Atlas psów - lista ras: Chart polski

CHART POLSKI

Wzorzec FCI nr: 333

Kraj pochodzenia: Polska
Data publikacji aktualnie obowiązującego oryginalnego wzorca: 01.10.1999
Użytkowość: Pies myśliwski, do polowania nie tylko na zające, lisy, sarny i dropie, ale także na wilki.
Klasyfikacja FCI:
Grupa X Charty
Sekcja 3 Charty krótkowłose.
Nie podlega próbom pracy
Tłumaczenie:
Prof. Gogolewski, Uniwersytet w Lille III we współpracy z prof. R.Triquet i Paniami M.Szmurło i F.Duponcheel-Vandenbussche)

KRÓTKI RYS HISTORYCZNY :
Pierwsze wzmianki o charcie polskim pochodzą z XIII wieku, prawdopodobnie pochodzi on od chartów azjatyckich w typie saluki. Jest niemożliwe, aby rasa ta powstała w wyniku krzyżówek greyhoundów i borzojów, jak uważa rosyjski autor Sabaniejew, bowiem borzoje znane są od czasów panowania cara Iwana Groźnego, czyli od XVI wieku. W literaturze, zwłaszcza łowieckiej często pojawiają się wzmianki o charcie polskim, dużo jest także dokumentacji ikonograficznej. Opisy są bardzo zbliżone do siebie. Niezmienny wygląd charta polskiego w malarstwie dowodzi, że pomimo ewentualnych krzyżówek rasa zachowała swój oryginalny wygląd aż do końca XIX wieku.

WYGLĄD OGÓLNY:
Chart polski jest to pies duży, muskularny, silny, wyraźnie mocniejszy od innych chartów krótkowłosych. Nie powinien być jednak ciężki ani limfatyczny. Wyglądem najbardziej zbliżony jest do charta typu azjatyckiego, który jest jego przodkiem. Mocny kościec, zwarta budowa ciała, wyraźna muskulatura i mocne szczęki świadczą o tym, że pies ten był używany do polowania w trudnych warunkach polskiego klimatu. Wyraziste czy o czujnym, przenikliwym spojrzeniu odgrywają ważną rolę w wyglądzie ogólnym.

WAŻNE PROPORCJE :
Stosunek długości tułowia do wysokości w kłębie wynosi 10,2-10,3 : 10,0

ZACHOWANIE / CHARAKTER :
Chart polski jest pewny siebie, odważny i powściągliwy. W pościgu jest szybki, bardzo zręczny i wytrzymały. W akcji działa szybko i gwałtownie.

GŁOWA :
Mocna, sucha i długa. Stosunek długości głowy do wysokości w kłębie u samców 37-39 : 100, u suk 36 - 38 : 100.
Stosunek długości kufy do długości czaszki 1 : 1, ale kufa może być nieco dłuższa.
Stosunek szerokości głowy na wysokości łuków jarzmowych do długości głowy około 308 : 100.
Pożądany stosunek obwodu kufy przed otworami podoczodołowymi do długości głowy 80 : 100.

OKOLICA CZASZKI:
Czaszka : Część mózgowiowa czaszki powinna być płaska; bruzda czołowa słabo zaznaczona, pożądana głębokość 5 mm. Krawędź czołowa, łuki nadoczne słabo zaznaczone. Linia boczna czaszki powinna płynnie przechodzić w linię boczną kufy.
Stop : Bardzo słabo zaznaczony.

OKOLICA TWARZOWA
Wierzchołek nosa : Czarny lub ciemny; duży; wystający poza wargi.
Kufa : Mocna, zwęża się w kierunku wierzchołka nosa łagodnie tak że nie sprawia wrażenia spiczastej, a nawet - jak na charta - jest mocna. Wierzchołek nosa nieco poniżej linii kufy jest pożądany (profil "romański"). Linie górne kufy i czaszki powinny być nieco rozbieżne.
Wargi : Daleko rozcięte; suche, ale nie przesadnie - w przedniej części kufy mogą tworzyć niewielką fałdę, przykrywającą pigmentowane brzegi wargi dolnej, ale nigdy nie są obwisłe i nie zasłaniają żuchwy.
Szczęki i zęby: Mocne, zgryz nożycowy dopuszczalny cęgowy.
Oczy : Zależnie od maści psa tęczówka ma odcień od ciemnobrązowego do bursztynowego, ale pożądane są oczy ciemne. Oczy są wyraziste, dość duże, ustawione lekko ukośnie, kształtu migdałowego. Wyraz oczu jest charakterystyczny : czujny i przenikliwy.
Uszy : Średniej wielkości, dość wąskie, po wyciągnięciu ku przodowi ich końce z łatwością sięgają wewnętrznego kącika oka. Osadzone na wysokości oczu. Małżowina uszna ma stosunkowo miękką chrząstkę. Uszy sprawiają wrażenie mięsistych.
Dopuszczalny sposób noszenia uszu :
Załamane ku tyłowi, przylegające do szyi
Postawa dachowa
W stanie podniecenia mogą być całkowicie podniesione, albo z końcami lekko załamanymi do przodu

SZYJA:
Długa, mocna, muskularna, o owalnym profilu, łagodnie wzniesiona od linii kłębu. Głowa dość wysoko noszona (w spokoju chart polski nosi głowę nieco niżej niż greyhound).

TUŁÓW :
U swobodnie stojącego charta polskiego wysokość w kłębie powinna być równa wysokości w guzach biodrowych.
Kłąb: Słabo zaznaczony.
Linia górna : prosta w części piersiowej, lekko wysklepiona w części lędźwiowej. U suk część lędźwiowa prawie prosta nie stanowi wady.
Lędźwie : Szerokie i muskularne.
Zad : Łagodnie spadzisty, długi, muskularny i szeroki (szerokość między guzami biodrowymi stanowi 12 - 14% wysokości w kłębie).
Klatka piersiowa : Bardzo pojemna, głęboka Ideałem jest klatka piersiowa sięgająca mostkiem do guza łokciowego); widziana z przodu umiarkowanie szeroka; żebra dobrze wysklepione, zwłaszcza tylne, ale nie beczkowate. Żebra są długie, ustawione ukośnie w stosunku do kręgosłupa. Mostek długi.
Brzuch : Podkasany.

OGON :
Długi, mocny u nasady, w spoczynku nisko noszony, koniec ogona powinien być sierpowato zakręcony ku górze lub tworzyć pierścień. W spoczynku pies może nosić ogon prosto opuszczony, ale nie luźny i wiszący - nazywany "krowim". W ruchu ogon może być wyżej uniesiony, ale nasada ogona nie powinna być noszona powyżej linii lędźwi. Ogon ozdobiony piórem.

KOŃCZYNY

KOŃCZYNY PRZEDNIE:
Długie, suche, dobrze umięśnione, niezbyt szeroko rozstawione, widziane z przodu kończyny powinny być równoległe.
Przedramię : Długie; stosunek odległości od guza łokciowego do ziemi do wysokości w kłębie powinien wynosić około 54 - 100, ale pies nie może sprawiać wrażenia wysokonożnego.
Śródręcze : Ustawione lekko ukośnie w stosunku do ziemi.
Łapy przednie: Owalne, palce zwarte, wysklepione.

KOŃCZYNY TYLNE :
Długie, dobrze umięśnione, dość dobrze ukątowane, lekkoodstawione do tyłu i lekko rozstawione (ale wyraźnie mniej niż u greyhounda). Widziane z tyłu kończyny tylne powinny być równoległe.
Podudzie : Długie.
Staw skokowy : Mocny.
Łapy tylne : Owalne, bardziej wydłużone niż w kończynach przednich, palce zwarte.

CHODY :
Chody powinny być płynne i sprężyste; odpowiednie kątowanie kończyn przednich i tylnych pozwala na długi i swobodny wykrok, zarówno w stępie, jak i w kłusie. Charty wolno oprowadzane mogą poruszać się inochodem, ale po przyspieszeniu powinny wrócić do normalnego kroku. Akcja kończyn tylnych jest bardzo charakterystyczna: w krótkim kłusie kończyny tylne stawiane są w jednej linii (pies "sznuruje"). Wąska akcja tylny kończyn nie jest wadą.

SKÓRA :
Elastyczna, dobrze przylegająca.

SZATA
WŁOS : Włos w dotyku sprężysty, dość twardy, ale nie drutowaty, ani nie jedwabisty. Niejednakowej długości na tułowiu : na kłębie włos dłuższy, na bokach, mostku i kończynach jest najkrótszy, brzuch pokryty delikatnym i rzadkim włosem. Na tylnej stronie ud i na spodniej stronie ogona włos jest dłuższy, ale też twardy. Portki i pióro wyraźne.
UMASZCZENIE : Wszystkie kolory są dopuszczalne. Brzegi powiek i wierzchołek nosa są czarne lub ciemne; jedynie przy maściach rozjaśnionych, jak beżowa lub błękitna, wierzchołek nosa jest odpowiednio beżowy lub błękitny

WIELKOŚĆ :
Pożądana wysokość w kłębie u suk : 68 - 75 cm, u samców 70 - 80 cm. Osobniki większe ponad optymalny wzrost są dopuszczalne pod warunkiem zachowania typowej budowy. Wzrost nieco mniejszy niż wzorcowy nie stanowi wady dyskwalifikującej pod warunkiem, że oprócz tego nie ma do psa innych zastrzeżeń

UWAGA Psy muszą mieć dwa, równej wielkości widoczne jądra.

WADY
Wszelkie rozbieżności z powyższym wzorcem powinny być uważane za wady powodujące obniżenie oceny w zależności od stopnia wyrażenia.
WYGLĄD OGÓLNY (wada):
Wyraźnie inny stosunek długości tułowia do wysokości w kłębie Kościec delikatny, słaby. Muskulatura słaba, budowa limfatyczna.
GŁOWA (wada):
Zbyt wysklepiona partia czołowa. Bruzda czołowa wyraźnie zaznaczona. Stop wyraźnie zaznaczony. Cienki, spiczasty wierzchołek nosa. Zbyt wypukły grzbiet nosa. Przesadnie rozwinięte fafle. Szczęki słabe; przodozgryz lub tyłozgryz; znaczne braki w uzębieniu (za wyjątkiem P1). Oczy wyłupiaste. Uszy płasko opadające po obu stronach głowy
SZYJA (wada):
Krótka, cienka. Głowa noszona przesadnie wysoko lub zbyt nisko.
TUŁÓW (wada):
Grzbiet : Wysklepiony już od kręgów piersiowych.. Lędźwie : Zbyt silnie wysklepione. Klatka piersiowa : Płaska, płytka; mostek krótki, rękojeść mostka cofnięta tak, że patrząc z boku nie widać jej spoza krawędzi barku
OGON (wada):
Całkowicie zakręcony nad grzbiet lub noszony na bok
Kończyny przednie (wada):
Stroma łopatka. Łokcie zwrócone na zewnątrz lub do wewnątrz. Francuska postawa.
Kończyny tylne (wada):
Zbyt słabe kątowanie. Postawa krowia lub beczkowata. Luźne palce.
Skóra (wada):
Skóra gruba, luźna, mało elastyczna
Umaszczenie (wada):
Wierzchołek nosa i brzegi powiek różowe lub plamiste. Wyraźne rozjaśnienie koloru wierzchołka nosa i brzegów powiek przy maściach innych niż błękitna i beżowa.
WADY DYSKWALIFIKUJĄCE:
Nieuzasadniona agresywność, przesadna nieśmiałość, ospałość. Oczy małe, trójkątne


KOMENTARZ DO WZORCA CHARTA POLSKIEGO

WYGLĄD OGÓLNY:
W wyglądzie ogólnym charta polskiego ważne jest to, aby sprawiał on wrażenie psa roboczego: ma być silny, dobrze umięśniony, o mocnym kośćcu. Chart polski nie może być delikatnym, "zwiewnym" pieskiem. Pamiętajmy, że niegdyś polowano z nim nawet na wilki i sarny. Ma to być jednak szybki i zwrotny chart - osobniki ciężkie i limfatyczne nie są pożądane. Wyglądem powinien wyraźnie przypominać swoich przodków - charty azjatyckie. Archetypem chartów azjatyckich jest współczesny saluki. W porównaniu z nim chart polski jakby urósł i zmężniał, ale zachował harmonię budowy swego przodka.

PROPORCJE:
Proporcja długości tułowia do wysokości w kłębie wynosi 102 do 105 %, co oznacza, że długość tułowia jest nieznacznie większa od wysokości w kłębie. Psa można wpisać w poziomy prostokąt. Chart polski nie powinien być jednak przesadnie długi, co zresztą idzie w parze z tendencją do miękkiego grzbietu. Takie proporcje uwarunkowane są mechaniką ruchu charta.

GŁOWA:
Głowa charta polskiego ma być długa, dość wąska i sucha, ale o silnych szczękach. Podobnie jak w przypadku saluki lub borzojów występuje kilka różniących się od siebie typów głów. Ważne jest więc, aby głowa była odpowiedniej wielkości w proporcji do tułowia i aby zachowane zostały proporcje kufy i czaszki: równie wadliwa jest wąska kufa i słaba żuchwa, wysklepiona jabłkowato czaszka z głęboką bruzdą czołową, "pyzate", wydatne policzki, czaszka nie proporcjonalnie szeroka w stosunku do kufy. Długość kufy powinna być równa długości czaszki, ale nie jest wadą kufa nieco dłuższa. Cechą charakterystyczną jest duża trufla nosa, wyraźnie wystająca poza wargi. Szczególnym smaczkiem urody charta polskiego jest romański (orli) profil: wierzchołek nosa znajduje się poniżej linii grzbietu nosa. Linie górne czaszki i kufy są zbliżone do równoległych, ale jednak nieznacznie rozbieżne. Ważną sprawą jest kolor wierzchołka czubka nosa, warg i oprawy oczu - zgodnie ze wzorcem pożądany jest kolor czarny, choć w przypadku maści błękitnych lub beżowych, a więc uwarunkowanych przez gen d (dilution) kolor ten jest zgodny z umaszczeniem, a więc błękitny lub beżowy. U chartów polskich bardzo jasnej maści np. kość słoniowa, bardzo jasny piaskowy nos może przybierać odcień cielisty (ale nie zupełnie różowy), co nie jest wadą. Jako wadliwe powinny być traktowane tylko plamy pozbawione pigmentu, różowe plamy, wyraźnie odgraniczone od ciemnej reszty trufli. Oczy są dość duże, o migdałowym kształcie, skośnie ustawione. Wadliwe są zarówno małe, głęboko osadzone oczy, jak i okrągłe, zbyt wydatne, czy wręcz wyłupiaste. Kształtem oko przypomina bardzo oko saluki, wyraz oczu charta polskiego jest jednak znacznie "ostrzejszy", bardziej przeszywający.

SZYJA:
Szyja powinna być długa, muskularna, osadzona niżej niż np. u greyhounda typu wystawowego, ale wyżej niż u borzoja. Głowa nie powinna więc być ani tak wysoko noszona jak u greyhounda , ani tak nisko jak u borzoja. Częstą wadą, idącą zresztą w parze ze zbyt stromą łopatką jest jelenia szyja. Wrażenie to pogłębia często nieprawidłowy sposób wystawiania charta polskiego: wystawca stara się zmusić psa do trzymania głowy bardzo wysoko, podczas gdy normalnie, prawidłowo u charta polskiego głowa noszona jest umiarkowanie wysoko: szyja wyciągnięta jest ku górze, ale i ku przodowi.

TUŁÓW:
Prawidłowy kłąb charta polskiego nie może być płaski, ale też nie powinien być tak wyraźny jak u charta afgańskiego.

GRZBIET:
Grzbiet jest prosty, a część lędźwiowa kręgosłupa łagodnie wysklepiona. Rzadko spotykaną nieprawidłowością jest zbyt silne wysklepienie części lędźwiowej, a nawet tylnej części odcinka grzbietowego. Taki "garbaty" chart zwykle ma wówczas inną wadę: zbytnio spionowane kończyny. U suk natomiast nie jest wadą prawie prosty odcinek lędźwiowy, choć z reguły tak zbudowane zwierzęta są przesadnie długie.

KLATKA PIERSIOWA:
Klatka piersiowa ma za zadanie pomieścić takich rozmiarów serce i płuca, aby ich wydolność była odpowiednia dla sprintera. Musi więc być głęboka, a dzięki wysklepieniu ostatnich żeber zyskuje pojemność. Mostek powinien być długi, żebra także długie, ustawione ukośnie w stosunku do kręgosłupa. U chartów polskich zdarzają się klatki piersiowe płytkie i płaskie - co w znacznej mierze związane może być także z nieprawidłowym odchowem szczeniąt (zbyt mało ruchu!).
Można także spotkać osobniki ze skróconym mostkiem - tak podkasane jak azawakh, co u charta polskiego jest nieprawidłowe. Cecha ta zwykle idzie w parze z nadmiernym spionowaniem łopatki - klatka piersiowa jest wówczas wąska, mało pojemna, a rękojeść mostka niewidoczna z profilu.

OGON:
Ogon w spoczynku jest nisko noszony, może być nawet całkiem opuszczony do ziemi. W ruchu odon jest noszony zdecydowanie wyżej, koniec ogona powinien być sierpowato zagięty ku górze lub tworzyć zupełny pierścień. Ważna jest tu pozycja nasady ogona - nie może być ona noszona nad grzbietem. Ten punkt wzorca sprawia czasem kłopoty w interpretacji - sędziowie zwykle uważają, iż nawet pierścień ogona powinien być zawsze noszony poniżej linii lędźwi, tymczasem chart polski "w dobrym humorze" często właśnie nosi pierścień ogona powyżej linii grzbietu. Chodzi tu bowiem wyłącznie o ustawienie nasady ogona - powinna stanowić przedłużenie linii grzbietu, ważne jest tylko aby ogon nie był zarzucony na grzbiet, ani aby nasada nie była noszona zbyt wysoko (np. jak ogon u teriera). Nie jest również wadą, jeżeli chart co pewien czas nosi ogon zupełnie wyprostowany w dół. Cechą charakterystyczną jest także włos porastający ogon. Dłuższy włos na jego spodniej stronie, czyli tzw. szczotka musi być wyraźnie widoczna, a tworzący ją włos musi być dość gęsty i sztywny! Często spotykanymi wadami jest zbyt krótka (prawie niewidoczna) szczotka, czasami jest zbyt długa i miękka jak u borzoja.

KOŃCZYNY:
Kończyny powinny być długie, suche i dobrze umięśnione. Muskulatura jest wyraźnie "suchsza" niż u typowego sprintera jak greyhound czy whippet: tak masywne mięśnie o szerokich i krótkich brzuśćcach nie są u charta polskiego prawidłowe, bowiem powinien być bardziej wytrwały w biegu niż chart angielski i bez problemu pokonywać znacznie dłuższy dystans. Stąd jego bardziej "żylasta" budowa. Mięśnie powinny być jednak wyraźnie zarysowane.
Chart polski nie powinien szeroko prowadzić kończyn tylnych, ani też rozstawiać ich w pozycji stojącej, podobnie jak greyhound - bardzo często wystawcy popełniają właśnie ten błąd, wystawiając i ustawiając charta polskiego jak charta angielskiego! Kończyny tylne, oglądane z tyłu w pozycji stojącej powinny być równoległe. Chart polski szczególnie charakterystycznie porusza się w kłusie: tylne kończyny ustawiane są w jednej linii, wręcz nie powinny być prowadzone równolegle. Pies "sznuruje", tzn. jeśli przyjrzymy się pozostawionym przez niego śladom, ślady lewej i prawej kończyny tylnej znajdują się w jednej linii, jeden za drugim, a nie jeden obok drugiego. Wielu sędziów zapomina o tym wzorcowym niuansie, zamieszczając w opisie stwierdzenie "wąska akcja kończyn tylnych".

WŁOS:
Włos musi być szorstki w dotyku, sprężysty, różnej długości na różnych partiach tułowia, charakterystyczny jest obfity podszerstek, zwłaszcza zimą. Wadliwy jest włos delikatny, miękki, jedwabisty, zarówno krótki, prawie pozbawiony podszerstka, jak i długi, przypominający włos borzoja.

Autorem komentarza do wzorca charta polskiego jest międzynarodowy sędzia kynologiczny
MAŁGORZATA SZMURŁO