Descripcion
Sufrútices dioicos, de 20-50 cm de alto; rizoma leñoso hasta de 40 cm de largo; tallos subleñosos, arraigantes; entrenudos de 1,5-7 cm de largo, densamente glanduloso-pubescentes. Hojas subsésiles, de 3-9 x 0,5-1,5 cm, angosta a anchamente elípticas, base cuneada, ápice agudo, margen entero en la base y con escasos dientes en el ápice, cara adaxial hirsuta, cara abaxial con pelos rígidos, aplicados, y con pelos glandulares, más abundantes en la porción basal. Sinflorescencias en pleiobotrios homotéticos frondosos, 2-5 nudos basales estériles y los restantes nudos fértiles, en número variable; florescencias parciales en espigas capituliformes, con pedúnculos de 2,5-6 cm de largo, glanduloso-pubescentes, generalmente más cortos que la hoja tectriz, los basales persistentes con el raquis desnudo. Flores amarillas, las estaminadas con brácteas de 5-6 mm de largo, angostamente ovadas, glanduloso-pubescentes; sépalos de 0,5- 0,6 mm de largo, membranáceos, pubescentes; corola de 5 mm de largo, levemente infundibuliforme; pistilodio presente. Flores pistiladas con brácteas de 4-4,5 mm de largo, ovadas; cáliz de 0,8 mm de largo, sépalos pubescentes; corola de 3-4 mm de largo, cilíndrica; estambres ausentes; gineceo de 2 mm de largo. Fruto esférico, ca. 2 mm de diámetro, cubierto por el cáliz acrescente; clusas hemisféricas, con paredes lisas.
Distribucion y Habitat
Se distribuye desde el sur de Brasil y Paraguay hasta el norte de la Argentina, siendo más abundante en la región nordeste; habita campos abiertos o bordes de caminos.
Sinónimos
Lippia Lippia asperrima Cham.
-
Lippia contermina Briq. var. contermina
Bull. Herb. Boissier, sér. 2 4: 1157. 1904
Lippia asperrima Cham. var. rotundata Moldenke
Phytologia 1(14): 466. 1940
Lippia asperrima Cham. f. angustifolia Moldenke
angustifolia
Phytologia 47(2): 88. 1980
Lippia turnerifolia Cham. var. camporum Griseb.
Abh. Königl. Ges. Wiss. Göttingen 19: 243. 1874
Lippia phaeocephala Briq.
Bull. Herb. Boissier, sér. 2 4: 1158. 1904
Lippia contermina Briq. var. hirsuta Moldenke
Phytologia 51(2): 162. 1982
Ejemplares de referencia
Colector | N° Colect. | Especie | Departamento | Provincia | Imagen |
---|---|---|---|---|---|
|
305 | San Martín | Corrientes | ||
|
3465 | Esquina | Corrientes | ||
|
554 | Santa Fe | |||
|
668 | Vera | Santa Fe | ||
|
60 | Castellanos | Santa Fe | ||
|
910 | Concepción | Corrientes | ||
|
1061 | Concepción | Corrientes | ||
|
1689 | Paraguarí | |||
|
1906 | Misiones | |||
|
2358 | Ituzaingó | Corrientes | ||
|
7081 | San Roque | Corrientes | ||
|
1015 | Presidente Hayes | |||
|
1036 | Paraguarí | |||
|
1036 | a | Paraguarí | ||
|
822 | Castellanos | Santa Fe | ||
|
91 | Chaco | |||
|
292 | Chaco | |||
|
472 | Chaco | |||
|
-1 | Candelaria | Misiones | ||
|
2450 | San Ignacio | Misiones | ||
|
4539 | Itapúa | |||
|
162 | - | |||
|
1616 | Concepción | Misiones | ||
|
6179 | - | |||
|
2231 | General Obligado | Santa Fe | ||
|
-1 | Ctes 406181 | Mayor Luis J. Fontana | Chaco | |
|
480 | General Obligado | Santa Fe | ||
|
1084 | Concordia | Entre Ríos | ||
|
1884 | Concordia | Entre Ríos | ||
|
4149 | Gualeguaychú | Entre Ríos | ||
|
5804 | General Obligado | Santa Fe | ||
|
14121 | Capital | Misiones | ||
|
15201 | Candelaria | Misiones | ||
|
17782 | Gualeguaychú | Entre Ríos | ||
|
18586 | - | |||
|
19566 | Mburucuyá | Corrientes | ||
|
19572 | Mburucuyá | Corrientes | ||
|
22704 | Federación | Entre Ríos | ||
|
24228 | Uruguay | Entre Ríos | ||
|
26350 | Colón | Entre Ríos | ||
|
26357 | Federación | Entre Ríos | ||
|
27360 | Colón | Entre Ríos | ||
|
27763 | Colón | Entre Ríos | ||
|
28068 | Paraná | Entre Ríos | ||
|
28068 | b | Paraná | Entre Ríos | |
|
30281 | Colón | Entre Ríos | ||
|
30282 | Colón | Entre Ríos | ||
|
31054 | Federación | Entre Ríos | ||
|
1529 | Boquerón | |||
|
28535 | Apóstoles | Misiones | ||
|
28960 | Ituzaingó | Corrientes | ||
|
29381 | Candelaria | Misiones | ||
|
47 | Chaco | |||
|
2276 | Mburucuyá | Corrientes | ||
|
4004 | Berón de Astrada | Corrientes | ||
|
10824 | Capital | Misiones | ||
|
597 | San Cristóbal | Santa Fe | ||
|
640 | San Cristóbal | Santa Fe | ||
|
159 | Candelaria | Misiones | ||
|
444 | Candelaria | Misiones | ||
|
836 | Candelaria | Misiones | ||
|
849 | Candelaria | Misiones | ||
|
10824 | Capital | Misiones | ||
|
1989 | Laishí | Formosa | ||
|
-1 | 16 | - | ||
|
65 | Leandro N. Alem | Misiones | ||
|
172 | Candelaria | Misiones | ||
|
396 | Laishí | Formosa | ||
|
2921 | Palmeira | Paraná | ||
|
5644 | Curitiba | Paraná | ||
|
6495 | Ponta Grossa | Paraná | ||
|
167 | 25 de Mayo | Chaco | ||
|
122 | Candelaria | Misiones | ||
|
122 | Candelaria | Misiones | ||
|
6376 | Minas Gerais | |||
|
2537 | 63 | Capital | Corrientes | |
|
2540 | 51 | Capital | Corrientes | |
|
2916 | 20 | Chaco | ||
|
3489 | Candelaria | Misiones | ||
|
3660 | Paraguarí | |||
|
3660 | Paraguarí | |||
|
3856 | Caaguazú | |||
|
3321 | Colón | Entre Ríos | ||
|
2057 | Goiás | |||
|
2325 | Vallegrande | Santa Cruz | ||
|
628 | Castellanos | Santa Fe | ||
|
1953 | Cerro Largo | |||
|
366 | Formosa | Formosa | ||
|
593 | Patiño | Formosa | ||
|
2259 | Pilcomayo | Formosa | ||
|
3282 | Concordia | Entre Ríos | ||
|
5794 | Rio Grande do Sul | |||
|
10378 | Santo Angelo | Rio Grande do Sul | ||
|
17 | Central | |||
|
21 | - | |||
|
612 | San Ignacio | Misiones | ||
|
613 | San Ignacio | Misiones | ||
|
614 | a | San Ignacio | Misiones | |
|
615 | San Ignacio | Misiones | ||
|
616 | San Ignacio | Misiones | ||
|
912 | - | |||
|
1441 | Itapúa | |||
|
2134 | Cordillera | |||
|
2359 | Alto Paraguay | |||
|
3728 | Central | |||
|
3769 | Cordillera | |||
|
6175 | Cordillera | |||
|
6348 | Cordillera | |||
|
6798 | a | - | ||
|
6798 | a | - | ||
|
6941 | - | |||
|
6941 | - | |||
|
7456 | Concepción | |||
|
8647 | Guairá | |||
|
9312 | Caaguazú | |||
|
10050 | Amambay | |||
|
12703 | Central | |||
|
15042 | Palmas | Paraná | ||
|
17413 | Ponta Grossa | Paraná | ||
|
14776 | Lapa | Paraná | ||
|
15042 | Paraná | |||
|
17127 | Paraná | |||
|
17413 | Paraná | |||
|
17534 | Paraná | |||
|
19716 | Balsa Nova | Paraná | ||
|
1451 | General Obligado | Santa Fe | ||
|
989 | Artigas | |||
|
312 | - | |||
|
-1 | 32 | Paraná | ||
|
-1 | 32 | Paraná | ||
|
9 | Rosario | Santa Fe | ||
|
2450 | Monte Caseros | Corrientes | ||
|
2631 | Bermejo | Chaco | ||
|
2635 | Formosa | Formosa | ||
|
3775 | Guairá | |||
|
9761 | Concepción | |||
|
1024 | Formosa | Formosa | ||
|
1097 | Formosa | Formosa | ||
|
11852 | General Paz | Corrientes | ||
|
13489 | Paraguarí | |||
|
14801 | Santo Tomé | Corrientes | ||
|
16008 | Candelaria | Misiones | ||
|
18089 | Ituzaingó | Corrientes | ||
|
20127 | San Martín | Corrientes | ||
|
20193 | San Martín | Corrientes | ||
|
20319 | San Martín | Corrientes | ||
|
24098 | Ituzaingó | Corrientes | ||
|
24898 | Ituzaingó | Corrientes | ||
|
26142 | Santo Tomé | Corrientes | ||
|
27333 | Esquina | Corrientes | ||
|
28784 | Candelaria | Misiones | ||
|
29294 | San Martín | Corrientes | ||
|
29491 | San Martín | Corrientes | ||
|
-1 | 2 | - | ||
|
1171 | Capital | Misiones | ||
|
54 | (CORD 6128) | Tucumán | ||
|
54 | (CORD 6128) | Tucumán | ||
|
1909 | Guairá | |||
|
2938 | Ituzaingó | Corrientes | ||
|
1251 | Bermejo | Chaco | ||
|
-1 | 49 | - | ||
|
-1 | 50 | - | ||
|
534 | La Capital | Santa Fe | ||
|
1049 | La Capital | Santa Fe | ||
|
5420 | Empedrado | Corrientes | ||
|
5468 | Mburucuyá | Corrientes | ||
|
8942 | Candelaria | Misiones | ||
|
8988 | Apóstoles | Misiones | ||
|
9554 | San Cosme | Corrientes | ||
|
9773 | San Ignacio | Misiones | ||
|
9824 | San Ignacio | Misiones | ||
|
9993 | San Ignacio | Misiones | ||
|
11236 | Candelaria | Misiones | ||
|
-1 | 11 | Chaco | ||
|
-1 | 12 | 1° de Mayo | Chaco | |
|
55 | San Ignacio | Misiones | ||
|
3748 | Guairá | |||
|
7565 | Guairá | |||
|
134 | San Fernando | Chaco | ||
|
11593 | San Ignacio | Misiones | ||
|
11704 | San Ignacio | Misiones | ||
|
15839 | Ñeembucú | |||
|
16038 | Ñeembucú | |||
|
1088 | Candelaria | Misiones | ||
|
2226 | Candelaria | Misiones | ||
|
2386 | San Ignacio | Misiones | ||
|
3278 | Itapúa | |||
|
6941 | Iguazú | Misiones | ||
|
7181 | - | |||
|
9384 | Iguazú | Misiones | ||
|
9552 | Iguazú | Misiones | ||
|
10285 | Iguazú | Misiones | ||
|
11109 | Alto Paraná | |||
|
12428 | Guairá | |||
|
12435 | Guairá | |||
|
15110 | Candelaria | Misiones | ||
|
27311 | Libertador General San Martín | Misiones | ||
|
786 | Pirané | Formosa | ||
|
4353 | Pilcomayo | Formosa | ||
|
597 | Concepción | Misiones | ||
|
1136 | Apóstoles | Misiones | ||
|
511 | San Luis del Palmar | Corrientes | ||
|
1729 | San Ignacio | Misiones | ||
|
1954 | Capital | Misiones | ||
|
2049 | Concepción | Misiones | ||
|
2177 | San Ignacio | Misiones | ||
|
2186 | San Ignacio | Misiones | ||
|
2968 | Apóstoles | Misiones | ||
|
3770 | Paraguarí | |||
|
3823 | Candelaria | Misiones | ||
|
64 | Capital | Misiones | ||
|
4935 | Monte Caseros | Corrientes | ||
|
5045 | Monte Caseros | Corrientes | ||
|
-1 | 14 | Candelaria | Misiones | |
|
1105 | Empedrado | Corrientes | ||
|
2004 | -140 | Candelaria | Misiones | |
|
9174 | Cordillera | |||
|
9180 | Paraguarí | |||
|
8143 | Formosa | Formosa | ||
|
5865 | San Roque | Corrientes | ||
|
6108 | Mercedes | Corrientes | ||
|
6424 | Mburucuyá | Corrientes | ||
|
6474 | Empedrado | Corrientes | ||
|
7090 | Itatí | Corrientes | ||
|
7348 | Mburucuyá | Corrientes | ||
|
7575 | Cordillera | |||
|
9650 | Bella Vista | Corrientes | ||
|
13428 | General Paz | Corrientes | ||
|
617 | San Cristóbal | Santa Fe | ||
|
1370 | San Cristóbal | Santa Fe | ||
|
1690 | General Obligado | Santa Fe | ||
|
1761 | La Paz | Entre Ríos | ||
|
2967 | 9 de Julio | Santa Fe | ||
|
3359 | Castellanos | Santa Fe | ||
|
3866 | Castellanos | Santa Fe | ||
|
6667 | Vera | Santa Fe | ||
|
585 | Central | |||
|
49 | Rio Grande do Sul | |||
|
-1 | 2 | - | ||
|
-1 | 8 | Chaco | ||
|
-1 | 9 | Chaco | ||
|
170 | Candelaria | Misiones | ||
|
1031 | Mercedes | Corrientes | ||
|
1491 | Cordillera | |||
|
2712 | Ituzaingó | Corrientes | ||
|
3255 | Capital | Corrientes | ||
|
2630 | San Justo | Santa Fe | ||
|
2808 | Garay | Santa Fe | ||
|
53437 | Rio Grande do Sul | |||
|
2883 | Concordia | Entre Ríos | ||
|
3371 | Tafí Viejo | Tucumán | ||
|
2462 | Tapenaga | Chaco | ||
|
2707 | Tapenaga | Chaco | ||
|
79 | Candelaria | Misiones | ||
|
-1 | 14 | Candelaria | Misiones | |
|
609 | -- | Candelaria | Misiones | |
|
609 | -- | Candelaria | Misiones | |
|
2476 | Candelaria | Misiones | ||
|
2541 | Alto Paraguay | |||
|
8921 | Formosa | |||
|
9267 | Guairá | |||
|
12354 | San Fernando | Chaco | ||
|
12967 | Paraguarí | |||
|
1003 | Cerro Largo | |||
|
2356 | Cerro Largo | |||
|
2536 | b | Cerro Largo | ||
|
3383 | Paysandú | |||
|
5730 | Florida | |||
|
1864 | Vera | Santa Fe | ||
|
2712 | Cordillera | |||
|
2742 | Cordillera | |||
|
2747 | Cordillera | |||
|
3071 | - | |||
|
4307 | Paraguarí | |||
|
5412 | Candelaria | Misiones | ||
|
7806 | San Martín | Corrientes | ||
|
8728 | Capital | Corrientes | ||
|
10757 | Capital | Corrientes | ||
|
13335 | Central | |||
|
15464 | Ituzaingó | Corrientes | ||
|
16883 | San Martín | Corrientes | ||
|
19122 | Lavalle | Corrientes | ||
|
21833 | Concepción | Misiones | ||
|
23306 | Itatí | Corrientes | ||
|
25140 | Independencia | Guairá | ||
|
29170 | Goya | Corrientes | ||
|
35876 | Amambay | |||
|
36858 | San Miguel | Corrientes | ||
|
7624 | Chaco | |||
|
7726 | Ñeembucú | |||
|
7813 | Ñeembucú | |||
|
8297 | Bermejo | Chaco | ||
|
8683 | 1° de Mayo | Chaco | ||
|
9087 | 1° de Mayo | Chaco | ||
|
16437 | 1° de Mayo | Chaco | ||
|
16438 | 1° de Mayo | Chaco | ||
|
783 | Candelaria | Misiones | ||
|
2521 | San Ignacio | Misiones | ||
|
5030 | San Ignacio | Misiones | ||
|
5114 | San Ignacio | Misiones | ||
|
5782 | San Ignacio | Misiones | ||
|
11163 | Cordillera | |||
|
11203 | Cordillera | |||
|
972 | San Ignacio | Misiones | ||
|
2121 | Eldorado | Misiones | ||
|
2842 | Eldorado | Misiones | ||
|
-1 | 37 | - | ||
|
-1 | 37 | - | ||
|
-1 | 527 | Candelaria | Misiones | |
|
-1 | 528 | Chaco | ||
|
529 | Paso de los Libres | Corrientes | ||
|
13786 | Santa Catarina | |||
|
3288 | Uruguaiana | Rio Grande do Sul | ||
|
3308 | Uruguaiana | Rio Grande do Sul | ||
|
83 | Central | |||
|
186 | Paraguarí | |||
|
1205 | Cordillera | |||
|
-1 | si3504 | Santa Fe | ||
|
2712 | Santa Cruz | |||
|
5987 | Cochabamba | |||
|
6620 | Santa Cruz | |||
|
176 | General Obligado | Santa Fe | ||
|
4963 | Vera | Santa Fe | ||
|
315 | Las Colonias | Santa Fe | ||
|
3710 | Mercedes | Corrientes | ||
|
6713 | Ituzaingó | Corrientes | ||
|
7089 | Empedrado | Corrientes | ||
|
-1 | 38 | Colón | Entre Ríos | |
|
-1 | 39 | Colón | Entre Ríos | |
|
-1 | 40 | Gualeguaychú | Entre Ríos | |
|
1172 | Concordia | Entre Ríos | ||
|
1295 | Federación | Entre Ríos | ||
|
1298 | b | Federación | Entre Ríos | |
|
1601 | Concordia | Entre Ríos | ||
|
1698 | Concordia | Entre Ríos | ||
|
2520 | Colón | Entre Ríos | ||
|
2962 | Uruguay | Entre Ríos | ||
|
4580 | Concepción | Misiones | ||
|
36 | General Obligado | Santa Fe | ||
|
531 | Leales | Tucumán | ||
|
1375 | Capital | Tucumán | ||
|
2301 | Cruz Alta | Tucumán | ||
|
2432 | Capital | Tucumán | ||
|
2627 | Tafí | Tucumán | ||
|
3614 | Tafí | Tucumán | ||
|
7359 | Burruyacú | Tucumán | ||
|
682 | San Ignacio | Misiones | ||
|
10434 | Guairá | |||
|
24213 | Central | |||
|
24310 | Central | |||
|
24572 | Central | |||
|
26581 | Cordillera | |||
|
27363 | Cordillera | |||
|
37610 | Paraguarí | |||
|
40426 | Presidente Hayes | |||
|
59598 | Itapúa | |||
|
59636 | Itapúa | |||
|
59648 | Itapúa | |||
|
987 | Apóstoles | Misiones | ||
|
2253 | Candelaria | Misiones | ||
|
3333 | Empedrado | Corrientes | ||
|
5784 | Candelaria | Misiones | ||
|
6544 | Candelaria | Misiones | ||
|
6582 | Candelaria | Misiones | ||
|
6915 | Candelaria | Misiones | ||
|
7066 | Dr. Manuel Belgrano | Jujuy | ||
|
7172 | Capital | Misiones |
Nombre Vulgar y Usos
Tipo y Observaciones
Material Tipo: Brasil,
sin localidad, F. Sellow s.n. (lectotipo K!, designado por M.
E. Múlgura de Romero, Candollea 55: 248. 2000; isolectotipos,
HAL 98269!, P 713661!, SI!).
Observaciones: