Actrice Jacqueline Blom: “Ik ben wat shaky, op dit moment”

Jacqueline Blom (62), de actrice die we kennen van vele tv- en theaterrollen (o.a Loenatik, Oogappels), zit na de fotoshoot achter een kopje thee en eet hongerig uit een zak nootjes. Ze draagt een dieppaarse trui, een glitterbroek met wijde pijpen en witte boots. Een van haar collega’s noemde haar ooit ‘Jeanne d’Arc in prachtige kleren’ en ik begrijp helemaal wat ze daarmee bedoelt. Jacqueline Blom kijkt verbaasd als ik haar aan die uitspraak herinner.

Dat stond in het interview vorig jaar in de Volkskrant, waarin je je kritisch uitlaat over de manier waarop naar actrices wordt gekeken.

“O, ik was zo zenuwachtig voor dat interview. Ik wilde echt een statement maken: mijn beroep is seksistisch. Met de aanstormende generatie komt daar nu langzamerhand verandering in, maar in mijn tijd was een licht hysterische inslag een pre. Hysterische actrices waren de goeie actrices. Als je dat niet was, zat je ‘te veel in je hoofd’. Hoe verzin je het! We werden allemaal in een mal geduwd. Het erge is, we vonden het heel gewoon.”

Denk je dat alleen mooie meiden werden aangenomen op de Toneelschool?

“Natuurlijk. Actrices zijn toch bovengemiddeld mooi? Waren dan al die minder mooie vrouwen niet getalenteerd? Natuurlijk niet. Daar zijn briljante actrices aan verloren gegaan. En nóg wordt op schoonheid geselecteerd. Kijk naar grote internationale filmsterren – ze zijn goed, maar hun schoonheid is een wezenlijk onderdeel van waarom ze goed worden gevonden.”

Het is toch ook prettig om naar mooie vrouwen te kijken?

“Maar niet alleen, toch? Laten we maar eens wennen aan karakterkoppen van vrouwen. Neem dat immens populaire B&B Vol Liefde, daar zit je toch ook niet naar cliché­vrouwen te kijken? In dramaseries en films zien we vooral poppengezichtjes en jonge vrouwen. Daar wordt op geselecteerd. Ik vind het hypocriet dat dat niet wordt benoemd.” Ze duwt de nootjes van zich af. “Als vrouwen ouder worden, dan worden ze afgeschreven, dat is ook zoiets. Dus naast seksisme heb je ook discriminatie op leeftijd.” Ze vertelt dat in Amerika onderzoek is gedaan naar de verdeling mannen- en vrouwenrollen. “Wat bleek: slechts vijf procent van de rollen is bedoeld voor vijfenveertigplusvrouwen. En die vrouwen hebben ook nog eens nauwelijks tekst. Kijk ook eens naar de NPO, in de grote, dure tv-series zitten vaak nog veel meer belangrijke mannen­rollen dan vrouwenrollen. Er valt nog een grote slag te maken. Sinds 2019 maak ik een podcast over dit onderwerp: De bitch en de hoer. Hierin vraag ik me samen met een gast af hoe het patriarchaat in elkaar steekt. Hoe we met de verhalen die we elkaar vertellen, via films, toneelstukken en series, de huidige machtsstructuur in stand houden.”

Was je niet bang dat je door je uitspraken minder geliefd zou zijn?

“Een beetje wel. Het was best een groot interview in de Volkskrant, maar van mijn mannelijke collega’s heb ik bijna geen reactie gehad. Ja, een enkeling zei: ‘Je hebt me aan het denken gezet.’” Vanaf 22 oktober zien we Jacqueline Blom in de ziekenhuisserie De poli. Porgy Franssen speelt de ouderwetse vrouwen­arts en hoofd van de afdeling gynaeco­logie en verloskunde. Hij is wars van moderne fratsen en wil alles houden zoals het al jaren gaat. Zijn dochter Esther, gespeeld door Jelka van Houten, werkt er ook en wil de boel juist flink opschudden en moderniseren. Blom: “De serie gaat vooral over die generatieclash. Het is erg grappig en goed geschreven. Ik speel een old skool arts die al die hippe baartechnieken en bevallingsplannen ook allemaal maar onzin vindt, maar dan toch overspannen raakt.”

Jij wil niet meer alles spelen.

“Ja, ik zeg tegenwoordig vaak nee. Joh, hoe vaak me nog seksistische rollen worden aangeboden! Vaak betekenisloze, oninteressante personages die niks te vertellen hebben en geen enkele ontwikkeling doormaken. Of je moet ‘de vrouw van’ spelen. Daar heb ik ook geen zin meer in.”

In Oogappels speel je de moeder van Fabie die commentaar levert op de jongere generaties.

“Dat vind ik een superleuke serie, met een goede schrijfster en een fijne regisseur.”

Je hebt nooit om werk verlegen gezeten. Heb je altijd van je werk gehouden?

“Ik heb vaak het gevoel gehad dat het me niet bevredigde. Dat ik dacht, jemig, ik kan toch meer dan dit?”

Je vertelt in interviews dat je als kind al in opstand kwam.

“Laatst zag ik een kinderfoto van mezelf die ik al vaak had gezien en waarbij ik altijd had gedacht: wat zie ik er raar uit op die foto. Opeens keek ik nog eens goed en dacht ik: wat een ontzettend leuk en eigenzinnig kind staat daar. Buik naar voren, het rokje zat gek, de kousen waren afgezakt... een meisje dat daar kennelijk totaal niet mee bezig was.”

Vonden jouw ouders je een eigen- zinnig meisje?

“Vast. Ik kom uit een traditioneel gezin. Mijn vader was eerst dominee, later werd hij pastoral counselor, zeg maar psycholoog met God erbij. Mijn moeder werkte wel al toen we jong waren, maar ze heeft dat echt moeten bevechten. Dat mijn vader dat goed vond, was erg knap van hem, vond hij zelf. Maar ze is wel gestopt met haar studie toen ze ging trouwen. Ik las in het dagboek van mijn vader – ze zet een suikerzoete stem op: ‘Thesa – zo heet mijn moeder – stopt met studeren en gaat een nestje bouwen’. Dan denk ik: het kán toch niet dat ze dat alleen maar leuk heeft gevonden? Ze was een intelligente, getalenteerde vrouw! Later is ze de politiek in gegaan. Ze werd fractie­voorzitter van de VVD in Oegstgeest. Toen ze burgemeester wilde worden, zeiden ze: helaas, we hebben al een vrouw. Uiteindelijk is ze ombudsman van Den Haag geworden, een heel goede baan. Ken je het boek De omwenteling of de eeuw van de vrouw, van Suzanna Jansen? Dat gaat over die generatie vrouwen.”

Wat vonden ze van jouw keuze voor de toneelschool?

“Mijn vader zag liever dat ik een vak koos waar ik altijd mijn geld mee zou kunnen verdienen. Een opleiding als Schoevers vond hij wel wat voor mij. Ook vond hij het vanzelfsprekend dat vrouwen hun achternaam moesten opgeven als ze trouwden. Door je naam af te staan werd jouw bezit het zijne... Dus dat is niet onschuldig.” Ze denkt na. “Maar vrouwen waren zich ook niet erg bewust van hun positie. Vrouwen praatten niet met elkaar, nee ze klétsten met elkaar. Mijn moeder zat in een kletsclub zoals ze die zelf noemt. Ik zeg weleens tegen haar: zo moet je niet praten.”

Vindt je moeder je streng?

Ze lacht. “Dat zou best eens kunnen.”

Je hebt twee dochters en een zoon. Je hebt weleens gezegd dat kinderen gedijen bij lichte verwaarlozing.

“Ja, dat vind ik echt. Je moet ze een beetje kunnen laten. Neemt niet weg dat je als moeder altijd en overal ogen en oren moet hebben. Dat je weet wat er gaande is. Ik stelde wel vaak van die prikvragen, zodat ik zeker wist dat het goed ging.”

Hoe was de rolverdeling thuis? Je man, Adriaan Geuze, heeft als landschapsarchitect opdrachten over de hele wereld.

“Adriaan is inderdaad veel op reis, maar toen de kinderen nog thuis woonden, probeerde hij zo veel mogelijk thuis te zijn. Dan ging hij voor drie dagen naar de VS en dan sprong hij weer snel in het vliegtuig naar huis. De hele organisatie kwam wel op mij neer, dat is waar. Ach, pick your battles, dacht ik vaak. Als je op alle slakken zout gaat leggen, wordt het wel erg vervelend. Je moet ook een leuk leven hebben met elkaar. En ik kon moeilijk die kinderen aan hun lot overlaten.”

Hoe vind je het om een zestiger te zijn?

“Ik vind dat het leven wel heel snel gaat. Maar het is onvermijdelijk, zo nuchter ben ik ook wel. Ik zorg wel dat ik fit blijf, ik doe yoga en pilates.” Ze is even stil. Dan vertelt ze dat ze afgelopen zomer ziek was. “Voor de tweede keer borstkanker – twintig jaar geleden heb ik het ook gehad. Maar nu een andere vorm en in de andere borst. Het werd bij mijn jaarlijkse controle ontdekt, gelukkig nog op tijd. Maar het was weer echt foute boel. Ik ben geopereerd en bestraald. Dat is net allemaal achter de rug. Ik voel nog wel de naweeën en kan opeens heel moe worden. Echt een klap op mijn kop.” Ze kijkt verslagen. “In dezelfde periode ben ik mijn broer verloren, hij had alvleesklierkanker. Ik zit sowieso in een periode dat ik wat shaky ben.”

Je komt vooral aangeslagen over.

“Dat is het woord. Ik heb twee enorme knallen gehad. Ik had ook niet de behoefte om veel mensen te zien. Best vervelend dat mensen alsmaar willen weten wat het behandelplan is. Dan denk ik: je weet helemaal niks van kanker, waarom zou jij het behandelplan moeten kennen? Het heeft ook iets impertinents – het gaat de ander niks aan wat er met mijn lijf gebeurt, hoeveel bestralingen en zo. Of ze vragen: rust je wel genoeg? Waar bemoeien ze zich mee?”

Hoe werd het thuis ontvangen?

“Dat is een van de vervelendste dingen, dat iedereen er zo van schrikt. Voor mezelf is het al heftig en dan kan ik niet zo goed dealen met de emoties van een ander. Toen ik ontdekte dat ik weer borstkanker had, lag mijn broer op sterven. Adriaan en ik hebben er toen voor gekozen het stil te houden, ook voor de kinderen. Het ging om mijn broer. Dat voel ik ook nog steeds, dat zijn dood en het verdriet daarover zo veel groter is.”

Was je goed met je broer?

“Heel goed. Ik mis echt alles aan hem. Hij was niet eens elke dag in mijn leven, maar toen hij weg was, dacht ik: wat laat jij een grote lege plek achter. Dat weet je niet altijd van tevoren. Maar ik wil er niet over praten eigenlijk, omdat het me zo raakt.”

En hoe ga je om met de aanslag op je lijf?

“Dat vond ik heftig. De ene borst die nog mooi was, heeft nu ook een snee en een vlek. Als ik mezelf nu topless op een strand zou zien, zou ik dat uitgebreid willen bestuderen: wat heeft die vrouw allemaal? Maar het went ook weer, merk ik. En ik ga er niks aan doen. Ik vind het wel leuk, zo’n piratenborst.”

Wat doet het met je angst?

“Die duw ik van me af. Met een beetje mazzel heb ik nog vijfentwintig jaar voor de boeg. Daar kun je nog heel veel in doen. Adriaan heeft er wel een enorme dreun van gehad. Hij was een lieve, maar ook wel een beetje strenge verpleegster. Ik mocht niet tillen van hem en ik moest steeds maar rust nemen.”

En je kinderen?

“Die zijn lief. En knuffelig. Verder leven ze ook hun eigen leven, zoals het hoort als je in de twintig bent. Ze vergeten het soms gewoon.” Ze lacht. “Heel gezond, vind ik.

Jacqueline Blom

(Oegstgeest, 1961) speelde bij verschillende theatergezelschappen en werd bekend door haar rollen in de tv-series Loenatik en Oud geld. Ook speelde ze in Penoza, Volgens Jacqueline, Tweede Hans, Anne+ en Oogappels. Ze spreekt zich hardop uit tegen seksisme in de acteurswereld, onder andere in haar podcast De bitch en de hoer en via pointofview.nu. Vanaf 22 oktober is Jacqueline te zien in de komische tv-serie De poli op NPO3 en via NPO Plus. Met haar man Adriaan woont ze in Rotterdam. Ze hebben twee volwassen dochters en een zoon.

Styling: Karin van der Knoop | Haar en make-up: Maaike Beijer | Kleding: Ipekyol (jeans en shirt) , Bershka (laarsjes), Stella Nova (fluwelen jasje), Gant (broek), Sissy-Boy (T-shirt), Zara (schoenen), LaDress (satijnen jasje), Zara (topje).