‫(مقالۀ پژوهشی)‬ ‫مطالعه اثر ضد درد عصاره هیدروالکلی گیاه سگ دندان پشته ای در موش‬ ‫صحرائی به روش آزمون فرمالین‬ ‫اردشیر ارضی‪ ،1‬ابراهیم عازمی‪ ،2‬ندا سیستانی کرم پور‪ ،*3‬امیر فخری بهبهانی‬ ‫چکیده‬ ‫‪-1‬استاد گروه فارماکولوژی‪.‬‬ ‫‪-2‬استادیار گروه فارماکوگنوزی‪.‬‬ ‫‪-3‬استادیار گروه فارماکولوژی‪.‬‬ ‫‪-4‬دانشجوی دکتری حرفه ای داروسازی‪.‬‬ ‫‪1‬و‪-3‬گروه فارماکولوژی‪ ،‬دانشکده داروسازی و‬ ‫مرکز تحقیقات فیزیولوژی‪ ،‬دانشگاه علوم‬ ‫پزشکی جندی شاپور اهواز‪ ،‬اهواز‪ ،‬ایران‪.‬‬ ‫‪-2‬گروه فارماکوگنوزی‪ ،‬دانشکده داروسازی و‬ ‫مرکز تحقیقات فیزیولوژی‪ ،‬دانشگاه علوم‬ ‫پزشکی جندی شاپور اهواز‪ ،‬اهواز‪ ،‬ایران‪.‬‬ ‫‪-4‬دانشجوی دکتری حرفهای داروسازی‪،‬‬ ‫دانشکده‬ ‫داروسازی‬ ‫و‬ ‫مرکز‬ ‫‪4‬‬ ‫تحقیقات‬ ‫فیزیولوژی‪ ،‬دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور‬ ‫اهواز‪ ،‬اهواز‪ ،‬ایران‪.‬‬ ‫*نویسندۀ مسؤول‪:‬‬ ‫زمینه و هدف‪ :‬هدف از این مطالعه مقایسه اثر ضد درد گیاه سگ دندان پشته ای به‬ ‫عنوان یک داروی گیاهی‪ ،‬با مورفین و آسپیرین می باشد‪.‬‬ ‫روش بررسی‪ :‬در این مطالعه از موشهای صحرائی نر و عصاره هیدروالکلی با‬ ‫استفاده از روش خیساندن استفاده شد‪ .‬حیوانات به ‪ 8‬گروه ‪ 6‬تائی تقسیم شدند‪ .‬گروه‬ ‫درمان به ترتیب دوزهای ‪ 888 mg/kg‬و ‪ 688‬و ‪ 088‬و‪ 088‬از عصاره‪ ،‬گروه کنترل‬ ‫منفی نرمال سالین (‪ )5ml/kg‬و گروه های کنترل مثبت به ترتیب مورفین‬ ‫(‪ )0/5mg/kg‬و آسپیرین (‪ )088mg/kg‬و گروه نالوکسان به همراه عصاره‬ ‫‪ 688mg/kg‬عصاره و‪ 08 mg/kg‬نالوکسان از طریق داخل صفاقی دریافت نمودند‪.‬‬ ‫پس از ‪ 08‬دقیقه تمام گروهها مقدار ‪ 58‬میکرولیتر فرمالین ‪ 0/5‬درصد را به صورت‬ ‫زیر جلدی از طریق پنجه پای راست دریافت نموده و رفتار نمایانگر درد آنها ارزیابی‬ ‫شد‪.‬‬ ‫یافتهها‪ :‬نتایج نشان داد که تمام دوزهای عصاره روی فاز دوم درد موثر بوده وبهترین‬ ‫دوز عصاره )‪ )688mg/kg‬اثرش روی فاز دوم درد با آسپرین ومورفین تفاوت معنی‪-‬‬ ‫داری نداشت‪ .‬نالوکسان صرفا توانست موجب کاهش فاز دوم درد شود‪.‬‬ ‫نتیجهگیری‪ :‬میتوان پیشنهاد نمود که یکی از مکانیسمهای اثر ضد درد عصاره در ابطه‬ ‫با رسپتورهای اوپیوئیدی باشد‪.‬‬ ‫ندا سیستانی کرم پور؛ گروه فارماکولوژی‪ ،‬کلید واژگان‪ :‬گیاه سگ دندان پشتهای‪ ،‬مورفین‪ ،‬آسپیرین‪ ،‬نالوکسان‪ ،‬آزمون فرمالین‬ ‫دانشکده داروسازی و مرکز تحقیقات درد‪ ،‬موش صحرائی‪.‬‬ ‫فیزیولوژی‪ ،‬دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور‬ ‫اهواز‪ ،‬اهواز‪ ،‬ایران‪.‬‬ ‫تلفن‪00989163134451 :‬‬ ‫‪Email: n.sistani1386@yahoo.com‬‬ ‫دريافت مقاله‪1316/1/27 :‬‬ ‫دريافت مقالۀ اصاحشده‪1316/3/7 :‬‬ ‫مجلۀ علمي پزشكي جندیشاپور‪ ،‬دورۀ ‪ ،61‬شمارۀ ‪6931 ،2‬‬ ‫اعام قبولي‪1316/3/8 :‬‬ ‫مطالعه اثر ضد درد عصاره هیدروالکلی ‪...‬‬ ‫‪111‬‬ ‫مقدمه‬ ‫درد همواره از عواملی بوده که بشر را به این فکر وا‬ ‫داشته که برای مقابله با آن در پی چاره باشد و جهت‬ ‫دستیابی به یک زندگی عاری از درد و رنج‪ ،‬تاش‬ ‫حیوانات و شرایط نگهداری‬ ‫در این تحقیق ازموشهای صحرائی نر‪ :‬نژاد ویستار‬ ‫در محدوده وزنی ‪ 078-088‬گرم تهیه شده از مرکز‬ ‫نماید(‪ .)0‬غلبه بر درد و درمان قطعی آن از جمله زمینه‪-‬‬ ‫پرورش حیوانات آزمایشگاهی دانشگاه علوم پزشکی‬ ‫های مهم در علوم اعصاب است‪ .‬استفاده از گیاهان‬ ‫داروئی از زمان های قدیم رایج بوده و امروزه نیز کاربرد‬ ‫جندی شاپور استفاده شد‪ .‬حیوانات در شرایط نوری ‪00‬‬ ‫ساعت روشنایی و ‪ 00‬ساعت تاریکی و در دمای ‪00±0‬‬ ‫داروهای گیاهی در کشورهای مختلف جهان به سرعت‬ ‫درجه سانتیگراد و میزان رطوبت ‪ 08‬تا ‪ 58‬درصد‪ ،‬در‬ ‫رو به گسترش است (‪0‬و‪.)0‬‬ ‫قفسهای استاندارد در اطاق حیوانات دانشکده داروسازی‬ ‫سگ دندان پشتهای گیاهی است دائمی با برگ های‬ ‫نگهداری شده و در طول مدت زمان نگهداری به آب لوله‬ ‫خاردار از خانواده چتریان که بومی ایران می باشد و در‬ ‫کشی شهر و غذای فشرده مخصوص حیوان دسترسی‬ ‫مناطق گرمسیری خوزستان‪ ،‬کرمان‪ ،‬هرمزگان‪ ،‬سیستان و‬ ‫کامل داشتند(‪.)8‬‬ ‫بلوچستان‪ ،‬فارس و کرمانشاه یافت می شود(‪.)0‬‬ ‫در بین گیاهان این خانواده‪ ،‬گونههای فراوان داروئی‬ ‫وجود دارند که اغلب آنها مورد شناسائی قرار گرفته و در‬ ‫درمان بیماریها مورد استفاده قرار میگیرند‪ .‬بعضی از آنها‬ ‫مانند جعفری‪ ،‬شوید‪ ،‬کرفس‪ ،‬گشنیز‪ ،‬رازیانه و زیره دارای‬ ‫ریشه‪ ،‬برگ و میوه قابل استفاده در تغذیه میباشند‪ .‬باید‬ ‫یادآور شد که در این خانواده گیاهانی نیز یافت شده که‬ ‫سمی بوده و می توانند کشنده باشند(‪.)5‬‬ ‫جنس ‪ Pycnocycla‬دارای ‪ 8‬گونه گیاه به قرار‬ ‫تهیه عصاره گیاهی‬ ‫ابتدا گیاه سگ دندان پشته ای توسط آسیاب برقی‬ ‫خرد و مقدار ‪ 088‬گرم از پودر گیاه در بشر وارد و به آن‬ ‫اتانول ‪ 78‬درجه اضافه شد به طوری که اتانول تا ‪ 0‬سانتی‬ ‫متر بااتر از سطح گیاه را پوشاند‪ .‬در ظرف با کاغذ‬ ‫آلومونیومی مسدود و به مدت ‪ 70‬ساعت در محل خنک‬ ‫نگهداری شد‪ .‬در طی مدت خیساندن محتویات ظرف‬ ‫روزی ‪ 0‬بار هم زده شد‪ .‬حاصله خیساندن پس از عصاره‬ ‫گیری در ظرفی جمع آوری گشت و تفاله ها با الکل ‪78‬‬ ‫ذیل می باشد که همگی بومی ایران هستند‪:‬‬ ‫درجه شستشو داده شد وپس از عصاره گیری به عصاره‬ ‫‪P.acanthorhipsis‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪P.‬‬ ‫‪flabellifolia,‬‬ ‫‪P.nodiflora,‬‬ ‫‪P.spinosa,‬‬ ‫‪P.aucherana,‬‬ ‫‪P.musiformis,‬‬ ‫‪P.caespitosa,‬‬ ‫‪P.bashagardiana‬‬ ‫گونه ‪ P.spinosa‬در مناطق مرکزی ایران و تهران‬ ‫قبلی اضافه شد‪ .‬عصاره حاصل ابتدا توسط پنبه و سپس‬ ‫میروید و بقیه گونهها بومی مناطق نسبتاً گرمسیری‬ ‫کرمانشاه‪ ،‬خوزستان‪ ،‬فارس‪ ،‬هرمزگان و سیستان و‬ ‫بلوچستان میباشند(‪ .)5‬گونههای این جنس حاوی‬ ‫ترکیبات مختلفی از جمله پاراسیمن‪ ،‬آلفا توجن‪ ،‬کامفن‪،‬‬ ‫توسط کاغذ صافی واتمن صاف و به کمک دستگاه تقطیر‬ ‫در خاء دوار تغلیظ و حاصل تغلیظ در اون با دمای ‪05‬‬ ‫درجه سانتی گراد قرار گرفت و با از دست دان حال به‬ ‫صورت عصاره خشک درآمد‪ .‬محصول خشک شده‬ ‫توزین (‪05/0‬گرم) و درون شیشه تیره رنگ وارد و در‬ ‫جای خشک و خنک نگهداری گشت (‪.)9‬‬ ‫بتاپینن‪ ،‬میرسن‪ ،‬بتافاندرن‪ ،‬گاماترپینن‪ ،‬بتاکاریوفیلن و‬ ‫مخلوطی از کومارین ها میباشند (‪.)7‬‬ ‫مجلۀ علمي پزشكي جندیشاپور‪ ،‬دورۀ ‪ ،61‬شمارۀ ‪6931 ،2‬‬ ‫‪111‬‬ ‫اردشیر ارضي و همکاران‬ ‫روش بررسی‬ ‫و معدل هر بلوک محاسبه شد‪ .‬به عبارتی در این فاز هر‬ ‫در این مطالعه از آزمون فرمالین استفاده شد‪ .‬در این‬ ‫روش حیوان در جایگاه مخصوص که شامل یک چهار‬ ‫پایه آلومونیومی می باشد و روی آن یک صفحه شیشه ای‬ ‫قرار دارد‪ ،‬مستقر میگردد‪ .‬بر روی صفحه شیشهای‬ ‫محفظه مکعبی شکل با ابعاد ‪ 00×00×00‬سانتی متر وجود‬ ‫دارد که حیوان داخل محفظه و روی صفحه شیشه ای‬ ‫قرار میگیرد‪ .‬در فاصله ای از صفحه شیشه ای و سطح‬ ‫افق‪ ،‬آینهای با زاویه ‪ 05‬درجه قرار گرفته که مشاهده‬ ‫موقعیت حرکات پای حیوان را آسان می کند‪ .‬حیوان قبل‬ ‫از آزمایش به مدت ‪ 08‬دقیقه در دستگاه نگهداری شده‬ ‫تا با شرایط موجود خود را تطبیق دهد(‪.)08‬‬ ‫حیوانات به ‪ 8‬گروه ‪ 6‬تائی تقسیم و به صورت زیر‬ ‫تحت تجویز قرار گرفتند‪ :‬گروه های تحت آزمایش به‬ ‫ترتیب دوزهای ‪ 888mg/kg‬و ‪ 688‬و ‪ 088‬و ‪088‬‬ ‫حیوان ‪ 088‬بار مورد ارزیابی قرار گرفت‪.‬‬ ‫روش نمره دهی به این قرار بود که چنانچه حیوان‬ ‫بدون توجه به پای تزریق شده می نشست و یا راه می‬ ‫رفت‪ ،‬نمره صفر دریافت می کرد‪ .‬اگر حیوان سعی می‬ ‫کرد که پای تزریق شده با کف تماس پیدا نکند و حیوان‬ ‫وزن خود را روی پای سالم می انداخت‪ ،‬نمره ‪ 0‬دریافت‬ ‫می نمود‪ .‬چنانچه حیوان پای تزریق شده را کاماً از روی‬ ‫سطح بلند میکرد‪ ،‬نمره ‪ 0‬دریافت مینمود‪ .‬چنانچه‬ ‫حیوان از شدت درد پای خود را تکان می داد و یا گاز‬ ‫می گرفت‪ ،‬نمره ‪ 0‬دریافت می کرد‪.‬‬ ‫روش آماری‬ ‫نتایج بدست آماده از آزمون فرمالینی با استفاد از‬ ‫آنالیز واریانس یک طرفه و تست کمکی توکی بررسی و‬ ‫‪ p<8/85‬معنی دار در نظر گرفته شد‪.‬‬ ‫عصاره‪ ،‬گروه کنترل منفی ‪ 5 ml/kg‬سرم فیزیولوژی و‬ ‫گروه های کنترل مثبت به ترتیب ‪ 0/5mg/kg‬مورفین و‬ ‫‪ 088mg/kg‬آسپیرین و گروه نالوکسان مقدار‬ ‫‪ 688mg/kg‬عصاره به همراه ‪ 08mg/kg‬نالوکسان از‬ ‫طریق داخل صفاقی دریافت نمودند‪ .‬پس از نیم ساعت‬ ‫به کف پنجه پای راست حیوانات هر گروه ‪ 58‬میکرولیتر‬ ‫فرمالین ‪ 0/5‬درصد به صورت زیرجلدی تزریق و شدت‬ ‫درد مورد سنجش قرار گرفت‪ .‬جهت سنجش درد حاد‬ ‫زمان صفر تا ‪ 5‬دقیقه پس از تزریق فرمالین در نظر گرفته‬ ‫شد و جهت سنجش درد مزمن زمان ‪ 05‬تا ‪ 68‬دقیقه پس‬ ‫از تزریق فرمالین انتخاب گردید‪ .‬باید یادآور شد که برای‬ ‫سنجش درد حاد‪ ،‬هر ‪ 05‬ثانیه یکبار حیوان مورد مطالعه‬ ‫قرار گرفته ودر حقیقت هر دقیقه ‪ 0‬بار و در مدت ‪5‬‬ ‫دقیقه ‪ 08‬بار مورد ارزیابی قرار گرفت‪ ،‬که در نهایت‬ ‫نمرات جمع و معدل آن ثبت گردید‪ .‬برای سنجش درد‬ ‫مزمن ‪ 05‬دقیقه مطالعه (از دقیقه ‪ 05‬تا دقیقه ‪ 68‬پس از‬ ‫تزریق فرمالین) به ‪ 9‬بلوک ‪ 5‬دقیقه ای تقسیم و در هر‬ ‫بلوک حیوان هر ‪ 05‬ثانیه یک بار مورد سنجش قرار گرفته‬ ‫یافتهها‬ ‫مقایسه اثر ضد درد دوزههای مختلف عصاره‬ ‫هیدروالکلی سگ دندان پشته ای با گروه دریافت کننده‬ ‫سرم فیزیولوژی‪:‬‬ ‫دوزهای ‪ 888 mg/kg‬و ‪ 688‬عصاره در مقایسه با‬ ‫گروه دریافت کننده سرم فیزیولوژی‪ ،‬پاسخ به درد حاد‬ ‫(دقایق ‪ )8-5‬را به صورت معنی داری (‪ )p<8/85‬کاهش‬ ‫دادند‪ .‬تمام دوزهای عصاره در مقایسه با گروه دریافت‬ ‫کننده سرم فیزیولوژی پاسخ به درد مزمن (دقایق ‪)05-68‬‬ ‫را به صورت معنی داری (‪ )p<8/85‬کاهش دادند‪ ،‬به‬ ‫استثنای دوز ‪ 088 mg/kg‬عصاره که در دقیقه ‪ 68‬مطالعه‬ ‫تفاوت معنیداری با سرم فیزیولوژی نداشت‪ .‬باید یایدآور‬ ‫شد که بین دوزهای ‪ 888 mg/kg‬و ‪ 688‬عصاره در هیچ‬ ‫یک از فازهای ‪ 0‬و ‪ 0‬درد تفاوت معنی داری مشاهده‬ ‫نشد‪ .‬بدین جهت دوز ‪ 688mg/kg‬به عنوان بهترین دوز‬ ‫انتخاب گردید (نمودار ‪.)0‬‬ ‫مجلۀ علمي پزشكي جندیشاپور‪ ،‬دورۀ ‪ ،61‬شمارۀ ‪6931 ،2‬‬ ‫مطالعه اثر ضد درد عصاره هیدروالکلی ‪...‬‬ ‫‪116‬‬ ‫مقایسه اثر ضد درد حاد مؤثرترین دوز عصاره با‬ ‫مقایسه اثر ضد درد مؤثرترین دوز عصاره‬ ‫مؤثرترین دوز عصاره به همراه نالوکسان‪:‬‬ ‫هیدروالکلی سگ دندان پشته ای با گروه های دریافت‬ ‫کننده آسپیرین و مورفین‪:‬‬ ‫اثر ضد درد حاد مؤثرترین دوز عصاره‬ ‫(‪ )688mg/kg‬در مقایسه با مؤثرترین دوز عصاره به‬ ‫اثر ضد درد دوز ‪ 688mg/kg‬عصاره در فاز اول‬ ‫درد (درد حاد) در مقایسه با آسپیرین تفاوت معنی داری‬ ‫همراه نالوکسان( ‪ )0mg/kg‬تفاوت معنی داری نشان نداد‬ ‫نداشت ولی به طور معنی داری (‪ )P<8/85‬کمتر از‬ ‫(نمودار ‪.)0‬‬ ‫مقایسه اثر ضد درد مزمن مؤثرترین دوز عصاره‬ ‫مورفین بود‪ .‬اثر ضد درد دوز ‪ 688mg/kg‬عصاره در فاز‬ ‫با مؤثرترین دوز عصاره به همراه نالوکسان‪:‬‬ ‫دوم درد (درد مزمن) تفاوت معنیداری با آسپیرین و‬ ‫مورفین نداشت (نمودار ‪.)0‬‬ ‫اثر ضد درد مزمن مؤثرترین دوز عصاره‬ ‫(‪ )688mg/kg‬به صورت معنی داری (‪ )P<8/85‬بیشتر‬ ‫از مؤثرترین دوز عصاره به همراه نالوکسان ‪ 0mg/kg‬بود‬ ‫(نمودار ‪.)0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪Extract(200mg/k‬‬ ‫‪g) + Formalin‬‬ ‫‪Extract(400mg/k‬‬ ‫‪g) + Formalin‬‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫‪Extract(600mg/k‬‬ ‫‪g) + Formalin‬‬ ‫‪Extract(800mg/k‬‬ ‫‪g) + Formalin‬‬ ‫*‬ ‫‪2‬‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫)‪Pain score (Mean ± SEM‬‬ ‫‪Saline(5ml/kg) +‬‬ ‫‪Formalin‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪Time‬‬ ‫)‪(min‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪0-5‬‬ ‫نمودار ‪ :1‬مقایسه اثر ضد درد دوزهای مختلف عصاره هیدروالکلی گیاه سگ دندان پشتهای با گروه دریافت کننده سرم فیزیولوژی‪.‬‬ ‫* تفاوت پا گروه دریافت کننده سرم فیزیولوژی معنی دار است (‪ .)P<0000‬تعداد حیوانات هر گروه ‪ 6‬سر می باشد‪.‬‬ ‫مجلۀ علمي پزشكي جندیشاپور‪ ،‬دورۀ ‪ ،61‬شمارۀ ‪6931 ،2‬‬ ‫‪117‬‬ ‫اردشیر ارضي و همکاران‬ ‫‪3‬‬ ‫‪Aspirin(300mg/kg) + Formalin‬‬ ‫‪Extract(600mg/kg) + Formalin‬‬ ‫‪2‬‬ ‫*‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫)‪Pain score (Mean ± SEM‬‬ ‫‪Morphin(2.5mg/kg) + Formalin‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪0-5‬‬ ‫)‪Time(min‬‬ ‫نمودار ‪ :2‬مقایسه اثر ضد درد مؤثرترین دوز عصاره هیدروالکلی گیاه سگ دندان پشته ای با گروه های دریافت کننده آسپیرین و‬ ‫مورفین‪ .‬تعداد حیوانات هر گروه ‪ 6‬سر می باشد‪.‬‬ ‫نمودار ‪ :3‬مقایسه اثر ضد درد حاد مؤثرترین دوز عصاره هیدروالکلی گیاه سگ دندان پشته ای با گروه دریافت کننده مؤثرترین‬ ‫دوز عصاره به همراه نالوکسان‪ .‬تعداد حیوانات هر گروه ‪ 6‬سر می باشد‪.‬‬ ‫مجلۀ علمي پزشكي جندیشاپور‪ ،‬دورۀ ‪ ،61‬شمارۀ ‪6931 ،2‬‬ ‫مطالعه اثر ضد درد عصاره هیدروالکلی ‪...‬‬ ‫‪118‬‬ ‫نمودار ‪ :4‬مقایسه اثر ضد درد مزمن مؤثرترین دوز عصاره هیدروالکلی گیاه سگ دندان پشتهای با مؤثرترین دوز عصاره به همراه‬ ‫نالوکسان‪ .‬تعداد حیوانات هر گروه ‪ 6‬سر می باشد‪.‬‬ ‫* تفاوت با گروه دریافت کنند عصاره به همراه نالوکسان معنی دار است (‪.)P<8/85‬‬ ‫بحث‬ ‫گیاهان داروئی از سالهای بسیار دور در درمان‬ ‫هر دو فاز درد ایجاد شده توسط فرمالین را مهار نمایند‪،‬‬ ‫بیماریها مورد استفاده قرار گرفته اند‪ .‬از آنجائی که گیاهان‬ ‫در حالی که داروهای ضد دردی که از طریق محیطی‬ ‫در مقایسه با داروهای صناعی از عوارض و سمیت بسیار‬ ‫عمل می نمایند‪ ،‬صرفاً قادر به مهار فاز دوم درد می باشند‬ ‫کمتری برخوردارند‪ ،‬لذا در حال حاضر مطالعات فراوانی‬ ‫(‪.)00‬‬ ‫در رابطه با آثار درمانی آنها در سراسر جهان صورت می‬ ‫گیرد (‪.)00‬‬ ‫نتایج متفاوت بدست آمده از مطالعات محققین‬ ‫مختلف در رابطه با اثر ضد درد یک دارو‪ ،‬می تواند در‬ ‫بر این اساس در مطالعه حاضر اثر عصاره‬ ‫رابطه با اختاف روش در ایجاد درد و همچنین تفاوت‬ ‫هیدروالکلی گیاه سگ دندان پشته ای بر درد با استفاده از‬ ‫در روش سنجش میزان درد باشد‪ ،‬فاکتورهای متعدد‬ ‫آزمون فرمالین مورد بررسی قرار گرفت‪.‬‬ ‫دیگری نیز می توانند بر روی نتایج حاصل از مطالعات اثر‬ ‫آزمون فرمالین یکی از روشهای استاندارد در‬ ‫ضد درد داروها مؤثر باشند مانند ناحیه ای از بدن که‬ ‫اندازه گیری پاسخ در برابر محرک های دردزا می باشد که‬ ‫جهت ایجاد درد انتخاب میشود‪ ،‬فواصل بین اعمال‬ ‫در آن تزریق زیرجلدی فرمالین در کف پنجه پای موش‬ ‫محرک دردزا و دمای اولیه ناحیه تحریک شده در آزمونها‬ ‫صحرائی موجب بروز دو فاز جداگانه از درد می شود‪.‬‬ ‫با محرک گرمائی مثل ‪ ،Tail flick‬خلوص داروی‬ ‫فاز اول درد نتیجه تحریک مستقیم گیرنده های درد در‬ ‫صناعی‪ ،‬گونه داروی گیاهی و نژاد حیوان بکار رفته‪.‬‬ ‫پنجه پا بوده‪ ،‬در حالی که فاز دوم درد ناشی از التهاب‬ ‫بر اساس مطالعه انجام شده توسط سدرایی و‬ ‫ایجاد شده در ناحیه تزریق می باشد‪ .‬داروهای ضددردی‬ ‫همکاران(‪،)0880‬‬ ‫الکالوئیدی‪،‬‬ ‫که اثر خود را از طریق ‪ CNS‬اعمال می نمایند‪ ،‬قادرند‬ ‫فاونوئیدی و ساپونینی جدا شده از اندامهای هوایی گیاه‬ ‫از‬ ‫مجلۀ علمي پزشكي جندیشاپور‪ ،‬دورۀ ‪ ،61‬شمارۀ ‪6931 ،2‬‬ ‫میان‬ ‫ترکیبات‬ ‫‪111‬‬ ‫اردشیر ارضي و همکاران‬ ‫سگ دندان خاردار‪ ،‬ترکیبات الکالوییدی بهتر از ترکیبات‬ ‫سفید کوچک معتاد به مورفین موجب کاهش عائم‬ ‫دیگر توانستند از انقباضات ایجاد شده توسط استیل‬ ‫سندروم محرومیت ناشی از نالوکسان می گردد (‪.)08‬‬ ‫کولین و ‪ KCl‬در ایلئوم موش صحرائی پیشگیری نمایند‬ ‫در مقایسه اثر ضد درد دوز ‪ mg/kg 688‬عصاره‬ ‫هیدروالکلی گیاه سگ دندان پشتهای با مورفین‬ ‫(‪.)00‬‬ ‫روغن فرار و عصاره هیدروالکلی گیاه سگ دندان‬ ‫(‪ )0/5mg/kg‬و آسپیرین (‪ 088‬میلی گرم بر کیلوگرم)‬ ‫خاردار توانست از انقباضات عضانی ایجاد شده توسط‬ ‫مشخص شد که بین اثرضد درد عصاره و مورفین در فاز‬ ‫استیل کولین و ‪ Kcl‬روی ایلئوم جدا شده موش صحرایی‬ ‫دوم درد تفاوت معنی داری وجود ندارد‪ ،‬اما در فاز اول‬ ‫جلوگیری کند (‪.)00‬‬ ‫درد‪ ،‬اثر مورفین به طور معنی داری (‪ )P<8/85‬بیشتر از‬ ‫بر اساس مطالعه انجام شده توسط سدرایی و‬ ‫همکاران (‪ ،)0886‬تزریق عصاره هیدروالکلی اندام های‬ ‫عصاره می باشد؛ در حالیکه در رابطه با آسپیرین در تمام‬ ‫طول مطالعه تفاوت معنی داری بین آنها مشاهده نشد‪.‬‬ ‫هوایی گیاه سگ دندان خاردار موجب کاهش تعداد‬ ‫بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه‪ ،‬عصاره‬ ‫ضربان قلب در موش صحرائی شد که این اثر زودگذر‬ ‫هیدروالکلی گیاه سگ دندان پشته ای با دوز ‪688mg/kg‬‬ ‫بود (‪.)05‬‬ ‫قادر به مهار هر دو فاز اول و دوم درد شد‪.‬‬ ‫سدرایی و همکاران (‪ )0888‬گزارش نمودند که‬ ‫با توجه به اثر آنتی اکسیدانی گیاه سگ دندان پشته‬ ‫عصاره هیدروالکلی اندامهای هوائی گیاه سگ دندان‬ ‫ای به دلیل باا بودن محتوای فنلی آن و اثر ضد التهابی‬ ‫خاردار و عصاره هیدروالکلی دانه آن سبب از بین رفتن‬ ‫ترکیبات پلی فنولیک‪ ،‬می توان پیشنهاد نمود که احتمااً‬ ‫انقباضات ایلئوم و رحم موش صحرائی شده که اثر‬ ‫اثر ضد درد این گیاه میتواند در رابطه با خاصیت آنتی‬ ‫عصاره اندام های هوائی در این موارد بیشتر بود (‪.)06‬‬ ‫اکسیدانی آن باشد‪ .‬از طرفی با توجه به اینکه نالوکسان‬ ‫سدرایی و همکاران(‪ )0880‬گزارش نمودن که‬ ‫توانست اثر ضد درد عصاره را در فاز دوم درد کاهش‬ ‫عصاره هیدروالکلی اندام های هوائی سگ دندان خاردار‬ ‫دهد‪ ،‬لذا می توان پیشنهاد نمود که قسمتی از اثر ضد درد‬ ‫موجب شلی عضله مثانه جدا شده موش صحرائی می‬ ‫آن از طریق رسپتورهای اوپیوئیدی اعمال می شود‪ .‬باید‬ ‫گردد (‪.)07‬‬ ‫یادآور شد که دستیابی به مکانیسم یا مکانیسمهای دقیق‬ ‫بررسی انجام شده توسط جوان و همکاران (‪)0087‬‬ ‫ضد درد گیاه سگ دندان پشتهای نیاز به مطالعات بیشتری‬ ‫نشان داد که بذر گیاه سگ دندان خاردار در موشهای‬ ‫با استفاده از روش های سنجش درد مختلف و مدل های‬ ‫حیوانی متنوع دارد‪.‬‬ ‫منابع‬ ‫‪1-Jagerovic N.Cano C, Elguero J. Goya P. Callado I.F. Meana JJ.et al. Long-acting fentanyl analogues:‬‬ ‫‪synthesis and pharmacology of N-(1-phenylpyrazolyl)-N-(1-phenylalky1-4piperidyl) propan. Amides. Bioorg‬‬ ‫‪med chem. 2002: 10(3): 817-27.‬‬ ‫‪2-Biswas A, Ramswamy S, Bapana J. Analgesic effect of Momordica charantia seed extract in mic and rats. J‬‬ ‫‪Ethnopharmacol 1991;31: 115-118.‬‬ ‫;‪3-Cakci I, Ulug H. Antinociceptive effect of some amaryllidaceae plants in mice. J Pharm Pharmacol 1997‬‬ ‫‪49:828-830.‬‬ ‫‪4-Mozaffarian V. A dictionary of Iranian plant names. Tehran: Farhang Moaser; 1995. P. 443-444.‬‬ ‫‪5-Zargari A . Medicinal plants.Tehran university publication.1371;4:474-476.‬‬ ‫‪6-Mozaffarian V.A dictionary of Iranian plant names. Tehran: Farhang Moaser; 1995. P. 443-444.‬‬ ‫‪7-Crawn JL. Provides information a bout "Pycnocycla". TropHort 2009; 36:56.‬‬ ‫مجلۀ علمي پزشكي جندیشاپور‪ ،‬دورۀ ‪ ،61‬شمارۀ ‪6931 ،2‬‬ ... ‫مطالعه اثر ضد درد عصاره هیدروالکلی‬ 111 8-Arzi A, et al. Study of the analgesic effect of Hydro-alcoholic extract of red lentil in rat by formalin test. Research Joornal of pharmacology biological and chemical scinces. 2015; 6(3); 39-46. 9-Arzi A, et al. anntinociceptive effect of hydroalcoholic extract of Iranian green tea in the formalin test in rats. Jundishapur Journal of natural pharmacevtical products. 2013; 1:10-14. 10-Nian Gong, Qian Huang, Yuan Chen, Meng Xu, Shuai Ma and Yong-Xiang Wang. Pain Assessment Using the Rat and Mouse Formalin Tests.Bioprotocol. 2014; 4, 21. 11-Zou Y, chang SK, GU Y, Qian SY. J Agr food chem. 2011; 59(6); 2268-76. 12-Dickenson AH, Besson J. The pharmacology of pain springer; 1998.p.3. 13-zhalehjoo N, Asghari Gh, Rabbani M . The effects of Pycnocyla spinosa on morphine withdrawal syndrome in mice. Isfahan university of medical sciences.1378;12:44-47. 14-Sadraei H, Asghari G, Naddafi A. Relaxant effect of essential oil and hydroalcoholic extract of Pycnocycla spinosa Decne. & exboiss on ileum contractions. Phytother Res 2003; 17(6): 645-649. 15-Sadraei H, Asghari G, Hekmatti AA. Antispasmodic effect of three fractions of hydroalcoholic extract of Pycnocycla spinosa. J Ethnopharmacol. 2003; 86: 187-190. 16-Sadraei H, Asghari Gh. R, Hajhashemi V, Nezami M. evaluation of cardiovascular effect of pycnocycla spinosa decne. Exboiss. Var. spinosa extract in anaesthetized rat. DARU. 2006; 14:11-14. 17-Sadraei H, Asghari G, andeshe. M. Antispasmodic effects of Pycnocycla spinosa seed andaerial part extracts on rat. Ileum and uterus smooth muscle contractions. DARU. 2008; 16:160-163. 18-Sadraei H, Asghari G, Arabzadeha A. Effect of hydroalcoholic extract of Pycnocycla spinosa on rat isolated bladder contration. Iranian Journal of Pharmaceutical. 2004; 4:237-241. 6931 ،2 ‫ شمارۀ‬،61 ‫ دورۀ‬،‫مجلۀ علمي پزشكي جندیشاپور‬ 111 ‫اردشیر ارضي و همکاران‬ Evaluation of Analgesic Effect of the Hydro-alcoholic Extract of Pycnocycla caespitosa in Comparison with Morphine and Aspirin by Formalin Test Ardeshir Arzi1, Ebrahim Azemi 2, Neda Sistani Karampour3*, Amir Fakhri Behbahani 4 1-Professor of Pharmacology. 2-Assistant Professor of Pharmacognosy. 3-Assistant Professor of Pharmacology. 4-PhD Student of Pharmacy. 1,3-Department of Pharmacology, School of Pharmacy and Physiology Research Center, Ahvaz University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran. 2-Department of Pharmacognosy, Faculty of Pharmacy and Physiology Research Center, Ahvaz, University of Medical Sciences, AAhvaz, Iran. 4-Student of Pharmacy, School of Pharmacy and Physiology Research Center, Ahvaz University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran. Abstract Background and Objective: The aim of this study was to evaluate the analgesic effect of the hydro-alcoholic extract of Pycnocycla caespitosa as a herbal medicine in comparison with morphine and aspirin. Subjects and Methods: In this study male waster rats weighing in range of 170-200g were used. The hydro-alcoholic extract prepared by ethanol 70% (V/V) using maceration method. Animals divided into eight groups (n=6). The treatment groups received 200, 400, 600 and 800 mg/Kg extract, negative control group received 5ml/Kg normal saline, positive control groups received morphine (2.5mg/Kg) or aspirin (300mg/Kg) and last group received extract(600mg/Kg) and naloxone (1mg/Kg) intraperitonialy respectively After 30 min all groups received 50 μl formalin 2.5% in right hid paw subcutaneously and analgesia behaviors were scored. Results: Following administration of all doses of the extract produced analgesic effect at all periods of experiment except the first five min in comparison with negative control group. The most effective dose of extract (600mg/kg) and aspirin showed same analgesic effect in first phase of pain and there were no significant differences between extract with morphine and aspirin in phase 2 of pain. Naloxan only reduced the analgesic effect of extract in phase 2 of pain. Conclusion: It can be concluded that extract may produce it’s analgesic effect through opioid receptors. Keywords: Pycnocyclaca caespitosa, Morphine, Aspirin, Pain, Formalin test, Rat. Corresponding author: Neda Sistani Karampour; Department of Pharmacology, School of Pharmacy and Physiology Research Center, Ahvaz University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran. Tel: +989163134451 Email: n.sistani1386@yahoo.com Received: Apr 16, 2017 ►Please cite this paper as: Arzi A, Azemi E, Sistani Karampour N, Fakhri Behbahani A. Evaluation of Analgesic Effect of the Hydro-alcoholic Extract of Pycnocycla caespitosa in Comparison with Morphine and Aspirin by Formalin Test. Jundishapur Sci Med J 2017;16(2):143-151. Revised: May 28, 2017 6931 ،2 ‫ شمارۀ‬،61 ‫ دورۀ‬،‫مجلۀ علمي پزشكي جندیشاپور‬ Accepted: May 29, 2017