Pyrozja

Pyrozja
	; Pyrrosia lancoelata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	paprotkowe
Rząd	paprotkowce
Rodzina	paprotkowate
Rodzaj	pyrozja
	Nazwa systematyczna
	Pyrrosia Mirbel in Lamarck et Mirbel; Hist. Nat. Vég. 3: 471; 5: 91. 1802
	Typ nomenklatoryczny
	P. chinensis Mirbel
Synonimy
	Apalophlebia C. Presl; Drymoglossum C. Presl; Neoniphopsis T. Nakai; Niphobolus Kaulfuss; Oetosis Necker ex Kuntze; Polycampium C. Presl; Saxiglossum Ching.;
	Apalophlebia C. Presl; Drymoglossum C. Presl; Neoniphopsis T. Nakai; Niphobolus Kaulfuss; Oetosis Necker ex Kuntze; Polycampium C. Presl; Saxiglossum Ching.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pyrozja^[5] (Pyrrosia) – rodzaj roślin należący do rodziny paprotkowatych. Zalicza się do niego ok. 60 gatunków występujących głównie w Azji Południowo-Wschodniej. Na północy zasięg rodzaju obejmuje środkowe Chiny i Japonię. Na wschodzie zasięg sięga po wyspę Henderson na Pacyfiku i Nową Zelandię (jeden gatunek). Na zachodzie – w Afryce i na Madagaskarze rośnie 5 gatunków^[4]. Niektóre gatunki (zwłaszcza P. lingua i P. shrareri) stosowane są w ludowej medycynie azjatyckiej jako lecznicze (przy chorobach układu oddechowego i moczowego). Liczne gatunki uprawiane są ze względu na oryginalny pokrój^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Niewielkie lub średnich rozmiarów paprocie epifityczne i epilityczne^[4]. Kłącze rozmaicie wykształcone – bardzo długie lub krótkie, grube lub cienkie, pokryte łuskami. Wzdłuż kłącza wyrastają gęsto lub w luźnych odstępach pojedyncze liście^[6].
Liście: Jednakowe na całej roślinie (niezróżnicowane) lub dimorficzne – ze zmodyfikowanymi liśćmi płodnymi^[4]. Zwykle liście pojedyncze, niepodzielone, rzadko klapowane (oszczepowate), podzielone dłoniasto lub stopowato^[4]. Ogonek liściowy sztywny, osiągający często ponad połowę długości blaszki liściowej. Blaszka ma kształt najczęściej eliptyczny lub zaokrąglony^[6], często jest mięsista^[7], pokryta jest gwieździstymi włoskami^[4]. Centralna wiązka przewodząca jest bardzo wyraźna, boczne są słabo widoczne^[4]^[6]. U niektórych gatunków na górnej powierzchni liści występują hydatody^[6].
Zarodnie: Siedzące lub na szypułkach zebrane są w kupki pozbawione zawijki, tworzące pojedynczy rząd lub kilka rzędów po obu stronach wiązki centralnej liścia. Kupki są okrągłe, ale u niektórych gatunków skupiają się w podługowate lub równowąskie pasma. Zarodniki są eliptyczne, z rozmaicie rzeźbioną powierzchnią^[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj Pyrrosia należy do podrodziny Platycerioideae w obrębie rodziny paprotkowatych (Polypodiaceae). Stanowi w obrębie podrodziny grupę siostrzaną dla rodzaju płaskla Platycerium^[2].

Wykaz gatunków (tylko nazwy zaakceptowane według The Plant List)^[8]^[5]

Pyrrosia abbreviata (Zoll. & Moritzi) Hovenkamp
Pyrrosia adnascens (Sw.) Ching
Pyrrosia africana Ballard
Pyrrosia angustata (Sw.) Ching
Pyrrosia angustissima (Giesenh. ex Diels) Tagawa & K. Iwats.
Pyrrosia assimilis (Baker) Ching
Pyrrosia asterosora (Baker) Hovenkamp
Pyrrosia blepharolepis (C. Chr.) Ching
Pyrrosia bonii (Christ ex Giesenh.) Ching
Pyrrosia boothii (Hook.) Ching
Pyrrosia borneensis (Copel.) K.H. Shing
Pyrrosia brassii (Copel.) Pic. Serm.
Pyrrosia calvata (Baker) Ching
Pyrrosia caudifrons Ching, Boufford & K.H. Shing
Pyrrosia christii (Giesenh.) Ching
Pyrrosia confluens (R. Br.) Ching – pyrozja złączona
Pyrrosia costata Tagawa & K. Iwats.
Pyrrosia dispar (Christ) K.H. Shing
Pyrrosia distichocarpa (Mett.) K.H. Shing
Pyrrosia drakeana (Franch.) Ching
Pyrrosia eberhardtii (Christ) Ching
Pyrrosia eleagnifolia (Bory) Hovenkamp
Pyrrosia fengiana Ching
Pyrrosia flocculosa (D. Don) Ching
Pyrrosia foveolata (Alston) C.V. Morton
Pyrrosia fuohaiensis Ching & K.H. Shing
Pyrrosia gardneri (Mett.) Sledge
Pyrrosia gralla (Giesenh.) Ching
Pyrrosia hastata (Thunb.) Ching
Pyrrosia heterophylla (L.) M.G. Price
Pyrrosia intermedia (Goy) K.H. Shing
Pyrrosia laevis (J. Sm. ex Bedd.) Ching
Pyrrosia lanceolata (L.) Farw.
Pyrrosia liebuschii (Hieron.) Schelpe
Pyrrosia linearifolia (Hook.) Ching
Pyrrosia lingua (Thunb.) Farw. – pyrozja językowata
Pyrrosia longifolia (Burm. f.) C.V. Morton
Pyrrosia macrocarpa (Copel.) K.H. Shing
Pyrrosia madagascariensis (C. Chr.) Schelpe
Pyrrosia mannii (Giesenh.) Ching
Pyrrosia martini (Christ) Ching
Pyrrosia matsudai (Hayata) Tagawa
Pyrrosia mechowii Alston
Pyrrosia micraster (Copel.) Tagawa
Pyrrosia mollis (Kunze) Ching
Pyrrosia novo-guineae (Christ) M.G. Price
Pyrrosia nuda (Giesenh.) Ching
Pyrrosia nummulariifolia (Sw.) Ching
Pyrrosia oblanceolata (C. Chr.) Tardieu
Pyrrosia obovata (Blume) Ching
Pyrrosia pannosa (Mett. ex Kuhn) Ching
Pyrrosia pekinensis (C. Chr.) Ching
Pyrrosia petiolosa (Christ) Ching
Pyrrosia piloselloides (L.) M.G. Price
Pyrrosia polydactyla (Hance) Ching
Pyrrosia porosa (C. Presl) Hovenkamp
Pyrrosia princeps (Mett.) C.V. Morton
Pyrrosia pseudodrakeana K.H. Shing
Pyrrosia rasamalae (Racib.) K.H. Shing
Pyrrosia rhodesiana (C. Chr.) Schelpe
Pyrrosia samarensis (C. Presl) Ching
Pyrrosia scolopendrina Ching
Pyrrosia sheareri (Baker) Ching
Pyrrosia shennongensis K.H. Shing
Pyrrosia similis Ching
Pyrrosia sphaerosticha (Mett.) Ching
Pyrrosia stictica (Kunze) Holttum
Pyrrosia stigmosa (Sw.) Ching
Pyrrosia stolzii (Hieron.) Schelpe
Pyrrosia subfissa (Hayata) Ching
Pyrrosia subfurfuracea (Hook.) Ching
Pyrrosia transmorrisonensi s (Hayata) Ching
Pyrrosia tricholepis (Carr. ex Seemann) Ching

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ ^a ^b The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-02-17].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Youxing Lin, Zhang Xianchun & Peter H. Hovenkamp: Pyrrosia Mirbel in Lamarck & Mirbel. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-02-17].
↑ ^a ^b Elżbieta Zenkteler: Paprocie. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994, s. 111. ISBN 83-09-01604-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Sue Olsen: Encyclopedia of Garden Ferns. Portland: Timber Press, 2007, s. 365-366. ISBN 978-0-88192-819-8.
↑ Patrick J. Brownsey, John C. Smith-Dodsworth: New Zealand Ferns and Allied Plants. Auckland: David Bateman, 2000, s. 66. ISBN 1-86953-003-9.
↑ Pyrrosia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-02-17].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[ppgI-2] The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.

[ing-3] Index Nominum Genericorum. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-02-17].

[china-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Youxing Lin, Zhang Xianchun & Peter H. Hovenkamp: Pyrrosia Mirbel in Lamarck & Mirbel. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-02-17].

[zenkteler-5] Elżbieta Zenkteler: Paprocie. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994, s. 111. ISBN 83-09-01604-2.

[olsen-6] Sue Olsen: Encyclopedia of Garden Ferns. Portland: Timber Press, 2007, s. 365-366. ISBN 978-0-88192-819-8.

[brownsey-7] Patrick J. Brownsey, John C. Smith-Dodsworth: New Zealand Ferns and Allied Plants. Auckland: David Bateman, 2000, s. 66. ISBN 1-86953-003-9.

[tpl-8] Pyrrosia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-02-17].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]