24.02.2013 Views

Nombre latín a raíz tzotzil

Nombre latín a raíz tzotzil

Nombre latín a raíz tzotzil

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Abies guatemalensis; toj(2)<br />

Abronia ochoterenai; ch'ix<br />

Abutilon purpusii; tz'oban<br />

Acacia angustissima; xaxib<br />

Acacia cornigera; choj(2)<br />

Acacia farnesiana; ch'ix, sak<br />

Acacia pennatula; kevrajacha<br />

Acacia pringlei; vamuch<br />

Acaena elongata; uch'(1)<br />

Acalypha arvensis; ixtol, tzuk<br />

Acalypha botteriana; ixtol, tzuk<br />

Acalypha hispida; kil<br />

Acalypha macrostachya; lin(1)<br />

Acalypha mollis; lin(1)<br />

Acalypha setosa; tzuk, ; ixtol<br />

Acalypha unibracteata; tzoj(1)<br />

Acanthocereus horridus; ch'ix<br />

Acanthoscelides sp.; chon(2)<br />

Accipiter cooperi; xik(1)<br />

Accipiter striatus; xik(1)<br />

Acer negundo ssp. mexicanum;<br />

sak<br />

Achimenes cettoana; kampana<br />

Achimenes grandiflora; kampana<br />

Achimenes longiflora; kampana<br />

Acourtia nudicaulis; nekeb<br />

Acrocinus sp.; chon(2)<br />

Acrocomia mexicana; nap<br />

Acrosticum danaeifolium; tzib<br />

Actitis macularia; ach'(2),<br />

me`(2),<br />

Adenocalyma apurense; te`(1)<br />

Adiantum andicola; tzib<br />

Adiantum concinnum; tzib<br />

Adiantum poirettii; tzib<br />

Aegolius ridgwayi; kux(3)<br />

Aegopogon centroides; k'un<br />

Aeschynomene compacta; olnob<br />

Aeschynomene purpusii; olnob<br />

Agapanthus africanus; asasena<br />

Agaricus campestris; moni`<br />

Agave americana; met<br />

Agave brachystachys; ch'upak',<br />

tub(1)<br />

Agave chiapensis; met<br />

Agave sisalana; ak'ubal, chi(1)<br />

Agelaius phoeniceus; bak<br />

Ageratina bustamenta; ch'a(5)<br />

Ageratina ligustrina; ch'a(5)<br />

Ageratina mairetiana; ch'a(5)<br />

Ageratina petiolaris; ak'ubal<br />

Ageratina pringlei; ak'ubal,<br />

ch'a(5)<br />

Ageratum echioides; chivo<br />

<strong>Nombre</strong> <strong>latín</strong> a <strong>raíz</strong> <strong>tzotzil</strong><br />

Ageratum houstonianum; nap'<br />

Agonandra racemosa; turasnu<br />

Agouti paca; vol<br />

Agrocybe sp.; chechev<br />

Aldama dentata; ok(1), pilix<br />

Allium ascalonicum; tu(1)<br />

Allium cepa; tu(1)<br />

Allium kunthii; tu(1)<br />

Allium sativum; axux<br />

Allium scorodoplasmum; axux<br />

Alloispermum scabrum; k'on<br />

Alnus acuminata ssp. arguta; nok<br />

Alnus jorullensis; nok<br />

Alonsoa meridionalis; chan(2)<br />

Alouatta villosa; batz', max(1)<br />

Aloysia chiapensis; chivo<br />

Alternanthera laguroides; k'as<br />

Alvaradoa amorphoides;<br />

kamaron<br />

Amanita caesarea; yuy<br />

Amanita muscaria; yuy<br />

Amanita vaginata; yuy<br />

Amanita sp.; yuy<br />

Amaranthus hybridus; ch'u<br />

Amarrylis belladonna; liryo<br />

Ambrosia cumanensis; altamixa<br />

Amelanchier denticulata;<br />

mantzana<br />

Amelanchier nervosa; mantzana<br />

Ammi majus; enkaje<br />

Ampelocissus acapulcensis;<br />

ve`(1)<br />

Ampelopsis mexicana; ch'i,<br />

tz'usub<br />

Anagallis arvensis; pox<br />

Andropogon bicornis; jobel<br />

Andropogon glomeratus; jobel<br />

Anemia adiantifolia; tzib<br />

Anemia phyllitidis; tzib<br />

Anemopaegma puberulum;<br />

memela, te`(1)<br />

Annona cherimola; k'evex<br />

Annona diversifolia; k'evex<br />

Annona purpurea; k'evex<br />

Annona reticulata; k'evex<br />

Anoda cristata; pox<br />

Anogramma leptophyla; tzib<br />

Anolis sp.; utz'utz'<br />

Anthericum eleutherandum;<br />

ch'upak'<br />

Anthericum vestitum; ch'upak'<br />

Anthurium schlechtendalii;<br />

jabnal, pom(2)<br />

Antigonon flavescens; te`(1),<br />

tz'usub<br />

Antigonon guatemalense;<br />

kanava(2)<br />

Aphelocoma unicolor; jex<br />

Apis melliflora; chon(2),<br />

mermejo<br />

Apium leptophyllum; kulantu<br />

Aplexa sp.; at(1)<br />

Aploleia multiflora; tz'emeni`<br />

Ara macao; mo`och(2)<br />

Arachis hypogaea; chenek'<br />

Aralia humilis; ama<br />

Aratinga canicularis; ch'el<br />

Arbutus xalapensis; on<br />

Arceuthobium globosum; ikatz<br />

Ardisia escallonioides; ch'it(3)<br />

Aristida schiedeana; tzoj(1)<br />

Aristolochia maxima; vako<br />

Aristolochia sericea; vako<br />

Armilllaria mellea ; hechev<br />

Arracacia bracteata; ama<br />

Arracacia nelsonii; ama<br />

Arthraxon quartinianus; k'un<br />

Arundinella deppeana; puj(1)<br />

Arundo donax; aj(1)<br />

Asclepias curassavica; pojov<br />

Asparagus setaceus; kil<br />

Asplenium monanthes; tzib<br />

Aster bullatus; markarita, nich<br />

Ateles geoffroyi; max(1)<br />

Atlapetes gutturalis; k'ov<br />

Atlapetes gutturalis ; /Pat Osil/<br />

k'on<br />

Auricularia auricularis; chikin<br />

Auricularia sp.; chikin<br />

Autolyca sp.; ka`(1), kuch(1)<br />

Avena fatua; avena<br />

Avena sativa; avena<br />

Baccharis glutinosa; chilkat<br />

Baccharis glutinosa ; /La<br />

Milpería/; chilkat<br />

Baccharis serraefolia; pox<br />

Baccharis trinervis; arsyal<br />

Baccharis vaccinioides; mes<br />

Bacopa monnieri; bertulaka<br />

Bambusa vulgaris var. vittata;<br />

otot<br />

Bambusa vulgaris var. vulgaris;<br />

otot<br />

Barisia moreleti; chan(2)<br />

Barleria micans; ixtol, tzuk<br />

Bassiliscus vittatus; t'er, telex<br />

Bauhinia divaricata; voy(1)<br />

1


Bauhinia pauletia; voy(1)<br />

Bauhinia ungulata; voy(1)<br />

Begonia biserrata; val<br />

Begonia fischeri var. tovarensis;<br />

val<br />

Begonia oaxacana; val<br />

Beilschmiedia riparia; tzitz(2)<br />

Berula erecta; kulantu, nich<br />

Beta vulgaris; metabel<br />

Beta vulgaris var. cicla; 'aselka<br />

Bidens aurea; matas<br />

Bidens bicolor; k'on, matas<br />

Bidens humilis; matas<br />

Bidens ostruthioides; ch'oliv,<br />

k'on, matas<br />

Bidens pilosa; matas, matz'ul<br />

Bidens triplinervia; matas<br />

Billbergia pallidiflora; ech'(2)<br />

Bixa orellana; vo`ox<br />

Blechum brownei; k'as<br />

Blepharodon mucronatum; pojov<br />

Boa constrictor; bolera<br />

Bocconia arborea; ama, kamusa<br />

Bocconia frutescens; ama,<br />

kamusa<br />

Boerhaavia diffusa; nex(2)<br />

Boerhaavia erecta; nex(2)<br />

Boldoa purpurascens; bertulaka<br />

Boletus affinis; sekub<br />

Boletus sp.; sekub<br />

Bomarea acutifolia; at(1)<br />

Bomarea hirtella; at(1)<br />

Bombus formosus; von<br />

Bombus sp.; von<br />

Borago officinalis; boraja<br />

Borreria laevis; alavena, pem(2)<br />

Bothrops atrox; navuyaka<br />

Bougainvillea buttiana; kil<br />

Bougainvillea glabra; kil<br />

Bourreria huanita; ik'(2)<br />

Bouteloua media; tzoj(1)<br />

Bouvardia longiflora; kampana<br />

Brachiaria reptans; tzun(2)<br />

Brachygastra sp.; kitara, varach<br />

Brahea dulcis; xan(1)<br />

Brahea nitida; xan(1)<br />

Brassica campestris; napux<br />

Brassica juncea; mustisya<br />

Brassica nigra; mustisya<br />

Brassica oleracea var. acephala;<br />

itaj<br />

Brassica oleracea var. botrytis;<br />

koliflor<br />

Brassica oleracea var. capitata;<br />

itaj<br />

Brassica oleracea var.<br />

gongyloides; kolinabo<br />

Brassica rapa; napux<br />

Brickellia scoparia; tzutz<br />

Bromelia hemisphaerica; paxak'<br />

Bromelia pinguin; paxak'<br />

Bromelia plumieri; paxak'<br />

Bubo virginianus; ichin<br />

Bucida macrostachya; kachu<br />

Buddleia americana; tzel(5)<br />

Buddleia crotonoides; tzel(5)<br />

Buddleia crotonoides ssp.<br />

amplexicaulis; tzel(5)<br />

Buddleia nitida; tzel(5)<br />

Buddleia skutchii; tzel(5)<br />

Buettneria aculeata; makom<br />

Bufo valliceps; amuch, me`(2),<br />

Bumelia obtusifolia var.<br />

buxifolia; isim<br />

Bunchosia montana; te`(1)<br />

Bursera bipinnata; pom(2)<br />

Bursera excelsa; pom(2)<br />

Bursera steyermarkii; pom(2)<br />

Buteo nitidus; xik(1)<br />

Byrsonima crassifolia; nantzi`<br />

Caesalpinia exostemma; nich<br />

Caesalpinia pulcherrima; nich<br />

Calathea soconuscum; ch'uch'(1)<br />

Calcophyllum candidissimum;<br />

kanela<br />

Calea urticifolia; ch'a(1)<br />

Calliandra confusa; ch'ich'<br />

Calliandra grandiflora; ch'ich'<br />

Calliandra houstoniana; ch'ich'<br />

Calliandra portoricensis; xaxib<br />

Calliandra tetragona; xaxib<br />

Calochortus ghiesbreghtii ; tu(1)<br />

Calocitta formosa; alperes<br />

Calonyction aculeatum; puyu`<br />

Calopogonium caeruleum ;<br />

chenek'<br />

Calvatia sp.; chol, putz<br />

Calyptocarpus wendlandii; jol(2)<br />

Calyptranthes chiapensis; bak<br />

Campelia zanonia; tz'emeni`<br />

Campyloneurum angustifolium;<br />

tzib<br />

Campyloneurum xalapense; tzib<br />

Campylorhynchus zonatus;<br />

chinkataranka<br />

Canavalia glabra; pek', te`(1)<br />

Canavalia hirsutissima; chenek',<br />

ok'(1), pek'<br />

Canavalia villosa; pek'<br />

Canis latrans; ok'(2)<br />

Canna edulis; ch'uch'(1)<br />

Cannabis sativa; marivana<br />

Cantharellus sp.; mana<br />

Caprimulgus ridgwayi; chuk<br />

Caprimulgus vociferus;<br />

kurkuvich'<br />

Capsicum annuum; chiliancho,<br />

ich<br />

Capsicum annuum var.<br />

aviculare; ich<br />

Capsicum pubescens; ich<br />

Cardamine flaccida; nich<br />

Carex polystachya; krus<br />

Carica cauliflora; papaya<br />

Carica papaya; papaya<br />

Carpus caroliniana; tz'utuj<br />

Casearia commersoniana; kajve<br />

Casimiroa edulis; ojov<br />

Cassidix mexicanus; bak<br />

Castilleja arvensis; ak'(2)<br />

Castilleja integrifolia; yal(2)<br />

Cathartes aura; tararan, xulem<br />

Catoferia chiapensis; yox(1)<br />

Cavendishia crassifolia; konkon<br />

Cayaponia attenuata; xavon<br />

Cayaponia racemosa; xavon<br />

Ceanothus coeruleus; pomos<br />

Cecropia peltata; k'orok'<br />

Cedrela oaxacensis; ch'u<br />

Cedrela odorata; mojan<br />

Ceiba pentandra; inop<br />

Celtis iguanea; ch'ix<br />

Cenchrus brownii; mosote<br />

Cenchrus pilosus; mosote<br />

Centaurea cyanus; pinsel<br />

Centropogon grandidentatus;<br />

primon<br />

Centrosema plumieri; ok'(1)<br />

Centrosema pubescens; chenek',<br />

ok'(1)<br />

Centurus aurifrons; baj(1),<br />

tunsarek<br />

Cephalocereus maxonii; oy(2)<br />

Cerrophidion <strong>tzotzil</strong>orum; pech’<br />

Ceryle alcyon; ti`(1), tzak<br />

Cestrum aurantiacum; tu(1)<br />

Cestrum guatemalense; tu(1)<br />

Chamaecrista desvauxii; pox<br />

Chamaecrista nictitans ssp.<br />

disadena var. pilosa; olnob<br />

Chamaedorea concolor; ch'ib<br />

Chamaedorea ernesti-augustii;<br />

ch'ib<br />

Chamaedorea nubium; ch'ib<br />

Chamaesyce densiflora; pojov<br />

Chamaesyce hirta; pojov<br />

Chamaesyce hypericifolia; pojov<br />

Chamaesyce hyssopifolia; pojov,<br />

pox<br />

Chamomilla recutita;<br />

mantzanilya<br />

741


Charadrius vociferus; me`(2)<br />

Cheilanthes farinosa; tzib<br />

Cheilanthes hirsuta; tzib<br />

Cheilanthes lendigera; tzib<br />

Cheiloplecton rigidum; tzib<br />

Chenopodium ambrosioides;<br />

koko`on<br />

Chenopodium murale; ch'u<br />

Chenopodium nuttalliae; ch'u<br />

Chiranthodendron<br />

pentadactylon; k'am<br />

Chloris virgata; kakaxon, potz<br />

Chlorophora tinctoria; mora<br />

Chordeiles minor; jav(2)<br />

Chromolaena collina; ch'a(5)<br />

Chromolaena odorata; krus<br />

Chrysanthemum coronarium;<br />

krisantema<br />

Chrysophyllum caimito; ch'it(3)<br />

Chrysophyllum mexicanum;<br />

ch'it(3)<br />

Chusquea foliosa; ne<br />

Chusquea liebmanni; ne<br />

Cicer arietinum; chenek'<br />

Cinnamomum zeylanicum;<br />

kanelo(1)<br />

Cirsium horridulum; ch'ix<br />

Cirsium mexicanum; ch'ix<br />

Cirsium nigriceps; ch'ix<br />

Cirsium subcoriaceum; ch'ix<br />

Cissampelos pareira; kururin<br />

Cissus cacuminis; tz'usub, ve`(1)<br />

Cissus sicyoides; ve`(1)<br />

Citrullus vulgaris; xantiya<br />

Citrus aurantifolia; elamonix<br />

Citrus aurantium; alaxax<br />

Citrus limetta; lima(1)<br />

Citrus limonia; lima(1),limon<br />

Citrus medica; sila<br />

Citrus reticulata; mantarina<br />

Citrus sinensis; naranja<br />

Clavaria sp.; xul<br />

Clematis dioica; ich<br />

Clematis grossa; ich<br />

Cleome magnifica; pa`(2)<br />

Clethra mexicana; bak<br />

Cleyera theaeoides; k'ox(2)<br />

Clitocybe clavipes; at(1)<br />

Clitoria polystachya; chenek'<br />

Clusia rosea; memela<br />

Cnemidophorus sp.; pat<br />

Cnidoscolus aconitifolius; chaya,<br />

la(2)<br />

Cnidoscolus multilobus; la(2)<br />

Cnidoscolus tubulosus; la(2)<br />

Coaxana purpurea; ama<br />

Cobaea scandens; kampana<br />

Coccoloba barbadensis; karnero<br />

Coccoloba diversifolia; karnero<br />

Coccoloba liebmanii; karnero<br />

Coccoloba mayana; karnero<br />

Coccyzus americanus; ma`(1),<br />

ora<br />

Coccyzus minor; ma`(1), ora<br />

Cochlospermum vitifolium;<br />

putzkuy<br />

Cocos nucifera; koko<br />

Coendu mexicanus; uch(1)<br />

Coffea arabica; kajve<br />

Coleoptera: Hydrophilidae; ch'ul<br />

Colinus virginianus; chintuli`,<br />

vaskis<br />

Collybia dryophila; balon<br />

Collybia sp.; bil,<br />

Cologania broussonettii; ak’(1),<br />

chechev<br />

Cologania glabrior; chenek'<br />

Columba fasciata; ch'achak,<br />

k'ux(3)<br />

Columbigallina passerina;<br />

pulivok<br />

Columbigallina passerina ;<br />

/Naben Chauk/ soltaro<br />

Columbigallina passerina ; /Pat<br />

Osil/ toltora<br />

Comarostaphylos arbutoides; on<br />

Comarostaphylos discolor; on<br />

Combretum fruticosum; te`(1)<br />

Commelina alpestris; tz'emeni`<br />

Commelina coelestis; tz'emeni`<br />

Commelina diffusa; tz'emeni`<br />

Commelina erecta; mis, tz'emeni`<br />

Comocladia guatemalensis;<br />

kachimpa<br />

Conepatus mesileucus; sak<br />

Conium maculatum; enkaje<br />

Conocybe sp.; at(1)<br />

Conopholis americana; ajan<br />

Contopus pertinax; p'okoyo`,<br />

totz(1), ulixpipi`<br />

Conyza chilensis; chikaryo<br />

Coprinus comatus; at(1)<br />

Coragyps atratus; xulem<br />

Corchorus siliquosis; sat<br />

Cordia alliodora; be<br />

Cordia dentata; nankipu<br />

Cordia dodecandra; nankipu<br />

Cordia foliosa; ve`(1)<br />

Cordia spinescens; k'as, ve`(1)<br />

Coreopsis mutica var.<br />

microcephela; k'on<br />

Coriandrum sativum; kulantu<br />

Coriaria thymifolia; lo`(1)<br />

Cornus excelsa; isbon<br />

Corvus corax; joj(1)<br />

Cosmos bipinnatus; kampray<br />

Costus sanguineus; vojton<br />

Cranichis trilobata; tz'emeni`<br />

Crassopetalum parvifolium; pox<br />

Crataegus pubescens; ch'ix,<br />

k'at'ix<br />

Craterellus cornucopoides; at(1),<br />

pila<br />

Crepidotus sp.; kusum<br />

Crescentia alata; tzima`<br />

Crescentia cujete; boch<br />

Crinum amabile; nich<br />

Crocodilus americanus; lagarto<br />

Crocosmia x crocosmiiflora;<br />

bukaro<br />

Crotalaria acapulcensis; ch'aben<br />

Crotalaria incana; ch'aben<br />

Crotalaria mucronata; ch'aben<br />

Crotalaria pumila; ch'aben<br />

Crotalaria quercetorum; ch'aben<br />

Crotalaria sagittalis; pox<br />

Crotalus durissus; chon(2)<br />

Crotalus sp.; chon(2)<br />

Croton ciliatoglandulifer; nap'<br />

Croton draco; bot(2)<br />

Crotophaga sulcirostris; ti`(1)<br />

Crotophaga sulcirostris ; /Naben<br />

Chauk/ tz'ok<br />

Crusea calocephala; pem(2)<br />

Crusea diversifolia; tzitz(2)<br />

Crusea parviflora; pem(2)<br />

Crypturellus cinnamomeus; alak',<br />

pertis, uy(1)<br />

Ctenasaua pectinata; inatab<br />

Ctenasauris similis; inatab<br />

Ctenitis equestris; tzib<br />

Cucumis anguria; ch'um<br />

Cucumis melo var. conomon;<br />

melon<br />

Cucumis melo var. reticulatus;<br />

melon<br />

Cucurbita ficifolia; mail<br />

Cucurbita galeottii; ch'ako`<br />

Cucurbita mixta; sak<br />

Cucurbita moschata; ch'um<br />

Cucurbita pepo var. melopepo;<br />

tz'ol(1)<br />

Cuphea aequipetala; noch<br />

Cuphea cyanea; pom(2)<br />

Cuphea pinetorum; pox<br />

Cupressus benthamii var.<br />

lindleyi; nukul<br />

Curatella americana; vux<br />

Cuscuta corymbosa var.<br />

grandifolia; k'on<br />

Cuscuta tinctoria; k'on<br />

742


Cuscuta yucatana; k'on<br />

Cyanocitta stelleri; jex<br />

Cyathus sp.; ten<br />

Cyclanthera bourgeana; ch'um<br />

Cyclanthera langaei; ch'um,<br />

polotz'<br />

Cydista diversifolia; barsin<br />

Cydonia oblonga; nimpronix<br />

Cymbispatha commelinioides;<br />

tz'emeni`<br />

Cymbispatha commelinoides;<br />

tz'emeni`<br />

Cymbopogon citratus; limon<br />

Cynodon dactylon; kakaxon<br />

Cynoglossum amabile; boraja<br />

Cyperus canus; krus<br />

Cyperus flavus; tu(1)<br />

Cyperus hermaphroditicus; isim,<br />

krus, xan(2), xoj,<br />

Cyperus manimae; krus<br />

Cyperus melanostachyus; ve`(1)<br />

Cyperus niger; krus<br />

Cyperus pallens; krus<br />

Cyperus spectabilis; chikin<br />

Cyperus virens; isim, krus<br />

Cypripedium irapeanum; putz<br />

Cyrtomomium remotisporum;<br />

tzib<br />

Cyrtopodium punctatum; at(1)<br />

Cystoperis fragilis; tzib<br />

Dactyloctenium aegyptium;<br />

kakaxon, sak, ti`(2)<br />

Dactylortyx thoracicus; chintuli`,<br />

ub<br />

Dahlia australis var. chiapensis;<br />

ch'oliv<br />

Dahlia coccinea; ama , ch'oliv,<br />

Dahlia imperialis; ch'oliv<br />

Dalbergia glabra; majáva<br />

Daldinia concentrica; t'ot'<br />

Dalea foliolosa; ixtol, tzuk<br />

Dalea leporina; ixtol, tzuk<br />

Dalea lutea var. gigantea; ixtol,<br />

tzuk<br />

Dalea pinnata; dalya<br />

Dalea sericea; ixtol, tzuk<br />

Dalea tomentosa var.<br />

psoraleoides; ixtol, tzuk<br />

Dalea versicolor; ixtol, tzuk<br />

Dalechampia scandens; ak'(1)<br />

Dalembertia triangularis; jol(2)<br />

Dama virginiana; chij(1)<br />

Daphnopis americana; ak'(1)<br />

Dasymutilla sp.; bolom<br />

Dasypus novemcinctus; ib(1),<br />

kapon, mail, tz’am<br />

Datura candida; kampana<br />

Datura stramonium; makom<br />

Daucus carota; enkaje, kulantu<br />

Daucus carota var. sativa;<br />

sanorya<br />

Daucus montanus; kulantu<br />

Davilla nitida; vux<br />

Delonix regia; machita<br />

Dendranthema morifolium;<br />

espayder, krisantema, pompom<br />

Dendrocopus villosus; ti`(3)<br />

Dendropanax arboreus; tempix<br />

Desmanthus virgatus; olnob<br />

Desmodium amplifolium; tan(1)<br />

Desmodium aparines; tan(1)<br />

Desmodium chiapensis; tan(1)<br />

Desmodium maxonii; tan(1)<br />

Desmodium nicaraguense; tan(1)<br />

Desmodium palmeri; chenek'<br />

Desmodium skinneri; tan(1)<br />

Desmodium strobilaceum; tan(1)<br />

Desmodus rotundus; ch'o, pepen,<br />

sotz'<br />

Dianthus barbatus; k'ak'<br />

Dianthus caryophyllus; klavel,<br />

klavelina<br />

Diastatea micrantha; pox<br />

Dichanthelium laxiflorum;<br />

tzun(2)<br />

Dichondra argentea; chikin<br />

Didelphis marsupialis; uch(1)<br />

Didymaea alsinoides; te`(1),<br />

tz'usub<br />

Digiticalia chiapensis; ama,<br />

jok'(2)<br />

Diglossa baritula; tz'ub<br />

Dioscorea convolvulacea; ne<br />

Dioscorea cymosula var. cinerea;<br />

p'uk(2)<br />

Dioscorea floribunda; ne<br />

Dioscorea nelsonii; p'uk(2)<br />

Dioscorea cf. dugesii; p'uk(2)<br />

Diospyros digyna; uch(2)<br />

Diospyros nicaraguensis; ch'it(3)<br />

Dipholis matudae; tzitz(2)<br />

Diphysa floribunda; k'on<br />

Dodonaea viscosa; bak<br />

Donnellsmithia juncea; kulantu<br />

Dorstenia contrajerva;<br />

kontiyerva<br />

Drymarchon corais; chon(2)<br />

Dryopteris nubigena; tzib<br />

Duchesnea indica; makom<br />

Duranta repens; nimpronix<br />

Echeandia macrocarpa; ch'upak'<br />

Echeandia macrophylla var.<br />

longifolia; ch'upak'<br />

Echeandia parviflora; ch'upak'<br />

Echeveria acutifolia; pox<br />

Echeveria bella; pox<br />

Echeveria mucronata; pox<br />

Echeveria sessiliflora; pox<br />

Echinopepon horridus; ch'um<br />

Ehretia latifolia; ik'(2)<br />

Ehretia tinifolia; nampívo<br />

Eichhornea crassipes; ba(2)<br />

Eira barbara; sak<br />

Elaenia flavogaster ; /Pat Osil/<br />

yarux<br />

Elaphoglossum latifolium; tzib<br />

Elaphoglossum paleaceum; tzib<br />

Eleodes sp.; tu(1)<br />

Eleusine indica; kakaxon<br />

Elionurus tripsacoides; tzoj(1)<br />

Elytraria imbricata; pox<br />

Encyclia cochleatum; uch'(2)<br />

Encyclia ochracea; uch'(2)<br />

Encyclia varicosa; uch'(2)<br />

Encyclia ssp.; uch'(2)<br />

Enterolobium cyclocarpum;<br />

pit(2)<br />

Epidendrum arbuscula; uch'(2)<br />

Epidendrum ciliare; uch'(2)<br />

Epidendrum parkinsonianum;<br />

uch'(2)<br />

Epidendrum radicans; tz'emeni`<br />

Epilachna sp.; chon(2)<br />

Epiphyllum crenatum var.<br />

kimnachii; chikin<br />

Equisetum hymale var. affine; tut<br />

Equisetum myriochaetum; ama<br />

Erigeron karwinskianus; pox<br />

Erodium cicutarium; akuxa<br />

Erodium moschatum; akuxa<br />

Eryngium carlinae; keb<br />

Eryngium ghiesbreghtii; keb<br />

Eryngium guatemalense; nich<br />

Eryngium longirameum; keb<br />

Erythrina chiapasana; ukun<br />

Erythrina goldmanii; ukun<br />

Erythrodes secunda; tz'emeni`<br />

Escobedia guatemalensis;<br />

kampana<br />

Eucalyptus camaldulensis;<br />

kampor<br />

Eucalyptus globulus; kampor<br />

Eugenia acapulcensis; ch'it(3)<br />

Eugenia amatenangensis; ch'it(3)<br />

Eugenia carranzae; ch'it(3)<br />

Eugenia caryophyllus; klavo<br />

Eugenia laughlinii; ch'it(3)<br />

Eugenia yunkeri; ch'it(3)<br />

Euphorbia anychioides; pox<br />

Euphorbia dentata; pojov<br />

Euphorbia francoana; pojov<br />

743


Euphorbia graminea; k'as, pojov<br />

Euphorbia heterophylla; pojov<br />

Euphorbia leucocephala;<br />

mukumu<br />

Euphorbia macropus; pojov<br />

Eysenhardtia adenostylis; yox(1)<br />

Falco sparverius; lik(3)<br />

Felis concolor; leon<br />

Felis pardalis; bolom<br />

Felis weidii; bolom<br />

Felis yagouaroundi; bolom<br />

Fernaldia pandurata; chikin<br />

Festuca amplissima; ch'ix<br />

Ficus carica; ik'ux<br />

Ficus cookii; mutut<br />

Ficus cotinifolia; mutut<br />

Ficus elastica; te`(1), uli`<br />

Ficus glabrata; amat<br />

Ficus glaucescens; amat<br />

Fleischmannia pycnocephalum;<br />

ak'ubal<br />

Foeniculum vulgare; inojo<br />

Fomes sp.; pox<br />

Fuchsia microphylla ssp.<br />

quercetorum; ch'u<br />

Fuchsia splendens; ba(2)<br />

Furcraea guatemalensis; chi(1)<br />

Fuschia paniculata; ich'ak<br />

Galactia acapulcensis; chenek'<br />

Galinsoga quadriradiata; uskun<br />

Galium orizabense; nap'<br />

Galium uncinulatum; nap'<br />

Galphimia glauca; konkon<br />

Garrya laurifolia; ik'(2)<br />

Gaudichaudia albida; k'on<br />

Gaultheria odorata; ojov<br />

Gaya minutiflora; chichol<br />

Genipa caruto; maluk<br />

Geococcyx velox; k'ux(3)<br />

Geococcyx velox; /Apas/; k'a`<br />

Geothlypis trichas; ch'ik(2)<br />

Geranium goldmanii; akuxa<br />

Geranium seemannii; akuxa, k’as<br />

Gnaphalium roseum; pox<br />

Gnaphalium viscosum; pox<br />

Godmania aesculifolia; chenek',<br />

kachu<br />

Gomphrena decumbens; bot'<br />

Gongora ssp.; uch'(2)<br />

Gonolobus prasinanthus; lo`(1)<br />

Gonolobus uniflorus; lo`(1)<br />

Gossypium hirsutum; tuxnuk'<br />

Gouania polygama; kakaxon,<br />

te`(1)<br />

Govenia liliacea; kola<br />

Govenia superba; kola<br />

Greiga oaxacana; paxak'<br />

Gronovia scandens; la(2)<br />

Guazuma ulmifolia; akit<br />

Guettarda macrosperma; barsin<br />

Gymnopodium floribundum var.<br />

antigonoides; pomos<br />

Gynerium sagittatum; aj(1)<br />

Gypsophila elegans; nube<br />

Gypsophila paniculata; nube<br />

Gyrocarpus americanus; xin<br />

Gyroporus castaneus; sekub<br />

Habenaria clypeata; tz'emeni`<br />

Haemotoxylon brasiletto; brasil<br />

Hamelia patens; ich'ak<br />

Haplophyton cinereum; pox<br />

Harpalyce formosa var.<br />

goldmanii; chenek'<br />

Hauya elegans; kanela<br />

Helenium scorzoneraefolia;<br />

sakramentu<br />

Helianthemum glomeratum;<br />

tan(1)<br />

Heliconia librata; lo`(1)<br />

Heliconia schiedeana; lo`(1)<br />

Heliocarpus donnell-smithii;<br />

bot(2)<br />

Heliocarpus mexicanus; bot(2)<br />

Heliotropium angiospermum;<br />

`alavena<br />

Heloderma horridum; me`(2)<br />

Helosis mexicana; ajan<br />

Helvella crispa; at(1)<br />

Helvella lacunosa; at(1)<br />

Hemerocallis fulva; asasena<br />

Hemichaena rugosa; pom(2)<br />

Herissantia crispa; chichol<br />

Herpetotheres cachinnans;<br />

vak(2)<br />

Heterogeomys hispidus; ba(1)<br />

Heteropteris beecheyana; ne<br />

Hibiscus rosa-sinensis; kampana<br />

Hieracium abscissum; tzotz(1)<br />

Hieracium stuposum; tzotz(1)<br />

Hippeastrum bifidum; asasena<br />

Hippeastrum solandriflorum;<br />

asasena<br />

Hippeastrum vittatum; asasena,<br />

nich<br />

Hiraea aff. fagifolia; ak'(1)<br />

Holodiscus argenteus; pomos<br />

Houstonia serpyllacea; mail<br />

Hura polyandra; chin(1)<br />

Hybanthus verbenaceus; pox<br />

Hybenaria quinqueseta; tz'emeni`<br />

Hydnum repandum; mana<br />

Hygrophorus sp.; balon, pix<br />

Hyla walkeri; amuch<br />

Hylocereus undatus; chikin<br />

Hylocharis leucotis; tz'un(2)<br />

Hylocichla mustelina; ch'ix<br />

Hymenea courbaril; ch'il(2)<br />

Hymenocallis riparia; asasena<br />

Hyperbaena mexicana; sik'ol<br />

Hypericum uliginosum; tzitz(2)<br />

Hypomyces lactifluorum; chak(3)<br />

Hypomyces lactifluorum /parásito<br />

de Russula sp./; pix<br />

Hypoxis decumbens; ve`(1)<br />

Hyptis mutabilis; pom(2)<br />

Hyptis suaveolens; ixtol, tzuk<br />

Hyptis tomentosa; pom(2)<br />

Hyptis urticoides; pom(2)<br />

Hyptis verticillata; alavena<br />

Iberis simplex; kopita<br />

Icterus chrysater; tuch'ich'<br />

Icterus maculi-alatus; tuch'ich'<br />

Iguana iguana; inatab<br />

Indigofera miniata; ch'aben<br />

Indigofera mucronata; ch'aben<br />

Indigofera suffruticosa; ch'aben<br />

Indigofera thibaudiana; ch'aben,<br />

olnob<br />

Inga fagifolia; tz'erel<br />

Inga jinicuil; tz'erel<br />

Inga punctata; tz'erel<br />

Inga vera ssp. spuria; chalon,<br />

chenek'<br />

Inga xalapensis; chalon<br />

Iostephane trilobata; nekeb<br />

Ipomoea alba; puyu`<br />

Ipomoea batata; ak'(1)<br />

Ipomoea hederacea; puyu`<br />

Ipomoea lindenii; puyu`<br />

Ipomoea microsticta; amolyo<br />

Ipomoea pauciflora; sak<br />

Ipomoea pedicillaris; puyu`<br />

Ipomoea purpurea; pik'ok'<br />

Ipomoea seducta; puyu`<br />

Ipomoea signata; pik'ok'<br />

Ipomoea suffulta; puyu`<br />

Ipomoea triloba; bikil<br />

Ipomoea tyrianthina; pik'ok'<br />

Ipomoea sp.; puyu`<br />

Iresine angustifolia; k'as<br />

Iresine celosia; koko`on, k'as<br />

Iresine nigra; k'as<br />

Jacquemontia pentantha; puyu`<br />

Jacquinia macrocarpa; maj(1)<br />

Jaltomata procumbens; chichol<br />

Jasminum mesnyi; sak<br />

Jasminum sambac; sak<br />

Jatropha curcas; sal(2)<br />

Juanulloa mexicana; pochok'<br />

Juglans regia; bek'(1)<br />

Junco phaeonotus; tzitzil, yuk(1)<br />

744


Juncus dichotomus; ik'(2)<br />

Juncus ebracteatus; ik'(2)<br />

Juncus effusus; ik'(2)<br />

Juncus marginatus var. setosus;<br />

ik'(2)<br />

Juncus microcephalus; ik'(2)<br />

Juniperus comitana; ok'(2)<br />

Juniperus gamboana; ok'(2)<br />

Kallstroemia rosei; mexa<br />

Kearnemalvastrum lacteum; pak'<br />

Kniphofia uvaria; asasena<br />

Kohleria elegans; pom(2)<br />

Lactarius volemus; chechev,<br />

mana, tzoj(1), yuy<br />

Lactarius sp.; ana, pix<br />

Lactuca graminifolia; at(1)<br />

Lactuca sativa; lechuka<br />

Lagascea helianthifolia; tzojoj<br />

Lagenaria siceraria; jay(1), pul,<br />

tzu<br />

Lamourouxia viscosa; kampana<br />

Lampyridae; kukay<br />

Lantana achyranthifolia;<br />

alavena, ten<br />

Lantana camara; ch'il(2)<br />

Lantana hispida; ch'il(2)<br />

Lasanthiaca fruticosa; top'ol<br />

Lasiacis divaricata; ik'(3)<br />

Lasiacis hispida; chan(2)<br />

Leandra subseriata; jabnal<br />

Lentinus lepideus; sak, tajchuch<br />

Lepechinia schiedeana; chil(4)<br />

Lepidium virginicum var.<br />

pubescens; pich'(3)<br />

Lepiota sp.; at(1)<br />

Leptotila verreauxi; k'ux(3)<br />

Leucaena collinsii; olnob<br />

Leucaena diversifolia; olnob<br />

Leucaena leucocephala; olnob<br />

Leucanthemum vulgare;<br />

markarita<br />

Leucocarpus perfoliatus; chan(2)<br />

Leucophoyx thula; karsa, tzak<br />

Leucopternis albicollis; xik(1)<br />

Liabum andrieuxi; su<br />

Liabum glabrum var.<br />

hypoleucum; su<br />

Licania arborea; yox(1)<br />

Licania platypus; itzompi,<br />

matz'(2)<br />

Licaria peckii; tzitz(2)<br />

Ligustrum lucidum; treno<br />

Lilium candidum; asasena<br />

Linum mexicanum; tzutz<br />

Linum nelsonii; zitz(2)<br />

Linum shiedeanum; tzitz(2)<br />

Lippia cardiostegia; sak<br />

Lippia chiapasensis; sak<br />

Lippia myriocephala; sak<br />

Lippia nodiflora; alavena<br />

Lippia stoechadifolia; alavena<br />

Lippia substrigosa; sak<br />

Lisianthus nigrescens var.<br />

chiapensis; natz'<br />

Litsea glaucescens; tzis<br />

Llavea cordifolia; tzib<br />

Lobelia laxiflora; primon<br />

Loesilia mexicana; pox<br />

Lonchocarpus minimiflorus; tzo`<br />

Lonchocarpus rugosa; tzo`<br />

Lonicera pilosa; kampana<br />

Lopezia langmanniae; k'as, k'un<br />

Lophosoria quadripinnata; tzib<br />

Lophospermum turneri; ventex<br />

Loxocemus sp.; savanero<br />

Ludwigia octovalvis; kampana<br />

Ludwigia peruviana; kampana<br />

Luehea candida; uxnuk'<br />

Luffa cylindrica; jux<br />

Lupinus elegans; chenek'<br />

Lycaste cruenta; uch'(2)<br />

Lycaste ssp.; uch'(2)<br />

Lycianthes ciliolata; ich<br />

Lycianthes lenta; chichol<br />

Lycianthes quichensis; chichol<br />

Lycogala epidendrum; sat<br />

Lycoperdon sp.; chol, o`on , putz<br />

Lycopersicum esculentum var.<br />

cerasiforme; chichol<br />

Lycopersicum esculentum var.<br />

commune; chichol<br />

Lycopodium clavatum; xan(2)<br />

Lycopodium taxifolium; ne,<br />

xan(2)<br />

Lycopodium thyoides; xan(2)<br />

Lycopodium turkheimii; xan(2))<br />

Lygodium venustum; tzib<br />

Lysiloma acapulcensis; suk(2)<br />

Lysiloma auritum; suk(2)<br />

Lysiloma divaricatum; suk(2)<br />

Lysinoe ghiesbreghti; ton(1)<br />

Lythrum lanceolatum; kwenta,<br />

tzutz<br />

Machaerium biovulatum; katu`<br />

Machaerium chiapense; katu`,<br />

`lnob<br />

Machaerium cobanense; katu`<br />

Machaerium riparium; katu`<br />

Macroptilium atropurpureum;<br />

ok'(1)<br />

Mahonia berriozabalensis; k'on<br />

Mahonia volcania; k'on<br />

Malaxis fastigata; jutuju<br />

Malpighia mexicana; paxamum<br />

Malus pumila; kaxlan, mantzana<br />

Malva nicaeensis; pak'<br />

Malva parviflora; pak'<br />

Mammillaria eriacantha; chikin<br />

Mandevilla subsagittata;<br />

ch'uxuv, pojov<br />

Mandevilla tubiflora; ch'uxuv,<br />

pojov<br />

Mangifera indica; manko<br />

Manihot esculenta; tz'in(2)<br />

Manilkara achras; @nankeo<br />

Maranta arundinacea; ch'uch'(1)<br />

Marasmius sp.; chechev, k'abix,<br />

kusum, kusum<br />

Marattia weimanniifolia; tzib<br />

Martynia annua; pox<br />

Mastichodendron capiri var.<br />

tempisque; jovos(1)<br />

Matelea aspera; mikulax<br />

Matelea prosthecidiscus; xin<br />

Matelea sp.; pojov<br />

Matthiola incana; aleli, tz'i`(1)<br />

Mazama americana; jul(2)<br />

Medicago polymorpha; pitzak'<br />

Medicago sativa; alpajo<br />

Megarhyncus pitangua; ch'ituri`<br />

Meiracyllium trinasutum; uch'(2)<br />

Melampodium divaricatum; pilix<br />

Melampodium montanum; k'on,<br />

vach', xin<br />

Melampodium perfoliatum; k'on<br />

Melanerpes formicivorus; baj(1),<br />

tunsarek<br />

Melanerpes formicivorus ; /Apas,<br />

Pat Osil/ reketo<br />

Melanotis caerulescens; k'ub(2)<br />

Melanotis caerulescens ; /Apas,<br />

Naben Chauk/, sak<br />

Melanotis caerulescens ; /Jok'<br />

Ch'enom, Muk'ta Jok'/ lo`(1)<br />

Melia azedarach; paraiso<br />

Melilotus alba; ch'aben<br />

Melilotus indica; ch'aben, pitzak'<br />

Melipona sp.; pom(2)<br />

Melochia tomentosa; sat<br />

Melothria pendula; xantiya<br />

Mentha citrata; arvajaka, avena<br />

Mentha pulegium; alavena<br />

Mentzelia aspera; nap'<br />

Mephitis macroura; poyoy<br />

Merremia aegyptia; puyu`<br />

Merremia umbellata; puyu`<br />

Miconia guatemalensis; jabnal<br />

Miconia mexicana; jabnal<br />

Miconia oligotricha; jabnal<br />

Micropleura renifolia; kerem<br />

Mimosa albida; lotz'<br />

745


Mimosa invisa; leb<br />

Mimosa pigra; axib<br />

Mimulus glabratus; alavena, nich<br />

Momotus mexicanus ; /Naben<br />

Chauk, Apas/ tum(2)<br />

Momotus momota; kul(2), ru,<br />

tum(2)<br />

Monnina xalapensis; pitz'otz'<br />

Monstera acuminata; noch'<br />

Monstera deliciosa; at(1)<br />

Monstera siltepecana; noch'<br />

Montanoa hexagona; ton(1)<br />

Moringa oleifera; jasinto<br />

Morpho sp.; pepen<br />

Morus celtidifolia; saya<br />

Mucuna pruriens var. utilis;<br />

kajve<br />

Muhlenbergia stricta; ch'ix<br />

Muhlenbergia breviluga; ch'ix<br />

Muhlenbergia emersleyi; ch'ix<br />

Muhlenbergia macroura; ana(2)<br />

Muhlenbergia robusta; ch'ix<br />

Muhlenbergia spiciformis; tzoj(1)<br />

Muhlenbergia tenella; k'un<br />

Muntingia calabura; makulixkuat<br />

Mus musculus; ch'o<br />

Musa acuminata x Musa<br />

balbisiana; lo`(1)<br />

Musa textilis; lo`(1)<br />

Mustela frenata; saben<br />

Myadestes obscurus; oresyon,<br />

tak’in<br />

Mycena sp.; at(1), chechev,<br />

k'abix<br />

Myiarchus tuberculifer; p'okoyo`,<br />

ulixpipi`<br />

Myioborus miniatus; tzoj(1)<br />

Myioborus miniatus ; /Jok'<br />

Ch'enom, Muk'ta Jok'/ katal<br />

Myiozetes similis; ch'ituri`<br />

Myrica cerifera; satin<br />

Myriocarpa heterostachya; lin(1)<br />

Myriocarpa longipes; lin(1)<br />

Myriocarpa yzabalensis; lin(1)<br />

Naematoloma sp.; chechev<br />

Nasua narica; kotom(1)<br />

Nectandra coriacea; tzitz(2)<br />

Nerium oleander; patax<br />

Nicotiana tabacum; moy<br />

Ninia diadenata; chon(2)<br />

Ninia sebae; chon(2)<br />

Nissolia fruticosa; chenek', ep<br />

Nopalea cochenillifera; petok<br />

Notholaena candida; tzib<br />

Notholaena sinuata; tzib<br />

Nothoscordum bivalve; tu(1)<br />

Notiochelidon pileata; jav(2), jep<br />

Nyctidromus albicollis; kavayero<br />

Ocimum americanum; arvajaka,<br />

arveja<br />

Ocimum basilicum; arvajaka<br />

Ocimum micranthum; arveja<br />

Ocotea chiapensis; tzitz(2)<br />

Odontoglossum bictoniense;<br />

uch'(2)<br />

Oecopetalum mexicanum; kakav<br />

Oenothera kunthiana; oresyon,<br />

orkana<br />

Oenothera pubescens; oresyon,<br />

orkana<br />

Oenothera rosea; pox<br />

Olmeca reflexa; bix<br />

Olmediella betschleriana; k'ol(2)<br />

Operculina pinnatifida; pik'ok'<br />

Operculina pteripes; puyu`<br />

Oplismenus burmanni; isim, tzuk<br />

Opuntia ficus-indica; petok<br />

Opuntia pubescens; choris, ch'ix<br />

Opuntia sp.; petok<br />

Oreopanax capitatus; kaj<br />

Oreopanax peltatus; jabnal<br />

Oreopanax xalapensis; jabnal<br />

Oreophasis derbianus; tab(1)<br />

Origanum vulgare; oregano<br />

Ortalis vetula; vokoto<br />

Orthogeomys grandis; ba(1)<br />

Orthosanthus chimborascensis<br />

var. centro-americanus; pech'<br />

Oryza sativa; `; aros<br />

Ostrya virginiana var.<br />

guatemalensis; tz'utuj<br />

Otatea fimbriata; bix<br />

Otus barbarus; tzurukuk<br />

Oxalis albicans; val<br />

Oxalis corniculata; val<br />

Oxalis frutescens ssp.<br />

angustifolia; pox, val<br />

Oxalis galeottii; val<br />

Oxalis latifolia; val<br />

Oxybelis aeneus; chon(2)<br />

Pachychilus indiorum; puy, xuti<br />

Pachyptera hymenaea; axux<br />

Pachyrrhizus erosus; chenek',<br />

jikamo<br />

Pachyrrhizus strigosus; chenek',<br />

jikamo<br />

Pachyrrhizus vernalis; jikamo<br />

Pachythamnus crassirameus;<br />

ch'a(5)<br />

Panicum bulbosum; sakaton<br />

Panicum maximum; sakaton<br />

Panthera onca; bolom<br />

Panus sp.; chikin, kachucha<br />

Papaver somniferume; amapola<br />

Papilionidae; bul(2)<br />

Parathesis chiapensis; k'os(2)<br />

Parietaria debilis; ik<br />

Parmentiera aculeata; chachi`<br />

Parthenium hysterophorus;<br />

kulantu<br />

Parthenocissus quinquefolia;<br />

ve`(1)<br />

Paspalum botterii; akan<br />

Paspalum plicatulum; akan<br />

Passiflora filipes; kranata<br />

Passiflora foetida; kranata<br />

Passiflora ligularis; kranata<br />

Passiflora pavonis; kranata<br />

Passiflora sexiflora; te`(1)<br />

Passiflora subpeltata; kranata<br />

Pavonia schiedeana; talaj<br />

Pectis prostrata; tzitz(2)<br />

Pedilanthus tithymaloides; ama,<br />

piyon<br />

Pelargonium hortium; tzoj(1)<br />

Penelope purpurescens; ik'(2)<br />

Pennisetum purpureum; meno<br />

Peperomia campylotropa;<br />

sentavo<br />

Peperomia deppeana; vix(1)<br />

Peperomia galioides; vix(1)<br />

Peperomia heterodoxa; vix(1)<br />

Peperomia humilis; vix(1)<br />

Peperomia liebmannii; vix(1)<br />

Peperomia quadrifolia; vix(1)<br />

Pepsis sp.; k'ak'<br />

Peromyscus ssp.; sak<br />

Persea americana var.<br />

drymifolia; tzitz(2)<br />

Persea donnell-smithii; oven<br />

Persea scheideana; chin(1)<br />

Perymenium ghiesbreghtii; k'on<br />

Perymenium grande var.<br />

nelsonii; top'ol<br />

Petastoma patelliferum; te`(1)<br />

Peteravenia phoenicolepis;<br />

ak'ubal<br />

Petiveria alliacea; soro<br />

Petrochelidon fulva; jav(2)<br />

Petroselinum crispum; kulantu<br />

Phanerophlebia remotispora;<br />

tzib<br />

Phaseolus coccineus; botil,<br />

chenek'<br />

Phaseolus coccineus ssp.<br />

darwinianus; chenek'<br />

Phaseolus lunatus; chenek'<br />

Phaseolus vulgaris; chenek'<br />

Pheucticus ludovicianus; loro<br />

Philodendron hederaceum; at(1),<br />

noch'<br />

746


Philodendron radiatum; noch'<br />

Philodendron tripartitum; noch'<br />

Philodendron warscewiczii; noch'<br />

Phlebodium aureum; tzib<br />

Phloeoceastes guatemalensis;<br />

kalpintero<br />

Pholiata sp.; chechev, yuy<br />

Phoradendron annulatum; nok'ol<br />

Phoradendron falcatum; nok'ol<br />

Phoradendron nervosum; nok'ol<br />

Phoradendron quadrangulare;<br />

nok'ol<br />

Phoradendron robustissimum;<br />

nok'ol<br />

Phragmites australis; aj(1)<br />

Phyllanthus grandifolius; k'ol(2)<br />

Phyllanthus mcvaughii; pox<br />

Phylloporus sp.; p'ok<br />

Phyllotopsis sp.; kusum<br />

Phymosia rosea; tz'oban<br />

Physa berendti; at(1)<br />

Physalis ixocarpa; chichol<br />

Phytolacca icosandra; ob(1)<br />

Phytolacca rugosa; ob(1)<br />

Piaya cayana; z'eja`<br />

Picramnia tetramera; ventex<br />

Pilea microphylla; pim<br />

Pimenta dioica; pimenta<br />

Pinaropappus spathulatus var.<br />

chiapensis; pox<br />

Pinguicula moranensis; pox<br />

Pinus ayacahuite; toj(2)<br />

Pinus michoacana; toj(2)<br />

Pinus montezumae var. rudis;<br />

toj(2)<br />

Pinus oocarpa; toj(2)<br />

Pinus pseudostrobus; toj(2)<br />

Pinus teocote; toj(2)<br />

Piper amalgo; mumun<br />

Piper auritum; mumun<br />

Piper decurrens; mumun<br />

Piper hispidum; mumun<br />

Piper jacquemontium; mumun<br />

Piper marginatum; mumun<br />

Piper nigrum; pimenta<br />

Piper tuberculatum; mumun<br />

Pipilo erythropthalmus; k'ov<br />

Piptochaetium virescens; ne<br />

Piptothrix areolaris; jom(1)<br />

Piqueria pilosa; chichik'uy<br />

Piqueria trinervia; chichik'uy<br />

Piscidia carthagenensis; barsin<br />

Pisonia aculeata; krus<br />

Pisonia macranthocarpa; krus<br />

Pistacia mexicana; chenek',<br />

poj(1)<br />

Pisum sativum; chenek'<br />

Pitangus sulphuratus; ch'ituri`<br />

Pitcairnia breedlovei; ech'(2)<br />

Pitcairnia calderonii; ech'(2)<br />

Pitcairnia heterophylla; ech'(2)<br />

Pithecoctenium crucigerum; at(1)<br />

Pituophis lineaticollis; chon(2)<br />

Plantago australis; ok'(1)<br />

Plantago linearis; chintuli`<br />

Plantago major; ok'(1)<br />

Platanus mexicana; jach'ub<br />

Platymiscium dimorphandrum;<br />

lumpisera<br />

Pleopeltis munchii; tzib<br />

Pleurotus sp.; sak<br />

Pluchea odorata; sitit<br />

Plumeria alba; patax<br />

Plumeria rubra; patax<br />

Pluteus cervinus; chechev<br />

Podilymbus podiceps; tzak<br />

Poeppigia procera; molino<br />

Polioptila albiloris; pich'(2)<br />

Polioptila caerulea; tz'in(1)<br />

Polistes sp.; chak(3), ovixpo(1)<br />

Polyclathra cucumerina; xe<br />

Polygala chiapensis; pox<br />

Polygala costaricensis; pox,<br />

yox(1)<br />

Polygonum portoricense; at(1)<br />

Polygonum punctatum; at(1),<br />

nich<br />

Polypodium adelphum; tzib<br />

Polypodium alfredii; tzib<br />

Polypogon elongatus; akan<br />

Polypogon semiverticillata;<br />

ve`(1)<br />

Polypogon viridis; akan<br />

Polyporus pergamenus; kusum<br />

Polyporus versicolor; kusum<br />

Polyporus sp.; kusum<br />

Polystichum distans; tzib<br />

Popilius sp.; chon(2)<br />

Portulaca oleracea; bertulaka<br />

Potentilla staminea; k'on<br />

Potos flavus; uy(1)<br />

Pouteria campechiana; no`chi`<br />

Pouteria mammosa; ja`as<br />

Prionosciadium nelsonii; ama<br />

Priva aspera; pom(2)<br />

Priva lappulacea; nap'<br />

Procyon lotor; me`(2), napach<br />

Prunus armeniaca; turasnu<br />

Prunus domestica; sirvela<br />

Prunus persica; prixku`, turasnu<br />

Prunus serotina; chix<br />

Psaltriparus minimus; tz'ir<br />

Pseudobombax ellipticum; mail<br />

Pseudomyrmex ferruginea;<br />

chon(2)<br />

Psidium guajava; potov<br />

Psidium guineense; potov<br />

Psilocybe sp.; at(1)<br />

Psilorhinus mexicanus; ik'(2,<br />

ma`(1),<br />

Psittacanthus calyculatus; nok'ol<br />

Psychotria erythrocarpa; pox<br />

Ptilogonys cinereus; p'okoyo`,<br />

tok(1), t'ok(1), ulixpipi`<br />

Punica granatum; kranata<br />

Pyllophacer sp.; kumum<br />

Pyrogocorypha sp.; kochi`<br />

Pyrus communis; pelex<br />

Pyrus pyrifolia; pelex<br />

Quassia amara; te`(1)<br />

Quercus acutifolia; tz'otz'op<br />

Quercus candicans; sap(2)<br />

Quercus castanea; chikin<br />

Quercus crassifolia; batz'i<br />

Quercus crispipilus; chikin<br />

Quercus elliptica; chikin<br />

Quercus laurina; chikin<br />

Quercus oleoides; chikin<br />

Quercus peduncularis; tulan<br />

Quercus polymorpha; tulan<br />

Quercus rugosa; tulan<br />

Quercus segoviensis; tulan<br />

Rana pipiens; me`(2), rana<br />

Randia aculeata; boch, ch'ix<br />

Randia cinerea; boch<br />

Ranunculus petiolaris; k'ojom<br />

Rapanea juergensenii; tilil<br />

Raphanus sativus; alavanux<br />

Rattus rattus; ch'o<br />

Rauvolfia tetraphylla; ojov,<br />

ve`(1)<br />

Rhamnus mucronata; pox<br />

Rheedia edulis; luchamaria<br />

Rhipidocladum bartlettii; chan(2)<br />

Rhipidocladum pittieri; chan(2)<br />

Rhus schiediana; poj(1)<br />

Rhus terebinthifolia; poj(1)<br />

Rhyncelytrum repens; tzoj(1)<br />

Rhynchosia discolor; chenek'<br />

Rhynchosia minima; chenek'<br />

Rhynchosia piramidalis; chenek'<br />

Rhynchospora ciliata; krus<br />

Ricinus communis; ch'upak'<br />

Rivina humilis; unen<br />

Rondeletia sp.; k'as, tut<br />

Rorippa nasturtium-aquaticum;<br />

bero<br />

Rorippa x sterilis; bero<br />

Rosa banksiae; roxa<br />

Rosa chinensis; roxa<br />

747


Rosa multiflora; roxa<br />

Rosa roxburghii; roxa<br />

Rubus adenotrichus; makom<br />

Rubus coriifolius; makom<br />

Rubus eriocarpus; xot<br />

Rubus fagifolius; makom<br />

Rubus humistratus; makom<br />

Rubus irasuensis; makom<br />

Rubus sapidus; makom<br />

Rubus trilobus; nuk'<br />

Ruellia hookeriana; kampana<br />

Ruellia inundata; tentzun<br />

Ruellia nudiflora; kampana<br />

Ruellia parva; k'as<br />

Rumex crispus; ya(1)<br />

Rumex obtusifolius; ya(1)<br />

Russellia sarmentosa; k'as<br />

Russula sp.; bil, chechev, p'ok,<br />

yuy<br />

Ruta graveolens; lula<br />

Sabal mexicana; palma<br />

Sabazia sarmentosa; markarita<br />

Saccharum officinarum; vale`<br />

Sageretia elegans; ox(1)<br />

Salix babylonica; tok'oy<br />

Salix bonplandiana; tok'oy<br />

Salix humboldtiana; tok'oy<br />

Salix taxifolia; tok'oy<br />

Salvia chiapensis; pom(2)<br />

Salvia coccinea; pom(2)<br />

Salvia excelsa; pom(2)<br />

Salvia holwayi; pom(2)<br />

Salvia karwinskii; pom(2)<br />

Salvia lasiantha; latz<br />

Salvia lavanduloides; pox<br />

Salvia mexicana; ch'u<br />

Salvia microphylla; mixto<br />

Salvia misella; alavena, nap'<br />

Salvia polystachya; pom(2)<br />

Salvia purpurea; pom(2)<br />

Salvia reptans; pom(2)<br />

Salvia rubiginosa; pom(2)<br />

Salvia tilliifolia; noch<br />

Salvia urica; pom(2)<br />

Sambucus canadensis; chij(2)<br />

Sambucus mexicana; chij(2)<br />

Sanvitalia procumbens; k'on<br />

Sarcoramphus papa; xulem<br />

Sarcostemma bilobum; ch'i,<br />

pojov<br />

Satureja brownei; yox(1)<br />

Satureja mexicana; ol(2)<br />

Saurauia oreophila; ajo`<br />

Saurauia scabrida; ajo`<br />

Sayornis nigricans; ik'(2)<br />

Scardafella inca; pulivok,<br />

soltaro, toltora<br />

Sceloporus malachiticus; okotz<br />

Schizocarpon attenuatum; xe<br />

Schkuhria pinnata; vo`tus<br />

Schoenocaulon officinale; pech'<br />

Schoepfia vacciniflora; ch'it(3)<br />

Schrankia leptocarpa; leb<br />

Scirpus californicus; oy(2),<br />

puj(1)<br />

Scirpus validus; oy(2), puj(1)<br />

Sciurus deppei; chuch(1))<br />

Scleria bourgeaui; limon<br />

Scleria hirtella; limon<br />

Scleria pterota; limon<br />

Sclerocarpus uniserialis; k'on<br />

Scutellaria dumetorum; alavena<br />

Sechium edule; ch'um<br />

Sedum guatemalense; pim<br />

Sedum praealtum; pim<br />

Selaginella pallescens; xan(2)<br />

Selenicereus grandiflorus; ne<br />

Senecio salignus; chilkat<br />

Senna atomeria; chenek'<br />

Senna cobanensis; yox(1)<br />

Senna hirsuta var. hirta; chenek'<br />

Senna occidentalis; olnob<br />

Senna pallida; chenek', olnob ,<br />

yox(1),<br />

Senna skinneri; olnob, yox(1)<br />

Senna tonduzii; yox(1)<br />

Senna uniflora; chenek'<br />

Serjania psilophylla; te`(1)<br />

Serjania triquetra; tz'usub<br />

Sesamum indicum; jonjolin<br />

Sesbania emerus ; inojo<br />

Setaria geniculata; tzuk<br />

Setaria gracilis; isim<br />

Setariopsis auriculata; tzuk<br />

Setophacer picta; tzoj(1)<br />

Sialia sialis; yox(1)<br />

Sialia sialis ; /Pat Osil/ kere(1)<br />

Sicyos microphyllus; ch'um, xe<br />

Sida acuta; sat<br />

Sida barclayi; sat<br />

Sida rhombifolia; sat<br />

Siegesbeckia jorullensis; nap'<br />

Sigmodon hispidus saturatus;<br />

ch'o<br />

Simsia grandiflora; saju'<br />

Simsia sanguinea; pilix<br />

Sisyrinchium angustissimum;<br />

pech'<br />

Sisyrinchium convolutum; pech'<br />

Sisyrinchium scabrum; nich,<br />

pech'<br />

Sisyrinchium tinctorium; pech'<br />

Sitophilus ordinarius; chon(2)<br />

Sitophilus zeamais; chon(2)<br />

Smallanthus oaxacanus; k'ail<br />

Smilax bona-nox; karos<br />

Smilax domingensis; sik'ol<br />

Smilax jalapensis; karos<br />

Smilax mollis; t'ut'(1)<br />

Smilax subpubescens; t'ut'(1)<br />

Sobralia decora; me`(2)<br />

Solanum aligerum; sat<br />

Solanum americanum; unen<br />

Solanum angustifolium; e(2)<br />

Solanum brachystachys; sat,<br />

tu(1)<br />

Solanum cervantesii; sat<br />

Solanum chrysotrichum; k'ux(3)<br />

Solanum erianthum; moy<br />

Solanum lanceolatum; k'ux(3)<br />

Solanum mammosum; chu`(1)<br />

Solanum morelliforme; isak'<br />

Solanum muricatum; pepino<br />

Solanum nudum; tu(1)<br />

Solanum torvum; k'ux(3)<br />

Solanum tuberosum; isak'<br />

Sonchus asper; chikaryo<br />

Sonchus oleraceus; chikaryo<br />

Sorex sp.; ch'o<br />

Sorghum bicolorr; tukum<br />

Sorghum jalapense; sakaton<br />

Spigelia humboldtiana; sat<br />

Spigelia nicotianaeflora; pox<br />

Spilanthes americana; chak'ak'<br />

Spilanthes ocymifolia; vach'<br />

Spilogale angustifrons; poyoy<br />

Spinus notatus; ch'ik(2), ch'iv(2),<br />

tz'ir<br />

Spiranthes aurantiaca; ok'(1)<br />

Spiranthes cinnabarina; ok'(1)<br />

Spondias mombin; jovos(1),<br />

po`on<br />

Spondias purpurea; po`on<br />

Sporobolus indicus; isim<br />

Spreckelia formosissima; asasena<br />

Stachys coccinea; ten<br />

Stachys radicans; abnal<br />

Stachytarpheta cayennensis;<br />

arvajaka<br />

Stanhopea ssp.; uch'(2)<br />

Stelgidopteryx ruficollis; jav(2)<br />

Stemmadenia eubracteata; choch<br />

Stemmadenia obovata; choch<br />

Stenocereus eichlamii; oy(2)<br />

Stenophysa nitens; pox, puy<br />

Sterculia apetala; kastanya<br />

Stereum hirsutum; kusum<br />

Stereum sp.; kusum<br />

Stevia caracasana; ak'ubal<br />

Stevia connata; ak'ubal, mes<br />

Stevia lucida; ch'a(5), pox<br />

748


Stevia ovata; ak'ubal, ch'a(5)<br />

Stevia polycephala; ch'a(5), pox<br />

Stevia serrata; ak'ubal, ch'a(5)<br />

Stigmaphyllon humboldtianum;<br />

pepen<br />

Stillingia acutifolia; ojov<br />

Stipa ichu; ne<br />

Streptoprocne zonaris; jav(2)<br />

Struthanthus deppeanus; nok'ol<br />

Struthanthus tacanensis; nok'ol<br />

Styrax argentum; ja`as, tzitz(2)<br />

Suillus sp.; sekub, yuy<br />

Swietenia humilis; kovana<br />

Sylvilagus floridanus; t'ul<br />

Symplocos limoncillo; ik'(2),<br />

paxamum<br />

Symplocos vernicosa; ik'(2),<br />

paxamum<br />

Synardisia venosa; k'os(2)<br />

Syngonium neglectum; noch'<br />

Syngonium podophyllum; noch'<br />

Syngonium salvadorense; noch'<br />

Synoeca surinama; kitaron<br />

Syzgium jambos; potov<br />

Tabanus sp.; koch(2)<br />

Tabebuia rosea; ojov<br />

Tagetes elongata; vo`tus<br />

Tagetes erecta; vo`tus<br />

Tagetes filifolia; tzitz(2)<br />

Tagetes lucida; tzitz(2)<br />

Tagetes nelsonii; tzis<br />

Talinum paniculatum; bertulaka<br />

Talinum triangulare; bil<br />

Tamandua tetradactyla; tz'ub<br />

Tamarindus indica; tamarin<br />

Tanecetum parthenium; jaral,<br />

volita<br />

Tangavius aeneus; bak<br />

Tapirus bairdii; tzemen<br />

Taraxacum officinale; putz<br />

Taxodium mucronatum; k'isis<br />

Tayassu tajacu; chitom, juy<br />

Tecoma stans; putz<br />

Tephrosia cinerea; olnob<br />

Ternstroemia lineata ssp.<br />

chalicophila; k'ox(2)<br />

Ternstroemia oocarpa; k'ox(2)<br />

Tetragonia expansa; espinaka<br />

Thalictrum guatemalense; ama,<br />

tuturu<br />

Thelypteris deflexa; tzib<br />

Thelypteris oligocarpa; tzib<br />

Thelypteris resinifera; tzib<br />

Thelypteris rudis; tzib<br />

Theobroma bicolor; kokov<br />

Thevetia ovata; choch<br />

Thevetia plumeraefolia; choch<br />

Thryothorus modestus; k'ak'<br />

Thuidium delicatulum; tzon<br />

Thymus vulgaris; tomyo<br />

Tigridia chiapensis; jol(2),<br />

koy(2)<br />

Tigridia hallbergii; jol(2), koy(2)<br />

Tigridia pavonia; jol(2), koy(2)<br />

Tillandsia butzii; ech'(2)<br />

Tillandsia capitata; ech'(2)<br />

Tillandsia caput-medusae;<br />

ech'(2)<br />

Tillandsia dasyliriifolia; ech'(2)<br />

Tillandsia eizii; ech'(2)<br />

Tillandsia fasciculata; ech'(2)<br />

Tillandsia flabellata; ech'(2)<br />

Tillandsia guatemalensis; ech'(2)<br />

Tillandsia plumosa; ech'(2)<br />

Tillandsia rodrigueziana; ech'(2)<br />

Tillandsia seleriana; ech'(2)<br />

Tillandsia usneoides; tzon<br />

Tillandsia vicentina; ech'(2)<br />

Tillandsia violacea; ech'(2)<br />

Tinantia erecta; tz'emeni`<br />

Tithonia diversifolia; sun<br />

Tithonia longiradiata; sun<br />

Tithonia rotundifolia; sun<br />

Tithonia tubaeformis; sun<br />

Tityra semifasciata; jovos(2)<br />

Toxicodendron radicans; matal<br />

Tradescantia crassifolia;<br />

tz'emeni`<br />

Tradescantia guatemalensis;<br />

tz'emeni`<br />

Tragia nepetifolia; la(2)<br />

Trema micrantha; vax(2)<br />

Tremella sp.; xok(2)<br />

Tricholoma sp.; bil, chechev,<br />

k'abix<br />

Trifolium amabile; pitzak'<br />

Trifolium repens; pitzak'<br />

Trigona sp.; pom(2)<br />

Trimorphodon biscutatus;<br />

chon(2)<br />

Tripogandra angustifolia;<br />

tz'emeni`<br />

Tripogandra disgrega; tz'emeni`<br />

Tripogandra grandiflora;<br />

tz'emeni`<br />

Tripogandra montana; tz'emeni`<br />

Tripsacum laxum; ximo`<br />

Tripsacum manisuroides; ximo`<br />

Triticum aestivum; triko<br />

Triumfetta polyandra; uch'(1)<br />

Triumfetta dumetorum; uch'(1)<br />

Triumfetta grandiflora; uch'(1)<br />

Triumfetta semitriloba; uch'(1)<br />

Triumfetta speciosa; uch'(1)<br />

Trixis inula; chilkat<br />

Troglodytes musculus; k'ak'<br />

Trogon citreolus; k'ak'<br />

Trogon mexicanus; k'ak'<br />

Turdus assimilis; meu`<br />

Turdus grayi; ch'ix<br />

Turdus infuscatus; ch'ix<br />

Turdus rufitorques; ch'ix<br />

Turnera diffusa; pox<br />

Turnera ulmifolia; sat<br />

Tylomys bullaris; ch'o<br />

Typha domingensis; puj(1)<br />

Tyrannus melancholicus; ch'ituri`<br />

Tyrannus verticalis; ch'ituri`,<br />

poj(1)<br />

Tyto alba; xoch'<br />

Ulmus mexicana; tz'utuj<br />

Urera caracasana; la(2)<br />

Urocyon cinereoargenteus; vet<br />

Urtica chamaedryoides; la(2)<br />

Urvillea ulmacea; tz'usub<br />

Ustulina sp.; t'ot'<br />

Vaccinium confertum; ojov<br />

Valeriana densiflora; voy(1)<br />

Valeriana sorbifolia; ama, voy(1)<br />

Valeriana urticaefolia; voy(1)<br />

Verbena carolina; alavena,<br />

pem(2)<br />

Verbena litoralis; pem(2)<br />

Verbesina hypsela; nom<br />

Verbesina perymenioides; nom<br />

Verbesina punctata; nom<br />

Verbesina steyermarkii; nom<br />

Verbesina turbascensis; nom<br />

Vernonia deppeana; sitit<br />

Vernonia leiocarpa; xolom<br />

Vernonia oaxacana; sitit<br />

Vespula sp.; akov, chon(2), k'on,<br />

muy(2)<br />

Viburnum hartwegii; atz'am<br />

Viburnum jucundum; tzotz(1)<br />

Vicia faba; chenek'<br />

Vigna umbelata; chenek'<br />

Vigna unguiculata; chenek'<br />

Vigna vexillata; chenek'<br />

Viguiera dentata; ok(1), pilix<br />

Villadia albiflora; pox<br />

Vinca major; bioleta<br />

Viola nannei; bioleta<br />

Viola odorata; bioleta<br />

Vitis bourgaeana; tz'usub<br />

Vitis tiliifolia; tz'usub<br />

Vitis vinifera; uva<br />

Vriesea breedlovei; ech'(2)<br />

Vriesea werckleana; ech'(2)<br />

Waltheria americana; sat<br />

Wigandia urens; la(2)<br />

749


Wigandia urens var. caracasana;<br />

la(2)<br />

Wilsonia pusilla; ch'ik(2)<br />

Wimmeria pubescens; pinto<br />

Woodwardia spinulosa; tzib<br />

Xanthosoma robustum; pok'ok'<br />

Xanthosoma violacaeum; pi<br />

Xanthoura yncas; jex<br />

Xerocomus subtomentosus; sekub<br />

Ximenia americana; po`on<br />

Xiphocolaptes<br />

promeropirhyncus; tuktuk<br />

Xylaria sp.; isim<br />

Xylocopa sp.; von<br />

Xylosma flexuosum; isim<br />

Xylosma intermedium; ch'it(3),<br />

isim<br />

Xylosma quichense; isim<br />

Yucca elephantipes; kaxlan<br />

Zantedeschia aethiopica;<br />

kartucho<br />

Zanthoxylum culantrillo; ich'ak<br />

Zanthoxylum foliosum; ich'ak<br />

Zea mays; ix<br />

Zenaida asiatica; kulajte`<br />

Zenaidura macroura; kulajte`,<br />

tzuin<br />

Zephyranthes brevipes; nich<br />

Zephyranthes carinata; nich<br />

Zeugites americana var.<br />

mexicanus; k'otox<br />

Zeugites munroana; konejo<br />

Zingiber officinale; xenxerva<br />

Zinnia elegans; nich<br />

Zonotrichia capensis; chinchon<br />

Zopherus sp.; vay<br />

750

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!