; São Leopoldo, Arroio Kruse, Colônia Württenberg, Cruz<br />
Alta (Stark 1987); São Leopoldo (Sehnem 1955, 1970, ambos como<br />
Forsstroemia ulei); Panambi (Sehnem 1970, como Forsstroemia subcoronata).<br />
Lepyrodontaceae<br />
Lepyrodon tomentosus (Hook.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 421. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal,<br />
Taimbezinho (Sehnem 1953, 1969); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955).<br />
Leskeaceae<br />
Haplocladium microphyllum (Hedw.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 1007. 1907.<br />
Distribuição no Brasil: DF, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: (Lindman 1906, como Thuidium laterculi); Forromeco (São<br />
Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901a, como Haplocladium riogran<strong>de</strong>nse); Ex-colônia Santo<br />
Ângelo (Brotherus 1900, como Thuidium austro-serpens, T. laterculi, T.
106 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
molliculum); São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955,<br />
como Haplocladium austro-serpens, 1976); Montenegro, Linha Campestre,<br />
Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Leopoldo, Feitoria, Vila Gonzaga;<br />
São Luiz das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1976).<br />
Leucobryaceae<br />
Leucobryum albicans (Schwägr.) Lindb., Öfvers. K. VetenkAkad. Förh. 20:<br />
402. 1863.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (<strong>Yano</strong> 1992b).<br />
Leucobryum albidum (Brid. ex P. Beauv.) Lindb., Öfvers. K. VetenkAkad.<br />
Förh. 20: 403. 1863.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MA, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RO, RS,<br />
SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />
1955); São Leopoldo, Rio dos Sinos (<strong>Yano</strong> 1975, 1992b); São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula (<strong>Yano</strong> 1992b).<br />
Leucobryum clavatum Hampe var. clavatum, Vi<strong>de</strong>nsk. Meddr. Dansk.<br />
Naturhist. Foren. ser. 3. 9-10: 252. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: DF, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: (Lindman 1906, como Leucobryum araucarietorum): São<br />
Leopoldo (Brotherus 1900, como Leucobryum araucarietorum); São Leopoldo;<br />
São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Montenegro, Linha<br />
Campestre; São Leopoldo (<strong>Yano</strong> 1975); Aparados da Serra; Cambará do Sul,<br />
Taimbezinho, Parque Nacional dos Aparados da Serra; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />
(<strong>Yano</strong> 1992b); Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Gramado; Rondinha,<br />
Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-<br />
Michel 1999).<br />
Leucobryum clavatum Hampe var. brevifolium Broth., Denkschr. Akad.<br />
Wissenchaf. Wien 83: 277. 1924.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Jaquirana (Jaquirana) (<strong>Yano</strong><br />
1992b).<br />
Leucobryum crispum Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 78. 1848.<br />
Distribuição no Brasil: AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PR, RJ, RO,<br />
RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Morro das Pedras (<strong>Yano</strong> 1975, 1992b); Bom<br />
Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza, Parque Nacional dos Aparados da Serra,<br />
Taimbezinho; Montenegro, São Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, Serra do Faxinal, Taimbé; Vacaria; Viamão, Parque Saint Hilaire (<strong>Yano</strong><br />
1992b); Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Itaimbezinho; São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula, Aratinga, Serra do Pinto, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Veraneio Hampel<br />
(Lemos-Michel 1999).<br />
Leucobryum giganteum Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 79. 1848.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 107<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Torres, Lageadinho (<strong>Yano</strong> 1992b); Caxias do Sul, Criúva;<br />
Torres, Lageadinho (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Leucobryum sordidum Ångstr., Öfvers. K. VetenskAkad. Förh. 33(4): 7. 1876.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, ES, MG, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b); São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941; Sehnem<br />
1955); Montenegro; São Leopoldo (Luisier 1941); Montenegro (<strong>Yano</strong> 1975);<br />
Bom Jesus, Tainhas; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> 1992b).<br />
Leucodontaceae<br />
Leucodon julaceus (Hedw.) Sull., Musci. Allegh.: 87. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: MS, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nova<br />
Petrópolis; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />
(Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Pterogonia<strong>de</strong>lphus assimilis (Müll. Hal.) Ochyra & Ziglstra, Taxon 53(3): 810.<br />
2004.<br />
Distribuição no Brasil: GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo); Silveira Martins;<br />
Rio Gran<strong>de</strong>; Nova Petrópolis; São Leopoldo; Novo Hamburgo; Montenegro;<br />
Santa Cruz do Sul; Bom Jesus; Vacaria; Caxias do Sul (Sehnem 1955; <strong>Yano</strong><br />
1981a, como Felipponea montevi<strong>de</strong>nsis).<br />
Meesiaceae<br />
Leptobryum pyriforme (Hedw.) Wilson, Bryol. Brit.: 219. 1855.<br />
Distribuição no Brasil: DF, PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955).<br />
Meteoriaceae<br />
Cryptopapillaria penicillata (Dozy & Molk.) M. Menzel, Will<strong>de</strong>nowia 22: 182.<br />
1992.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva; Cerro Largo (Sehnem 1980,<br />
como Papillaria squamatula); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto;<br />
Cerro Alto; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1999, como<br />
Papillaria squamatula).<br />
Floribundaria floribunda (Dozy & Molk.) M. Fleisch., Hedwigia 44: 302. 1905.<br />
Distribuição no Brasil: ES, RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbezinho (Sehnem 1980).<br />
Floribundaria flaccida (Mitt.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam<br />
1(3): 822. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MT, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.
108 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Luisier 1941; Sehnem 1955, 1980, ambos<br />
como Floribundaria usneoi<strong>de</strong>s); São Leopoldo (Brotherus 1900, como Papillaria<br />
laxifolia); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906, como Floribundaria laxifolia); São<br />
Leopoldo, Rio dos Sinos; Santa Cruz do Sul, Pinheiral (Sehnem 1980, como<br />
Floribundaria laxifolia).<br />
Meteoriopsis aureo-nitens (Hornsch.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(2): 826. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Erechim (Bizot & Piovano 1953); Arroio do Tigre, Itaúba;<br />
Caxias do Sul, Vila Oliva; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1980).<br />
Meteorium araucariophila M. Fleisch., Musci Fl. Buitenzorg 3: 778. 1908.<br />
Distribuição no Brasil: ES, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Linha Francesa;<br />
Santa Cruz do Sul, Linha João Alves; São Leopoldo, Vila Gonzaga (Sehnem<br />
1980).<br />
Meteorium <strong>de</strong>ppei (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 441. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, ES, DF, GO, MG, MS, PE, PR, RJ, RS, SC,<br />
SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nonoai,<br />
Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo<br />
(Lemos-Michel 1999, como Papillaria <strong>de</strong>ppei); Arabita; Mariano Mouro (Peralta<br />
& Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Meteorium gerale (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />
1(3): 818. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1980).<br />
Meteorium latifolium (Lindb.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />
1(3): 318. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Serra do Mar, Marumbi (Brotherus 1924b); Bom Jesus,<br />
Serra da Rocinha (Sehnem 1980).<br />
Meteorium medium (Ångstr.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />
1(3): 818 (610). 1906.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem<br />
1980).<br />
Meteorium nigrescens (Hedw.) Dozy & Molk., Musc. Frond. Ined. Archip. Ind.:<br />
160. 1848.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 109<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, DF, ES, MG, GO, MS, PA, PE, PR, RJ, RS, SC,<br />
SP.<br />
Distribuição no RS: Canoas, Navegantes; Porto Alegre; (Bauer 1905a, b;<br />
Brotherus 1924b); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b, como Papillaria appressa); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São<br />
Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como P.<br />
nigrescens); São Leopoldo (Sehnem 1980, como Papillaria nigrescens);<br />
Esmeralda; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Leopoldo, Quilombo<br />
(Lemos-Michel 1999, como Papillaria nigrescens); Arabita; Marcelino Ramos;<br />
Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Meteorium riogran<strong>de</strong>nse Müll. Hal., Hedwigia 40: 97. 1901.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901a).<br />
Meteorium squamidioi<strong>de</strong>s Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 34: 35. 1980.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1980).<br />
Papillaria capillicuspis Müll. Hal., Hedwigia 40: 96. 1901.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Arroio do Tigre; Bom Jesus, Rio dos Touros; Feliz, Morro<br />
Kolberg; Montenegro; Vacaria, Rio dos Refugiados (Sehnem 1980); Ex-colônia<br />
Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1924b).<br />
Papillaria catharinensis Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. ed. 2, 3: 352. 1905.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Feliz, Morro Kolberg; Santa Cruz do Sul, Boa Vista;<br />
Vacaria, Rio dos Refugiados (Sehnem 1980).<br />
Papillaria flagellifera Müll. Hal., Hedwigia 40: 93. 1901.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Arroio do Tigre; Caxias do Sul, Vila Oliva; São Leopoldo,<br />
Feitoria (Sehnem 1980).<br />
Papillaria hyalinotricha Müll. Hal., Hedwigia 40: 96. 1901.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MS, RS.<br />
Distribuição no RS: Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901a); São Leopoldo<br />
(Luisier 1941); Caxias do Sul, Vila Oliva; Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino);<br />
Gramado; Santa Cruz do Sul, Linha João Alves; São Leopoldo, Arroio Kruse,<br />
Fazenda São Borja, Quilombo (Sehnem 1980).<br />
Papillaria mosenii Broth., Bih. K. Svenska VetenskAkad. Handl. 21, 3(3): 47.<br />
1895.<br />
Distribuição no Brasil: AL, MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b); Navegantes (Brotherus<br />
1924b); Montenegro, Pareci Novo (Pareci Novo); São Leopoldo, Rio dos Sinos<br />
(Sehnem 1980).
110 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Papillaria perauriculata Broth., Bih. K. SvenskAkad. Vet. Ad. Handl. 21 afd.<br />
3(3): 48. 1895.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda do Cedro; Rio dos<br />
Refugiados, Taimbé (Sehnem 1980).<br />
Papillaria pilifolia Müll. Hal., Hedwigia 40: 94. 1901.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />
(Salvador do Sul), (Sehnem 1955); Gramado; Montenegro, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul), Linha Francesa, Linha São Pedro; São Leopoldo,<br />
Capão da Lagoa; Sant’Ana da Boa Vista, Fazenda Passo da Chácara (Sehnem<br />
1980); Bom Jesus; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Santa Cruz do<br />
Sul, Linha João Alves (Lemos-Michel 1999).<br />
Papillaria ptychophylla Ångstr., Öfvers. K. VetenskAkad. Förh. 33(4): 35.<br />
1876.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Arroio do Tigre; Montenegro, Pinhal; São Leopoldo, Vila<br />
Gonzaga (Sehnem 1980).<br />
Papillaria viridata Müll. Hal. ex Broth., Bih. K. Svenska VetenskAkad. Handl.<br />
26, 3(7): 42. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b).<br />
Pseudotrachypus martinicensis (Broth.) W.R. Buck, J. Hattori Bot. Lab. 75:<br />
63. 1994.<br />
Distribuição no Brasil: BA, RS.<br />
Distribuição no RS: Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo (Lemos-Michel 1999, como Aerobryopsis<br />
martinicensis).<br />
Mniaceae<br />
Epipterygium brasiliense Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42 (6): 150. 1952.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); Santa Cruz do Sul, Pinheiral<br />
(Bartram 1952).<br />
Mielichhoferia ulei Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6(2): 28. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo); Hamburger Berg<br />
(Novo Hamburgo); Porto Alegre; São Leopoldo; Silveira Martins (Brotherus<br />
1900, como Mielichhoferia uleana).<br />
Plagiomnium rhynchophorum (Hook.) T.J. Kop., Hikobia 6: 57. 1971(1972).<br />
Distribuição no Brasil: ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b); Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900,
LISTA DAS BRIÓFITAS... 111<br />
como Mnium rostratum); Petrópolis; São Borja (Lusier 1941, como Mnium<br />
rostratum); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do<br />
Sul) (Sehnem 1955, como Mnium rostratum); Bagé; Cambará do Sul;<br />
Caçapava; Carazinho; Montenegro; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; Santo<br />
Ângelo; São Borja; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Luiz das Missões, Bossoroca<br />
(Bossoroca); Tenente Portela; Vacaria; (<strong>Yano</strong> 1990); Montenegro, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul); Santa Cruz do Sul, Pinheiral; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula; São Leopoldo, Fazenda São Borja; São Luiz das Missões, Bossoroca<br />
(Bossoroca); Vacaria, Rio dos Touros (Sehnem 1969, como Mnium rostratum<br />
var. americanum); Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do<br />
Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Pohlia nutans (Hedw.) Lindb., Musci Scand.: 18. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Pohlia papillosa (Müll. Hal. & A. Jaeger) Broth. in Engler & Prantl, Natür.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 552. 1903.<br />
Distribuição no Brasil: BA, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech-Santa Bárbara, Criúva, Ilhéus<br />
(<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Myriniaceae<br />
Helicodontium capillare (Hedw.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1876-77: 225. 1878.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900,<br />
como Helicodontium tenuirostre); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929;<br />
Brotherus 1900, 1924b); Erechim (Bizot & Piovano 1953, como Helicodontium<br />
tenuirostre); São Leopoldo (Sehnem 1955, 1970); São Leopoldo; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Helicodontium tenuirostre);<br />
Montenegro, Estação São Salvador; São Leopoldo, Arroio Kruse, Feitoria, Vila<br />
Gonzaga (Sehnem 1970); Cerro Largo; Montenegro, Linha Campestre, Tupandi<br />
(Tupandi); São Leopoldo, Feitoria, Rio dos Sinos (Sehnem 1970, como<br />
Helicodontium tenuirostre); Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho<br />
2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Helicodontium clarazii (Duby) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 555. 1896.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo, Feitoria<br />
(Sehnem 1970).<br />
Helicodontium complanatum Broth., Bih. K. Svenska VetenskAkad. Handl.<br />
21, 3(3): 61. 1895.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900a; Bauer 1905b, 1929;<br />
Sehnem 1970); Rio Guaiba (Bauer 1905a; Brotherus 1924b); São Francisco <strong>de</strong>
112 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Paula (Sehnem 1970); Parque Reserva do Turvo (Sehnem 1976; Zomlefer &<br />
Buck 1990, ambos como Rigodium riparium).<br />
Myrinia brasiliensis (Hampe) Schimp. in A. Jaeger, Ber. Thätigk. St.<br />
Gallischen Naturwiss. Ges. 1876-77: 226. 1878.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Cachoeira do Sul, Quinta near Rio Gran<strong>de</strong> (Brotherus 1900,<br />
como Dimerodontium brasiliensis); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1970).<br />
Neckeraceae<br />
Neckera cal<strong>de</strong>nsis Lindb. ex Ångstr. var. cal<strong>de</strong>nsis, Öfvers. K. VetenskAkad.<br />
Foerh. 33(4): 40. 1876.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Colônia Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Bom Jesus, Serra<br />
da Rocinha; Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
<strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Rio Tainhas; Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem<br />
1980); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus; Canela,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Muitos<br />
Capões; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Veranreio Hampel, Tainhas (Lemos-Michel 1999).<br />
Neckera cal<strong>de</strong>nsis Lindb. ex Ångstr. var. paulensis Geh. & Hampe in Hampe<br />
& Geheeb, Flora 64(24): 380. 1881.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Arroio do Tigre, Itaúba; Gramado; Panambi; Santa Cruz do<br />
Sul, Pinheiral; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Tainhas (Sehnem 1980).<br />
Neckera ehrenbergii Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 51. 1950.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Neckera scabri<strong>de</strong>ns Müll. Hal., Bot. Zeitg 5: 828. 1947.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); São Luiz das Missões,<br />
Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1980, como Neckera missionum); São Luiz<br />
das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sastre-<strong>de</strong>-Jesús 1987); Caxias do Sul,<br />
Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Neckera urnigera Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 57. 1850.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto (Lemos-Michel<br />
1999).<br />
Neckera villae-ricae Besch., Mém. Soc. Nat. Cherboug 21: 264. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, (Brotherus 1900; Bauer 1905a, b, 1929, como<br />
Neckera brevinervis); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />
Neckeropsis serrophila var. chlorina); Colônia Württenberg, Cruz Alta Elsenau
LISTA DAS BRIÓFITAS... 113<br />
(Panambi), Navegantes (Brotherus 1924b); São Leopoldo (Luisier 1941, como<br />
Neckeropsis brevinervis); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Neckeropsis brevinervis); Arroio do<br />
Tigre; Bento Gonçalves, Posto Enológico; Bom Jesus, Serra da Rocinha;<br />
Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Montenegro, Estação São Salvador<br />
(Salvador do Sul), Linha São Pedro, Pareci Novo (Pareci Novo); Nonoai,<br />
Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Novo Hamburgo, Lomba Gran<strong>de</strong>; Panambi;<br />
Planalto; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; Sant’Ana da Boa Vista, Fazenda Passo<br />
da Chácara; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas; São Leopoldo, Arroio Kruse,<br />
Feitoria, Morro Dois Irmãos (Dois Irmãos); Taquara, Pituva (Sehnem 1980;<br />
Lemos-Michel 1999, ambos como Neckeropsis villae-ricae); Caxias do Sul, São<br />
Marinho, Forqueta; Cruz Alta, Colônia Nova; Dois Irmãos; Lagoa Vermelha;<br />
Vacaria (Sastre-<strong>de</strong> Jesus 1987); Caxias do Sul, Forqueta (Hirai et al. 1998);<br />
Aratiba; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro<br />
urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Neckeropsis disticha (Hedw.) Kindb., Canad. Rec. Sci. 6: 21. 1894.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, AP, BA, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RR,<br />
RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, 1980); Novo Hamburgo,<br />
Lomba Gran<strong>de</strong>; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; São Leopoldo, Santa Tecla;<br />
Tenente Portela, Reserva do Turvo (Sehnem 1980, como Neckeropsis<br />
pabstiana); Aratiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Neckeropsis undulata (Hedw.) Reichardt, Reise Öst. Freg. Novara Bot. 1:<br />
181. 1870.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MA, MG, MS, MT,<br />
PA, PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre; Canoas (Brotherus 1900, como Neckera<br />
undulata); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus<br />
1924b); São Leopoldo (Luisier 1941; Sehnem 1955); São Salvador (Sehnem<br />
1955); Arroio do Tigre, Itauba; Dois Irmãos, Morro Dois Irmãos; Can<strong>de</strong>lária,<br />
Passa Sete; Montenegro, Linha São Pedro, Pareci Novo (Pareci Novo),<br />
Tupandi (Tupandi); Panambi; Santa Cruz do Sul; São Leopoldo, Arroio Kruse,<br />
Feitoria; São Luiz das Missões, Bossoroca (Bossoroca); Tenente Portela,<br />
Reserva do Turvo (Sehnem 1980); Montenegro; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Nonoai; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Rondinha, Parque<br />
Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; Tupandi (Lemos-Michel 1999); Arabita;<br />
Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Pinnatella caesia (Mitt.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam. 1(3):<br />
857. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Porotrichum<br />
caesium).<br />
Porothamnium leucocaulon (Müll. Hal.) M. Fleisch. in Broth., Natürl.<br />
Pflanzenfam. ed. 2, 11: 220. 1925.
114 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no Brasil: BA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Arroio do Tigre; Caxias do Sul; Montenegro, Campestre;<br />
Pareci Novo; Santa Cruz; São Leopoldo, Rio dos Sinos (Sehnem 1980).<br />
Porotricho<strong>de</strong>ndron flavidulum (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. ed. 2, 11: 206. 1925.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo, São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Porotrichum flavidum).<br />
Porotricho<strong>de</strong>ndron superbum (Taylor) Broth. ex Herzog, Biblioth. Bot. 87:<br />
120. 1916.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />
1955, como Porotrichum angustirameum).<br />
Porotrichum korthalsianum (Dozy & Molk.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 463.<br />
1869.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PE, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1999).<br />
Porotrichum lancifrons (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 462. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Lindmann 1906, como Porotrichum riogran<strong>de</strong>nse);<br />
Silveira Martins (Brotherus 1900, como Porotrichum riogran<strong>de</strong>nse); Forromeco,<br />
Morro do Diabo (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1901b; Sastre-<strong>de</strong>-Jesus 1987); Colônia<br />
Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b, como<br />
Porotrichum patulum); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sehnem 1955, como Porotrichum riogran<strong>de</strong>nse); Arroio do Tigre, Itaúba; Bom<br />
Jesus, Rio dos Touros, Serra da Rocinha; Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro<br />
Reuter); Erval Seco; Farroupilha, Salto Ventoso; Montenegro, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul), Linha São Pedro; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1980, como Porothamnium<br />
ramosissimum, Porotrichum riogran<strong>de</strong>nse).<br />
Porotrichum longirostre (Hook.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 461. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, MS, MT, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal; Taimbé (Sehnem 1980); Canela,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri;<br />
Gramado; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Passo Fundo, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha<br />
(Lemos-Michel 1999); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Porotrichum mutabile Hampe, Flora 45: 456. 1862.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, PE, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Arroio do Tigre, Itaúba; Bom Jesus; Gravataí; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal, Rio Tainhas; São Leopoldo; Vacaria
LISTA DAS BRIÓFITAS... 115<br />
(Sehnem 1980, como Porothamnium flagelliferum; Lemos-Michel 1999, como<br />
Porotrichum insularum).<br />
Porotrichum substriatum (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 463. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, MT, PA, PE, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b, como Porotrichum anastrephidioi<strong>de</strong>s); Montenegro (Sehnem<br />
1980, como Porotrichum plicatulum); Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong><br />
Rodinha; Montenegro, Linha São Pedro (Lemos-Michel 1990); Mariano Mouro<br />
(Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Porotrichum thieleanum (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 465. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Estação São Salvador (Bartram 1952); São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula (Sehnem 1955); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Montenegro;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1980); São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sastre-<strong>de</strong> Jesus 1987).<br />
Thamnobryum fasciculatum (Hedw.) Sastre, Doutoral Thesis, The City<br />
University of New York: 151. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
<strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Taimbé (Sehnem 1980, como Porotrichum<br />
fasciculatum); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Porotrichum<br />
fasciculatum).<br />
Octoblepharaceae<br />
Octoblepharum albidum Hedw.var. albidum, Spec. Musc. Frond.: 50. 1801.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, FN, GO, MA, MG, MS,<br />
MT, PA, PB, PE, PI, PR, RJ, RN, RO, RR, RS, SC, SE, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Santa Cruz do Sul, Trombudo (<strong>Yano</strong> 1992b).<br />
Orthodontiaceae<br />
Orthodontium pellucens (Hook.) B.S.G. in Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1:<br />
240. 1849.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PE, PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Caxias do Sul,<br />
Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Orthotrichaceae<br />
Cardotiella quinquefaria (Hornsch.) Vitt, J. Hattori Bot. Lab. 49: 102. 1981.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Porto Alegre; Silveira Martins<br />
(Brotherus 1900, como Macromitrium quinquefarium).<br />
Groutiella apiculata (Hook.) H.A. Crum & Steere, Bryologist 53(2): 146. 1950.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, ES, MT, MS, PA, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Groutiella tomentosa (Hornsch.) Wijk & Margad., Taxon 9: 51. 1960.
116 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, MT, PA, PE, RJ, RO, RS, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Jardim Botânico; Gramado, estrada para<br />
Canela (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Groutiella tumidula (Mitt.) Vitt, Bryologist 82(1): 9. 1979.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, CE, ES, MT, PA, RJ, RO, RS, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Macrocoma brasiliensis (Mitt.) Vitt, Bryologist 83(4): 409. 1980.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Erechim (Bizot & Piovano 1953, como Macromitrium<br />
brasiliense).<br />
Macrocoma frigida (Müll. Hal.) Vitt, Revue Bryol. Lichénol. n. ser. 39(2): 209.<br />
1973.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Bairro <strong>de</strong> Lour<strong>de</strong>s, Travessão Gablontz; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Linha Feixe (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul, Centro<br />
urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Macrocoma orthotrichoi<strong>de</strong>s (Raddi) Wijk & Margad., Taxon 11: 221. 1962.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Brotherus 1900, como<br />
Macrocoma filiforme); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Colônia Nova Württenberg,<br />
Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b, como Macrocoma filiforme);<br />
Nova Petrópolis; São Leopoldo entre Santa Cruz do Sul e Soleda<strong>de</strong> (Luisier<br />
1941, como Macrocoma filiforme); São Leopoldo; São Salvador (Salvador do<br />
Sul) (Sehnem 1955, como Macrocoma filiforme); Erechim (Bizot & Piovano<br />
1953; Piovano 1958, como Macromitrium filiforme); Montenegro, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul), Linha São Pedro, Pareci Novo (Pareci Novo); Novo<br />
Hamburgo; Santa Cruz do Sul, Boa Vista; São Leopoldo, Rio dos Sinos; São<br />
Luiz das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1978); Barracão, Parque<br />
Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto;Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda,<br />
Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Nova Petrópolis; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />
Vacaria (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Jardim Botânico; Flores da<br />
Cunha, próximo ao Parque da Vindima (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Arabita; Mariano<br />
Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> &<br />
<strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Macrocoma pycnangium (Müll. Hal.) Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 32: 12. 1978.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros (Sehnem 1978).<br />
Macrocoma tenue (Hook. & Grev.) Vitt, Revue Bryol. Lichénol. 39(2): 217.<br />
1973.<br />
Distribuição no Brasil: PE, RS.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 117<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Lajeado da Margarida (Hirai et al. 1998);<br />
Muitos Capões; São Sepé; Vacaria (Lemos-Michel 1999); São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, Cazuza Ferreira (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Macrocoma tenue (Hook. & Grev.) Vitt subsp. sullivantii (Müll. Hal.) Vitt,<br />
Bryologist 83(4): 413. 1980.<br />
Distribuição no Brasil: DF, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Lajeado da Margarida (Hirai et al. 1998);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Macromitrium argutum Hampe, Linnaea 22: 581. 1849.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, MG, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sehnem 1955, como Macromitrium persserratum); Bom Jesus, Rio dos<br />
Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Linha Campestre; Vacaria,<br />
Passo do Socorro (Sehnem 1978).<br />
Macromitrium catharinense Paris var. catharinense, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.:<br />
237. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal, Taimbé (Sehnem 1978).<br />
Macromitrium cirrosum (Hedw.) Brid., Bryol. Univ. 1: 316. 1826.<br />
Distribuição no Brasil: AP, BA, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Macromitrium guatemaliense Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 2: 644-645. 1851.<br />
Distribuição no Brasil: DF, MG, PA, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Jardim Botânico (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Macromitrium hornschuchii Müll. Hal., Bot. Zeitg 3: 526. 1845.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva;<br />
Torres (Sehnem 1978).<br />
Macromitrium nematosum Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42(6): 181. 1952.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Bartram 1952; Sehnem<br />
1955); Portão; São Leopoldo, Capão da Lagoa (Sehnem 1978).<br />
Macromitrium nitidum Hook. & Wilson, London J. Bot. 3: 156. 1844.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Santa Teresa (Sehnem 1978).<br />
Macromitrium perfragile Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42(6): 181. 1952.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Montenegro; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São<br />
Leopoldo (Bartram 1952); São Francisco <strong>de</strong> Paula, São Leopoldo, São
118 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom Jesus, Serra da Rocinha;<br />
Gramado; Montenegro, Linha Campestre; Nova Petrópolis; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, Taimbé; São Leopoldo, Fazenda São Borja, Rio dos Sinos; Vacaria,<br />
Passo do Socorro (Sehnem 1978).<br />
Macromitrium punctatum (Hook. & Grev.) Brid., Bryol. Univ. 1: 739. 1826.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, AP, BA, CE, ES, GO, MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Canela,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Passo<br />
Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Nonoai; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Veraneio Hampel (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong><br />
& <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Macromitrium regnellii Hampe in Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 738. 1849.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1978).<br />
Macromitrium richardii Schwägr., Spec. Musc. Frond. Suppl. 2(2): 70. 1826.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, BA, CE, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1900; Sehnem 1955, como<br />
Macromitrium didymodon); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906, como Macromitrium<br />
didymodon); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Flsenau (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b, como Macromitrium didymodon); Erechim (Bizot & Piovano<br />
1953, como Macromitrium didymodon); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom Jesus, Rio dos Touros, Serra da<br />
Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza; Montenegro, Pinhal; Porto Alegre; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo, Arroio Kruse (Sehnem 1978);<br />
Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela (Lemos-Michel 1999); Arabita; Mariano<br />
Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008)<br />
Macromitrium sharpii H.A. Crum ex Vitt, Bryologist 82(1): 4. 1979.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus;<br />
Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Itaimbezinho, Parque Nacional dos<br />
Aparados da Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, Aratinga, Colinas <strong>de</strong> São Francisco, Serra do Pinto; São José dos<br />
Ausentes (Lemos-Michel 1999).<br />
Macromitrium undatum Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6(2): 97-98. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1978).<br />
Orthotrichum araucarieti Müll. Hal. ex Broth., Denskr. Akad. Wiss. Wien.<br />
Math. Natl. 83: 287. 1924.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Montenegro; São Leopoldo (Lewinsky 1987).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 119<br />
Orthotrichum diaphanum Brid. var. podocarpi (Müll. Hal.) Lewinsky,<br />
Lindbergia 10: 72. 1984.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Bagé (Lewinsky 1984).<br />
Schlotheimia appressifolia Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 221. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Taimbé (Sehnem 1978); Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da<br />
Serra; Caxias do Sul, Vila Oliva (Atwood 2007).<br />
Schlotheimia breviseta Ångstr., Öfvers. K. VetenskAkad. Foerh. 33(4): 14.<br />
1867.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Pareci Novo (Pareci Novo); Nova Petrópolis<br />
(Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia clavata Geh. & Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l. Naturhist. For<br />
Kjøbenhavn. ser. 4, 1: 99-100. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Pareci Novo (Pareci Novo); Vacaria, Passo do<br />
Socorro (Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia cuspidifera Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 222. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Cambará, Fortaleza (Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia dichotoma Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6: 106. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal, Taimbé<br />
(Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia emergens Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 222. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva;<br />
Gramado; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia fuscoviridis Hornsch. in Martius, Flora Brasil. 1(2): 32. 1840.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Colônia Nova Württenberg,<br />
Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b); São Borja (Luisier 1941); São<br />
Leopoldo (Sehnem 1955); Capão da Canoa, Morro Alto; Caxias do Sul, Horto<br />
Municipal; Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Montenegro, Pinhal;<br />
Portão; Osório, Lagoa dos Quadros; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas; São<br />
Leopoldo, Capão da Lagoa, Três Portos; Vacaria, Fazenda do Cedro, Passo do<br />
Socorro (Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia gracilescens Broth., Bih. K. Svensk. VetenskAkad. Handl. 26,<br />
3(7): 23-24. 1900.
120 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo<br />
(Brotherus 1900); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Montenegro, Pareci Novo<br />
(Pareci Novo) (Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia horridula Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6(2): 105-106. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros, Serra da Rocinha (Sehnem<br />
1978).<br />
Schlotheimia jamesonii (Arnott) Brid., Bryol. Univ. 1: 742. 1826.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, GO, MA, MS, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda Englert (Sehnem 1978);<br />
Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das Sequóias; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel, Fazenda Englert<br />
(Lemos-Michel 1999); Esmeralda, Fazenda da Guabiroba; São José dos<br />
Ausentes, Monte Negro (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Schlotheimia linearifolia (Müll. Hal.) Wijk & Margad., Taxon 9: 191. 1960.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia perserrata Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 32: 74-75. 1978.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva;<br />
Gramado; Montenegro, Linha São Pedro; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas,<br />
Taimbé; São Leopoldo, Arroio Kruse (Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia pseudoaffinis Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6(2): 104. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia puiggarii (Duby) Geh. & Hampe in Hampe & Geheeb, Flora 64:<br />
370-371. 1881.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia robusticuspis Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6: 106. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia rugifolia (Hook.) Schwägr., Spec. Musc. Frond. Suppl. 2(1): 150.<br />
1824.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AC, BA, AM, CE, DF, ES, GO, MG, MT, PA, PE, PR,<br />
RJ, RO, RS, SC, SP, TO.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 121<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros (Sehnem 1978); São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula (Sehnem 1978, como Schlotheimia julacea, S. martiana, S. merkelii);<br />
Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Linha Campestre; Novo Hamburgo, São<br />
João do Deserto (Sehnem 1978, como Schlotheimia julacea); Barracão, Parque<br />
Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus; Cambará do Sul, Fortaleza dos<br />
Aparados; Itaimbezinho, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />
Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Caxias do Sul, Vila Oliva; Esmeralda, Estação<br />
Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Montenegro, Campestre; Muitos Capões; Nonoai, Parque<br />
Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Nova Petrópolis; Novo Hamburgo, São João do Deserto;<br />
Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; Rondinha, Parque Florestal<br />
Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Tainhas; Vacaria<br />
(Lemos-Michel 1999); Arabita; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Schlotheimia serricalyx Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6(2): 107-108. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1978).<br />
Schlotheimia tecta Hook. f. & Wilson, London J. Bot. 3: 157. 1844.<br />
Distribuição no Brasil: CE, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom Jesus, Serra da Rocinha; Gramado;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978); Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong><br />
Canela, Parque das Sequóias; Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Colinas <strong>de</strong><br />
São Francisco, Floresta Nacional <strong>de</strong> São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio<br />
Hampel; São José dos Ausentes (Lemos-Michel 1999); Arabita (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Schlotheimia torquata (Hedw.) Brid., Spec. Musc. Frond. 2: 16. 1812.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, MG, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Schlotheimia<br />
ottonis, S. sprengelii); Bom Jesus, Serra da Rocinha; Gramado; São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978, como Schlotheimia ottonis, S. sprengelli,<br />
1978); Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados<br />
(Lemos-Michel 1999).<br />
Schlotheimia uncialis Geh. & Hampe in Hampe & Geheeb, Flora 64(24):<br />
371-372. 1881.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; Vacaria, Passo do<br />
Socorro (Sehnem 1978).<br />
Zygodon obtusifolius Hook., Musci Exot. 2: 159. 1819.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Itaimbezinho, Parque Nacional dos<br />
Aparados da Serra (Lemos-Michel 1999).<br />
Zygodon pygmaeus Müll. Hal., Linnaea 42: 368. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: RS.
122 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; Montenegro, Estação<br />
São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1978).<br />
Zygodon viridissimus (Dicks.) Brid., Bryol. Univ. 1: 592. 1826.<br />
Distribuição no Brasil: ES, RS.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Muitos Capões;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Phyllogoniaceae<br />
Phyllogonium viri<strong>de</strong> Brid., Bryol. Univ. 2: 673. 1827.<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Silveira Martins (Brotherus 1900); São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />
São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Barracão,<br />
Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus, Aparados da Serra, Rio Tainhas,<br />
Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados, Itaimbezinho,<br />
Parque Nacional dos Aparados da Serra; Campestre; Canela, Floresta<br />
Nacional <strong>de</strong> Caneca, Parque das Sequóias; Caxias do Sul, Vila Oliva;<br />
Gramado; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha<br />
Campestre; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; Santa Cruz do<br />
Sul, Pinheiral; São Leopoldo, Fazenda São Borja, Morro Sapucaia, Vacaria, Rio<br />
dos Touros; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbelinho, Santa Teresa; São José dos<br />
Ausentes (Sehnem 1969; Lemos-Michel 1999); Sapucaia (Luisier 1941);<br />
Silveira Martins (Lin 1983); Aparados da Serra, Serra da Rocinha; Bom Jesus,<br />
Serra da Rocinha, Tainhas; Cambará do Sul, Taimbezinho; Caxias do Sul, Vila<br />
Oliva; Gramado; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha<br />
Campestre; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; Sapucaia; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Serra Faxinal, Taimbé; São Leopoldo, Fazenda São Borja; Vacaria (<strong>Yano</strong> &<br />
Mello 1989).<br />
Pilotrichaceae<br />
Brymela fluminensis (Hampe) W.R. Buck, Brittonia 39: 217. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: ES, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Hookeriopsis<br />
drepanophylla).<br />
Callicostella guatemalensis (Bartr.) Florsch.-<strong>de</strong> Waard, Trop. Bryol. 3: 90.<br />
1990.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-Michel<br />
1999).<br />
Callicostella martiana (Hornsch.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1875-76: 51. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, MT, PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955); Montenegro, Linha São<br />
Pedro; São Leopoldo, Fazenda Pedreira, Fazenda São Borja (Sehnem 1979).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 123<br />
Callicostella pallida (Hornsch.) Ångstr., Öfvers. Förh. Kongl. Svenska<br />
VetenskAkad. 33(4): 27. 1876.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA,<br />
PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SE, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Novo Hamburgo, São João do Deserto (Sehnem 1979).<br />
Cyclodictyon albicans (Hedw.) O. Kuntze, Revue Gen. Pl. 2: 835. 1891.<br />
Distribuição no Brasil: CE, GO, MG, MS, MT, PE, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Dois Irmãos, Morro Dois Irmãos; Gramado; Montenegro,<br />
Pareci Novo (Pareci Novo); Santa Cruz do Sul; São Leopoldo, Fazenda<br />
Pedreira; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; (Sehnem 1979; Lemos-Michel<br />
1999); Dois Irmãos, Morro Dois Irmãos; Montenegro, Linha São Pedro (Vaz &<br />
Costa 2006a).<br />
Cyclodictyon glareosum (Broth.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 936. 1907.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Luisier 1941; Sehnem 1955); Dois Irmãos,<br />
Morro Dois Irmãos; Gramado; Gravataí, Itacolumi; Montenegro, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul), Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos; São Leopoldo, Fazenda<br />
Pedreira; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979).<br />
Cyclodictyon leucomitrium (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 936. 1907.<br />
Distribuição no Brasil: AL, PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Forromeco, Rio Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Müller 1900,<br />
como Hookeria leucomitria; Dois Irmãos; Montenegro, Estação São Salvador<br />
(Salvador do Sul); Tupandi, São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979);<br />
Cyclodictyon limbatum (Hampe) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835. 1891.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Arroio das Capoeiras; Piratini; São Leopoldo;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979; Vaz & Costa 2006a).<br />
Cyclodictyon marginatum (Hook. & Wilson) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2:<br />
835. 1891.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Caxias do Sul,<br />
Vila Oliva; Gramado (Sehnem 1979).<br />
Cyclodictyon minarum (Ångstr.) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835. 1891.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />
Distribuição no RS: Cerro Largo, Linha Atolosa (Sehnem 1979).<br />
Cyclodictyon minus (Ångstr.) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835. 1891.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Morro das Pedras; Santa Cruz do Sul, Boa<br />
Vista; Novo Hamburgo, São João do Deserto (Sehnem 1979).
124 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Cyclodictyon molliculum (Broth.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 935. 1907.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem<br />
1979).<br />
Cyclodictyon olfersianum (Hornsch.) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835.<br />
1891.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b; Sehnem 1979).<br />
Cyclodictyon regnelli (Ångstr.) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835. 1891.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955).<br />
Cyclodictyon submarginatum (Ångstr.) O. Kuntze, Revue Gen. Plant. 2: 835.<br />
1891.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979).<br />
Hemiragis aurea (Brid.) Kindb., Enum. Bryin. Exot.: 16. 1888.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Linha Campestre, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979); Montenegro; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />
(Vital & Visnadi 2000).<br />
Hookeriopsis glaziovii (Hampe) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1875-76: 360. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado; Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979).<br />
Hypnella pilifera (Hook. & Wilson) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1875-76: 366. 1877.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PB, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sehnem 1955); Bom Jesus; Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter);<br />
Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos; Santa Cruz do Sul, Boa Vista; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal, Taimbé; Vacaria, Passo do Socorro<br />
(Sehnem 1979; Vaz & Costa 2006a); Montenegro (Crosby et al. 1985);<br />
Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos (Vaz & Costa 2006a).<br />
Lepidopilidium brevisetum (Hampe) Broth. in Engler & Prantl var.<br />
brevisetum, Natürl. Pflanzenfam. 1(3): 944. 1907.<br />
Distribuição no Brasil: AL, ES, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Rio dos Sinos (Sehnem 1979).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 125<br />
Lepidopilidium gracilifrons (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 944. 1907.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Brotherus 1925); Montenegro, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre; Santa Cruz do Sul, Pinheiral;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979).<br />
Lepidopilidium laevisetum (Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 944. 1907.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979).<br />
Lepidopilidium plebejum (Müll. Hal.) Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 33: 32. 1979.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul);<br />
Linha São Pedro (Pareci Novo) (Sehnem 1979).<br />
Lepidopilidium regnellii (Ångstr.) W.R. Buck & Ireland, Fl. Neotrop. 50: 19.<br />
1989.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Cruz Alta, Elsenau, Colônia Nova Württenberg (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b, como Lepidopilum regnellii).<br />
Lepidopilum brevipes Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 376. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AM, ES, MG, PR, RO, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Linha Bonita (Sehnem 1979, como<br />
Lepidopilum laxirete).<br />
Lepidopilum muelleri (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 379. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AM, MG, PE, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979, como<br />
Lepidopilum macrophyllum; Churchill 1988); Arabita; Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Lepidopilum ovalifolium (Duby) Broth., Bih. Kongl. Svenska VetenskAkad.<br />
Handl. 8: 34. 1895.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Linha São Pedro;<br />
Santa Cruz do Sul, Pinheiral (Sehnem 1979; Vaz & Costa 2006b).<br />
Lepidopilum scabrisetum (Schwägr.) Steere, Bryologist 51(3): 140. 1948.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, MG, MT, PA, PE, PR, RJ, RO,<br />
RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Linha Pinhal; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />
(Sehnem 1979); Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela (Lemos-Michel 1999).<br />
Lepidopilum subsubulatum Geh. & Hampe in Hampe, Vi<strong>de</strong>nsk. Med<strong>de</strong>l.<br />
Naturhist. For. Kjøbenhavn. ser. 4, 1: 123. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: AM, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.
126 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal,<br />
Taimbé (Sehnem 1979); Bom Jesus, Serra da Rocinha; Dois Irmãos; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979, como Lepidopilum subaurifolium, L.<br />
pycnodictyon, L. stenodictyum).<br />
Lepidopilum subulatum Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 380. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado (Sehnem 1979).<br />
Thamniopsis incurva (Hornsch.) W.R. Buck, Brittonia 39: 218. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, PA, PB, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Borja (Luisier 1941, como Hookeriopsis incurva); São<br />
Leopoldo (Sehnem 1955, como Hookeriopsis incurva; Vaz & Costa 2006b);<br />
Montenegro (Marinho 1987, como Hookeriopsis incurva); Dois Irmãos, Morro<br />
Reuter (Morro Reuter); Montenegro, Linha São Pedro; São Leopoldo, Fazenda<br />
São Borja; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979, como Hookeriopsis<br />
incurva).<br />
Thamniopsis langsdorffii (Hook.) W.R. Buck, Brittonia 39(2): 218. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: CE, ES, MG, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo<br />
(Brotherus 1900, como Hookeria hornschuchiana); Porto Alegre, Canoas<br />
(Canoas) (Brotherus 1900, como Hookeria rhynchostegioi<strong>de</strong>s); (Lindman 1906,<br />
como Hookeria langsdorffii); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo, São<br />
Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Hookeriopsis langsdorffii);<br />
São Leopoldo (Sehnem 1955, como Hookeriopsis rhynchostegioi<strong>de</strong>s); Dois<br />
Irmãos; Montenegro, Linha São Pedro; Porto Alegre, Morro da Glória; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo, Morro da Capela (Sehnem 1979,<br />
como Hookeriopsis langsdorffii); Novo Hamburgo, São João do Deserto; Santa<br />
Cruz do Sul, Pinheiral (Sehnem 1979, como Hookeriopsis hydrophila);<br />
Gravataí, Itacolumi; Montenegro, Linha São Pedro (Sehnem 1979, como<br />
Hookeriopsis heterophylla); Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do<br />
Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1979, como Hookeriopsis minutiretis<br />
(Müll. Hal.) Broth.); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Gravatai,<br />
Itacolumi; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha<br />
Campestre, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos, Linha São Pedro; Santa Cruz do Sul, Boa<br />
Vista; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo, Fazenda São Borja (Sehnem<br />
1979, como Hookeriopsis rhynchostegioi<strong>de</strong>s).<br />
Thamniopsis stenodictyon (Sehnem) Oliveira-e-Silva & O. <strong>Yano</strong>, Bra<strong>de</strong>a 8:<br />
82. 1998.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Bairro da Glória (Sehnem 1979, como<br />
Hookeriopsis stenodictyon; Oliveira-e-Silva & <strong>Yano</strong> 2000; Vaz & Costa 2006b).<br />
Trachyxiphium aduncum (Mitt.) W.R. Buck, Brittonia 39(2): 220. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS, SP.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 127<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Santa Cruz do Sul, Boa<br />
Vista (Sehnem 1979, como Hookeriopsis asprella).<br />
Trachyxiphium guadalupense (Brid.) W.R. Buck, Brittonia 39(2): 220. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: AL, ES, MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />
1955, como Hookeriopsis hypnacea). Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro<br />
Reuter); Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos; São Leopoldo, Fazenda São<br />
Borja (Sehnem 1979, como Hookeriopsis hypnacea; Vaz & Costa 2006a).<br />
Trachyxiphium saxicola (R.S. Williams) Vaz-Imbassahy & Costa, Nova<br />
Hedwigia 88(3-4): 472. 2009.<br />
Distribuição no Brasil: MG, MT, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul (Vaz-Imbassahy & Costa 2009).<br />
Trachyxiphium variabile (Mitt.) W.R. Buck, Brittonia 39(2): 221. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1979, como<br />
Hookeriopsis variabilis).<br />
Plagiotheciaceae<br />
Plagiothecium novogranatense (Hampe) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 520.<br />
1869.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />
Plagiothecium lepidopila<strong>de</strong>lphus); Caxias do Sul, Vila Oliva (Sehnem 1970,<br />
como Plagiothecium lepidopila<strong>de</strong>lphus).<br />
Polytrichaceae<br />
Atrichum androgynum (Müll. Hal.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1873-74: 241. 1875.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Borja; Silveria Martins (Brotherus 1900; Lindman 1906;<br />
Luisier 1941, ambos como Catharinea riogran<strong>de</strong>nsis); São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />
São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como<br />
Catharinea riogran<strong>de</strong>nsis); Bom Jesus; Cambará do Sul; Esmeralda; Canela;<br />
Gramado; Montenegro; Porto Alegre, Parque Saint Hilaire (Viamão); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; Soleda<strong>de</strong>; Vacaria; Viamão (Farias 1982,<br />
1984; Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Criúva-Ilhéus (<strong>Yano</strong> 2004); Antônio<br />
Prado, Fátima; Bom Jesus, Arroio das Capoeiras; Cambará do Sul, Fortaleza<br />
dos Aparados; Canguçu; Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter);<br />
Esmeralda; Flores da Cunha, Otávio Rocha (Otávio Rocha); Jaquirana;<br />
Montenegro, Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos, Linha Campestre, Linha São Pedro;<br />
Nova Roma do Sul, Ponte Velha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Sepé,<br />
Arroio das Ilhas; Silveira Martins; (Peralta 2009); Bom Jesus, Arroio Fundo do<br />
Cilho; Canela; Cambará do Sul; Caxias do Sul, Criúva, Ilhéus; Esmeralda;<br />
Montenegro; Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel; São<br />
Leopoldo; Soleda<strong>de</strong>; Vacaria; Viamão (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006, como Atrichum
128 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
androgynum var. oerstedianum); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />
2009a).<br />
Oligotrichum canaliculatum (J.D. Hook. & Arnott) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12:<br />
606. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Cacequi, Sangão do Macaco Branco; Garibaldi (Peralta &<br />
<strong>Yano</strong> 2009).<br />
Oligotrichum rie<strong>de</strong>lianum (Mont.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 606. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Canela; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal (Farias 1982, 1984; Peralta 2009).<br />
Pogonatum campylocarpum (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc., Bot. 12: 618.<br />
1869.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da Serra;<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula (Peralta 2009).<br />
Pogonatum pensilvanicum (Hedw.) P. Beauv., Mem. Soc. Linn. Paris 1: 461.<br />
1823.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Silveira Martins (Brotherus 1900, como Polytrichum<br />
gardneri); São Leopoldo (Luisier 1941); São Leopoldo; São Salvador (Salvador<br />
do Sul) (Sehnem 1955); Montenegro, São Salvador (Salvador do Sul); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; Silveira Martins (Farias 1982, 1984); Bom<br />
Jesus; Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela,<br />
Salto; São Francisco <strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> 2006a); Cambará do Sul; Caxias do Sul;<br />
Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Montenegro, Linha São Pedro;<br />
Salvador do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador;<br />
Sapiranga; Silveira Martins (Peralta 2009); Caxias do Sul, Centro urbano<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Polytricha<strong>de</strong>lphus pseudopolytrichum (Raddi) G.L. Smith, Bryologist 79(4):<br />
521. 1976.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />
Polytricha<strong>de</strong>lphus semiangulatus); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Aparados da Serra<br />
(Sehnem 1953, como Polytricha<strong>de</strong>lphus semiangulatus; Rocha 2006); Bom<br />
Jesus (Smith 1976); Bom Jesus; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Farias 1982, 1984);<br />
Serra da Rocinha, Jaquirana (Farias 1982); Bom Jesus, Serra da Rocinha;<br />
Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Caxias do Sul,<br />
Centro urbano; Jaquirana; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal; Tenente<br />
Portela (Peralta 2009).<br />
Polytrichum angustifolium Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 622. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RJ, RR, RS, SC, SP.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 129<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; Cambará do Sul, Parque Nacional <strong>de</strong><br />
Aparados da Serra, Canela, Salto; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Farias 1982, 1984,<br />
ambos como Polytrichum brasiliense); Bom Jesus, Serra do Faxinal, Fortaleza<br />
dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Dois Irmãos, Morro<br />
Reuter (Morro Reuter); Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Potreiro<br />
Velho (Peralta 2009).<br />
Polytrichum commune L. ex Hedw., Spec. Musc. Frond.: 88. 1801.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MG, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, i<strong>de</strong>ntificado<br />
erroneamente como Polytrichastrum formosum); Cambará do Sul, Parque<br />
Nacional dos Aparados da Serra; Canela, Salto; Gramado; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula; Tenente Portela, Parque Florestal do Turvo (Farias 1982, 1984);<br />
Cambará do Sul, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela, Parque do<br />
Caracol; Caxias do Sul, Criúva; Flores da Cunha; Gramado; Jaquirana;<br />
Salvador do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal, Fazenda Engler,<br />
Taimbé, Veraneio Hampel, Fazenda Violeta; São José dos Ausentes; Tenente<br />
Portela; Vacaria (Peralta 2009).<br />
Polytrichum juniperinum Willd. ex Hedw. var. juniperinum, Spec. Musc.<br />
Frond.: 89. 1801.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, MG, GO, PR, RJ, RR, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo; Silveira<br />
Martins (Brotherus 1900, como Polytrichum aristiflorum); (Lindman 1906, como<br />
Polytrichum aristiflorum); Nova Petrópolis (Luisier 1941, como Polytrichyum<br />
juniperinum var. paulense); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São<br />
Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, Polytrichum aristiflorum, 1955);<br />
Bento Gonçalves, Monte Pasquali; Bom Jesus; Cambará do Sul, Taimbezinho;<br />
Canela, Salto; Casca; Caxias do Sul; Encruzilhada do Sul; Gramado; Gravataí;<br />
Guaíba; Ivoti; Jaquirana; Montenegro; Nova Prata; Porto Alegre; Santa Maria;<br />
São Leopoldo, Morro da Pedreira; São Francisco <strong>de</strong> Paula; Torres; Viamão<br />
(Farias 1982, 1984); Bento Gonçalves; Bom Jesus, Aparados da Serra, Serra<br />
da Rocinha; Caçapava do Sul; Cambará do Sul, Serra da Rocinha, Aparados<br />
da Serra, Fortaleza; Can<strong>de</strong>lária; Canela; Caxias do Sul, Ana Rech-Faxinal;<br />
Encruzilhada; Farroupilha, Nova Milano; Flores da Cunha; Fre<strong>de</strong>rico<br />
Westphalen; Imigrante; Ivoti; Jaguari; Jaquirana; Mariana Pimentel;<br />
Montenegro; Nova Prata; Pinheiro Machado; Porto Alegre; Santa Cruz do Sul,<br />
Parque da Gruta; Santa Maria; Santana do Livramento; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, Carapina; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul); Sapiranga;<br />
Silvaira Martins; Taquara; Torres; Vacaria, Capela da Luz, Fazenda Estrela;<br />
Viamão (Peralta 2009); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Pottiaceae<br />
Acaulon nanum Müll. Hal., Flora 71: 1. 1888.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955).<br />
Acaulon uleanum Müll. Hal., Flora 71: 3. 1888.
130 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905b); Navegantes (Bauer 1905a).<br />
Barbula indica (Hook.) Spreng. ex Steud. var. indica, Nomencl. Bot. 2: 72.<br />
1824.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AM, BA, DF, ES, GO, MG, PA, MS, MT, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Santana da Boa Vista (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul,<br />
Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Barbula riogran<strong>de</strong>nse Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42 (6): 179. 1952.<br />
Distribuição no Brasil: BA, RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />
1955); Quilombo, Pinheira; Santa Cruz do Sul (Bartram 1952).<br />
Chenia leptophylla (Müll. Hal.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32:<br />
258. 1993.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Chionoloma schimperiana (Paris) M. Menzel, Will<strong>de</strong>nowia 22(1-2): 198. 1992.<br />
Distribuição no Brasil: DF, GO, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxis do Sul, Vila Oliva; Montenegro; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula; São Leopoldo, São Salvador (Zan<strong>de</strong>r 1972); Caxias do Sul, Centro<br />
urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a, como Pseudosymblepharis schimperiana).<br />
Didymodon australasiae (Hook. & Grev.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Phytologia 4(1): 21.<br />
1978.<br />
Distribuição no Brasil: GO, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caçapava do Sul, Ruínas do Forte (Jiménez et al. 2005);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Hyophila involuta (Hook.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen Naturwiss.<br />
Ges. 1871-72: 354. 1873.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, DF, GO, MT, MS, PA, PB, PE, PI, PR,<br />
RJ, RO, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Hyophila<br />
tortula); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Leptodontium araucarieti (Müll. Hal.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.: 224. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941); Montenegro,<br />
Linha Campestre, São Salvador (Salvador do Sul); São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />
(Zan<strong>de</strong>r 1972).<br />
Leptodontium filicola Herzog, Biblioth. Bot. 87: 34. pl. 9, fig. 2. 1916.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech-Faxinal (<strong>Yano</strong> 2004).<br />
Leptodontium pungens (Mitt.) Kindb., Enum. Bryin. Exot.: 63. 1888.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 131<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus (Zan<strong>de</strong>r 1972).<br />
Leptodontium viticulosoi<strong>de</strong>s (P. Beauv.) Wijk & Margad. var. viticulosoi<strong>de</strong>s,<br />
Taxon 9: 51. 1960.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro; Porto Alegre (Zan<strong>de</strong>r 1972); Barracão, Parque<br />
Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados,<br />
Itaimbezinho, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Nova Petrópolis; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Alpes <strong>de</strong> São Francisco, Taimbé, Veraneio Hampel; São<br />
José dos Ausentes (Lemos-Michel 1999).<br />
Leptodontium viticulosoi<strong>de</strong>s (P. Beauv.) Wijk & Margad. var. sulphureum<br />
(Lor.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bryologist 86(2): 156. 1983.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé, Faxinal (Zan<strong>de</strong>r 1972,<br />
como Leptodontium viticulosoi<strong>de</strong>s var. panamense).<br />
Mironia stenotheca (Thér.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32: 112.<br />
1993.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Santa Justina (<strong>Yano</strong> 2006b).<br />
Plaubelia sprengelii (Schwägr.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32:<br />
176. 1993.<br />
Distribuição no Brasil: BA, FN, GO, MT, PE, RJ, RR, RS.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Jardim Botânico (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Pleurochaete squarrosa (Brid.) Lindb. var. luteola (Besch.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull.<br />
Buffalo Soc. Nat. Sci. 32: 98. 1993.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Lavras do Sul, Rio Camaquã (Schäfer-Verwimp & Giancotti<br />
1993, como Pleurochaete luteola).<br />
Streptocalypta lorentziana Müll. Hal., Linnaea 42: 354. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Sehnem 1955).<br />
Streptopogon cavifolius Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 180. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Marau (Vital & Visnadi 2000).<br />
Syntrichia fragilis (Taylor) Ochyra, Fragm. Florist. Geobot. 37: 212. 1992.<br />
Distribuição no Brasil: MG, MS, PR, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Garibaldi (Schäfer-Verwimp & Giancotti 1993, como Tortula<br />
fragilis).<br />
Syntrichia pagorum (Mil<strong>de</strong>) J.J. Amann, Flora Mouss. Swisse 2: 117. 1919.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.
132 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: Bento Gonçalves; Ijuí; Marau; Santo Ângelo; Uruguaiana<br />
(Schäfer-Verwimp 1996); Caxias do Sul; Gramado (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Tetrapterum lamprothecium (Müll. Hal.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. ed. 2, 10: 253. 1924.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955).<br />
Tortella criptocarpa (Broth.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32: 104.<br />
1993.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Cachoeira do Sul; Porto Alegre (Brotherus 1900; Lindman<br />
1906).<br />
Tortella fruchartii (Müll. Hal.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32: 100.<br />
1993.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, como Astomum latifolium).<br />
Tortella humilis (Hedw.) Jennings, Man. Mosses W. Penn.: 96. 1913.<br />
Distribuição no Brasil: BA, DF, ES, GO, MG, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; como Tortella<br />
caespitosa); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi); Porto<br />
Alegre, Belém Velho, Navegantes (Brotherus 1924b, como Tortella caespitosa);<br />
Erechim (Bizot & Piovano 1954; Piovano 1958, como Tortella caespitosa); São<br />
Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Tortella<br />
caespitosa); Nova Petrópolis; São Borja (Luisier 1941, como Tortella<br />
caespitosa); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Colônia Nova<br />
Württenberg (Panambi); Erechim; Gramado; Nova Petrópolis; Planalto, Parque<br />
Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano<br />
(<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a);<br />
Tortella tortuosa (Hedw.) Limpr., Laubm. Deutschl. 1: 604. 1888.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Tortula muralis Hedw., Spec. Musc. Frond.: 123-124. 1801.<br />
Distribuição no Brasil: PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1900, como<br />
Tortula muricola; Bauer 1929, como Barbula muricola); Cachoeira do Sul<br />
(Lindman 1906); São Leopoldo (Sehnem 1955, como Tortula muricola; Luisier<br />
1941); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sehnem 1955).<br />
Trichostomum tenuirostre (Hook. & Taylor) Lindb., Öfvers K. VetenskAkad.<br />
Förh. 21: 225. 1864.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, GO, MT, PA, RO, RR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caçapava do Sul, Pedra do Segredo (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 133<br />
Weissia breutelii Müll. Hal., Syn. Musc. Frond. 1: 664. 1849.<br />
Distribuição no Brasil: ES, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre; Excolônia Santo Ângelo; Belém Velho; São<br />
João; Navegantes (<strong>Yano</strong> 1981a, como Hymenostomum breutelii).<br />
Weissia controversa Hedw., Spec. Musc. Frond.: 67. 1801.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MG, PR, RJ, RS, SC, TO.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, como Weissia viridula).<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Weissia glaziouii R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32: 184. 1993.<br />
Distribuição no Brasil: BA, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Borja (Luisier 1941, como Hymenostomum striatum).<br />
Weissia riogran<strong>de</strong>nse (Broth.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32:<br />
184. 1993.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Cachoeira do Sul; Porto Alegre; São Leopoldo, São<br />
Salvador (<strong>Yano</strong> 1981a, como Hymenostomum riogran<strong>de</strong>nse).<br />
Prionodontaceae<br />
Prionodon <strong>de</strong>nsus (Hedw.) Müll. Hal., Bot. Zeitg 2: 129. 1844.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo<br />
(Brotherus 1900); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Colônia Nova Württenberg,<br />
Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b); São Borja; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Luisier 1941); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São<br />
Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Griffin<br />
1974; Müller 1901a); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus,<br />
Aparados da Serra, Serra da Rocinha; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela;<br />
Caxias do Sul, Horto Municipal, Vila Oliva; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong><br />
Aracuri; Gramado; Montenegro, Fazenda São Borja, Linha São Pedro; Passo<br />
Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha, Parque Florestal<br />
Estadual <strong>de</strong> Rondinha; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Fazenda Englert, Santa Teresa, Serra do Faxinal, Taimbezinho; Vacaria, Rio<br />
dos Touros , Passo do Socorro (Sehnem 1969, como Prionodon cal<strong>de</strong>nsis, P.<br />
kunertii, P. ulei; Lemos-Michel 1999).<br />
Pterobryaceae<br />
Calyptothecium duplicatum (Schwägr.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 839. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Bom Jesus, Rio dos Touros; Dois Irmãos;<br />
Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha São Pedro, Pareci<br />
Novo (Pareci Novo); São Leopoldo; Vacaria, Rio dos Refugiados (Sehnem<br />
1980).
134 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Orthostichopsis latifolia Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 29: 45. 1972.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1972).<br />
Orthostichopsis pilotrichelloi<strong>de</strong>s (Sehnem) B.H. Allen & Crosby, J. Hattori<br />
Bot. Lab. 61: 472. 1986.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha, Rio dos Touros; Gramado<br />
(Sehnem 1980, como Squamidium pilotrichelloi<strong>de</strong>s).<br />
Orthostichopsis tenuis (A. Jaeger) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 805. 1906.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Rio Gran<strong>de</strong> (Brotherus 1924b); São Leopoldo; São<br />
Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941; Sehnem 1955, 1972); São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula; São Leopoldo (Sehnem 1955); Bom Jesus, Rio dos Touros; Caxias<br />
do Sul, Vila Oliva; Gramado; Montenegro, Linha Campestre, Linha Pinhal,<br />
Pareci Novo (Pareci Novo); São Leopoldo, Fazenda São Borja, Rio dos Sinos;<br />
Pelotas, Horto Botânico; Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1972, como<br />
Orthostichopsis aeruginosa, O. tijucae, O. uleana).<br />
Orthostichopsis tetragona (Hedw.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. 1(3): 805. 1905.<br />
Distribuição no Brasil: AP, BA, CE, MG, PA, PE, RS, SE.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Floresta Nacional (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />
2006).<br />
Pterobryon <strong>de</strong>nsum (Schwägr.) Hornsch. in Martius, Flora Brasil. 1(2): 50.<br />
1840.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Silveira Martins (Brotherus 1900); Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman<br />
1906); São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941; Sehnem 1955); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo (Sehnem 1955, 1972); Bom Jesus, Rio dos<br />
Touros; Gramado; Montenegro, Linha Campestre; Vacaria, (Sehnem 1972);<br />
Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Cambará do Sul, Itaimbezinho,<br />
Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela;<br />
Gramado; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong> Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, Veraneio Hampel; São Salvador (Salvador do Sul) (Lemos-Michel 1999).<br />
Renaudia baueri Thériot, Ann. Crypt. Exot. 8: 137. 1935.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Thériot 1935).<br />
Ptychomniaceae<br />
Ptychomnion cygnisetum (Müll. Hal.) Kindb., Enum. Bryin. Exot.: 31. 1888.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Aparados da Serra, Serra da Rocinha (Sehnem 1953); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 135<br />
Ptychomnion fruticetorum Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6: 125. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1953, 1955); Bom Jesus,<br />
Serra da Rocinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Itaimbezinho (Sehnem 1969).<br />
Ptychomitriaceae<br />
Ptychomitrium sellowianum (Müll. Hal.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St.<br />
Gallischen Naturwiss. Ges. 1872-73: 104. 1874.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Serra dos Tapes, Cascata (Brotherus 1900, como<br />
Glyphomitrium sellowianum); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, como<br />
Glyphomitrium sellowianum, 1929; Brotherus 1924b; Cao et al. 2006); Canoas<br />
(Brotherus 1924b); São Salvador (Luisier 1941; Sehnem 1955); São Francisco<br />
<strong>de</strong> Paula; São Leopoldo (Sehnem 1955); Bom Jesus, Rio Tainhas; Montenegro,<br />
Estação São Salvador (Salvador do Sul); São Leopoldo, Morro da Pedreira;<br />
Vacaria, Passo do Socorro (Sehnem 1969); Bom Jesus, Arroio das Capoeiras;<br />
Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Montenegro, Estação São Salvador<br />
(Salvador do Sul); Nova Petrópolis; São José dos Ausentes; São Leopoldo<br />
(Lemos-Michel 1999); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Ptychomitrium vaginatum Besch., Mem. Soc. Sci. Nat. Cherboug 21: 262.<br />
1877.<br />
Distribuição no Brasil: CE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a; Brotherus 1900, como<br />
Glyphomitrium vaginatum, 1924b); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955);<br />
Bom Jesus, Arroio das Capoeiras; Montenegro, São Salvador (Salvador do<br />
Sul); Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Lourenço do Sul; Vacaria, Rio<br />
dos Touros (Sehnem 1969); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />
2009a).<br />
Racopilaceae<br />
Racopilum tomentosum (Sw. ex Hedw.) Brid., Bryol. Univ. 2: 719. 1827.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE,<br />
PR, RJ, RO, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: (Hornschuch 1840; Lindman 1906); Ex-colônia Santo<br />
Ângelo (Santo Ângelo); Silveira Martins; Piratini (Brotherus 1900); Porto Alegre<br />
(Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1924b); São Leopoldo (Luisier 1941); São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem<br />
1955, 1969); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Gravataí, Itacolumi;<br />
Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha São Pedro; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo, Arroio Kruse, Morro da Pedreira,<br />
Vila Gonzaga; Vacaria, Rio dos Touros (Sehnem 1969); Barracão, Parque<br />
Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai (Lemos-Michel<br />
1999); Nova Petrópolis, Tenente Portela (<strong>Yano</strong> 1984b); Arabita (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Rhachitheciaceae
136 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Uleastrum palmicola (Müll. Hal.) R.H. Zan<strong>de</strong>r, Bull. Buffalo Soc. Nat. Sci. 32:<br />
277. 1993.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Gramado (Peralta et al. 2008); Caxias do Sul, Centro<br />
urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Rhacocarpaceae<br />
Rhacocarpus purpurascens (Müll. Hal.) Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.: 292. 1900.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como<br />
Rhacocarpus humboldtii, R. rivularis); Bom Jesus, Aparados da Serra, Rio dos<br />
Touros; Cambará do Sul, Fortaleza (Sehnem 1976, como Rhacocarpus<br />
humboldtii, R. rivularis).<br />
Rhizogoniaceae<br />
Hymenodon aeruginosus (Hook. f. & Wilson) Müll. Hal., Bot. Zeitg 5: 804.<br />
1847.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900);<br />
Rio Gran<strong>de</strong> (Lindman 1906); Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau<br />
(Panambi) (Brotherus 1924b); São Salvador (Salvador do Sul) (Luisier 1941;<br />
Sehnem 1955); São Leopoldo (Sehnem 1955, 1969); Bom Jesus, Rio Tainhas;<br />
Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do<br />
Sul); Santa Cruz do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra <strong>de</strong> Faxinal,<br />
Taimbezinho; São Leopoldo, Capão do Fra<strong>de</strong>, Fazenda São Borja; Vacaria,<br />
Passo do Socorro (Sehnem 1969); Santa Cruz do Sul (<strong>Yano</strong> 1986).<br />
Pyrrhobryum spiniforme (Hedw.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 174. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, MT, PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Canoas (Canoas) (Brotherus 1900); Colônia<br />
Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi) (Brotherus 1924b, como<br />
Rhizogonium spiniforme); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São<br />
Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Rhizogonium spiniforme);<br />
São Leopoldo, São Borja (Luisier 1941, como Rhizogonium spiniforme); Canela<br />
(Backes 1983, como Rhizogonium spiniforme); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Espigão Alto; Bom Jesus, Rio Tainhas; Cambará do Sul, Fortaleza dos<br />
Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Canela, Floresta Nacional<br />
<strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Gramado; Montenegro,<br />
Estação São Salvador (Salvador do Sul); Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong><br />
Passo Fundo; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Rondinha, Parque<br />
Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal,<br />
Taimbezinho; São Leopoldo, Fazenda São Borja; Vacaria Passo do Socorro,<br />
Rio dos Touros (Sehnem 1969, como Rhizogonium spiniforme; Lemos-Michel<br />
1999); Cambará do Sul; Montenegro; São Francisco <strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> 1986);<br />
Rigodiaceae<br />
Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger, Ber. Thätigk. St. Gallischen<br />
Naturwiss. Ges. 1876-77. 244. 1878.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 137<br />
Distribuição no Brasil: ES, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo) (Brotherus 1900,<br />
como Hypnum kunerti); Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino); Santo Ângelo (Müller<br />
1901a, como Rigodium araucarieti var. catenulatum); São Salvador (Salvador<br />
do Sul) (Luisier 1941); São Francisco <strong>de</strong> Paula, São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sehnem 1955, como Rigodium araucarieti); Bom Jesus, Arroio das Capoeiras;<br />
Cambará do Sul, Fortaleza; Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo<br />
(Derrubadas); Dois Irmãos, Morro Reuter (Morro Reuter); Forromeco (São<br />
Ven<strong>de</strong>lino); Gramado; Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul),<br />
Linha Júlio <strong>de</strong> Castilhos, Linha São Pedro; Santa Cruz do Sul, Pinheiral; Santo<br />
Ângelo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Rio Tainhas, Taimbé; São Leopoldo,<br />
Quilombo; Vacaria, Rio dos Touros (Sehnem 1976, como Rigodium araucarieti,<br />
R. araucarieti var. catenulatum, R. hamirameum, R. pallidum, R. penicilliferum,<br />
R. pertenue; Lemos-Michel 1999); Ex-colônia Santo Ângelo (Santo Ângelo);<br />
Forromeco (São Ven<strong>de</strong>lino) (Zomlefer 1991); Jaquirana, Fazenda Boa Vista<br />
(Zomlefer 1993).<br />
Rutenbergiaceae<br />
Pseudocryphaea domingensis (Spreng.) W.R. Buck, Bryologist 83(4): 455.<br />
1980(1981).<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, BA, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR, RJ,<br />
RO, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, como Pseudocryphaea<br />
flagellifera); Santo Cristo (Sehnem 1970, como Pseudocryphaea flagellifera).<br />
Sematophyllaceae<br />
Acroporium catharinense Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 32: 148-149. 1978.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; São Leopoldo (Sehnem 1978).<br />
Acroporium estrellae (Müll. Hal.) W.R. Buck & Schäfer-Verw., Bolm. Mus.<br />
Paraense Emílio Goeldi, Bot. 7: 646. 1991(1993).<br />
Distribuição no Brasil: AL, BA, CE, DF, GO, MG, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Acroporium sehnemii); Montenegro,<br />
Linha Campestre, Feitoria (Bartram 1952 como Acroporium sehnemii); Bom<br />
Jesus, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva; Gramado; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Serra do Faxinal, Taimbé; São Leopoldo,<br />
Feitoria; Vacaria, Passo do Socorro; (Sehnem 1978 como Acroporium<br />
sehnemii); Montenegro, Linha Campestre; Canela; Parque Nacional <strong>de</strong><br />
Aparados da Serra (Buck & Schäfer-Verwimp 1991).<br />
Acroporium pungens (Hedw.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl. Pflanzenfam.<br />
ed. 2, 11: 436. 1925.<br />
Distribuição no Brasil: AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, PA, RO, RJ, RR, PR,<br />
RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Novo Hamburgo, Lomba Gran<strong>de</strong> (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).
138 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Aptychopsis pungifolia (Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. ed. 2, 11: 411. 1925.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros; Lavras do Sul, Rincão do<br />
Inferno; Santa Cruz do Sul, Bela Vista; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Fazenda<br />
Englert; São Leopoldo, Morro do Chapéu (Sehnem 1978).<br />
Colobodontium vulpinum (Mont.) S.P. Churchill & W.R. Buck in Churchill &<br />
Linares C., Bibliot. Jose Jeronimo Triana 12: 759. 1995.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, PA, RO, RR, RS.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006; <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Donnellia commutata (Müll. Hal.) W.R. Buck, Bryologist 91(2): 134. 1988.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, PA, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Donnellia lagenifera (Mitt.) W.R. Buck, Bryologist 91(2): 134. 1988.<br />
Distribuição no Brasil: DF, MG, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha (Sehnem 1978, como<br />
Meiothecium lageniferum).<br />
Heterophyllium flexiles (Renauld & Cardot) Thériot & P. Var<strong>de</strong>, Revue Bryol.<br />
n. ser. 3: 10. 1930.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio dos Touros (Sehnem 1978, como<br />
Acanthocladium breviflagellosum).<br />
Meiothecium boryanum (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 469. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AM, DF, GO, PA, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Pterogonidium pulchellum (Hook.) Müll. Hal. ex Broth. in Engler & Prantl,<br />
Natürl. Pflanzenfam. 1(3): 1100. 1908.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, PA, PE, RJ, RO, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Pterogoniopsis cylindrica Müll. Hal., Linnaea 42: 436-437. 1879.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre, Glória; Santa Cruz do Sul, Boa Vista<br />
(Sehnem 1978; Vital & Visnadi 2000).<br />
Sematophyllum adnatum (Michx.) E. Britton, Bryologist 5(4): 65. 1902.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MT, PA, PE, RJ, RS, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados; Esmeralda,<br />
Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Gramado; São Sepé (Lemos-Michel 1999);<br />
Arabita; Marcelino Ramos; Mariano Mouro (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Sematophyllum beyrichii (Hornsch.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. ed. 2, 11: 432. 1925.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, PR, PE, RJ, RS, SC, SP.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 139<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; Santa Cruz do Sul, Boa<br />
Vista (Sehnem 1978).<br />
Sematophyllum calamicola (Müll. Hal.) O. <strong>Yano</strong>, J. Hattori Bot. Lab. 66: 389.<br />
1989.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Dois Irmãos<br />
(Sehnem 1978, como Rhaphidorrhynchium calamicola).<br />
Sematophyllum campicola (Broth.) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. ed. 2, 11: 432. 1925.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Cerro Largo; Novo Hamburgo, São João do Deserto;<br />
Sant’Ana da Boa Vista, Fazenda Passo da Chácara; São Francisco <strong>de</strong> Paula;<br />
São Luiz das Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1976).<br />
Sematophyllum cyparissoi<strong>de</strong>s (Hornsch.) R.S. Williams, J. Washington Acad.<br />
Sci. 20: 474. 1930.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Salvador (Salvador do Sul)<br />
(Sehnem 1955, como Rhaphidostegium cyparissoi<strong>de</strong>s); Montenegro, Estação<br />
São Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre; São Francisco <strong>de</strong> Paula,<br />
Taimbé (Sehnem 1978, como Rhapidostegium cyparissoi<strong>de</strong>s).<br />
Sematophyllum galipense (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 480. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: BA, CE, DF, ES, PE, RJ, SP, PA, RO, RR, MT, GO, MG,<br />
PR, RS, SC, TO.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Brotherus 1900, como Rhaphidostegium<br />
galipense); Cachoeira do Sul (Lindman 1906, como Rhaphidostegium<br />
galipense); São Leopoldo (Sehnem 1955); Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Espigão Alto; Bom Jesus; Cachoeira do Sul; Cerro Largo; Montenegro, Horto<br />
Florestal, Linha São Pedro (Sehnem 1978); Nonoai, Parque Estadual <strong>de</strong><br />
Nonoai; Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Porto Alegre; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, Veraneio Hampel; São Leopoldo (Lemos-Michel 1999); Mariano Mouro<br />
(Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong><br />
2009a);<br />
Sematophyllum leucostomum (Hampe) W.R. Buck, Nova Hedwigia 66(1-2):<br />
242. 1998.<br />
Distribuição no Brasil: RJ, MG, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus; São Francisco <strong>de</strong> Paula; Taquara; Vacaria<br />
(Sehnem 1978, como Sematophyllum robusticaule).<br />
Sematophyllum lithophilum (Hornsch.) Ångstr., Öfvers K. VetenskAkad. Förh.<br />
33(4): 42. 1876.<br />
Distribuição no Brasil: AC, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Gramado; São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Luiz das Missões<br />
(São Luiz Gonçaga); Taquara; Vacaria (Sehnem 1978, como Sematophyllum<br />
amnigenum).
140 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Sematophyllum reitzii Bartr., J. Washington Acad. Sci. 42(6): 182. 1952.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978).<br />
Sematophyllum sub<strong>de</strong>pressum (Hampe) Broth. in Engler & Prantl, Natürl.<br />
Pflanzenfam. ed. 2, 11: 433. 1925.<br />
Distribuição no Brasil: GO, MT, RJ, RS, SC, SP, PR.<br />
Distribuição no RS: Silveira Martins (Brotherus 1900, como Rhaphidostegium<br />
panduraefolium); São Francisco <strong>de</strong> Paula (Bartram 1952); São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Sematophyllum<br />
panduraefolium); São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Sehnem 1978); Bom Jesus,<br />
Arroio das Caopeiras, Rio dos Touros; Caxias do Sul, Vila Oliva; Erval Seco,<br />
Rio Guarita; Lavras do Sul, Rincão do Inferno; Montenegro, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre, Linha São Pedro, Tupandi<br />
(Tupandi); São Francisco <strong>de</strong> Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Taimbé; São<br />
Luiz das Missões, Bossoroca (Bossoroca); Taquara, Pituva; Vacaria, Fazenda<br />
do Cedro, Passo do Socorro; Vera Cruz (Sehnem 1978, como Sematophyllum<br />
panduraefolium, S. riparioi<strong>de</strong>s); Silveira Martins; São Francisco <strong>de</strong> Paula (Buck<br />
1998).<br />
Sematophyllum subpinnatum (Brid.) E. Britton, Bryologist 21(2): 28. 1918<br />
(1919).<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MG, MS, MT, PA,<br />
PB, PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo, Morro da<br />
Pedreira; Taquara, Pituva (Sehnem 1978, como Sematophyllum caespitosum);<br />
Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Parque Nacional dos<br />
Aparados da Serra; Canoas; Colônia Nova Württenberg (atual município <strong>de</strong><br />
Panambi); Dois Irmãos; Erechim; Gravataí; Lavras do Sul; Montenegro;<br />
Planalto, Parque Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Porto Alegre; Salvador do Sul; Santa<br />
Cruz do Sul; Santo Ângelo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé; São Leopoldo,<br />
Morro da Pedreira, São Salvador (Salvador do Sul); Taquara (Lemos-Michel<br />
1999, como Sematophyllum casepitosum); Arabita; Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a);<br />
Sematophyllum subsimplex (Hedw.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 494. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, MA, MG, MS, MT,<br />
PA, PB, PE, PI, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SE, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1978, como<br />
Rhaphidostegium subsimplex); Cambará do Sul, Fortaleza dos Aparados;<br />
Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong><br />
Aracuri; Rondinha, Parque Florestal Estadual <strong>de</strong> Rondinha; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula; São Leopoldo (Lemos-Michel 1999); Arabita; Mariano Mouro (Peralta &<br />
Athay<strong>de</strong> Filho 2008); Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Sematophyllum succedaneum (Hook. f. & Wilson) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12:<br />
484. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SP.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 141<br />
Distribuição no RS: Gramado; Montenegro, Arroio Kruse, Linha Campestre,<br />
Linha São Pedro; Santa Cruz do Sul; São Leopoldo (Sehnem 1978); Caxias do<br />
Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Sematophyllum swartzii (Schwägr.) W.H. Welch & H.A. Crum, Bryologist<br />
62(3): 176. 1959.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Barracão, Parque Estadual do Espigão Alto; Cambará do<br />
Sul, Fortaleza dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados, Itaimbezinho;<br />
Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela; Passo Fundo, Floresta Nacional <strong>de</strong><br />
Passo Fundo; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio Hampel (Lemos-Michel 1999);<br />
Caxias do Sul, Centro urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Wijkia flagellifera (Broth.) H.A. Crum, Bryologist 74(2): 172. 1971.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, MG, PE, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula; São Leopoldo; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1955, como Acanthocladium flagelliferum);<br />
Gravataí; Vacaria; Gramado; <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho, Taimbé; Santa Cruz<br />
do Sul; Montenegro, Capão da Lagoa (Sehnem 1978, como Acanthocladium<br />
flagelliferum); Montenegro, Gramado, Dois Irmãos (Sehnem 1978, como<br />
Acanthocladium piliferum); Montenegro; Santa Cruz do Sul; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula (Buck 1986).<br />
Sphagnaceae<br />
Sphagnum capillifolium (Ehrh.) Hedw. var. capillifolium, Fund. Musc. 2: 86.<br />
1782.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, ES, MG, MS, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São José dos Ausentes (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006).<br />
Sphagnum capillifolium (Ehrh.) Hedw. var. tenerum (Sull. & Lesq. ex Sull.)<br />
H.A. Crum, Contr. Univ. Michigan Herb. 11: 90. 1975.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Sphagnum<br />
purpuratum; <strong>Yano</strong> 1981a, como Sphagnum tenerum).<br />
Sphagnum cucullatum Warnst., Bot. Centralbl. 76: 416-417. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: SC, PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Hamburger Berg (Novo Hamburgo) (Brotherus 1900); São<br />
Leopoldo (Vattimo 1970; Warnstorf 1898, 1911; Lindman 1906); Hamburger<br />
Berg (Novo Hamburgo); São Leopoldo (Luisier 1912).<br />
Sphagnum cuspidatum Ehrh. ex Hoffm. var. cuspidatum, Deutschl. Flora 2:<br />
22. 1796.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> et al. 1985).<br />
Sphagnum erythrocalyx Hampe var. erythrocalyx, Syn. Musc. 1: 92. 1848.<br />
Distribuição no Brasil: AP, BA, GO, MG, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.
142 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo (Sehnem 1955, como Sphagnum<br />
macroporum).<br />
Sphagnum gracilescens Hampe ex Müll. Hal. var. gracilescens, Bot. Zeitg<br />
20: 733. 1862.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955).<br />
Sphagnum griseum Warnst., Bot. Centralbl. 76: 390. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS.<br />
Distribuição no RS: Cachoeira do Sul (Brotherus 1900; Luisier 1912; Ule 1899;<br />
Vattimo 1968, 1978; Warnstorf 1898, 1911; Lindman 1906); São Leopoldo<br />
(Sehnem 1955; Vattimo 1968).<br />
Sphagnum magellanicum Brid., Musc. Rec. 2(1): 24. 1798.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, MG, MS, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: (Ule 1899, como Sphagnum wed<strong>de</strong>lianum); São Leopoldo<br />
(Sehnem 1955).<br />
Sphagnum microcuspidatum H.A. Crum, J. Hattori Bot. Lab. 63: 78. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Taimbé (Crum 1987).<br />
Sphagnum multiporosum H.A. Crum, J. Hattori Bot. Lab. 63: 78. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Tainhas (Crum 1987).<br />
Sphagnum palustre L., Sp. Plant. ed. 2: 1106. 1753.<br />
Distribuição no Brasil: AP, AM, BA, CE, ES, GO, MG, MS, RR, RO, PA, PB, PE,<br />
PR, RJ, RS, SC, SE, SP.<br />
Distribuição no RS: (Luisier 1912; Vattimo 1968, 1970 ; Warnstorf 1897, todos<br />
como Sphagnum brachybolax ; Warnstorf 1911, como Sphagnum<br />
heterophyllum); Cambará do Sul (<strong>Yano</strong> et al. 1985).<br />
Sphagnum parcoramosum H.A. Crum, J. Hattori Bot. Lab. 63: 87. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Fortaleza (Crum 1987).<br />
Sphagnum perichaetiale Hampe var. perichaetiale, Linnaea 20: 66. 1847.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, DF, ES, GO, MG, MS, PA, RO, RJ, RS, SC, TO.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Itaimbezinho (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />
2006).<br />
Sphagnum recurvum P. Beauv. var. recurvum, Prodr. Acthéogam.: 88. 1805.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, MS, MT, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: (Lindman 1906); Porto Alegre (Warnstorf 1911, como<br />
Sphagnum pulchricoma; Vattimo 1968); São Francisco <strong>de</strong> Paula; São<br />
Leopoldo; São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955); Canoas (Vattimo<br />
1968); Cambará do Sul, Itaimbezinho (<strong>Yano</strong> et al. 1985).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 143<br />
Sphagnum recurvum P. Beauv. var. amblyphyllum (Russ.) Warnst., Bot.<br />
Gaz. 15: 219. 1890.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Canoas (Brotherus 1900).<br />
Sphagnum sehnemii H.A. Crum, J. Hattori Bot. Lab. 63: 97. 1987.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Potreiro Novo (Crum 1987).<br />
Sphagnum subsecundum Nees, Deutschl. Flora Cryptog. 2(17): 3. 1819.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, DF, ES, GO, PR, RR, MG, MS, MT, RJ, RS,<br />
SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955); Cambará do Sul;<br />
Santa Vitória do Palmar; São Lourenço, São Francisco <strong>de</strong> Paula (<strong>Yano</strong> et al.<br />
1985).<br />
Sphagnum uleanum Müll. Hal., Flora 70: 416. 1887.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Cambará do Sul, Aparados da Serra (Schäfer-Verwimp<br />
1998).<br />
Splachnaceae<br />
Tetraplodon itatiaiae Müll. Hal., Bull. Herb. Boissier 6: 25. 1898.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS.<br />
Distribuição no RS: Gramado (Sehnem 1976).<br />
Tetraplodon tomentosus Sehnem, <strong>Pesquisas</strong>, Bot. 30: 42. 1976.<br />
Distribuição no Brasil: RS.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula, Serra do Faxinal (Sehnem 1976).<br />
Stereophyllaceae<br />
Entodontopsis nitens (Mitt.) W.R. Buck & Ireland, Nova Hedwigia 41: 104.<br />
1985.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, BA, GO, MG, MS, MT, PA, PE, PR, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: São Salvador (Salvador do Sul) (Sehnem 1955, 1970,<br />
como Stereophyllum obtusum).<br />
Eulacophyllum cultelliforme (Sull.) W.R. Buck & Ireland, Nova Hedwigia 41:<br />
108. 1985.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, CE, ES, MG, MS, MT, PB, PE, PR, RJ, RS, SE,<br />
SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Arabita (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Pilosium chlorophyllum (Hornsch.) Müll. Hal., Flora 83: 340. 1897.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, GO, FM, MS, MT, PA,<br />
PE, RJ, RO, RR, RS, SP, TO.<br />
Distribuição no RS: Arabiba (Peralta & Athay<strong>de</strong> Filho 2008).<br />
Stereophyllum radiculosum (Hook.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 542. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MG, MS, MT, PA, PR, RJ, RS, SC, SP.
144 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Capão da Lagoa (Sehnem 1970).<br />
Thuidiaceae<br />
Pelekium minutulum (Hedw.) Touw, J. Hattori Bot. Lab. 90: 204. 2001.<br />
Distribuição no Brasil: DF, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau (Panambi)<br />
(Brotherus 1924b, como Thuidium minutulum); Erechim (Bizot & Piovano 1953,<br />
como Thuidium minutulum); São Francisco <strong>de</strong> Paula. Taimbé; São Luiz das<br />
Missões, Bossoroca (Bossoroca) (Sehnem 1976, como Thuidium minutulum);<br />
Barracão, Parque Estadual <strong>de</strong> Espigão Alto; Bom Jesus; Cambará do Sul,<br />
Fortaleza dos Aparados; Canela, Floresta Nacional <strong>de</strong> Canela, Parque das<br />
Sequóias; Esmeralda, Estação Ecológica <strong>de</strong> Aracuri; Gramado; Nonoai, Parque<br />
Estadual <strong>de</strong> Nonoai; Nova Petrópolis; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Veraneio<br />
Hampel (Lemos-Michel 1999, como Cyrto-hypnun minutulum).<br />
Thuidiopsis furfurosa (Hook. f. & Wilson) M. Fleisch., Musci Fl. Buitenzorg 4:<br />
1497. 1922 (1923).<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Canoas; São Leopoldo (Brotherus 1900, como Thuidium<br />
filarium); Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929; Brotherus 1900, 1924b, como<br />
Thuidium filarium); São Leopoldo, Fazenda São Borja, Pareci Novo (Pareci<br />
Novo) (Luisier 1941, como Thuidium filarium); Cerro Largo; São Salvador<br />
(Salvador do Sul) (Sehnem 1953, 1955); Caxias do Sul, Vila Oliva; Montenegro,<br />
Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre; São Francisco <strong>de</strong><br />
Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho; São Leopoldo, Morro da Pedreira (Sehnem<br />
1976, como Thuidium filarium).<br />
Thuidium brasiliense Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 579. 1869.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Serra da Rocinha; Cambará do Sul, Fortaleza<br />
dos Aparados, Parque Nacional dos Aparados da Serra; Caxias do Sul, Vila<br />
Oliva; Gramado; Panambi; São Francisco <strong>de</strong> Paula, <strong>Instituto</strong> Nacional do Pinho,<br />
Santa Teresa, Taimbé; Vacaria, Passo do Socorro, Rio dos Touros (Sehnem<br />
1976; Lemos-Michel 1999).<br />
Thuidium <strong>de</strong>licatulum (Hedw.) Bruch & Schimp. in Bruch et al., Bryol. Eur.<br />
5(49/51): 164. 1852.<br />
Distribuição no Brasil: AL, AM, GO, MG, MT, PA, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Caxias do Sul, Ana Rech-Faxinal, Centro (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong><br />
2006; <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Thuidium pinnatulum Lindb. in Ångstr., Öfvers. K. VetenskAkad. Förh. 33(4):<br />
46. 1876.<br />
Distribuição no Brasil: MG, PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Piratini, Ex-colônia Santo Ângelo (Brotherus 1900);<br />
Montenegro, Estação São Salvador (Salvador do Sul), Linha Campestre; São<br />
Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1976).
LISTA DAS BRIÓFITAS... 145<br />
Thuidium pseudoprotensum (Müll. Hal.) Mitt., J. Linn. Soc. Bot. 12: 578.<br />
1869.<br />
Distribuição no Brasil: ES, MG, PR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: São Francisco <strong>de</strong> Paula (Sehnem 1955, como Thuidium<br />
araucariae); Bom Jesus; Caxias do Sul; Montenegro; Vacaria (Sehnem 1976,<br />
como Thuidium sub<strong>de</strong>licatulum).<br />
Thuidium subgranulatum (Geh. & Hampe) Kindb., Enum. Bryin. Exot.: 104.<br />
1891.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Santa Cruz do Sul, Boa Vista (Sehnem 1976).<br />
Thuidium tamariscinum (Hedw.) Bruch & Schimp. in Bruch et al., Bryol. Eur.<br />
5(49-51): 1563. 1852.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RJ, RS, SP.<br />
Distribuição no RS: Montenegro, Linha São Pedro; São Francisco <strong>de</strong> Paula<br />
(Sehnem 1976).<br />
Thuidium tomentosum Besch., Mém. Soc. Sci. Nat. Cherbourg 16: 237. 1872.<br />
Distribuição no Brasil: BA, ES, GO, MS, MT, PE, PR, RJ, RR, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Fazenda do Cilho; Flores da Cunha; Novo<br />
Hamburgo, Lomba Gran<strong>de</strong> (<strong>Yano</strong> & <strong>Bordin</strong> 2006); Caxias do Sul, Centro<br />
urbano (<strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong> 2009a).<br />
Thuidium urceolatum Lorentz, Moosstudien: 167. 1864.<br />
Distribuição no Brasil: AM, BA, MG, PR, RR, RJ, RS, SC, SP.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Rio Tainhas; Montenegro, Estação São<br />
Salvador (Salvador do Sul); Santa Cruz do Sul; São Francisco <strong>de</strong> Paula, Santa<br />
Teresa; Tupandi (Sehnem 1976).<br />
Táxons com nome ou distribuição duvidosa no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul<br />
Os táxons listados a seguir em or<strong>de</strong>m alfabética são colocados como<br />
duvidosos, pois foram relatados por <strong>Yano</strong> (1981a, 1989, 1995 e 2006), porém<br />
não foi possível localizar a referência original para que fosse feita a distribuição<br />
geográfica no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />
Fabronia ciliaris var. wrightii (Sull.) W.R. Buck, Brittonia 35(3): 249. 1983.<br />
Distribuição no Brasil: PR, RJ, RS.<br />
Fissi<strong>de</strong>ns vitreo-limbatus Müll. Hal., Hedwigia 36: 86. 1897.<br />
Distribuição no Brasil: RS, SC.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b, 1929).<br />
Fissi<strong>de</strong>ns widgrenii Paris, In<strong>de</strong>x Bryol.: 489. 1896.<br />
Distribuição no Brasil: MG, RS.<br />
Distribuição no RS: Bom Jesus, Arroio das Capoeiras, Rio dos Touros (Sehnem<br />
1972).<br />
Leucobryum martianum (Hornsch.) Hampe, Linnaea 17: 317. 1843.
146 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Distribuição no Brasil: AC, AL, AM, AP, BA, CE, DF, ES, MA, MG, MS, MT, PA,<br />
PE, PR, RJ, RO, RR, RS, SC, SE, SP, TO.<br />
Rhodobryum aubertii (Schwägr.) Thériot, Recueil Publ. Soc. Havraise Etud.<br />
Div. 89(2): 128. 1922.<br />
Distribuição no Brasil: BA, MG, RJ, RS.<br />
Os táxons listados a seguir foram citados por Bauer (1905a, b, 1929),<br />
Müller (1901b), Luisier (1941) e Warnstorf (1916), como ocorrentes no Rio<br />
Gran<strong>de</strong> do Sul, no entanto estes nomes são duvidosos uma vez que não são<br />
consi<strong>de</strong>rados nomes válidos e também não foram encontrados como sinônimos<br />
<strong>de</strong> outros táxons, além disso, alguns não constam no In<strong>de</strong>x Muscorum.<br />
Ångstroemia beyrichii Hampe (não consta no In<strong>de</strong>x Muscorum).<br />
Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />
Ångstroemia flexibilis Müll. Hal., Gen. Musc. Frond.: 324. 1900. nom. nud.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />
Ångstroemia trematodontopsis Müll. Hal., Gen. Musc. Frond.: 324. 1900.<br />
nom. nud.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />
Bryum brasiliense Hampe var. minus Herzog in Luisier, Broteria Cienc. Nat.<br />
10: 121. 1941. nom. nud.<br />
Distribuição no RS: São Leopoldo, Feitoria (Luisier 1941).<br />
Bryum cespiticio-torquescens Müll. Hal. in Paris, In<strong>de</strong>x Bryol. Suppl.1: 58.<br />
1900. nom. nud.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />
Bryum spinosum Warnst., Hedwigia 57: 100. 35. 1915. hom. illeg.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Warnstorf 1916).<br />
Leskea reineckii Broth. in Bauer, Verh. Zool. Bot. Ges. Wien 55: 577. 1905.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, 1929).<br />
Leskea reineckii Broth. var. minus Broth. in Bauer, Verh. Zool. Bot. Ges. Wien<br />
55: 577. 1905. nom. nud.<br />
Distribuição no RS: Porto Alegre (Bauer 1905a, b).<br />
Leucobryum lineafolium Müll. Hal., Gen. Musc. Frond.: 82. 1900. nom. nud.<br />
Distribuição no RS: s.l. (Müller 1901b).<br />
Papillaria subpachygastrella Broth. var. minor Broth. (não consta no In<strong>de</strong>x<br />
Muscorum).<br />
Distribuição no RS: Canoas (Bauer 1905a).<br />
Tabela 1: Lista <strong>de</strong> sinônimos citados e respectivos nomes aceitos.<br />
ANTHOCEROTOPHYTA<br />
Anthoceros fissifrons (Steph.) O. <strong>Yano</strong> = Anthoceros punctatus L.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 147<br />
Anthoceros planus Steph. = Phaeoceros carolinianus (Michx.) Prosk.<br />
Aspiromitus fissifrons Steph. = Anthoceros punctatus L.<br />
Aspiromitus hispidus Steph. = Anthoceros punctatus L.<br />
Phaeoceros bulbiculosus (Brotero) Prosk. = Phymatoceros bulbiculosus<br />
(Brotero) Stotler, Doyle & Crand.-Stotler<br />
MARCHANTIOPHYTA<br />
Acrolejeunea polycarpa Spruce ex Steph. = Schiffneriolejeunea polycarpa<br />
(Nees) Gradst.<br />
Aneura amazonica Spruce = Riccardia amazonica (Spruce) Schiffn. ex Gradst.<br />
& Hekking<br />
Aneura regnellii Ångstr. = Riccardia regnellii (Ångstr.) K.G. Hell<br />
Aneura sckwaneckei Steph. = Riccardia schwaneckei (Steph.) Pagán<br />
Anthoceros multifidus L. = Riccardia multifida (L.) S.F. Gray<br />
Archilejeunea parviflora (Nees) Schiffn. var. florentissima (Spruce) Gradst. &<br />
Buskes = Archilejeunea auberiana (Mont.) A. Evans<br />
Bazzania chimborazensis Spruce = Bazzania hookeri (Lin<strong>de</strong>nb.) Trevis.<br />
Bryolejeunea diffusa Sw.= Bryopteris diffusa (Sw.) Nees in Gottsche et al.<br />
Bryolejeunea tenuicaulis Spruce = Bryopteris trinitensis (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.)<br />
Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.<br />
Chiloscyphus martianus (Nees) J. Engel & R.M. Schust.= Lophocolea martiana<br />
Nees subsp. bi<strong>de</strong>ntula (Nees) Gradst. in Gradstein & Costa<br />
Fimbriaria lindmanii Steph.= Asterella venosa (Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.) A. Evans<br />
Fossombronia angulosa (Jac Dicks.) Raddi, Jungerm. Etrusca: 29. 1818. =<br />
Jungermannia angulosa Dicks., Fasc. Pl. Cryptog. Brit., I: 7. 1785. (a proposta<br />
para conservação do nome Jungermannia angulosa Dicks. foi feita por Stotler<br />
et al. (2005) e o aceite da conservação foi publicado por Klazenga (2008).<br />
Frullania caroliniana Sull. = Frullania caulisequa (Nees) Nees in Gottsche et al.<br />
Frullania divergens Lehm. & Lin<strong>de</strong>nb.= Frullania brasiliensis Raddi<br />
Frullania sehnemii Luisier & Herzog = Frullania ericoi<strong>de</strong>s (Nees) Mont.<br />
Frullania squarrosa Gottsche var. ericoi<strong>de</strong>s (Nees) Schiffn. = Frullania ericoi<strong>de</strong>s<br />
(Nees) Mont.<br />
Frullania squarrosa Gottsche = Frullania ericoi<strong>de</strong>s (Nees) Mont.<br />
Frullania subcylindrica Steph.= Frullania brasiliensis Raddi<br />
Kurzia verrucosa (Steph.) Grolle = Kurzia capillaris (Sw.) Grolle var. verrucosa<br />
(Steph.) Pócs<br />
Lejeunea villaumei (Steph.) Grolle = Lejeunea capensis Gottsche in Gottesche<br />
et al.<br />
Lepidozia brasiliensis Steph. = Kurzia brasiliensis (Steph.) Grolle<br />
Lophocolea coadunata (Sw.) Mont. = Lophocolea bi<strong>de</strong>ntata (L.) Dumort.<br />
Metzgeria angusta Steph. = Metzgeria albinea Spruce var. angusta (Steph.)<br />
D.P. Costa & Gradst.<br />
Metzgeria <strong>de</strong>cipiens (C. Massal.) Schiffn. = Metzgeria ciliata Raddi<br />
Metzgeria jackii Steph. = Metzgeria convoluta Steph.<br />
Myriocoleopsis puiggari Schiffn.= Myriocoleopsis fluviatilis (Steph.) E. Reiner &<br />
Gradst.
148 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Notoscyphus lindmanii (Steph.) Schiffn.= Clasmatocolea vermicularis (Lehm.)<br />
Grolle<br />
Odontolejeunea sieberiana (Gottsche) Schiffn. = Odontolejeunea lunulata (F.<br />
Weber) Schiffn. in Engler & Prantl<br />
Plagiochila compressula Lin<strong>de</strong>nb. = Plagiochila bifaria (Sw.) Lin<strong>de</strong>nb.<br />
Plagiochila jamesoni Taylor = Plagiochila ensiformis Taylor<br />
Plagiochila kunertiana Steph. var. brevifolia Schiffn.= Plagiochila patentissima<br />
Lin<strong>de</strong>nb.<br />
Plagiochila confertifolia J. Taylor = Plagiochila raddiana Lin<strong>de</strong>nb.<br />
Radula cordovana Jack ex Steph. = Radula mexicana Lin<strong>de</strong>nb.<br />
Radula macrostachya Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche = Radula javanica Gottsche<br />
Radula mollis Lin<strong>de</strong>nb. & Gottsche = Radula quadrata Gottsche<br />
Radula montana Steph. = Radula sinuata Gottsche ex Steph.<br />
Radula ramulina Taylor = Radula voluta Taylor ex Gottsche<br />
Riccia austinii Steph. = Riccia lamellosa Raddi<br />
Riccia flavispora Steph. = Riccia grandis Nees<br />
Riccia grandisquama Steph.= Riccia lamellosa Raddi<br />
Riccia natans var. brasiliensis Mont.= Ricciocarpos natans (L.) Corda in Opiz<br />
Taxilejeunea iheringii Steph.= Taxilejeunea obtusangula (Spruce) A. Evans<br />
Telaranea apiahyna (Steph.) Fulford = Telaranea nemato<strong>de</strong>s (Gottsche ex<br />
Austin) M. Howe<br />
Telaranea sejuncta var. breviseta (Herzog) Fulford = Telaranea nemato<strong>de</strong>s<br />
(Gottsche ex Austin) M. Howe<br />
Trichocolea uleana Steph. = Trichocolea tomentosa (Sw.) Gottsche<br />
BRYOPHYTA<br />
Acanthocladium breviflagellosum Broth. = Heterophyllium flexiles (Renauld &<br />
Cardot) Thériot & P. Var<strong>de</strong><br />
Acanthocladium flagelliferum (Broth.) Broth. = Wijkia flagellifera (Broth.) H.A.<br />
Crum<br />
Acanthocladium piliferum Sehnem = Wijkia flagellifera (Broth.) H.A. Crum<br />
Acrocryphaea julacea (Dozy & Molk.) A. Jaeger = Schoenobryum concavifolium<br />
(Griff.) Gangulee<br />
Acrocryphaea rubricaulis (Mitt.) A. Jaeger = Schoenobryum rubricaule (Mitt.)<br />
Manuel<br />
Acroporium sehnemii E.B. Bartram = Acroporium estrellae (Müll. Hal.) W.R.<br />
Buck & Schäfer-Verw.<br />
Aerobryopsis martinicensis (Broth.) Spessard-Schueth = Pseudotrachypus<br />
martinicensis (Broth.) W.R. Buck<br />
Anacolia subsessilis (Taylor) Broth. = Anacolia laevisphaera (Taylor) Flow. in<br />
Grout<br />
Ångstroemia crinalis (Geh. & Hampe) Müll. Hal. = Dicranella crinalis Geh. &<br />
Hampe in Hampe & Geheeb<br />
Ångstroemia glaziovii Hampe = Dicranella glaziovii (Hampe) Hampe<br />
Ångstroemia pabstiana Müll. Hal. = Dicranella pabstiana (Müll. Hal.) Mitt.<br />
Ångstroemia strumulosa Hampe = Dicranella strumulosa (Hampe) Mitt.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 149<br />
Ångstroemia subsulcata Hampe = Dicranella subsulcata (Hampe) Hampe<br />
Ångstroemia vaginata Müll. Hal.= Dicranella vaginata (Hook.) Cardot<br />
Astomum latifolium Broth. = Tortella fruchartii (Müll. Hal.) R.H. Zan<strong>de</strong>r<br />
Atrichum androgynum var. oerstedianum (Müll. Hal.) Nyholm = Atrichum<br />
androgynum (Müll. Hal.) A. Jaeger<br />
Aulacomium palustre var. marginatum (Ångstr.) Herzog = Aulacomnium<br />
palustre (Hedw.) Schwägr. var. andinum (Herzog) Wijk & Margad.<br />
Barbula muricola Müll. Hal. = Tortula muralis Hedw.<br />
Brachymenium exile (Dozy & Molk.) Bosch & Lac. = Gemmabryum exile (Dozy<br />
& Molk.) J.R. Spence & H.P. Ramsay<br />
Brachythecium asperulum (Hampe) A. Jaeger = Brachythecium plumosum<br />
(Hedw.) Schimp. in Bruch et al.<br />
Brachythecium stereopoma (Mitt.) A. Jaeger = Brachythecium ru<strong>de</strong>rale (Brid.)<br />
W.R. Buck<br />
Breutelia rivalis (Müll. Hal.) Paris = Breutelia subdisticha (Hampe) A. Jaeger<br />
Breutelia ulei (Müll. Hal.) Paris = Breutelia subtomentosa (Hampe) A. Jaeger<br />
Bruchia uleana Müll. Hal. ex G. Roth = Bruchia aurea Besch.<br />
Bryohumbertia filifolia (Hornsch.) J.-P. Frahm = Campylopus filifolius (Hornsch.)<br />
Mitt.<br />
Bryum apiculatum Schwägr. = Gemmabryum apiculatum (Schwägr.) J.R.<br />
Spence & H.P. Ramsay<br />
Bryum beyrichianum (Hornsch.) Müll. Hal. = Gemmabryum apiculatum<br />
(Schwägr.) J.R. Spence & H.P. Ramsay<br />
Bryum corrugatum Hampe = Bryum argenteum Hedw.<br />
Bryum <strong>de</strong>nsifolium Brid. = Rosulabryum <strong>de</strong>nsifolium (Brid.) Ochyra in Ochyra<br />
Bryum huillense Welw. & Duby = Rosulabryum huillense (Welw. & Duby)<br />
Ochyra<br />
Bryum nitens Hook. = Gemmabryum apiculatum (Schwägr.) J.R. Spense & H.P.<br />
Ramsay<br />
Bryum lindmanianum Broth. = Gemmabryum apiculatum (Schwägr.) J.R.<br />
Spence & H.P. Ramsay<br />
Bryum roseolum Müll. Hal. = Rhodobryum roseolum (Müll. Hal.) Paris<br />
Bryum rufo-nitens Hampe = Ptychostomum capillare (Hedw.) Holyoak &<br />
Pe<strong>de</strong>rsen<br />
Bryum subapiculatum Hampe = Gemmabryum subapiculatum (Hampe) J.R.<br />
Spence & H.P. Ramsay<br />
Campylopus cacti (Müll. Hal.) Paris = Campylopus dichrostis (Müll. Hal.) Paris<br />
Campylopus controversus (Hampe) A. Jaeger = Campylopus thwaitesii (Mitt.) A.<br />
Jaeger<br />
Campylopus introflexus (Hedw.) Brid. = Campylopus trachyblepharon (Müll.<br />
Hal.) Mitt.<br />
Campylopus introflexus var. genuinus Giac. = Campylopus trachyblepharon<br />
(Müll. Hal.) Mitt.<br />
Campylopus subintroflexus Kindb. = Campylopus trachyblepharon (Müll. Hal.)<br />
Mitt.<br />
Catharinea riogran<strong>de</strong>nsis Broth. = Atrichum androgynum (Müll. Hal.) A. Jaeger
150 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Cryphaea blumenauianum Hampe= Schoenobryum blumenauianum (Hampe)<br />
Manuel<br />
Cryphaea cal<strong>de</strong>nsis Ångstr. = Cryphaea jamesonii Taylor<br />
Cryphaea kunertii Müll. Hal. = Schoenobryum kunertii (Müll. Hal.) Manuel<br />
Cryphaea malmei Broth. = Cryphaea rhacomitrioi<strong>de</strong>s Müll. Hal.<br />
Cryphidium orbifolia Besch. = Cryphidium leucocoleum (Mitt.) A. Jaeger<br />
Cyrto-hypnum minutulum (Hedw.) W.R. Buck & H.A. Crum = Pelekium<br />
minutulum (Hedw.) Touw<br />
Dicranum clarinerve Müll. Hal.= Sclerodontium clarinerve (Müll. Hal.) H.A. Crum<br />
Dimerodontium brasiliensis Müll. Hal. ex Broth. = Myrinia brasiliensis (Hampe)<br />
Schimp.<br />
Ectropothecium rutilans (Brid.) Mitt. = Vesicularia vesicularis (Schwägr.) Broth.<br />
var. vesicularis<br />
Eriopus setigerus Mitt.= Calyptrochaeta setigera (Mitt.) W.R. Buck<br />
Eucatagonium politum Hook. f. & Wilson = Catagonium emarginatum Lin<br />
Eustichia brotheri Besch. ex Broth. = Eustichia longirostris (Brid.) Brid.<br />
Eustichia ulei (Müll. Hal.) Paris = Eustichia longirostris (Brid.) Brid.<br />
Fabronia polycarpa Hook. = Fabronia ciliaris (Brid.) Brid. var. polycarpa (Hook.)<br />
W.R. Buck<br />
Felipponea montevi<strong>de</strong>nsis (Müll. Hal.)Broth. = Pterogonia<strong>de</strong>lphus assimilis<br />
(Müll. Hal.) Ochyra & Ziglstra<br />
Fissi<strong>de</strong>ns acutangulus Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. immersus<br />
(Mitt.) Pursell<br />
Fissi<strong>de</strong>ns brevicaulis Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns fontanus (Bach. Pyl.) Steud.<br />
Fissi<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>bilis Schwägr. = Fissi<strong>de</strong>ns fontanus (Bach. Pyl.) Steud.<br />
Fissi<strong>de</strong>ns diplodus Mitt. = Fissi<strong>de</strong>ns lagenarius var. muriculatus (Mitt.) Pursell<br />
Fissi<strong>de</strong>ns faucium Müll. Hal. = Fissi<strong>de</strong>ns wallisii Müll. Hal.<br />
Fissi<strong>de</strong>ns julianus (Savi ex DC.) Schimp. = Fissi<strong>de</strong>ns fontanus (Bach. Pyl.)<br />
Steud.<br />
Fissi<strong>de</strong>ns longifalcatus Müll. Hal. = Fissi<strong>de</strong>ns flabellatus Hornsch. in C. Mart.<br />
Fissi<strong>de</strong>ns luteo-limbatus Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns weirii Mitt. var. weirii<br />
Fissi<strong>de</strong>ns luteo-viridis Lindb. ex. Ångstr. = Fissi<strong>de</strong>ns curvatus Hornsch.<br />
Fissi<strong>de</strong>ns malmei Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns anguste-limbatus Mitt. var. angustelimbatus<br />
Fissi<strong>de</strong>ns obtusatus Hampe = Fissi<strong>de</strong>ns asplenioi<strong>de</strong>s Hedw.<br />
Fissi<strong>de</strong>ns regnellii Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. immersus (Mitt.)<br />
Pursell<br />
Fissi<strong>de</strong>ns schwakeanus Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns flaccidus Mitt.<br />
Fissi<strong>de</strong>ns substissotheca Broth. = Fissi<strong>de</strong>ns acacioi<strong>de</strong>s Schrad. var. acacioi<strong>de</strong>s<br />
Floribundaria laxifolia (Müll. Hal.) Broth. = Floribundaria plumaria (Hampe) M.<br />
Fleisch.= Floribundaria flaccida (Mitt.) Broth.<br />
Floribundaria usneoi<strong>de</strong>s (Broth.) Broth. = Floribundaria flaccida (Mitt.) Broth.<br />
Forsstroemia subcoronata (Besch.) Paris = Forsstroemia trichomitria (Hedw.)<br />
Lindb.<br />
Forsstroemia ulei (Müll. Hal.) Broth. = Forsstroemia trichomitria (Hedw.) Lindb.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 151<br />
Funaria calvescens Schwägr. = Funaria hygrometrica Hedw. var. calvescens<br />
(Schwägr.) Kindb.<br />
Funaria riparia Lindb. = Entosthodon bonplandii (Hook.) Mitt.<br />
Glyphomitrium sellowianum (Müll. Hal.) Mitt. = Ptychomitrium sellowianum<br />
(Müll. Hal.) A. Jaeger<br />
Glyphomitrium vaginatum (Besch.) Broth. = Ptychomitrium vaginatum Besch.<br />
Haplocladium riogran<strong>de</strong>nse Müll. Hal. = Haplocladium microphyllum (Hedw.)<br />
Broth. in Engler & Prantl<br />
Helicodontium tenuirostre Schwägr. = Helicodontium capillare (Hedw.) A.<br />
Jaeger<br />
Hookeria hornschuchiana Hampe = Thamniopsis langsdorffii (Hook.) W.R. Buck<br />
Hookeria langsdorffii Hook. = Thamniopsis langsdorffii (Hook.) W.R. Buck<br />
Hookeria leucomitria Müll. Hal. = Cyclodictyon leucomitrium (Müll. Hal.) Broth.<br />
Hookeria rhynchostegioi<strong>de</strong>s Broth. = Hookeriopsis rhynchostegioi<strong>de</strong>s (Broth.)<br />
Broth.<br />
Hookeriopsis asprella (Hampe) Broth. = Trachyxiphium aduncum (Mitt.) W.R.<br />
Buck<br />
Hookeriopsis drepanophylla (Geh & Hampe) Broth. = Brymela fluminensis<br />
(Hampe) W.R. Buck<br />
Hookeriopsis heterophylla Sehnem = Thamniopsis langsdorffii (Hook.) W.R.<br />
Buck<br />
Hookeriopsis hydrophila (Müll. Hal.) Broth. = Thamniopsis langsdorffii (Hook.)<br />
W.R. Buck<br />
Hookeriopsis hypnacea (Müll. Hal.) A. Jaeger = Trachyxiphium guadalupense<br />
(Brid.) W.R. Buck<br />
Hookeriopsis incurva (Hornsch.) Broth. = Thamniopsis incurva (Hornsch.) W.R.<br />
Buck<br />
Hookeriopsis langsdorffii (Hook.) A. Jaeger = Thamniopsis langsdorffii (Hook.)<br />
W.R. Buck<br />
Hookeriopsis minutiretis (Müll. Hal.) Broth. = Thamniopsis langsdorffii (Hook.)<br />
W.R. Buck<br />
Hookeriopsis rhynchostegioi<strong>de</strong>s (Broth.) Broth. = Thamniopsis langsdorffii<br />
(Hook.) W.R. Buck<br />
Hookeriopsis stenodictyon Sehnem = Thamniopsis stenodictyon (Sehnem)<br />
Oliveira-e-Silva & O. <strong>Yano</strong><br />
Hookeriopsis variabilis (Hornsch. ex Mitt.) A. Jaeger = Trachyxiphium variabile<br />
(Mitt.) W.R. Buck<br />
Hygrohypnum circinatum Herzog = Mittenothamnium circinatum (Herzog)<br />
Ochyra<br />
Hymenostomum breutelii (Müll. Hal.) Kindb. = Weissia breutelii Müll. Hal.<br />
Hymenostomum riogran<strong>de</strong>nse Broth. = Weissia riogran<strong>de</strong>nse (Broth.) R.H.<br />
Zan<strong>de</strong>r<br />
Hymenostomum striatum Geh. & Hampe = Weissia glaziouii R.H. Zan<strong>de</strong>r<br />
Hyophila tortula (Schwägr.) Hampe = Hyophila involuta (Hook.) A. Jaeger<br />
Hypnum aquaticum (Hedw.) Jolycl. = Platyhypnidium aquaticum (A. Jaeger) M.<br />
Fleisch.
152 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Hypnum malmei Broth. = Rhynchostegium malmei (Broth.) Paris<br />
Hypnum kunerti Broth. = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />
Hypopterygium incrasssatolimbatum Müll. Hal. = Hypopterygium tamarisci (Sw.)<br />
Brid. ex Müll. Hal.<br />
Hypopterygium monoicum Hampe = Hypopterygium tamarisci (Sw.) Brid. ex<br />
Müll. Hal.<br />
Isopterygium angustirete (Broth.) Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />
Isopterygium brachyneuron (Müll. Hal.) Mitt. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />
Isopterygium brachyneuroi<strong>de</strong>s Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />
Isopterygium curvicolle (Müll. Hal.) Mitt. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />
Isopterygium curvicolle (Müll. Hal.) Mitt. var. majus Broth. = Isopterygium<br />
tenerum (Sw.) Mitt.<br />
Isopterygium flaviuscullum (Müll. Hal.) Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />
Isopterygium gracillimum (Rehmann) Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />
Isopterygium laxum (A. Jaeger) Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />
Isopterygium longisetum Broth. = Isopterygium tenerifolium Mitt.<br />
Isopterygium meteoriaceum (Müll. Hal.) Paris = Isopterygium tenerifolium Mitt.<br />
Isopterygium micans (Sw.) Kindb. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />
Lepidopilum laxirete Müll. Hal. = Lepidopilum brevipes Mitt.<br />
Lepidopilum macrophyllum Sehnem = Lepidopilum muelleri (Hampe) Mitt.<br />
Lepidopilum pycnodictyon Müll. Hal. = Lepidopilum subsubulatum Geh. &<br />
Hampe in Hampe<br />
Lepidopilum stenodictyum Sehnem = Lepidopilum subsubulatum Geh. &<br />
Hampe in Hampe<br />
Lepidopilum subaurifolium Geh. & Hampe = Lepidopilum subsubulatum Geh. &<br />
Hampe in Hampe<br />
Leptodontium viticulosoi<strong>de</strong>s var. panamense (Lorentz) R.H. Zan<strong>de</strong>r =<br />
Leptodontium viticulosoi<strong>de</strong>s (P. Beauv.) Wijk & Margad. var. sulphureum<br />
(Lorentz) R.H. Zan<strong>de</strong>r<br />
Leucobryum araucarietorum Müll. Hal. = Leucobryum clavatum Hampe var.<br />
clavatum<br />
Lindigia capillacea (Hornsch.) Hampe = Aerolindigia capillacea (Hornsch.) M.<br />
Menzel<br />
Macrocoma filiforme (Hook. & Grev.) Grout = Macrocoma orthotrichoi<strong>de</strong>s<br />
(Raddi) Wijk & Margad.<br />
Macromitrium brasiliense Mitt. = Macrocoma brasiliense (Mitt.) Vitt<br />
Macromitrium didymodon Schwägr. = Macromitrium richardii Schwägr.<br />
Macromitrium filiforme (Hook. & Grev.) Schwägr. = Macrocoma orthotrichoi<strong>de</strong>s<br />
(Raddi) Wijk & Margad.<br />
Macromitrium perserratum Bartr. = Macromitrium argutum Hampe<br />
Macromitrium quinquefarium Hornsch. = Cardotiella quinquefaria (Hornsch.) Vitt<br />
Meiothecium lageniferum Mitt. = Donnellia lagenifera (Mitt.) W.R. Buck<br />
Meteoriopsis piligera (Müll. Hal.) Broth. = Zelometeorium patulum (Hedw.)<br />
Manuel<br />
Meteoriopsis <strong>de</strong>currens (Broth.) Broth. = Zelometeorium patulum (Hedw.)<br />
Manuel
LISTA DAS BRIÓFITAS... 153<br />
Meteoriopsis implanata (Mitt.) Broth. = Zelometeorium ambiguum (Hornsch. in<br />
Mart.) Manuel<br />
Meteoriopsis patula (Hedw.) Broth. = Zelometeorium patulum (Hedw.) Manuel<br />
Meteoriopsis perpatula Broth. = Zelometeorium patulum (Hedw.) Manuel<br />
Meteoriopsis recurvifolia (Hornsch.) Broth. = Zelometeorium patulum (Hedw.)<br />
Manuel<br />
Meteoriopsis remotifolia (Müll. Hal.) Broth. = Meteoridium remotifolium (Müll.<br />
Hal.) Manuel<br />
Meteoriopsis rugulosa (Ångstr.) Broth. = Meteoridium remotifolium (Müll. Hal.)<br />
Manuel<br />
Meteoriopsis widgreniana (Ångstr. ex Müll. Hal.) Broth. = Zelometeorium<br />
ambiguum (Hornsch. in Mart.) Manuel<br />
Meteorium patulum Hedw. = Zelometeorium patulum (Hedw.) Manuel<br />
Meteorium widgrenianum (Müll. Hal.) Broth. = Zelometeorium ambiguum<br />
(Hornsch.) Manuel<br />
Microdus exiguus (Schwägr.) Besch. = Dicranella exigua Mitt.<br />
Microthamnium diminutivum (Hampe) A. Jaeger = Chryso-hypnum diminutivum<br />
(Hampe) W.R. Buck<br />
Microthamnium macrodontium (Hornsch.) Mitt. = Mittenothamnium<br />
macrodontium (Hornsch.) Cardot<br />
Microthamnium reptans (Hedw.) Mitt. = Mittenothamnium reptans (Hedw.)<br />
Cardot<br />
Microthamnium subcampaniforme (Geh. & Hampe) Kindb. = Mittenothamnium<br />
subcampaniforme (Geh. & Hampe) Cardot<br />
Microthamnium antustiretre Broth. = Isopterygium tenerum (Sw.) Mitt.<br />
Microthamnium versipoma A. Jaeger = Mittenothamnium versipoma (Hampe)<br />
Cardot<br />
Mielichhoferia uleana Müll. Hal. = Mielichhoferia ulei Müll. Hal.<br />
Mnium rostratum Schrad. = Plagiomnium rhynchophorum (Hook.) T.J. Kop.<br />
Mnium rostratum var. americanum Hampe = Plagiomnium rhynchophorum<br />
(Hook.) T.J. Kop.<br />
Mittenothamnium diminutivum (Hampe) E. Britton = Chryso-hypnum<br />
diminutivum (Hampe) W.R. Buck<br />
Mittenothamnium elegantulum (Hook.) Cardot = Chryso-hypnum elegantulum<br />
(Hook.) Hampe<br />
Neckera brevinervis Broth. = Neckera villae-ricae Besch.<br />
Neckera missionum Sehnem = Neckera scabri<strong>de</strong>ns Müll. Hal.<br />
Neckera undulata Hedw. = Neckeropsis undulata (Hedw.) Reichardt<br />
Neckeropsis brevinervis Broth. = Neckera villae-ricae Besch.<br />
Neckeropsis pabstiana (Müll. Hal.) Broth. = Neckeropsis disticha (Hedw.) Kindb.<br />
Neckeropsis serrophila Müll. Hal. var. chlorina (Müll. Hal.) Broth. = Neckera<br />
villae-ricae Besch.<br />
Neckeropsis villae-ricae (Besch.) Broth. = Neckera villae-ricae Besch.<br />
Orthostichopsis aeruginosa (Müll. Hal.) Broth. = Orthostichopsis tenuis (A.<br />
Jaeger) Broth. in Engler & Prantl
154 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Orthostichopsis tijucae (Müll. Hal.) Broth. = Orthostichopsis tenuis (A. Jaeger)<br />
Broth. in Engler & Prantl<br />
Orthostichopsis uleana (Müll. Hal.) Broth. = Orthostichopsis tenuis (A. Jaeger)<br />
Broth. in Engler & Prantl<br />
Oxyrrhynchium clinocarpum (Taylor) Broth. = Eurhynchium clinocarpum (Taylor)<br />
Paris<br />
Papillaria appressa (Müll. Hal.) Ångstr. = Meteorium nigrescens (Hedw.) Dozy &<br />
Molk.<br />
Papillaria <strong>de</strong>ppei (Hornsch. ex Müll. Hal.) A. Jaeger = Meteorium <strong>de</strong>ppei (Müll.<br />
Hal.) Mitt.<br />
Papillaria henschenii Müll. Hal. ex Ångstr. = Meteoridium remotifolium (Müll.<br />
Hal.) Manuel<br />
Papillaria laxifolia Müll. Hal. = Floribundaria plumaria (Hampe) Fleisch. =<br />
Floribundaria flaccida (Mitt.) Broth.<br />
Papillaria nigrescens (Sw. ex Hedw.) A. Jaeger = Meteorium nigrescens<br />
(Hedw.) Dozy & Molk.<br />
Papillaria squamata Müll. Hal. = Cryptopapillaria penicillata (Dozy & Molk.) M.<br />
Menzel<br />
Philonotis gardneri (Müll. Hal.) A. Jaeger = Philonotis uncinata (Schwägr.) Brid.<br />
var. unicinata<br />
Philonotis glaucescens (Hornsch.) Broth. = Philonotis uncinata (Schwägr.) Brid.<br />
var. unicinata<br />
Philonotis riogran<strong>de</strong>nsis Broth. = Philonotis uncinata (Schwägr.) Brid. var.<br />
unicinata<br />
Philonotis uncinata var. gardneri (Müll. Hal.) Dism. = Philonotis gardneri (Müll.<br />
Hal.) A. Jaeger = Philonotis uncinata (Schwägr.) Brid. var. uncinata<br />
Pilopogon gracilis (Hook.) Brid. = Pilopogon guadaloupensis (Brid.) J.-P. Frahm<br />
Pilotrichella araucarieti Müll. Hal. = Pilotrichella flexilis (Hedw.) Ångstr.<br />
Pilotrichella auricularis (Müll. Hal.) Broth. = Orthostichella auricularis Müll. Hal.<br />
Pilotrichella mucronatula (Müll. Hal.) Broth. = Orthostichella pachygastrella<br />
(Müll. Hal. ex Ångstr.) B.H. Allen<br />
Pilotrichella nudiramulosa Müll. Hal. = Pilotrichella flexilis (Hedw.) Ångstr. f.<br />
nudiramulosa (Müll. Hal.) B.H. Allen & Magill<br />
Pilotrichella pachygastrella Müll. Hal. ex Ångstr. = Orthostichella pachygastrella<br />
(Müll. Hal. ex Ångstr.) B.H. Allen<br />
Pilotrichella pentasticha (Brid.) Wijk & Margad. = Orthostichella pentasticha<br />
(Brid.) W.R. Buck<br />
Pilotrichella squarrulosa Müll. Hal. var. crassicaulis Müll. Hal. = Pilotrichella<br />
squarrulosa Müll. Hal.<br />
Pilotrichella subpachygastrella Broth. = Orthostichella pachygastrella (Müll. Hal.<br />
ex Ångstr.) B.H. Allen<br />
Pilotrichella versicolor (Müll. Hal.) A. Jaeger = Orthostichella versicolor (Müll.<br />
Hal.) B.H. Allen & W.R. Buck<br />
Plagiothecium lepidopila<strong>de</strong>lphus Müll. Hal. = Plagiothecium novo-granatense<br />
(Hampe) Mitt.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 155<br />
Pleurochaete luteola Besch. = Pleurochaete squarrosa (Brid.) Lind. var. luteola<br />
(Besch. ) R.H. Zan<strong>de</strong>r<br />
Polytricha<strong>de</strong>lphus semiangulatus (Brid.) Mitt. = Polytricha<strong>de</strong>lphus<br />
pseudopolytrichum (Raddi) G.L. Smith<br />
Polytrichastrum formosum (Hedw.) G.L. Smith = Polytrichum commune L. ex<br />
Hedw.<br />
Polytrichum aristiflorum Mitt. = Polytrichum juniperinum Willd. ex Hedw. var.<br />
juniperinum<br />
Polytrichum brasiliense Hampe = Polytrichum angustifolium Mitt.<br />
Polytrichum gardneri Müll. Hal. = Pogonatum pensilvanicum (Hedw.) P. Beauv.<br />
Polytrichum juniperinum Willd. ex Hedw. var. paulense (Geh. & Hampe) Herzog<br />
= Polytrichum juniperinum Willd. ex Hedw. var. juniperinum<br />
Porothamnium ramosissimum (Hampe) M. Fleisch. = Porotrichum lancifrons<br />
(Hampe) Mitt.<br />
Porothamnium flagelliferum (Hampe) Mitt. = Porotrichum mutabile Hampe<br />
Porotrichum insularum Mitt. = Porotrichum mutabile Hampe<br />
Porotrichum palustre Geh. & Hampe = Porotrichum lancifrons (Hampe) Mitt.<br />
Porotrichum patulum Geh. & Hampe = Porotrichum lancifrons (Hampe) Mitt.<br />
Porotrichum plicatulum Mitt. = Porotrichum substriatum (Hampe) Mitt.<br />
Porotrichum riogran<strong>de</strong>nse Müll. Hal. = Porotrichum lancifrons (Hampe) Mitt.<br />
Porotrichum anastrephidioi<strong>de</strong>s Müll. Hal. = Porotrichum substriatum (Hampe)<br />
Mitt.<br />
Porotrichum angustirameum Müll. Hal. = Porotricho<strong>de</strong>ndron superbum (Taylor)<br />
Broth. ex Herzog<br />
Porotrichum caesium Mitt. = Pinnatella caesia (Mitt.) Broth. in Engler & Prantl<br />
Porotrichum fasciculatum (Sw. ex Hedw.) Mitt. = Thamnobryum fasciculatum<br />
(Hedw.) Sastre<br />
Porotrichum flavidum Müll. Hal. = Porotricho<strong>de</strong>ndron flavidulum (Müll. Hal.)<br />
Broth. in Engler & Prantl<br />
Prionodon cal<strong>de</strong>nsis Broth. = Prionodon <strong>de</strong>nsus (Hedw.) Müll. Hal.<br />
Prionodon kunertii Müll. Hal. = Prionodon <strong>de</strong>nsus (Hedw.) Müll. Hal.<br />
Prionodon ulei Müll. Hal. = Prionodon <strong>de</strong>nsus (Hedw.) Müll. Hal.<br />
Pseudocryphaea flagellifera (Brid.) E. Britton = Pseudocryphaea domingensis<br />
(Spreng.) W.R. Buck<br />
Pseudosymblepharis schimperiana (Paris) H.A. Crum = Chionoloma<br />
schimperiana (Paris) M. Menzel<br />
Puiggariella aurifolia (Mitt.) Broth. = Puiggariopsis aurifolia (Mitt.) M. Menzel<br />
Rhacocarpus humboldtii (Hook.) Lindb. = Rhacocarpus purpurascens (Müll.<br />
Hal.) Paris<br />
Rhacocarpus rivularis (Müll. Hal.) Paris = Rhacocarpus purpurascens (Müll.<br />
Hal.) Paris<br />
Rhaphidorrhynchium calamicola (Müll. Hal.) Broth. = Sematophyllum calamicola<br />
(Müll. Hal.) O. <strong>Yano</strong><br />
Rhaphidostegium cyparissoi<strong>de</strong>s (Hornsch.) Broth. = Sematophyllum<br />
cyparissoi<strong>de</strong>s (Hornsch.) R.S. Williams
156 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Rhaphidostegium galipense (Müll. Hal.) Renauld & Cardot = Sematophyllum<br />
galipense (Müll. Hal.) Mitt.<br />
Rhaphidostegium panduraefolium Broth. = Sematophyllum sub<strong>de</strong>pressum<br />
(Hampe) Broth.<br />
Rhaphidostegium subsimplex (Hedw.) Besch. = Sematophyllum subsimplex<br />
(Hedw.) Mitt.<br />
Rhizogonium spiniforme (Hedw.) Bruch = Pyrrhobryum spiniforme (Hedw.) Mitt.<br />
Rigodium araucarieti Müll. Hal. = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />
Rigodium araucarieti var. catenulatum Müll. Hal. = Rigodium toxarion<br />
(Schwägr.) A. Jaeger<br />
Rigodium hamirameum Müll. Hal. = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />
Rigodium pallidum Sehnem = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />
Rigodium penicilliferum Müll. Hal. = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />
Rigodium pertenue Müll. Hal. = Rigodium toxarion (Schwägr.) A. Jaeger<br />
Rigodium riparium Sehnem = Helicodontium complanatum Broth.<br />
Schlotheimia julacea Hornsch. = Schlotheimia rugifolia (Hook.) Schwägr.<br />
Schlotheimia martiana Hornsch. = Schlotheimia rugifolia (Hook.) Schwägr.<br />
Schlotheimia merkelii Hornsch. = Schlotheimia rugifolia (Hook.) Schwägr.<br />
Schlotheimia ottonis Schwägr. = Schlotheimia torquata (Hedw.) Brid.<br />
Schlotheimia sprengelii Hornsch. = Schlotheimia torquata (Hedw.) Brid.<br />
Schlotheimia torquata (Sw. ex Hedw.) Brid. = Schlotheimia torquata (Hedw.)<br />
Brid.<br />
Sciaromium lonchocormum Paris = Vittia pachyloma (Mont.) Ochyra<br />
Sematophyllum amnigenum (Broth.) Broth. = Sematophyllum lithophilum<br />
(Hornsch.) Ångstr.<br />
Sematophyllum caespitosum (Hedw.) Mitt. = Sematophyllum subpinnatum<br />
(Brid.) E. Britton<br />
Sematophyllum panduraefolium (Broth.) Broth. = Sematophyllum<br />
sub<strong>de</strong>pressum (Hampe) Broth. in Engler & Prantl<br />
Sematophyllum riparioi<strong>de</strong>s E.B. Bartram = Sematophyllum sub<strong>de</strong>pressum<br />
(Hampe) Broth. in Engler & Prantl<br />
Sematophyllum robusticaule (Broth.) Sehnem = Sematophyllum leucostomum<br />
(Hampe) W.R. Buck<br />
Sphagnum brachybolax Warnst. = Sphagnum palustre L.<br />
Sphagnum heterophyllum Warnst. = Sphagnum palustre L.<br />
Sphagnum macroporum Warnst. = Sphagnum erythrocalyx Hampe var.<br />
erythrocalyx<br />
Sphagnum pulchricoma Müll. Hal. = Sphagnum recurvum P. Beauv. var.<br />
recurvum<br />
Sphagnum purpuratum Müll. Hal. ex Warnst. = Sphagnum capillifolium (Ehrh.)<br />
Hedw. var. tenerum (Sull. & Lesq. ex Sull.) H.A. Crum<br />
Sphagnum wed<strong>de</strong>lianum Besch. ex Warnst.= Sphagnum magellanicum Brid.<br />
Squamidium gracilescens Hampe ex Müll. Hal. = Squamidium brasiliense<br />
(Hornsch.) Broth. in Engler & Prantl<br />
Squamidium nitidum (Sull.) Broth. = Squamidium brasiliense (Hornsch.) Broth.<br />
in Engler & Prantl
LISTA DAS BRIÓFITAS... 157<br />
Squamidium pilotrichelloi<strong>de</strong>s Sehnem = Orthostichopsis pilotrichelloi<strong>de</strong>s<br />
(Sehnem) B.H. Allen & Crosby<br />
Squamidium rotundifolium (Mitt.) Broth. = Squamidium macrocarpum (Spruce<br />
ex Mitt.) Broth. in Engler & Prantl<br />
Squamidium serricolum (Müll. Hal.) Broth. = Squamidium brasiliense (Hornsch.)<br />
Broth. in Engler & Prantl<br />
Squamidium turgidum (Müll. Hal.) Broth. = Squamidium macrocarpum (Spruce<br />
ex Mitt.) Broth. in Engler & Prantl<br />
Stereohypnum thelistegum (Müll. Hal.) Fleisch. = Chryso-hypnum diminutivum<br />
(Hampe) W.R. Buck<br />
Stereophyllum obtusum Mitt. = Entodontopsis nitens (Mitt.) W.R. Buck &<br />
Ireland<br />
Syrrhopodon argenteus Broth. = Syrrhopodon prolifer var. acanthoneuron (Müll.<br />
Hal.) Müll. Hal.<br />
Syrrhopodon capillaceus Hampe = Syrrhopodon prolifer var. tenuifolius (Sull.)<br />
Reese<br />
Syrrhopodon spininervis Lindb. = Syrrhopodon gaudichaudii Mont.<br />
Thuidium araucariae Müll. Hal. = Thuidium pseudoprotensum (Müll. Hal.) Mitt.<br />
Thuidium austro-serpen (Müll. Hal.) Kindb. = Haplocladium microphyllum<br />
(Hedw.) Broth. in Engler & Prantl<br />
Thuidium filarium Mitt. = Thuidiopsis furfurosa (Hook. f. & Wilson) M. Fleisch.<br />
Thuidium laterculi (Müll. Hal.) Kindb. = Haplocladium microphyllum (Hedw.)<br />
Broth. in Engler & Prantl<br />
Thuidium minutulum (Hedw.) Schimp. = Pelekium minutulum (Hedw.) Touw<br />
Thuidium molliculum Broth. = Haplocladium microphyllum (Hedw.) Broth. in<br />
Engler & Prantl<br />
Thuidium sub<strong>de</strong>licatulum (Hampe) Broth. = Thuidium pseudoprotensum (Müll.<br />
Hal.) Mitt.<br />
Tortella caespitosa (Schwägr.) Limpr. = Tortella humilis (Hedw.) Jennings<br />
Tortula fragilis Taylor = Syntrichia fragilis (Taylor) Ochyra<br />
Tortula muricola (Müll. Hal.) Mitt. = Tortula muralis Hedw.<br />
Trematodon crispatissimus Brid. = Trematodon longicollis var. crispatissimus<br />
(Brid.) Brid.<br />
Trematodon reflexus Müll. Hal. = Trematodon longicollis Michx. var. longicollis<br />
Weissia viridula Hedw. ex Brid. = Weissia controversa Hedw.<br />
Wijkia pilifera (Broth.) O. <strong>Yano</strong> = Wijkia flagellifera (Broth.) H.A. Crum<br />
Zelometeorium recurvifolium (Hornsch.) Manuel= Zelometeorium patulum<br />
(Hedw.) Manuel<br />
Tabela 2. Lista dos nomes dos municípios e localida<strong>de</strong>s conforme citação<br />
original e respectivos nomes atualmente utilizados.<br />
Cachoeira = Cachoeira do Sul<br />
Capão Seco = Pelotas<br />
Carazinho, Tapera = Tapera<br />
Colônia Nova Württenberg, Cruz Alta Elsenau = Panambi
158 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Colônia Silveira Martins in Val Veneta = Silveira Martins<br />
Colônia Württenberg = Panambi<br />
Cruz Alta Elsenau = Panambi<br />
Dois Irmãos, Cascata São Miguel = Ivoti<br />
Dois Irmãos, Morro Reuter = Morro Reuter<br />
Ex-colônia Santo Ângelo = Santo Ângelo<br />
Flores da Cunha, Otávio Rocha = Otávio Rocha<br />
Forromeco = São Ven<strong>de</strong>lino<br />
Hamburger Berg = Novo Hamburgo<br />
Itacolumi = Gravataí<br />
Linha São Pedro, Pareci Novo = Pareci Novo<br />
Montenegro, Estação São Salvador = Salvador do Sul<br />
Montenegro, Pareci Novo = Pareci Novo<br />
Montenegro, São Salvador = Salvador do Sul<br />
Morro Itacolumi, Rio dos Sinos = Gravataí<br />
Nova Württenberg = Panambi<br />
Novo Hamburgo, Estância Velha = Estância Velha<br />
Rincão dos Vallo = Cruz Alta<br />
Porto Alegre, Parque Saint Hilaire = Viamão<br />
São Francisco <strong>de</strong> Paula, Jaquirana = Jaquirana<br />
São Leopoldo, Portão = Portão<br />
São Leopoldo, São Salvador = Salvador do Sul<br />
São Luiz das Missões = São Luiz Gonzaga<br />
São Luiz das Missões, Bossoroca = Bossoroca<br />
São Salvador = Salvador do Sul<br />
Sepé = São Sepé<br />
Tenente Portela, Parque Estadual do Turvo = Derrubadas<br />
Vila Scharlau = São Leopoldo<br />
Referências bibliográficas<br />
AHMED, J. & FRAHM, J.-P. 2002. New records of Campylopus extinctus J.-P. Frahm (Musci,<br />
Dicranaceae) from SE-Brazil. Tropical Bryology 22: 47-48.<br />
ALLEN, B.H. & CROSBY, M.R. 1986. Revision of the genus Squamidium (Musci: Meteoriaceae).<br />
The Journal of the Hattori Botanical Laboratory 61: 423-476.<br />
ALLEN, B.H. & MAGILL, R.E. 2007. A revision of Orthostichella (Neckeraceae). The Bryologist<br />
110(1): 1-45.<br />
ÅNGSTR., J. 1876. Primae linae muscorum cognoscendorum, qui ad Caldas Brasília sunt collecti. I.<br />
Musci frondose et Sphagna. II. Hepaticae. Öfversigt af Kugl Vetenskaps-Aka<strong>de</strong>miens Förhandlingar<br />
33: 3-55; 33: 77-92.<br />
ATWOOD, J. 2007. A taxonomic revision of Schlotheimia subgenus Stegotheca. Dissertação <strong>de</strong><br />
Mestrado, University of Missouri. Saint Louis.<br />
BACKES, A. 1983. Dinâmica do pinheiro brasileiro. Iheringia, série Botânica, 30: 49-84.<br />
BARTRAM, E.B. 1952. New mosses from southern Brazil. Journal of the Washington Aca<strong>de</strong>my of<br />
Sciences 42(6): 178-182.<br />
BASTOS, C.J.P. & VILLAS BÔAS-BASTOS, S.B. 2008a. Musgos acrocárpicos e cladocárpicos<br />
(Bryophyta) da Reserva Ecológica da Michelin, Igrapiúna, Bahia, Brasil. Sitientibus, série Ciências<br />
Biológicas 8(3-4): 275-279.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 159<br />
BASTOS, C.J.P. & VILLAS BÔAS-BASTOS, S.B. 2008b. Hepáticas (Marchantiophyta) da Reserva<br />
Ecológica da Michelin, Igrapiúna, Bahia, Brasil. Sitientibus, série Ciências Biológicas 8(3-4): 280-<br />
293.<br />
BAUER, E. 1905a. Laub- und Lebermoose von Porto Alegre. Verzeichnis <strong>de</strong>r von ed. M. Reineck<br />
und Jos Czermak 1897-1899 in Brasilien gesammelten Bryophyten.Verhandlungen Zoo-botanische<br />
Geseslleschaft in Wien 55: 575-580.<br />
BAUER, E. 1905b. Musci Alegrenses. Enumération <strong>de</strong> mousses et d’hépatiquqes récoltées par M.<br />
et Martin Reinecket M. Josef Czermak en 1897-1899 au Brésil, par E. Bauer (Smichow. Prague).<br />
Revue Bryologique 32: 11.<br />
BAUER, E. 1929. Musci Alegrenses récoltées par Ed.-M. Reineck et M.J. Czermack en 1897-1899.<br />
Revue Bryologique 2: 44-46.<br />
BISCHLER, H. 1969. Le genre Drepanolejeunea Steph. en Amérique Centrale et Méridionale - II<br />
Revue Bryologique et Lichénologique 35 (1-4): 95-134.<br />
BISCHLER, H. 1967. Le genre Leptolejeunea (Spruce) Steph. en Amérique. Nova Hedwigia 17:<br />
265-350.<br />
BISCHLER, H. 1979. Plagiochasma Lehm. et Lin<strong>de</strong>nb. III. Les taxa d’Asie et d’Oceanie. The<br />
Journal of the Hattori Botanical Laboratory 45: 25–79.<br />
BISCHLER-CAUSSE, H., GRADSTEIN, S.R., JOVET-AST, S., LONG, D.G. & ALLEN, N.S. 2005.<br />
Marchantiidae. Flora Neotropica, Monograph 97: 214-218.<br />
BIZOT, M. & PIOVANO, G.I.M.C. 1953. Musi brasiliense. Dusenia 4(5, 6): 443-452.<br />
BORDIN, J. & YANO, O. 2009a. Briófitas do centro urbano <strong>de</strong> Caxias do Sul, Rio Gran<strong>de</strong> do Sul,<br />
Brasil. Hoehnea 36(1): 7-71.<br />
BORDIN, J. & YANO, O. 2009b. Novas ocorrências <strong>de</strong> antóceros e hepáticas para o Estado do Rio<br />
Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. Revista Brasileira <strong>de</strong> Botânica 32(2): 189-211.<br />
BORDIN, J. & YANO, O. 2009c. Novas ocorrências <strong>de</strong> musgos (Bryophyta) para o Estado do Rio<br />
Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. Revista Brasileira <strong>de</strong> Botânica 32(3): 455-477.<br />
BRIDSON, G.D.R. & SMITH, E.R. 1991. Botânico-Periodicum-Huntianum/Supplementun. Hunt<br />
Institute for Botanical Documentation, Pittsburg, 1068 p.<br />
BROTHERUS, V.F. 1900. Dei Laubmoose du Ersten Regnellschen Expedition. Bihang till Kugl<br />
Svenska Vetenskaps Aka<strong>de</strong>miens Handlingar 26(7): 1-65.<br />
BROTHERUS, V.F. 1924a. Musci (Laubmoose) 1. Hälfe. In: A. Engler & K. Prantl. Die Natürlichen<br />
Pflanzenfamilien 10: 1- 478. Dunker & Humblot, Berlin.<br />
BROTHERUS, V.F. 1924b. Musci (Laubmoose). In: Ergebnisse <strong>de</strong>r botanischen Expedition <strong>de</strong>r<br />
Kaiserlichen Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r Wissenschaffen nach Südbrasilien 1901, herausgegeben von Prof. ver.<br />
V. Schiffner. Denkschriften <strong>de</strong>r Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r Wissenschaften 83: 25-358.<br />
BROTHERUS, V.F. 1925. Musci (Laubmoose) 2. Hälfe. In: A. Engler & K. Prantl. Die Natürlichen<br />
Pflanzenfamilien 11: 1- 542.<br />
BRUGGEMAN-NANNENGA, M.A. & PURSELL, R.A. 1990. The Fissi<strong>de</strong>ns radicans complex<br />
(Section Amblyothallia) in the neotropics and paleotropics. The Bryologist 93(3): 332-340.<br />
BRUGGEMAN-NANNENGA, M.A., PURSELL, R.A. & IWATSUKI, Z. 1994. A re-evaluation of<br />
Fissi<strong>de</strong>ns subgenus Serridium section Amblyothallia. The Journal of the Hattori Botanical<br />
Laboratory 77: 255–271.<br />
BRUMMITT, R.K. & POWELL, C.E. (eds). 1992. Authors of plant names. Royal Botanic Gar<strong>de</strong>ns,<br />
Kew, 732 p.<br />
BUCK, W.R. 1986. Wijkia (Sematophyllaceae) in the New World. Hikobia 9: 297-303.<br />
BUCK, W.R. 1998. Pleurocarpous Mosses of the West Indies. Memoirs of The New York Botanical<br />
Gar<strong>de</strong>n 82: 1-400.<br />
BUCK, W.R. & GOFFINET, B. 2000. Morphology and classification of mosses. In: A.J. Shaw & B.<br />
Goffinet (eds.). Bryophyte Biology. Cambridge University Press, Cambridge. pp. 71-123.
160 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
BUCK, W.R. & SCHÄFER-VERWIMP, A. 1991. A reassessment of Schra<strong>de</strong>robryum<br />
(Sematophyllaceae). Boletim do Museu Paraense Emílio Goeldi, Botânica 7: 645–654.<br />
BUENO, R.M. 1984. Gêneros <strong>de</strong> Jungermanniales (excl. Lejeuneaceae) no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul,<br />
Brasil. Dissertação <strong>de</strong> Mestrado, Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Porto Alegre.<br />
BUENO, R.M. 1986. O gênero Balantiopsis Mitt. (Hepaticopsida) no Brasil. Rickia 13: 29-33.<br />
CÂMARA, P.E.A.S. & MAGILL, R.E. 2009. A review of Dimerodontium (Fabroniaceae). The<br />
Bryologist 112(2): 301-307.<br />
CAO, T., ZUO, B., GUO, S-L., HYVÖNEN, J. & VIRTANEN, V. 2006. New synonyms and<br />
combinations in the genus Ptychomitrium (Bryopsida: Ptychomitriaceae). The Journal of the Hattori<br />
Botanical Laboratory 100: 41-52.<br />
CASTLE, H. 1962. A revision of the genus Radula. Part. 2. Subgenus Acroradula. Section 7.<br />
Ligulatae. Revue Bryologique et Lichénologique 31(3-4): 139-151.<br />
CASTLE, H. 1964. A revision of the genus Radula. Part. 2. Subgenus Acroradula. Section 9.<br />
Densifoliae. Revue Bryologique et Lichénologique 33(3-4): 328-398.<br />
CHURCHILL, S.P. 1988. A revision of the moss genus Lepidopilum (Callicostaceae). Tese <strong>de</strong><br />
Doutorado. The City University of New York, New York. 293 p.<br />
COSTA, D.P. 1999. Metzgeriaceae (Metzgeriales, Hepatophyta) no Brasil. Tese <strong>de</strong> Doutorado,<br />
Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo, São Paulo.<br />
COSTA, D.P. 2008. Metzgeriaceae (Hepaticae). Flora Neotropica, Monograph 102: 1-169.<br />
COSTA, D.P. & GRADSTEIN, S.R. 2000. On status of Metzgeria angusta Steph., a poorly known<br />
neotropical taxon. The Bryologist 103(4): 757-759.<br />
CRANDALL-STOTLER, B. & STOTLER, R.E. 2000. Morfology and classification of the<br />
Marchantiophyta. In: A. J. Shaw & B. Goffinet (eds.). Bryophyte Biology. Cambridge University<br />
Press, Cambridge, pp. 21-70.<br />
CROSBY, M.R., ALLEN, B.H. & MAGILL, R.E. 1985. A revision of the moss genus Hypnella. The<br />
Bryologist 88(2): 121-129.<br />
CRUM, H.A. 1986. Sphagnaceae. In: G.S. Mogensen, ed. Illustrated moss flora of arctic North<br />
America and Greenland. 2. Med<strong>de</strong>l. Grønland, Bioscience 18: 1-61.<br />
CRUM, H.A. 1987. New species of Sphagnum from South America. The Journal of the Hattori<br />
Botanical Laboratory 63:77-97.<br />
DISMIER, M.G. 1884. Revision <strong>de</strong>s Philonotis <strong>de</strong> l’Amerique. Mémoires Societé Botanique <strong>de</strong><br />
France 17(2): 1-37 pp.<br />
ENGEL, J.J. 1978. A taxonomic and phytogeographic study of Brunswick Peninsula (Strait of<br />
Magellan). Hepaticae and Anthocerotae. Fieldiana Botany 41: 1-310.<br />
ENGEL, J.J. 1980. A monograph of Clasmatocolea (Hepaticae). Fieldiana Botany, new series 3: 1-<br />
229.<br />
EVANS, A.W. 1925. The Labate species of Symphyogyna. Transaction of the Connecticut of<br />
Aca<strong>de</strong>my Arts of Science 27: 1-50.<br />
FARIAS, H.C. 1982. A família Polytrichaceae no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. Dissertação <strong>de</strong><br />
Mestrado, Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Porto Alegre.<br />
FARIAS, H.C. 1984. A família Polytrichaceae no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. I. Taxonomia. Iheringia.<br />
série Botânica 32: 77-89.<br />
FARIAS, H.C. 1987. A família Polytrichaceae no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil II: Anatomia do<br />
gametófito. Iheringia. série Botânica 36: 75-82.<br />
FRAHM, J.-P. 1975. Conspectus <strong>de</strong>r Mittel-und Südamerikanischer Campylopus-Arten<br />
(Dicranaceae). Bryophytorum Bibliotheca 5: 3-143.<br />
FULFORD, M.H. 1963. Manual of the leafy Hepaticae of Latin America - Part I. Memoirs of The New<br />
York Botanical Gar<strong>de</strong>n 11(1):1-172.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 161<br />
FULFORD, M.H. 1966. Manual of the leafy Hepaticae of Latin America - Part 2. Memoirs of The<br />
New York Botanical Gar<strong>de</strong>n 11(2):173-276.<br />
FULFORD, M.H. 1976. Manual of the Leafy Hepaticae of Latin America Part IV. Memoirs of The<br />
New York Botanical Gar<strong>de</strong>n 11(4): 420-485.<br />
FRAHM, J.-P. 1979. Die Campylopus-Arten Brasiliens. Revue Bryologique et Lichénologique 45(2):<br />
127-178.<br />
FRAHM, J.-P. 1991. Dicranaceae: Campylopodioi<strong>de</strong>ae, Paraleucobryoi<strong>de</strong>ae. Flora Neotropica,<br />
Monograph 54: 1-238.<br />
GIACOMINI, V. 1955. Sull autonomia specifica e sul ciclo di forme di Campylopus polytrichoi<strong>de</strong>s De<br />
Not. Atti <strong>de</strong>le <strong>Instituto</strong> Botanico <strong>de</strong>lla Universitã e Labratorio Crittogamico di Pavia 13(1): 1-41.<br />
GIANCOTTI, C. & VITAL, D.M. 1989. Flora briofítica da reserva biológica do Alto da Serra <strong>de</strong><br />
Paranapiacaba, São Paulo: 1- Lejeuneaceae (Hepaticopsida). Acta Botanica Brasilica 3(2 supl.):<br />
169-177.<br />
GRADSTEIN, S.R. 1994. Lejeuneaceae: Ptychantheae, Brachiolejeuneae. Flora Neotropica,<br />
Monograph 62: 1-216.<br />
GRADSTEIN, S.R. & BUSKES, G.M.C. 1985. A revision of Neotropical Archilejeunea (Spruce)<br />
Schiffn. Beiheft zur Nova Hedwigia 80: 89-112.<br />
GRADSTEIN, S.R. & COSTA, D.P. 2003. The Hepaticae and Anthocerotae of Brazil. Memoirs of<br />
The New York Botanical Gar<strong>de</strong>n 87: 1- 318.<br />
GRADSTEIN, S.R. & SIPMAN, H.J.M. 1978: Taxonomy and World Distribution of Campylopus<br />
introflexus and C. pilifer (= C. polytrichoi<strong>de</strong>s): a New Synthesis. The Bryologist 81(1): 114-121.<br />
GRIFFIN III, D.G. 1974. The genus Prionodon (Musci) in Brazil. Rickia 6: 9-19.<br />
GROLLE, R. 1956. Revision <strong>de</strong>r Clasmatocolea Arten. Revue Bryologique et Lichénologique 25:<br />
288-303.<br />
GROLLE, R. 1963. Über Kurzia v. Martens. Revue Bryologique et Lichénologique 32(1-4): 166-180.<br />
GROLLE, R. 1989. Über Asterella subg. Brachyblepharis in Lateinamerika. Wissenschaftliche<br />
Zeitschrift <strong>de</strong>r Friedrich-Schiller-Universität Jena/Thüringen. Mathematische naturwissenschaftliche<br />
Reihe 38: 231–239.<br />
HAMPE, E. 1879. Enumeration muscorum hactenus in provincis Brasiliensibus Rio <strong>de</strong> Janeiro et<br />
São Paulo <strong>de</strong>tectorum. Vi<strong>de</strong>nskabelingen Med<strong>de</strong>lelser fra Dansk natturhistorisk Forening i<br />
Kjøbenhavn 26: 73-164.<br />
HÄSSEL DE MENÉNDEZ, G.G. 1961. Las espécies Argentinas <strong>de</strong>l gênero Symphyogyna. Boletin<br />
<strong>de</strong> la Sociedad Argentina <strong>de</strong> Botánica 9: 293-260.<br />
HÄSSEL DE MENÉNDEZ, G.G. 1962. Estudio <strong>de</strong> las Anthocerotales y Marchantiales <strong>de</strong> la<br />
Argentina. Opera Lilloana 7:1-297.<br />
HEDENÄS, L. 2003. Amblysthegiaceae (Musci). Flora Neotropica, Monograph 89: 1-107.<br />
HEINRICHS, J. 2002. A taxonomic revision of Plagiochila sect. Hylacoites, sect. Adiantoi<strong>de</strong>s and<br />
Sect. Fuscoluteae in the Neotropics with a preliminary subdivision of Neotropical Plagiochilaceae<br />
into nine lineages. Bryophytorum Bibliotheca 58: 1-184.<br />
HELL, K.G. 1967. Briófitas talosas dos arredores da cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo (Brasil). Tese <strong>de</strong><br />
Doutorado, Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo. 225p.<br />
HELL, K.G. 1969. Briófitas talosas dos arredores da cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo (Brasil). Boletim <strong>de</strong><br />
Botânica da Faculda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Filosofia, Ciências e Letras da Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo 335(25): 11-<br />
87.<br />
HERZOG, T. 1937. Neue Hepaticae aus Südamerika. Broteria 6(33): 17-23.<br />
HERZOG, T. 1949. Miscellanea Bryologica 1. Neotropica. Memoranda Societatis pro Fauna et Flora<br />
Fennica 25: 43-72.<br />
HIRAI, R.Y., YANO, O. & RIBAS, M.E.G. 1998. Musgos da mata residual do Centro Politécnico<br />
(Capão da Educação Física), Curitiba, Paraná, Brasil. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica 11: 81-118.
162 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
HORNSCHUCH, C.F. 1840. Musci. In Martius. Flora Brasiliensis enumeratio plantarum in Brasilia<br />
hactenus <strong>de</strong>tectarum quas suis aliorumque botanicorum studies <strong>de</strong>scriptas et methodo naturali<br />
digestas partion icone illustratas. Vol. 1(2): 1-712, Bryophyta 1-100.<br />
IRELAND, R.R. & BUCK, W.R. 2009. Some Latin American genera of Hypnaceae (Musci).<br />
Smithsonian Contributions to Botany 93: 1-97.<br />
JIMÉNEZ, J., ROS, R.M., CANO, M.J. & GUERRA, J. 2005. A new evaluation of the genus<br />
Trichostomopsis (Pottiaceae, Bryopsida). Botanical Journal of the Linnean Society 147: 117-127.<br />
JOVET-AST, S. 1991. Riccia (Hépatiques, Marchantiales) d’Amérique Latine. Taxons du sousgenre<br />
Riccia. Cryptogamie, Bryologie et Lichénologie 12:189-370.<br />
KLAZENGA, N. 2008. Report of the Nomenclatural Committee for Bryophyta: 9. Taxon 57(2): 639-<br />
640.<br />
KRUIJER, J.D. 2002. Hypopterygiaceae of the world. Blumea, suppl. 13: 1-388.<br />
KRUIJT R.C. & GRADSTEIN S.R. 1986. Studies on Lejeuneaceae subfam. Ptychanthoi<strong>de</strong>ae X. On<br />
Brachiolejeunea phyllorhiza (Nees) Kruijt & Gradstein comb. nov. (Hepaticae). Nova Hedwigia 43:<br />
299–309.<br />
KUWAHARA, Y. 1986. The Metzgeriaceae of the Neotropics. Bryophytorum Bibliotheca 28: 1- 254.<br />
LEMOS-MICHEL, E. 1980. O gênero Frullania (Hepaticopsida) no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil.<br />
Dissertação <strong>de</strong> Mestrado. Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Porto Alegre.<br />
LEMOS-MICHEL, E. 1983. Frullania (Jungermanniales, Hepaticopsida) no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />
Revista Brasileira <strong>de</strong> Botânica 6(2): 115-123.<br />
LEMOS-MICHEL, E. 1999. Briófitas Epífitas sobre Araucaria angustifolia (Bert.) Kuntze no Rio<br />
Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. Tese <strong>de</strong> Doutorado, Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São Paulo, São Paulo.<br />
LEMOS-MICHEL, E. 2001. Hepáticas Epífitas sobre o pinheiro-brasileiro no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />
Editora da Universida<strong>de</strong>, Porto Alegre, 191 p.<br />
LEMOS-MICHEL, E. & BUENO, R.M. 1992. O gênero Bazzania S.F. Gray (Hepaticae) no Rio<br />
Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. Hoehnea 19 (1-2): 143-149.<br />
LEMOS-MICHEL, E. & YANO, O. 1998. O gênero Bryopteris (Hepatophyta) no Brasil. Acta<br />
Botanica Brasilica 12(1): 5-24.<br />
LEWINSKY, J. 1984. Orthotrichum Hedw. in South America 1. Introduction and taxonomic revision<br />
of taxa with immersed stomata. Lindbergia 10: 65-94.<br />
LEWINSKY, J. 1987. Orthotrichum (Orthotrichaceae) in South America 2. Taxonomic revision of<br />
taxa with superficial stomata. Memoirs of The New York Botanical Gar<strong>de</strong>n 45: 326-370.<br />
LIN, S. 1983. A taxonomic revision of Phyllogoniaceae (Bryopsida) Part I. Journal Taiwan Museum<br />
36(2): 37-86.<br />
LINDMAN, C.A.M. 1906. A vegetação no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. Typographia da Livraria Universal,<br />
Porto Alegre.<br />
LORSCHEITTER, M.L. 1973. Hepáticas folhosas primitivas, novas para o Rio Gran<strong>de</strong> do Sul.<br />
Iheringia, série Botânica 17: 3-17.<br />
LORSCHEITTER-BAPTISTA, M.L. 1977. Flora Ilustrada do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. XIII. Lejeuneaceae.<br />
Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Ciências Biológicas, Série Botânica 36(5): 1-139.<br />
LUISIER, A. 1912. Esboço <strong>de</strong> Sphagnologia Brazileira. Broteria, série Botânica 10: 141-172.<br />
LUISIER, A. 1941. Contribuições para o conhecimento da flora briológica do Brasil. Broteria, série<br />
Ciências Naturais 10(3): 114-132.<br />
LUIZI-PONZO, A.P. 1995. Morfologia <strong>de</strong> esporos da família Dicranaceae (Bryopsida - Bryophyta).<br />
Dissertação <strong>de</strong> Mestrado. Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral do Rio <strong>de</strong> Janeiro/Museu Nacional, Rio <strong>de</strong> Janeiro.<br />
LÜTH, M. & SCHÄFER-VERWIMP, A. 2004. Additions to the Bryophyte Flora of the Neotropics.<br />
Tropical Bryology 25: 7-17.<br />
MANUEL, M.G. 1977. A monograph of the genus Zelometeorium Manuel, gen. nov. (Bryopsida:<br />
Meteoriaceae). The Journal of the Hattori Botanical Laboratory 43: 107-126.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 163<br />
MARINHO, M.G.V. 1987. Bryopsida na reserva florestal do IBDF João Pessoa, Paraíba, Brasil.<br />
Dissertação <strong>de</strong> Mestrado. Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral <strong>de</strong> Pernambuco, Recife. 224p.<br />
MATTERI, C.M. 1973. Revision <strong>de</strong> las Hypopterygiaceae (Musci) Austrosudamericanas. Boletín <strong>de</strong><br />
la Sociedad Argentina <strong>de</strong> Botánica 15(2-3): 229-250.<br />
MONTAGNE, C. 1839. Cryptogame brasilienses seu Plantae cellulares quas initinere per Brasilian<br />
à celeb. Auguste <strong>de</strong> Saint-Hilaire collectas recensuit observationibusque nonullis illustravit. Annales<br />
<strong>de</strong>s Sciences naturelles, Botanique 11-12: 42-55.<br />
MÜLLER, C. 1897. Symbolae ad Bryologiam Australiae I. Hedwigia 36: 331-365.<br />
MÜLLER, C. 1900. Symbolae ad bryologian Brasiliae et regionum vicinarum. Hedwigia 39: 235-<br />
289.<br />
MÜLLER, C. 1901a. Symbolae ad bryologian Brasiliae et regionum vicinarum. Hedwigia 40: 55-99.<br />
MÜLLER, C. 1901b. Genera Muscorum Frondosorum. Leipzig.: 1-VII+1-474.<br />
MUÑOZ, J. 1999. A revision of Grimmia (Musci, Grimmiaceae) in the Americas 1: Latin America.<br />
Annales of the Missouri Botanical Gar<strong>de</strong>n 86: 118-191.<br />
OCHI, H. 1974. Some Bryaceous “Old World” mosses, also distributed in the New World. The<br />
Journal of the Faculty of University 29(2): 49:154.<br />
OCHI, H. 1980. A revision of the Neotropical Bryoi<strong>de</strong>ae, Musci (First Part). Journal of the Faculty of<br />
Education of Tottori University 29(2): 45-154.<br />
OCHI, H. 1981. A revision of the Neotropical Bryoi<strong>de</strong>ae, Musci (Second Part). Journal of the Faculty<br />
of Education of Tottori University 30: 21-55.<br />
OCHYRA, R. 1999. New combinations in neotropical mosses. Fragmenta Floristica et Geobotanica<br />
44: 255-259.<br />
OLIVEIRA, P. L. 1973. Espécies do gênero Radula Dumortier ocorrentes no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul,<br />
Brasil (Hepáticas). Iheringia, série Botânica 18: 48-53.<br />
OLIVEIRA-E-SILVA, M.I.M.N. & YANO, O. 2000. Musgos <strong>de</strong> Mangaratiba e Angra dos Reis, Rio <strong>de</strong><br />
Janeiro, Brasil. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica 14: 1-137.<br />
PERALTA, D.F. 2009. Polytrichaceae (Polytrichales, Bryophyta) do Brasil. Tese <strong>de</strong> Doutorado.<br />
Insituto <strong>de</strong> Botânica, São Paulo. 170p.<br />
PERALTA, D.F. & ATHAYDE FILHO, F.P. 2008. Briófitas corticícolas <strong>de</strong> mata ciliar ao longo do Rio<br />
Uruguai, antes do alagamento da área pela Barragem <strong>de</strong> Itá, entre Santa Catarina e Rio Gran<strong>de</strong> do<br />
Sul, Brasil. Hoehnea 35(3): 411-418.<br />
PERALTA, D.F. & VITAL, D.M. 2006. Archidiaceae (Archidiales) do Brasil. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong><br />
Botânica 18: 17-32.<br />
PERALTA, D.F. & YANO, O. 2009. On the occurrence of Notoligotrichum minimum (Cardot) G.L.<br />
Smith and Oligotrichum canaliculatum (J.D. Hook. & Arnott) Mitt. (Polytrichaceae) in Brazil. Tropical<br />
Bryology (submited).<br />
PERALTA, D.F., BORDIN, J. & YANO, O. 2008. Novas ocorrências <strong>de</strong> briófitas nos estados<br />
brasileiros. Hoehnea 35(1): 123-158.<br />
PIOVANO, G. 1958. Muschi Santacatarinensi. Sellowia 10(9): 87-115.<br />
PROSKAUER, J. 1957[1958]. Nachtrag zur Familie Anthocerotaceae. In: K. Müller, [Die<br />
Lebermoose Europas, Vol. II] Dr. L. Rabenhorst’s Kryptogamen-Flora von Deutschland, pp. 1303-<br />
1319. Österreich und <strong>de</strong>r Schweiz, 3 Auflage, VI. Band, 2 Abteilung. Geest & Portig, Leipzig.<br />
PURSELL, R.A. 1987. A Taxonomic Revision of Fissi<strong>de</strong>ns Subgenus Octodiceras (Fissi<strong>de</strong>ntaceae).<br />
Memoirs of The New York Botanical Gar<strong>de</strong>n 45: 639-660.<br />
PURSELL, R.A. 1994. Taxonomic Notes on Neotropical Fissi<strong>de</strong>ns. The Bryologist 97(3): 253-271.<br />
PURSELL, R.A. 2007. Fissi<strong>de</strong>ntaceae. Flora Neotropica, Monograph 101: 1-278.<br />
PURSELL, R.A. & VITAL, D.M. 1986. Distribution adumbrations of Fissi<strong>de</strong>ns in the Neotropics. The<br />
Bryologist 89(4): 300-301.
164 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
PURSELL, R.A., BRUGGEMAN-NANNENGA, M.A & ALLEN, B.H. 1988. A taxonomic revision of<br />
Fissi<strong>de</strong>ns subgenus Sarawakia (Bryopsida: Fissi<strong>de</strong>ntaceae). The Bryologist 91(3): 202–213.<br />
PUTZKE, J. Briófitas (Lato Senso) no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. Disponível em<br />
http://br.geocities.com/jrputzkebr/briofita.html. Acesso em 07. ago. 2009.<br />
RAO, P. 2001. Monographic studies on Cryphaea (Bryopsida). Bryobrothera 7: 1-112.<br />
REESE, W.D. 1993. Calymperaceae. Flora Neotropica, Monograph 58:1-102.<br />
REINER-DREHWALD, M.E. 1994. El género Radula (Radulaceae, Hepaticae) en el Noreste <strong>de</strong><br />
Argentina. Tropical Bryology 9: 5-22.<br />
REINER-DREHWALD, M.E. & SCHÄFER-VERWIMP, A. 2008. On Inflatolejeunea, Lejeunea<br />
species with eplicate perianths and Lejeunea talamancensis sp. nov. from Costa Rica<br />
(Lejeuneaceae). Nova Hedwigia 87(3-4): 387-420.<br />
ROTH, G. 1911. Die aussereuropäischen Laubmoose: 1: 1-272.<br />
RUSHING, A.G. 1986. A revision of the genus Bruchia Schwägr. (Musci). The Journal of the Hattori<br />
Botanical Laboratory 60: 35-83.<br />
SASTRE-DE-JESUS, I. 1987. A revision of the Neckeraceae Schimp. and the Thamnobryaceae<br />
Margad. & Dur. in the Neotropics. Tese <strong>de</strong> Doutorado, City University New York, New York.<br />
SCHÄFER-VERWIMP, A. 1996. New or interesting records of Brazilian Bryophytes, V. Candollea<br />
51(2): 283-302.<br />
SCHÄFER-VERWIMP, A. 1998. Zur Kenntnis du Sphagnum. Flora Brasiliensismit Beschreibung<br />
von Sphagnum crumii sp. nov. und Sphagnum <strong>de</strong>lamboyense sp. nov. Nova Hedwigia 67(3-4): 409-<br />
419.<br />
SCHÄFER-VERWIMP, A. & GIANCOTTI, C. 1993. New or interesting records of Brazilian<br />
bryophytes, IV. Hikobia 11: 285-292.<br />
SCHÄFER-VERWIMP, A. & VITAL, D.M. 1989. New or interesting records of Brazilian bryophytes.<br />
The Journal of the Hattori Botanical Laboratory 66: 25 – 31.<br />
SCHIFFNER, V. 1908. Über einige südamerikanische Riccien. Österreichischen Botanischen<br />
Zeitschrift, Wien 58(12): 462-466.<br />
SCHIFFNER, V. & ARNELL, S. 1964. Ergebnisse <strong>de</strong>r Botanischen Expedition <strong>de</strong>r Kaiserlichen<br />
Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r Wissenschaften nach Südbrasilien 1901. II. Band. (Thallophyta und Bryophyta).<br />
Hepaticae. Österreichische Aka<strong>de</strong>mie <strong>de</strong>r Wissenschaften Mathematisch-Naturwissenschaftliche<br />
Klasse, Kenkschriften 111: 1-156, TAf. I-XIV. (Supplemented by S. Arnell after the <strong>de</strong>ath of V.<br />
Schiffner).<br />
SEHNEM, A. 1953. Bryologia riogran<strong>de</strong>nsis. I. Elementos austral-antárticos da flora briológica do<br />
Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. In: Anais Botânicos do Herbário “Barbosa Rodrigues”. Itajaí 5: 95-106.<br />
SEHNEM, A. 1955. Vegetationsbild <strong>de</strong>r Laubmoose von Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasilien. Mitteilungen<br />
<strong>de</strong>r Thüringischen Botanischen Gesellschaft 1(2-3): 208-221.<br />
SEHNEM, A. 1969. Musgos Sul-Brasileiros. I. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 27: 1-36.<br />
SEHNEM, A. 1970 Musgos Sul-brasileiros II. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 28: 1- 106.<br />
SEHNEM, A. 1972. Musgos Sul-Brasileiros III. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 29: 1-70.<br />
SEHNEM, A. 1976. Musgos Sul-Brasileiros IV. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 30: 1-79.<br />
SEHNEM, A. 1978. Musgos Sul-Brasileiros V. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 32: 1-170.<br />
SEHNEM, A. 1979. Musgos Sul-Brasileiros VI. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 33: 1-149.<br />
SEHNEM, A. 1980. Musgos Sul-Brasileiros VII. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 34: 1-121.<br />
SILVA, M.P. & PÔRTO, K.C. 2009. Effect of fragmentation on the community structure of epixylic<br />
bryophytes in Atlantic forest remnants in the Northeast of Brazil. Biodiversity and Conservation 18:<br />
317-337.<br />
SMITH, G.L. 1976. Neotropical Polytrichaceae 5. The Bryologist 79(4): 518-520.<br />
SO, M.L. 2005. Porella (Porellaceae, Marchantiophyta) in Latin America. New Zealand Journal of<br />
Botany 43: 301-321.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 165<br />
SPRUCE, R. 1889. Hepaticae novae americanae tropical et aliae, a Ricardo Spruce <strong>de</strong>scriptiae 2.<br />
Bulletin <strong>de</strong> la Societé Botanique <strong>de</strong> France 36(suppl.): 188-224.<br />
STARK, L.R. 1987. A taxonomic monograph of Forsstroemia Lindb. (Bryopsida: Leptodontaceae).<br />
The Journal of the Hattori Botanical Laboratory 63: 133-218.<br />
STEPHANI, F. 1896. Hepaticarum Species novae IX. Hedwigia 35: 73-140.<br />
STEPHANI, F. 1897. Die Lebermoose <strong>de</strong>r I. Regnellschen Expedition nach Südamerika. Mit einer<br />
geographischen Einleitung von C. A. M. Lindman. Bihang till K. svenska VetenskapsAka<strong>de</strong>miens<br />
Handlingar 23 Af. 3(2): 1-36.<br />
STEPHANI, F. 1898. Species Hepaticarum. Bulletin of the Herbier Boissier 8(1-4): 309-343.<br />
STEPHANI, F. 1899. Species Hepaticarum. Bulletin of the Herbier Boissier 7(1-2): 84-110, 198-225,<br />
381-407, 655-695, 727-764, 927-956.<br />
STEPHANI, F. 1900. Beiträge zur Lebermoosflora Westpatagoniens und <strong>de</strong>s südlichen Chile.<br />
Bihang till K. svenska VetenskapsAka<strong>de</strong>miens Handlingar 26 Af. 3(6): 1-69.<br />
STEPHANI, F. 1909. Species Hepaticarum. Bulletin of the Herbier Boissier 9: 1-99, 517-693.<br />
STEPHANI, F. 1910. Madotheca in Species Hepaticarum, Vol. 6: 243–315. Genève et Bale.<br />
STEPHANI, F. 1911. Botanische Ergebnisse <strong>de</strong>r schwedischen Expedition nach Patagonia und <strong>de</strong>r<br />
Feuerlan<strong>de</strong> 1907-1909. II Die Lebermoose. Bihang till K. svenska VetenskapsAka<strong>de</strong>miens<br />
Handlingar 46(9): 1-92.<br />
STEPHANI, F. 1913. Species Hepaticarum 5: 178-480.<br />
STEPHANI, F. 1914. Species Hepaticarum 5: 481-705.<br />
STEPHANI, F. 1915. Species Hepaticarum 5: 706-848.<br />
STEPHANI, F. 1916. Species Hepaticarum 5: 849-1006.<br />
STOTLER, R.E. 1970. The genus Frullania subgenus Frullania in Latin America. Nova Hedwigia<br />
18:397-555.<br />
STOTLER, R.E. & CRANDALL-STOTLER, B. 1974. A monograph of the genus Bryopteris (Swartz)<br />
Nees von Esenbeek. Bryophytorum Bibliotheca 3:1-159.<br />
STOTLER, R.E. & CRANDALL-STOTLER, B. 2005. A revised classification of the Anthocerotophyta<br />
and a checklist of the hornworts of North America, North of Mexico. The Bryologist 108(1): 16-26.<br />
STOTLER, R., CARGILL, C.D., BRAY, J.Jr. & CRANDALL-STOTLER, B. 2005. Proposal to<br />
conserve the names Fossombronia caespitiformis and Jungermannia angulosa with conserved<br />
types (Marchantiophyta: Fossombroniaceae). Taxon 54(2): 546-548.<br />
TEEUWEN, M. 1989. A revision of the genus Odontolejeunea (Spruce) Schiffn. (Lejeuneaceae,<br />
Hepaticae). Nova Hedwigia 48(1-2): 1-32.<br />
THÉRIOT, I. 1935(1936). Contribution a la flore bryologique du Chili. Revista Chilena <strong>de</strong> Historia<br />
Natural 39: 16-21.<br />
TIXIER, P. 1991. Bryophyta exótica - 9. Quelques Lejeuneaceae (Hepatiques) nouvelles pour<br />
l'Amérique du Sud. Candollea 46: 267-302.<br />
ULE, H. 1899. Die Verbreitung <strong>de</strong>r Torfmoose und Moore in Brasilien. In: Engler Systematik,<br />
Pflanzengeschichte und Pflanzengeographie. Botanische.<br />
WARNSTORF, C. 1898. Beträge zem Kenntniss exotischen und europäischer Torfmoose.<br />
Botanische Centralblatt 76(12): 385-390.<br />
WARNSTORF, C. 1911. Sphagnales-Sphagnaceae. Das Pflanzenreich 51: 5-546.<br />
WARNSTORF , C. 1916. Bryophyta nova europaea et exotica. Hedwigia 57: 62-131.<br />
WELCH, W.H. 1960. A monograph of the Fontinalaceae. The Hague, Martinus Nijhoff. 1-57.<br />
VALENTE, E.B., PÔRTO, K.C., VILLAS BÔAS-BASTOS, S.B. & BASTOS, C.J.P. 2009. Musgos<br />
(Bryophyta) <strong>de</strong> um fragmento <strong>de</strong> Mata Atlântica na Serra da Jibóia, município <strong>de</strong> Santa Terezinha,<br />
BA, Brasil. Acta Botanica Brasilica 23(2): 369-375.<br />
VAN SLAGEREN, M.W.S.J.M. 1985. A taxonomic monograph of the genera Brachiolejeunea and<br />
Frullanoi<strong>de</strong>s (Hepaticae) with a SEM analysis of the sporophyte in the Ptychanthoi<strong>de</strong>ae. 309 p.
166 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
VAN SLAGEREN, M.W.S.J.M. & GRADSTEIN, S.R. 1981. Studies on Lejeuneaceae subfam.<br />
Ptychanthoi<strong>de</strong>ae. VII. Paraphyllia in Brachyolejeunea laxifolia (Tayl.) Schiffn. Jorunal of Bryology<br />
11: 463-466.<br />
VATTIMO, I. 1968. Notas Fitogeográficas I: Lista das espécies sul-americanas <strong>de</strong> Shagnaceae<br />
(Bryophyta, Musci). Atas da Socieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Biologia do Rio <strong>de</strong> Janeiro 12 (3): 97-103.<br />
VATTIMO, I. 1970. Notas Fitogeográficas II: Localida<strong>de</strong>s sul-americanas <strong>de</strong> Sphagnaceae<br />
(Bryophyta, Musci). Atas da Socieda<strong>de</strong> <strong>de</strong> Biologia do Rio <strong>de</strong> Janeiro 13 (5-6): 161-165.<br />
VAZ, T.F. & COSTA, D.P. 2006a. Os gêneros Brymela, Callicostella, Crossomitrium, Cyclodictyon,<br />
Hookeriopsis, Hypnella e Trachyxiphyum (Pilotrichaceae, Bryophyta) no Estado do Rio <strong>de</strong> Janeiro,<br />
Brasil. Acta Botanica Brasilica 20(4): 955-973.<br />
VAZ, T.F. & COSTA, D.P. 2006b. Os gêneros Lepidopilidium, Lepidopilum, Pilotrichum e<br />
Thamniopsis (Pilotrichaceae, Bryophyta) no Estado do Rio <strong>de</strong> Janeiro, Brasil. Acta Botanica<br />
Brasilica 20(4): 975-993.<br />
VAZ-IMBASSAHY, T.F. & COSTA, D.P. 2009. New combinations and new synonyms in<br />
Pilotrichaceae (Bryophyta). II. Nova Hedwigia 88(3-4): 465-474.<br />
VIANNA, E.C. 1970. Marchantiales e Anthocerotales coletadas no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Iheringia,<br />
série Botânica 14: 45-54.<br />
VIANNA, E.C. 1971. Consi<strong>de</strong>rações sobre algumas hepáticas <strong>de</strong> Gramado, Rio Gran<strong>de</strong> do Sul,<br />
Brasil. Iheringia, série Botânica 15: 3-17.<br />
VIANNA, E.C. 1976. Marchantiales (Hepaticopsida) coletadas no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. Tese <strong>de</strong> Livre<br />
Docência, Universida<strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>ral do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Porto Alegre.<br />
VIANNA, E.C. 1981a. Sphaerocarpos mucciloi, a new hepatic from Brazil. Lindbergia 7(1): 58-60.<br />
VIANNA, E.C. 1981b. Sobre a ocorrência nova <strong>de</strong> Monoclea Hook. (Hepaticae) no Rio Gran<strong>de</strong> do<br />
Sul, Brasil. Iheringia, série Botânica 26:165-167.<br />
VIANNA, E.C. 1981c. O gênero Riccia (Marchantiales) no Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. I Subgen.<br />
Ricciella e Thallocarpus. Rickia 9: 71-80.<br />
VIANNA, E.C. 1985. Flora Ilustrada do Rio Gran<strong>de</strong> do Sul. 15. Marchantiales. Boletim do <strong>Instituto</strong><br />
<strong>de</strong> Biociências 38: 1-213.<br />
VIANNA, E.C. 1988. Donnés additionnalles sur Riccia jovet-astiae E.C. Vianna, espècie brésilienne<br />
(Rio Gran<strong>de</strong> do Sul). Cryptogamie, Bryologie et Lichénologie 9(1): 73-75.<br />
VIANNA, E.C. 1990. Dados adicionais sobre Riccia fruchartii Steph. Iheringia, série Botânica<br />
40:127-130.<br />
VITAL, D.M. 1980. Erpodiaceae (Musci) do Brasil. Dissertação <strong>de</strong> Mestrado, Universida<strong>de</strong> Estadual<br />
<strong>de</strong> Campinas, Campinas.<br />
VITAL, D.M. & VISNADI, S.R. 2000. New records and notes on Brazilian bryophytes. The Journal of<br />
the Hattori Botanical Laboratory 88: 279-285.<br />
YAMADA, K. 1981. Notes on the type specimens of Radula taxa from Latin America (2). The<br />
Journal of the Hattori Botanical Laboratory 49: 385-398.<br />
YANO, O. 1975. Leucobryaceae (Bryopsida) do Estado <strong>de</strong> São Paulo. Dissertação <strong>de</strong> Mestrado.<br />
Escola Paulista <strong>de</strong> Medicina, São Paulo.<br />
YANO, O. 1981a. A checklist of Brazilian Mosses. The Journal of the Hattori Botanical Laboratory<br />
50: 279-456.<br />
YANO, O. 1981b. Aytoniaceae (Marchantiophyales, Hepaticopsida) no Brasil. Revista Brasileira <strong>de</strong><br />
Botânica 4(2): 89-94.<br />
YANO, O. 1981c. Distribuição <strong>de</strong> Ricciocarpus natans (L.) Corda (Marchantiales, Hepaticopsida) no<br />
Brasil. Rickia 9: 1-5.<br />
YANO, O. 1984a. Checklist of Brazilian liverworts and hornworts. The Journal of the Hattori<br />
Botanical Laboratory 56: 481-548.<br />
YANO, O. 1984b. Contribuição ao inventário dos Musci brasileiros: 3. Racopilaceae (Bryopsida,<br />
Isobryales). Revista Brasileira <strong>de</strong> Botânica 7: 57-63.
LISTA DAS BRIÓFITAS... 167<br />
YANO, O. 1986. Contribuição ao inventário dos Musci brasileiros: 5. Rhizogoniaceae (Bryopsida).<br />
Rickia 13: 49-60.<br />
YANO, O. 1987. Grimmia laevigata, a new record for Brazil. Memoirs of The New York Botanical<br />
Gar<strong>de</strong>n 45: 289-291.<br />
YANO, O. 1989. An additional checklist of Brazilian bryophytes. The Journal of the Hattori Botanical<br />
Laboratory 66: 371-434.<br />
YANO, O. 1990. Estudos <strong>de</strong> Briófitas do Brasil. Plagiomniaceae (Bryopsida). Revista Brasileira <strong>de</strong><br />
Botânica 13: 103-108.<br />
YANO, O. 1992a. Novas localida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> musgos nos estados do Brasil. Acta Amazonica 22(2): 197-<br />
218.<br />
YANO, O. 1992b. Leucobryaceae (Bryopsida) do Brasil. Tese <strong>de</strong> Doutorado, Universida<strong>de</strong> <strong>de</strong> São<br />
Paulo, São Paulo.<br />
YANO, O. 1995. A new additional annotated checklist of Brazilian bryophytes. The Journal of the<br />
Hattori Botanical Laboratory 78: 137-182.<br />
YANO, O. 2004. Novas ocorrências <strong>de</strong> briófitas para vários estados do Brasil. Acta Amazonica 34:<br />
559-576.<br />
YANO, O. 2006a. Novas adições ao catálogo <strong>de</strong> briófitas brasileiras. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong><br />
Botânica 17: 1-142.<br />
YANO, O. 2006b. Novas adições as briófitas brasileiras. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botanica 18: 229-<br />
233.<br />
YANO, O. 2008. Catálogo <strong>de</strong> antóceros e hepáticas brasileiros: literatura original, basiônimo,<br />
localida<strong>de</strong>-tipo e distribuição geográfica. Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica 19: 1-110.<br />
YANO, O. & BORDIN, J. 2006. Novas ocorrências <strong>de</strong> briófitas para o Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil.<br />
Boletim do <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica 18: 111-122.<br />
YANO, O. & LUIZI-PONZO, A.P. 2006. Chonecolea doellingeri (Chonecoleaceae, Hepaticae),<br />
taxonomia e distribuição geográfica no Brasil. Acta Botanica Brasilica 20(4): 783-788.<br />
YANO, O. & MELLO, Z.R. 1989. Estudos <strong>de</strong> Briófitas do Brasil: 6. Phyllogoniaceae (Bryopsida).<br />
Acta Botanica Brasilica 3(suppl.): 119-129.<br />
YANO, O. & PERALTA, D.F. 2008a. Tipos Nomenclaturais <strong>de</strong> Briófitas do Herbarium Anchieta<br />
(Paca), Rio Gran<strong>de</strong> do Sul, Brasil. <strong>Pesquisas</strong>, Botânica 59: 7-70.<br />
YANO, O. & PERALTA, D.F. 2008b. Briófitas do Espírito Santo existentes no Herbário Científico do<br />
Estado “Maria Eneyda P. Kauffmann Fidalgo”, <strong>Instituto</strong> <strong>de</strong> Botânica, São Paulo, Brasil. Boletim do<br />
Museu <strong>de</strong> Biologia Mello Leitão, Nova Série 24: 5-100.<br />
YANO, O., PIRANI, J.R. & SANTOS, D.P. 1985. O gênero Sphagnum (Bryopsida) nas regiões Sul e<br />
Su<strong>de</strong>ste do Brasil. Revista Brasileira <strong>de</strong> Botânica 8: 55-80.<br />
ZANDER, R.H. 1972. Revision of the genus Leptodontium (Musci) in the New World. The Bryologist<br />
75(3): 213-280.<br />
ZOMLEFER, W.B. 1991. I<strong>de</strong>ntification of types and original material for some epithets of Rigodium<br />
Kunze ex Schwägr. (Musci: Rigodiaceae). Journal of Bryology 16: 397-402.<br />
ZOMLEFER, W.B. 1993. A revision of Rigodium (Musci: Rigodiaceae). The Bryologist 96(1): 1-72.<br />
ZOMLEFER, W.B. & BUCK, W.R. 1990. A reassessment of four Rigodium types. The Bryologist<br />
93(3): 303-308.<br />
Índice <strong>de</strong> gênero<br />
Acanthocoleus.......................................... 51<br />
Acaulon .................................................. 129<br />
Acrolejeunea ............................................ 51<br />
Acroporium............................................. 137<br />
A<strong>de</strong>lothecium............................................ 71<br />
Aerolindigia............................................... 74<br />
Amblystegium .......................................... 71<br />
Anacolia................................................... 72<br />
Anastrophyllum ........................................ 51<br />
Ångstroemia............................................146<br />
Anoplolejeunea ........................................ 51<br />
Anthoceros............................................... 42
168 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Aphanolejeunea ....................................... 51<br />
Aptychopsis............................................ 138<br />
Archidium ................................................. 71<br />
Archilejeunea............................................ 52<br />
Asterella ................................................... 43<br />
Atrichum ................................................. 127<br />
Aulacomnium............................................ 72<br />
Aulacopilum.............................................. 90<br />
Balantiopsis.............................................. 44<br />
Barbula................................................... 130<br />
Bazzania .................................................. 57<br />
Brachiolejeunea........................................ 52<br />
Brachymenium ......................................... 79<br />
Brachythecium.......................................... 74<br />
Braunia..................................................... 98<br />
Breutelia................................................... 72<br />
Bruchia..................................................... 78<br />
Brymela.................................................. 122<br />
Bryopteris ................................................. 44<br />
Bryum............................................... 79, 146<br />
Callicostella ............................................ 122<br />
Calypogeia ............................................... 45<br />
Calyptothecium....................................... 133<br />
Calyptrochaeta ......................................... 84<br />
Campylopus ............................................. 85<br />
Cardotiella .............................................. 115<br />
Catagonium.............................................. 83<br />
Caudalejeunea ......................................... 52<br />
Ceratolejeunea ......................................... 52<br />
Cheilolejeunea.......................................... 52<br />
Chenia.................................................... 130<br />
Chionoloma ............................................ 130<br />
Chonecolea .............................................. 45<br />
Chryso-hypnum ........................................ 99<br />
Clasmatocolea.......................................... 46<br />
Colobodontium ....................................... 138<br />
Cololejeunea ............................................ 53<br />
Colura....................................................... 53<br />
Corsinia.................................................... 46<br />
Cryphaea.................................................. 83<br />
Cryphidium ............................................... 84<br />
Cryptopapillaria ...................................... 107<br />
Ctenidium ............................................... 100<br />
Cyclodictyon........................................... 123<br />
Dicranella ................................................. 87<br />
Dicranoloma ............................................. 88<br />
Didymodon ............................................. 130<br />
Dimerodontium ......................................... 91<br />
Ditrichum .................................................. 89<br />
Donnellia ................................................ 138<br />
Drepanolejeunea ...................................... 53<br />
Dumortiera ............................................... 58<br />
Entodon.................................................... 90<br />
Entodontopsis......................................... 143<br />
Entosthodon ............................................. 96<br />
Epipterygium .......................................... 110<br />
Erpodium.................................................. 90<br />
Erythrodontium......................................... 90<br />
Eulacophyllum.........................................143<br />
Eurhynchium............................................ 74<br />
Eustichia .................................................. 91<br />
Fabronia............................................91, 145<br />
Fissi<strong>de</strong>ns...........................................92, 145<br />
Floribundaria...........................................107<br />
Fontinalis ................................................. 96<br />
Forsstroemia...........................................105<br />
Fossombronia .....................................46, 51<br />
Frullania................................................... 47<br />
Frullanoi<strong>de</strong>s ............................................. 53<br />
Funaria..................................................... 96<br />
Gemmabryum .......................................... 80<br />
Grimmia ................................................... 98<br />
Groutiella ................................................115<br />
Haplocladium ..........................................105<br />
Haplohymenium ....................................... 71<br />
Hedwigia .................................................. 98<br />
Hedwigidium ............................................ 99<br />
Helicodontium .........................................111<br />
Helicophyllum........................................... 99<br />
Hemiragis................................................124<br />
Herbertus ................................................. 47<br />
Heterophyllium ........................................138<br />
Holomitrium.............................................. 88<br />
Hookeria .................................................. 99<br />
Hookeriopsis ...........................................124<br />
Hymenodon ............................................136<br />
Hyophila..................................................130<br />
Hypnella..................................................124<br />
Hypnum ..................................................100<br />
Hypopterygium........................................103<br />
Isopterygium ...........................................100<br />
Isotachis................................................... 44<br />
Jungermannia .......................................... 51<br />
Kurzia ...................................................... 57<br />
Leiomela .................................................. 73<br />
Lejeunea .................................................. 53<br />
Lepicolea ................................................. 57<br />
Lepidopilidium .........................................124<br />
Lepidopilum ............................................125<br />
Lepidozia ................................................. 58<br />
Leptobryum.............................................107<br />
Leptodictyum............................................ 71<br />
Leptodontium ..........................................130<br />
Leptolejeunea .......................................... 54<br />
Lepyrodon...............................................105<br />
Leskea ....................................................146<br />
Leucobryum ............................106, 145, 146<br />
Leucodon ................................................107<br />
Leucolejeunea.......................................... 55<br />
Lophocolea .............................................. 46<br />
Lopholejeunea ......................................... 55<br />
Lopidium .................................................103<br />
Lunularia .................................................. 58<br />
Macrocoma .............................................116
LISTA DAS BRIÓFITAS... 169<br />
Macromitrium.......................................... 117<br />
Marchantia ............................................... 58<br />
Mastigolejeunea ....................................... 55<br />
Meiothecium........................................... 138<br />
Meteoridium.............................................. 74<br />
Meteoriopsis........................................... 108<br />
Meteorium .............................................. 108<br />
Metzgeria ................................................. 59<br />
Microcampylopus...................................... 88<br />
Microlejeunea ........................................... 55<br />
Mielichhoferia ......................................... 110<br />
Mironia ................................................... 131<br />
Mittenothamnium.................................... 101<br />
Monoclea.................................................. 62<br />
Myrinia.................................................... 112<br />
Myriocoleopsis.......................................... 55<br />
Neckera.................................................. 112<br />
Neckeropsis............................................ 113<br />
Neesioscyphus ......................................... 44<br />
Neurolejeunea .......................................... 56<br />
Noteroclada.............................................. 63<br />
Octoblepharum....................................... 115<br />
Odontolejeunea ........................................ 56<br />
Oligotrichum ........................................... 128<br />
Omphalanthus .......................................... 56<br />
Orthodontium.......................................... 115<br />
Orthostichella ......................................... 103<br />
Orthostichopsis....................................... 134<br />
Orthotrichum........................................... 118<br />
Oxymitra................................................... 62<br />
Palamocladium......................................... 75<br />
Pallavicinia ............................................... 62<br />
Papillaria ........................................ 109, 146<br />
Pelekium ................................................ 144<br />
Phaeoceros .............................................. 42<br />
Philonotis.................................................. 73<br />
Phyllogonium.......................................... 122<br />
Phymatoceros .......................................... 42<br />
Physcomitrium.......................................... 97<br />
Pilopogon ................................................. 89<br />
Pilosium.................................................. 143<br />
Pilotrichella..................................... 104, 105<br />
Pinnatella ............................................... 113<br />
Plagiochasma........................................... 43<br />
Plagiochila................................................ 63<br />
Plagiomnium........................................... 110<br />
Plagiothecium......................................... 127<br />
Platygyriella............................................ 102<br />
Platyhypnidium ......................................... 75<br />
Plaubelia ................................................ 131<br />
Pleuridium ................................................ 89<br />
Pleurochaete .......................................... 131<br />
Pogonatum............................................. 128<br />
Pohlia ..................................................... 111<br />
Polytricha<strong>de</strong>lphus ................................... 128<br />
Polytrichastrum....................................... 155<br />
Polytrichum............................................. 128<br />
Porella ..................................................... 65<br />
Porothamnium.........................................113<br />
Porotricho<strong>de</strong>ndron...................................114<br />
Porotrichum.............................................114<br />
Prionodon ...............................................133<br />
Pseudocryphaea .....................................137<br />
Pseudotrachypus ....................................110<br />
Pterobryon ..............................................134<br />
Pterogonia<strong>de</strong>lphus ..................................107<br />
Pterogonidium.........................................138<br />
Pterogoniopsis ........................................138<br />
Ptychomitrium .........................................135<br />
Ptychomnion ...........................................134<br />
Ptychostomum ......................................... 81<br />
Puiggariopsis ........................................... 75<br />
Pycnolejeunea ......................................... 56<br />
Pyrrhobryum ...........................................136<br />
Racopilum...............................................135<br />
Radula ..................................................... 66<br />
Reboulia................................................... 43<br />
Rectolejeunea.......................................... 56<br />
Renaudia ................................................134<br />
Rhacocarpus...........................................136<br />
Rhamphidium........................................... 89<br />
Rhodobryum .....................................81, 146<br />
Rhynchostegium ...................................... 75<br />
Riccardia.................................................. 42<br />
Riccia....................................................... 67<br />
Ricciocarpos ............................................ 70<br />
Rigodium.................................................136<br />
Rosulabryum............................................ 82<br />
Schiffneriolejeunea................................... 56<br />
Schlotheimia ...........................................119<br />
Schoenobryum......................................... 84<br />
Sclerodontium.......................................... 89<br />
Sematophyllum .......................................138<br />
Sphaerocarpos......................................... 70<br />
Sphagnum ..............................................141<br />
Squamidium............................................. 76<br />
Stereophyllum .........................................143<br />
Stictolejeunea .......................................... 56<br />
Strepsilejeunea ........................................ 56<br />
Streptocalypta.........................................131<br />
Streptopogon ..........................................131<br />
Symphyogyna .......................................... 63<br />
Syntrichia................................................131<br />
Syrrhopodon ............................................ 82<br />
Targionia.................................................. 70<br />
Taxilejeunea............................................. 57<br />
Taxiphyllum.............................................102<br />
Telaranea................................................. 58<br />
Tetraplodon.............................................143<br />
Tetrapterum ............................................132<br />
Thamniopsis............................................126<br />
Thamnobryum.........................................115<br />
Thuidiopsis..............................................144<br />
Thuidium .................................................144
170 <strong>Bordin</strong> & <strong>Yano</strong>.<br />
Tortella ................................................... 132<br />
Tortula.................................................... 132<br />
Trachyxiphium ........................................ 126<br />
Trematodon.............................................. 78<br />
Trichocolea............................................... 70<br />
Trichostomum......................................... 132<br />
Uleastrum............................................... 136<br />
Vesicularia ..............................................102<br />
Vittia......................................................... 71<br />
Weissia ...................................................133<br />
Wijkia ......................................................141<br />
Zelometeorium ......................................... 77<br />
Zygodon..................................................121