aktualizacja:

Polski Owczarek Nizinny

HISTORIA WZORCA RASY

opracowanie - Beata Leśniak-Małecka (2005)

Przeglądając archiwalne materiały kynologiczne w różnych miejscach natykałam się na artykuły dotyczące wzorca Polskiego Owczarka Nizinnego oraz historię jego zmian. Pomyślałam, że warto zebrać to wszystko razem i przedstawić Państwu pełną historię wzorca rasy.

Na przełomie lat 40/50-tych w oddziale bydgoskim Związku Kynologicznego znalazło się kilku pasjonatów, z panią Marią Dubrowinową na czele, którzy postanowili zająć się odtworzeniem rasy. Zainspirowało ich zdjęcie (Tuśki Wandy Żółtowskiej) oraz apel Towarzystwa Miłośników Psa Służbowego w Polsce o ratowanie rasy, zamieszczony w książce „Rasy psów” Ignacego Manna (1939r.), a przedrukowany z czasopisma „Mój Pies” z 1937 roku . W czasie wojny zginęła większość psów i dokumentów. Prawdopodobnie nie zdołano opracować wzorca pona przed wojną. W każdym razie nie znalazłam wzmianki o tym w żadnym z artykułów powojennych kynologów.

Po wojnie zaczęły się poszukiwania psów o pożądanych cechach.  Najwięcej znaleziono ich podczas przymusowych akcji szczepień przeciwko wściekliźnie. Właściciele byli namawiani do wstąpienia do Związku i zarejestrowania swoich psów do Księgi Wstępnej.
"...I tak pokazano po raz pierwszy po wojnie na I Pomorskiej Wystawie Psów Rasowych (w Bydgoszczy) 1953r.: 3 suki i jednego psa: LALLY, PSOTKĘ, BABY i SZLEMA. Pieski były bardzo niewyrównane a sędzia (Lubomir) Smyczyński nie bardzo wiedział jak je ocenić - nie było bowiem jeszcze wzorca dla tej rasy. Wydaje się, że p. mecenas odniósł się z pewną rezerwą do eksperymentu, co zresztą przyznał w jednym ze swoich późniejszych artykułów..." - "Pies" nr2/69, fragment artykułu "Psy ras polskich" Mariana Szymankiewicza.
Danuta Hryniewicz pisze w "Psie" z 72r., w art. "Polskie Owczarki Nizinne": "...Ówcześni sędziowie kynologiczni odnosili się do nich wręcz niechętnie, uważając te psy za kundle i odmawiali sędziowania ich, mimo że istniał już projekt wzorca, opracowany przez kol. Dubrowinową. W tym czasie pogłowie psów było jeszcze silnie zróżnicowane i wobec b. dużych różnic wzrostu przyjmowano 3 typy: duży, średni i mały..."

Pod koniec lat 50-tych Maria Dubrowinowa opracowała projekt wzorca. Został on zamieszczony w całości w I wydaniu książki L. Smyczyńskiego pt. „Psy rasy i wychowanie” z 1957 roku. Poniżej zamieszczam artykuł wraz ze zdjęciami.

 

Polski owczarek nizinny występuje w trzech odmianach:


typ karłowaty
1.Typ karłowaty - nie przekracza 35 cm wzrostu (spotykamy często)

 

typ średni
2.Typ średni - od 40 do 48 cm (spotykany bardzo często)

 

typ duży
3.Typ duży - od 50 cm wzwyż (spotykany rzadko)..."


Najobficiej występuje odmiana średnia. Jest to pies o wzroście od 40 do 48 cm, silny, muskularny, o krępej budowie, usposobieniu żywym i pojętnym, niezmiernie czujny i spostrzegawczy. Bardzo odporny na wszelkie choroby, niewybredny w jedzeniu.

WZORZEC

Głowa. Proporcjonalna, nie za duża, z silnym zarostem czoła, policzków i brody, skutkiem czego wydaje się większa niż w rze­czywistości. Czoło niezbyt szerokie, lekko sklepione z miernym wgłębieniem między czołem a nosem. Nos duży, tępo ścięty, nozdrza dość szerokie, wargi o ciemnych krawędziach, dobrze przylegające. Uzębienie mocne, siekacze zachodzą nożycowato na siebie. Szczęki silne.

O c z y. Średniej wielkości, o żywym, przenikliwym spojrzeniu, raczej okrągłe - nigdy wypukłe, o kolorze brunatnym lub brązo­wym, z ciemnym obramowaniem. Spadający z czoła włos w cha­rakterystyczny sposób przykrywa oczy.

U s z y. Sercowate, szerokie u nasady, silnie uwłosione spadają na policzki zakrywając wewnętrzną stronę małżowin. Ucho bardzo ruchliwe, w podnieceniu wznosi się w nasadzie, ale nie wstaje.

Szyja, Muskularna, średniej długości, bez podgardla, o dobrze przylegających łopatkach.

Klatka piersiowa. Głęboka, umiarkowanej szerokości.

Ż e b r a dobrze wysklepione, płaskie, ale nie beczkowate.

Brzuch podciągnięty.

Grzbiet. Równy, szeroki, silny, o masywnych lędźwiach i dobrze zaznaczonym kłębie.

Z a d lekko opadający. Długość tułowia jest większa niż wysokość psa.

Kończyny przednie. Łopatki skośne, płasko przylegające, nogi widziane z przodu lub z boku proste, jednak kości nadgarstka nie strome.

Kończyny tylne. Uda szerokie, biodra silne, dobrze umięśnione. Staw skokowy ładnie zaokrąglony - nie kątowany tak silnie jak u foksterrierów, wyraźnie zaznaczone kolana.

Stopy. Nie za krótkie. Palce zwarte, lekko sklepione o bardzo twardej podeszwie, mocnych ciemnych, krótkich pazurach (tzw. przydatne: wilcze, orle lub fałszywe pazury usuwa się natychmiast po urodzeniu szczeniąt). Pies tej rasy winien posiadać chód posu wisty i swobodny.

Ogon. Dość wysoko osadzony, noszony nad grzbietem - cięty do długości ok. 6 cm. Większość szczeniąt rodzi się bez ogonów.

Szata. Bardzo gęsta, zbite futerkowate podbicie chroniące psa przed zimnem i wilgocią. Włos właściwy gęsty, kosmaty, długi, silny, ale nie szorstki, u okazów czysto białych zawsze falisty, czasem nawet kędzierzawy, pokrywa dosłownie całe ciało psa.

Maść. Białoszare, szare, piaskowe i rude. Przy dwóch ostatnich pożądana ciemniejsza kufa i końce uszu, jak również lekki nalot na grzbiecie. Osobniki o umaszczeniu białożółtym lub z łatami (tricolor), a także o barwie terriera eliminuje się z hodowli.

Wady dyskwalifikujące. Słabo związany kościec, krzywe nogi, stroma postawa nóg, zapadły grzbiet, lekka, jabłkowata głowa, wa­dliwe uzębienie, tchórzliwość, powolność, nerwowość, brak pig­mentu.

Przydatność. Owczarek nizinny jest psem czujnym, zmyślnym, obdarzonym doskonałą pamięcią, nie wymagającym prawie żadnej pielęgnacji. Bogata szata chroni go przed deszczem i mrozem, niewybredny i niewyma­gający w pokarmie.

Jest szeroko wykorzystany na równinach Pomorza, jako pies pasterski i stróż chłopskiego obejścia. Przeniesiony w warunki miejskie staje się· mądrym opiekunem dzieci, wesołym towarzyszem spacerów. Jest zawsze czujny, chętny do obrony domu, w którym mieszka. Włos odpowiednio pie­lęgnowany sprawia, że pies wygląda bardzo efektownie i budzi swoim wyglądem zainteresowanie.

 

 


W 58 roku projekt wzorca  opracowany przez p.M.Dubrowinową (uwzględniający powyższe typy), został rozpatrzony najpierw przez Prezydium Kolegium Sędziów. W "Psie" z końca 58 roku znalazłam komunikat o następującej treści: "Prezydium Kolegium Sędziów przedyskutowało opracowany przez kol. Dubrowinową projekt wzorca owczarka nizinnego. Projekt jest szczegółowo analizowany. Po przedyskutowaniu ewentualnych poprawek i uwag wzorzec zostanie w najbliższym czasie zatwierdzony."
9 maja 1959 roku Zarząd Główny zatwierdził pierwszy wzorzec Polskiego Owczarka Nizinnego i opublikował go w 5/6 numerze „Psa” z tego roku

pierwszy wzorzec Polskiego Owczarka Nizinnego.

 

Charakterystyka ogólna polskiego owczarka nizinnego:
Polski owczarek nizinny jest psem średniej wielkości, krępym, silnym, muskularnym, o długim gęstym włosie, o swobodnym posuwistym chodzie. Odporny na niesprzyjające warunki zewnętrzne. Posiada usposobienie żywe, jest opanowany, czujny, bystry, pojętny, spostrzegawczy, obdarzony doskonałą pamięcią.
G ł o w a: Proporcjonalna, średniej wielkości, nie za ciężka, z silnym zarostem czoła, policzków i brody, wskutek czego wydaje się większa niż jest w :rzeczywistości.
Czaszka w miarę szeroka, lekko wysklepiona, z wyraźnie zaznaczoną krawędzią czołową. Bruzda czołowa i guz potyliczny wyczuwalne. Długość pyska z prostym grzbietem nosowym, jest równą, względnie niewiele krótszą od długości czaszki.
N o s: duży, zawsze czarny, tępo ścięty, o szerokich nozdrzach.
W a r g i : przylegające, o ciemnych krawędziach. Szczęka i żuchwa silne, uzębienie mocne o zgryzie nożycowym, względnie kleszczowym.
O c z y : Średniej wielkości, o żywym, przenikliwym spojrzeniu, owalne, nie wypukłe, w kolorze orzechowym. Obramowanie oka ciemne.
U s z y : Średniej wielkości, sercowate, a nasady szerokie, osadzone umiarkowanie wysoko, zwisające, przednią krawędzią przylegające do policzka, ruchliwe.
S z y j a:  Silna, muskularna, średniej długości, bez podgardla, noszona raczej poziomo.
T u ł ó w : Klatka piersiowa głęboka, umiarkowanej szerokości, żebra dobrze wysklepione, nie płaskie i nie beczkowate. Brzuch nieco podciągnięty. Grzbiet równy, silnie umięśniony. Lędźwie szerokie, dobrze związane, kłąb wyraźnie zaznaczony, zad krótki, lekko ścięty. Wysokość w stosunku do długości tułowia ma się jak 9 : 10. Wysokość suki od 40 do 46 cm. Wysokość psa od 43 do 52 cm.
K o ń c z y n y : Łopatki szerokie, średniej długości, skośne, dobrze związane i silnie umięśnione. Nogi widziane z przodu, lub boku, proste, śródręcze lekko skośne w stosunku do kości przedramienia. Uda szerokie, dobrze umięśnione, staw skokowy dobrze zaznaczający się, postawa nie stroma. Stopy owalne, palce zwarte, lekko wysklepione, podeszwa twarda, pazury krótkie, ciemne, Ogon krótki, lub szczątkowy od urodzenia, względnie bardzo krótko ścięty.
S z a t a : Całe ciało psa pokryte długim, gęstym, kosmatym, grubym włosem, o miękkim, gęstym, podszyciu. Na głowie spadający z czoła włos w charakterystyczny sposób przykrywa oczy. Dopuszczalny włos lekko falisty.
U m a s z c z e n i e: Każda maść, jak również łaty, dopuszczalne.
W a d y : Okrągła jabłkowata głowa, wklęsły, lub garbaty grzbiet nosa, wadliwe uzębienie, brak pigmentu, wysoko podniesione uszy, słabo związany kościec, wysokie, lub źle ustawione nogi, charcia, lub beczkowata klatka piersiowa, sztywny, lub toczący się chód, słabe uwłosienie, kędzierzowatość, ospałość, nerwowość, tchórzliwość.
U ż y t k o w o ś ć : Owczarek ten daje się łatwo układać, szeroko jest wykorzystywany na równinach jako pies pasterski i stróż obejścia. Przeniesiony w warunki miejskie staje się dobrym opiekunem dzieci, wesołym towarzyszem spacerów, chętnym do obrony domu w którym mieszka. Włos odpowiednio pielęgnowany sprawia, że pies wygląda efektownie i budzi swoim wyglądem zainteresowanie.

 

We wzorcu tym zdecydowano się na jeden typ wielkościowy (średni), podnosząc jednak górną granicę wzrostu do 52 cm. Typ karłowaty nie został uwzględniony,  ponieważ  zachodziło podejrzenie, że małe okazy to mieszańce z maltańczykami. Zadziwiający jest fakt iż do dzisiaj pokutuje w Polsce przekonanie, że rasa istnieje w trzech typach wielkości i niejednokrotnie potencjalni nabywcy są zainteresowani typem karłowatym.
W numerze 5 "Psa" z 1963 roku zamieszczono skromny komunikat: "... Przed dwoma tygodniami rasa owczarka nizinnego została zarejestrowana przez Międzynarodową Federację Kynologiczną (pod nr 251), a projekt wzorca, którego autorem również była kol. M. Dubrowinowa, został bez żadnych poprawek przyjęty przez Międzynarodową Komisję Standartów i rozesłany jako obowiązujący do wszystkich organizacji sfederowanych."
Wzorzec PONa niewiele zmienił się do dnia dzisiejszego. W 1971 roku podczas przeredagowywania wzorca do obowiązującego w FCI schematu, zmieniono zapis dotyczący pigmentu nosa. Pierwszy zapis we wzorcu był niekonsekwentny wymagając czarnego nosa przy dopuszczeniu wszystkich typów umaszczeń.  Zmieniono go na: "Nos barwy tak ciemnej, jak tylko jest możliwe przy danym umaszczeniu."
Z dniem 1 stycznia 1989 z uwagi na fakt, że rasa ustabilizowała się, zawężono ramy wzrostu. I tak wysokość suki to obecnie 42-47 cm,  wzrost  psa 45-50.
Z powodu wprowadzenia w niektórych krajach zakazów cięcia ogonów, 07.08.1998 zapis we wzorcu na:
OGON: 
· Ogon krótki albo szczątkowy od urodzenia, albo bardzo krótko cięty.
· Ogon jeżeli niecięty dość długi, obficie owłosiony. U psa odprężonego opuszczony, u psa podnieconego wesoło uniesiony nad grzbietem, nigdy zawinięty w pierścień lub położony na grzbiecie. 
· Ogon skrócony (średniej długości) niecięty noszony dowolnie.

Poniżej zamieszczam obecny wzorzec:

 

WZORZEC FCI nr 251 
POLSKI OWCZAREK NIZINNY


KRAJ POCHODZENIA: Polska.

DATA OPUBLIKOWANIA OBOWIĄZUJĄCEGO WZORCA: 07.08.1998.

PRZEZNACZENIE: Daje się łatwo układać do zadań psa pasterskiego i stróża. Przeniesiony w warunki miejskie jest bardzo dobrym psem towarzyszącym.
KLASYFIKACJA FCI: Grupa 1 Owczarki i psy pasterskie (oprócz szwajcarskich psów pasterskich).
Sekcja 1 Owczarki. 
Nie podlegają próbom pracy.
WRAŻENIE OGÓLNE: Polski Owczarek Nizinny jest psem średniej wielkości, krępej muskularnej budowy o długim, gęstym owłosieniu. Odpowiednio pielęgnowany włos sprawia, że pies ma wygląd efektowny i budzi zainteresowanie.
ISTOTNE PROPRCJE: Wysokość w kłębie do długości tułowia jest jak 9:10. Stosunek długości kufy do długości czaszki jest jak 1:1, lub kufa nieco krótsza.
CHARAKTER: Usposobienie ma żywe, jest opanowany, bystry, czujny, obdarzony doskonałą pamięcią. Odporny na niesprzyjające warunki zewnętrzne.
GŁOWA: Proporcjonalna, średniej wielkości, nie za ciężka, z silnym zarostem czoła, policzków i brody, wskutek czego wydaje się większa, niż jest w rzeczywistości.
MÓZGOCZASZKA:
Czaszka: W miarę szeroka, lekko wysklepiona. Bruzda czołowa i guz potyliczny wyczuwalne.
Stop: Wyraźnie zaznaczony.
TRZEWIOCZASZKA:
Nos: O dużych nozdrzach, barwy jak najciemniejszej, możliwej przy danym umaszczeniu
Kufa: Mocna, tępo ścięta. Grzbiet nosa prosty.
Wargi: Przylegające, o brzegach w kolorze nosa.
Uzębienie: Mocne szczęki. Zęby mocne, zgryz nożycowy lub cęgowy.
Oczy: Średniej wielkości, owalne, nie wypukłe, koloru orzechowego, o żywym i przenikliwym wyrazie. Brzegi powiek ciemne. 
Uszy: Wiszące, osadzone umiarkowanie wysoko, średniej wielkości, kształtu sercowatego, szerokie u nasady, przednią krawędzią przylegające do policzków, ruchliwe.
SZYJA: Średniej długości, silna, muskularna, bez podgardla. Noszona raczej poziomo.
TUŁÓW: Sylwetka raczej prostokątna niż kwadratowa.
Kłąb: Wyraźnie zaznaczony.
Grzbiet: Prosty, silnie umięśniony.
Lędźwie: Szerokie, dobrze związane.
Zad: Krótki, lekko ścięty.
Klatka piersiowa: Głęboka, umiarkowanej szerokości, żebra wysklepione, nie płaskie, ale nie beczkowate.
Brzuch: Lekko podkasany.
OGON: 
· Ogon krótki albo szczątkowy od urodzenia, albo bardzo krótko cięty.
· Ogon jeżeli niecięty dość długi, obficie owłosiony. U psa odprężonego opuszczony, u psa podnieconego wesoło uniesiony nad grzbietem, nigdy zawinięty w pierścień lub położony na grzbiecie. 
· Ogon skrócony (średniej długości) niecięty noszony dowolnie.
KOŃCZYNY PRZEDNIE: Widziane z boku i z przodu - pionowe i proste. Mocny kościec zapewnia dobrą postawę.
Łopatki: Szerokie, średniej długości, ukośne, dobrze przylegające, silnie umięśnione.
Śródręcza: Lekko ukośne w stosunku do przedramienia.
Łapy: Owalne, zwarte, palce lekko wysklepione, opuszki twarde, pazury krótkie, możliwie ciemne.
KOŃCZYNY TYLNE: Widziane z tyłu – pionowe, dobrze ukątowane.
Uda: Szerokie, dobrze umięśnione.
Stawy skokowe: Wyraźnie zaznaczone.
Łapy: Zwarte, owalne.
CHODY/RUCH: Swobodny, posuwisty stęp lub kłus.
SKÓRA: Ściśle przylegająca, nie tworzy fałd.
SZATA: 
Włosy: Całe ciało psa okrywa gęsta, gruba, kosmata sierść o miękkim podszyciu. Włos prosty, dopuszczalny lekko falisty. Włosy opadające z czoła w sposób charakterystyczny przysłaniają oczy.
Umaszczenie: Wszystkie umaszczenia dopuszczalne.
WYMIARY: 
Wysokość w kłębie:  Psy 45-50 cm.
                               Suki 42-47 cm.
Nie jest pożądane zmniejszanie wymiarów poniżej wzorcowych i hodowanie psów zbyt delikatnych, ponieważ polski owczarek nizinny powinien zachować charakter psa użytkowego.
WADY: Każde odstępstwo od wzorca należy traktować jako wadę. Jej ocena powinna być proporcjonalna do stopnia tego odstępstwa.
UWAGA: Psy muszą mieć dwa, normalnie rozwinięte jądra, w pełni usytuowane w mosznie.


© Copyright by DZIECHCINEK 1996-2019 / All rights reserved